Dagur - 01.02.1967, Blaðsíða 5
*
I 9
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
VEGIR OG VEGALÖG
SAMKVÆMT vegalögum frá 1963
°g vegaáætlun skiptist núverandi
þjóðvegakerfi í hraðbrautir, þjóð-
brautir og landsbrautir. Hraðbraut-
ir skal ákveða með tilliti til áætlaðr-
ar umferðar og þar sanikv. lögum
„stefnt að tvöfaldri akbraut með var-
anlegu slitlagi". Gert er þó ráð fyrir
að svokallaðar A-hraðbrautir hafi
fjórfalda akbraut. Þjóðbrautir eiga
að vera malarvegir með tvöfaldri ak-
braut. Aðrir þjóðvegir kallast lands-
brautir. Vegir fyrir utan þjóðvegs-
kerfið eru: Sýsluvegir, fjallvegir og
einkavegir. Sumar götur í kaupstöð-
um og kauptúnum, sem hafa 300
íbúa eða fleiri teljast til þjóðvega,
samkv. ákvæðum laga og reglugerða
og eiga 12.5% af tekjum vegasjóðs af
benzínskatti, þungaskatti og gúmí-
gjaldi ár hvert að renna til uppbygg-
ingar og viðhalds þeirra gatna, sem
til þjóðvega teljast. Af fyrrnefndu
vegafé kaupstaða og kauptúna ráð-
stafar vegamálastjórnin 10% en 90%
skiptist eftir íbúatölu.
Talið er um þessar mundir að
lengd þjóðvega samtals sé rúmlega
9380 km. Þegar vegalögin voru til
meðferðar á Alþingi 1963 var áætl-
að, að hraðbrautir væru nálega 150
km. en nú er talið að þær séu eitt-
hvað yfir 300 km., aðallega á lands-
svæðinu í grennd við sunnanverðan
Faxaflóa, en eitthvað þó hér nyrðra
við og á Akureyri. Séu hraðbrautir
taldar 300 km. munu þjóðbrautir
vera nálega 2810 km. samtals og
landsbrautir rúmlega 6270.
Talið er, að akfærir sýsluvegir um
land allt séu nú samtals eittlivað yfir
2000 km. Hvert hreppsfélag greiðir
árlega í sýsluvegasjóð, sem svarar
andvirði þriggja dagvinnustunda á
hvem íbúa í hreppnum. Til sýslu-
vega kemur jafnframt mótframlag
úr vegasjóði, sem nemur tvöfaldri
upphæð sýsluvegasjóðsgjaldanna.
Sýsluvegasjóður hefir auk þess nokkr
ar tekjur af fasteignum aðila, sem
ekki em útsvarstaldir í hlutaðeig-
andi hreppi. Kauptúnahreppar geta
fengið helminginn af sýsluvegasjóðs-
gjaldi sínu til gatnagerðar, ef þeir
leggja jafnháa upphæð á móti úr
hreppssjóði. Árið 1966 urðu saman-
taldar tekjur sýsluvegasjóðs, aðrar
en framlag vegasjóðs, 5.5 millj. kr.
og mótframlag vegasjóðs þá 11 millj.
kr. Samtals 16.5 millj. kr., en gert
ráð fyrir rúmlega 20 mill. kr. á árinu
1967.
Viðhaldskostnaður þjóðveganna
var á árinu 1966 áætlaður 97.6 millj.
kr., en fór 13 millj. kr. fram úr áætl-
un vegna snjómoksturs og skemmda
á vatnsflóðum. Snjómokstur og
klakahögg á þjóðvegum kostaði vega
sjóð 17 millj. kr. á sl. ári. □
r r
Olafur Olafsson, kristniboði:
BÓK í ÚTIvEGÐ
AÐALFUNDUR Hins íslenzka
Biblíufélags 1867 var haldinn
9. júlí. Forseti félagsins, dr. Pét
ur Pétursson biskup, gat þess
sem merkasta viðburðar í
skýrslu sinni, að „Hið enska
Biblíufélag hefur gefið út hina
endurskoðuðu útgáfu Biblíunn
ar og hefur sent hana á hina
helztu verzlunarstaði . .. “
— Þá voru 282 ár liðin síðan
Biblian var fyrst gefin út af ís-
lendingum í þeirra eigin landi,
— Guðbrands Biblía.
Á aðalfundi sama félags 89
árum síðar, 1956, segir í árs-
skýrslu aðalfundar: „Heim-
flutningur útgáfunnar er nú
staðreynd ... “
Matthías Jochumsson hefur í
„Sögukaflar af sjálfum mér“
skemmtilegan frásöguþátt um
manninn, sem því kom til leið-
ar, að íslendingar sættu sig við
að farið var með útgáfu
íslenzku Biblíunnar úr landi.
