Dagur - 24.12.1966, Blaðsíða 7

JÓLABLAÐ DAGS
7
JONAS JONSSON FRA HRIFLU:
aminnin
um
Kristneshæli
EFTIR síðustu aldamót herjaði
hvíti dauðinn geigvænlega um allt
land. Var þá veitt viðnám með því
að reisa Vífilstaðahæli cn þó að það
væri mikil bygging og vel unnið að
heilsuvörnum þá var sjúkdómur-
inn nálega óviðráðanlegur í öðrum
fjórðungum. I hinum sólríka Eyja-
iirði voru þá taldir rneir en hundr-
að sjúklingar og sama ástandið 'víða
um land. Gripu áhugasamar norð-
lenzkar konur til nýrra úrræða og
hófu víðtæka fjársöfnun til að reisa
berklahæli norðanlands. Tvær for-
ystnkonur á Akureyri stóðu mjcjg
fyrir Jressari fjársöfnun, Anna
Magnúsdóttir kanpkona og Krist-
björg Jónatansdóttir kennslnkona.
Varð þeim vel ágengt í fjárhags-
góðæri eftir fyrra stríðið. Höfðu
Jrær fengið í byggingarsjóð berkla-
hælis 100 þúsund krónur Jregar
kreppan skall yfir ísland 1920.
Stöðvaðist málið Jrá um hríð en
þörfin óx þó að getan væri lítil. í
þessum vandræðum lagði stjórnar-
skipuð læknanefnd til að komið
yrði upp til bráðabirgða geymslu-
skýli fyrir 30 sjúklinga á Akureyri.
Úrræðið var fátæklegt en með
þessu móti var ólæknandi sjúkling-
um forðað frá að sýkja varnarlausa
vandamenn í heimilum sínum.
'Nú liðu nokkur misseri. Árferði
batnaði svo að sá gætni fjármála-
ráðherra, Jón Þorláksson, hækkaði
krónuna sem vott um batnandi
tíma.
Þá var Jónas Þorbergsson mjög
áhugasamur ritstjóri Dags á Akur-
eyri. Hann tók nú til meðferðar
þetta voðamál þjóðarinnar og taldi
einsýnt að koma nú til liðs við
áhugakonur norðlenzkar, sem safn-
að höfðu drjúgum sjóði í norð-
lenzkt berklahæli. Mundi vera kom
inn tími til að byggja á þeim
grunni sem Jrar var lagður. Skrifaði
hann Jrá í riið fimm heitar hvatn-
ingagreinar í Dag um þörfina fyrir
norðlenzkt berklahæli. Mátti segja
að hann færi með greinum Jressum
eldi um landið. Hafði hann komizt
í návígi við hvíta dauðann. Misst
móður sína og fleiri nákomna
vandamenn og sjálfur beðið á graf-
arbarminum mörg æskuár. Hefir J.
Þ. í nýútkominni bók um æsku
sína rakið með frábærti raunsæi og
snilld baráttu sína við brjóstveik-
ina. Hefir þessum þjóðarvoða
aldrei verið lýst á íslenzku máli
jafn glögglega og þar. En nú þurfti
við samtök og framkvæmdir. Dag-
ur hafði vakið brennandi áhuga á
málinu. Nú þótti það rnestu skipta
að fá athafnasama og Jjjóðholia
rnenn til að taka saman höndum og
leysa málið með þessum konum
sem lagt höfðu grundvöllinn en
beðið liðsauka. Tók J. Þ. nú það
ráð að leita liðs hjá nokkrum for-
göngumönnum framkvæmda við
Eyjafjörð. Valdi hann þá úr til for-
ystu Ragnar Ólafsson konsúl, Vil-
hjálm Þór kaupfélagsstjóra, Hall-
grím Davíðsson kaupmann og
Böðvar Bjarkan lögmann. Tóku
þeir allir vel þessari málaleitan
Dags unr hjálp og forstöðu við hlið
kvennanefndar. Þetta tókst og vann
þessi nefnd furðulegt þrekvirki
með einhug, atorku og framsýni.
Ragnar Ólafsson var kosinn for-
maður og vann hann að þessu máli
á allan hátt eins og hann ætti lífið
að leysa. Sjálfur gaf hann 20 þús-
und krónur í byggingarsjóðinn.
Geta hagspekingar reiknað og skýrt
landsfólkinn frá hve rnikils virði
þessi fjárhæð væri ef gjafakrónur
Ragnars væru nú fluttar í mynt líð-
andi stundar. Nefndin var athafna-
söm f meira lagi. Hún bað Jón
Magnússon forsætisráðherra að
sendir væru norður til þeirra tveir
kunnáttumenn, Guðmundur land-
læknir og Guðjón húsameistari.
Var nú hafizt handa. Fundinn bezti
byggingarstaður í Kristnesi með
sögufrægð, jarðhita, landgæði og
fagurt útsýni um Eyjafjörð. Síðan
markaði byggingarnefndin helztu
frumdrætti í málinu: Stærð, útlit,
kostnað og áætlaðar fjárvonir.
Húsameistari gerði þá þegar frum-
drætti að hinni glæsilegu byggingu
í Kristnesi, en landlæknir lagði á
ráð um innri gerð hússins. Gerðist
nú tvennt í senn: Ritstjóri Dags og
margir aðrir áhugamenn úr Eyja-
firði og frá Akureyri urðu sjálf-
boðaliðar og. ruddu brekkuna í
Kristnesi svo að bæði var séð fyrir
húsastæði og trjágarði. Samtímis
lagði Ragnar nefndarformaður lcið
sína til Reykjavíkur til að hitta
flokksbræður sína, ráðherra og
biðja liðs í þingi. Var honum vel