Matthíasi segist svo frá að
hann hafi sumarið 1861 verið
túlkur „hins ágæta kvekara
ísaac Sharpe og Norðmannsins
A. Kloster. Fylgdi ég þeim norð
ur fjöll og allt í Eyjafjörð, þá
út í Grímsey. Þá vestur í Dali
og loks austur í Skaftafells-
sýslu. Varð mér það hið minnis
stæðasta sumar. Kunni ég mæta
vel við Englendinginn, er var
hið mesta göfugmenni og mann
vinur. Hann varð síðar ferða-
maður frægur, en var þá rúm-
lega hálf sextugur að aldri“.
Ekki minnist Matthías einu
orði á það, hverra erinda Mr.
Sharpe hafi komið hingað til
lands. En ferðasagan ber með
sér að honum hefur leikið hug-
ur á að koma til ýmissa hinna
sömu staða og landshluta — svo
sem Eyjafjörð, Dali, Skaftafells
sýslu — sem Ebenezer Hender-
son ferðaðist til og skrifaði um
47 árum áður. Ferðabók hans
hefur Mr. Sharpe óefað lesið,
en hún kom út í Edinborg 1818.
Það kom brátt í ljós, þó að
Matthías geti þess ekki, að Mr.
Sharpe átti brýnt erindi við Hið
íslenzka Biblíufélag (ÍBF), sem
erindreki Hins brezka og er-
lenda Biblíufélags (BEBF).
Frá erindisrekstri hans segir
í skýrslu aðalfundar ÍBF, 9.
júlí 1861. Kemur þar í ljós að
hann kann skil á verki og við-
fangsefnum félagsins. Þar seg-
ir: „Forseti — H. Thordersen
biskup — bar undir félagið upp
ástungur frá enskum manni,
Isaac Sharpe, sem hér er á ferð
og er meðlimur Hins brezka og
erlenda Biblíufélags."
Mr. Sharpe sótti vel að.
Stuttu áður en hann kom til
landsins hafði íslenzka Biblíu-
félagið staðið að tveimur útgáf-
um Biblíunnar með stuttu milli
bili, báðum mjög vönduðum, —
prentaðar önnur í Viðey 1841,
hin í Reykjavík 1859, — upplag
alls 3400 eint.
Hvað gat nú hafa valdið því,
þegar þannig stóð á, að móður
félagið í London sendir mann
eftir fósturbami sínu hér í
Reykjavík og vill fá það til
Londonar í brezka félagið. Það
hafði kostað útgáfu Henderson
Biblíunnar í Kaupmannahöfn
1813 og sent hann til íslends ein
dregið í þeim tilgangi að stofna
íslenzkt biblíufélag og stuðlaði
síðan að því að það skyldi á
eigin spýtur „sjá þjóðinni sí-
felldlega fyrir Heilagri ritn-
ingu á tungu landsins.... og
starfa á sama grundvelli og
sams konar félög víðsvegar um
heim“. Betri erlendan fulltrúa
hefðu íslendingar ekki getað
kosið sér en Ebenezer Hender-
son. Og ekkert skorti á að fé-
lagið efndi loforð sín um stuðn
ing til hins nýstofnaða Biblíu-
félags hér, — 1815.
Vera má að stjóm Hins ís-
lenzka Biblíufélags hafi ekki
glöggvað sig á því fyllilega
hver sá grundvöllur var, sem
því var ætlað að starfa á.
Samkvæmt meginreglum Hins
brezka og erlenda Biblíufélags
skyldu öll biblíufélog því tengd
ekki gefa út neina bók aðra en
Biblíuna, og hana án skýringa
í lesmáli eða/og neðanmáls, á
tungu viðkomandi þjóðar, — og
án apokrýfubóka. Það var þetta
síðasta atriði hinna ófrávíkjan-
legu grundvallarreglna sem ís-
lendingar höfðu brotið, líkt og
flest önnur biblíufélög lút-
erskra kirkna. Leiddi það til
misklíðar milli BEBF og margra
þeirra félaga. Hér voru apo-
krýfubækur síðast bæði í Við-
eyjar- og Reykjavíkur Biblíu,
— prentaðar að venju í miðri
bók, milli Gamla og Nýja testa-
mentis.
En hér var vandræðum af-
stýrt með friðsamlegum og þó
róttækum aðgerðum „hins á-
gæta kvekara Isaac Sharpe“.
Saga íslenzku Biblíunnar þá
níu tugi ára, sem hún var í út-
legð, verður ekki sögð í stuttu
máli, — og því síður saga henn
ar þær þrjár aldir, sem hún hef
ur verið gefin út hér heima. Að
evangelísk kristni og íslenzk
tunga varðveittist með þjóð-
inni, eigum við Nýja testamenti
Odds Gottskálkssonar (1540)
og Guðbrands Biblíu (1584)
fyrst og fremst að þakka. Því
endurheimtum við Biblíuna úr
90 ára útlegð, að tengsl tungu
og trúar rofnuðu ekki.
— Það er í þjónustu kirkjunn
ar og þjóðarinnar sjálfrar, að
Hið íslenzka Biblíufélag beitir
sér fyrir að haldið verði áfram
að ávaxta arfinn frá Oddi og
Guðbrandi með síaukinni út-
breiðslu Guðs eilífa orðs, — og
eflingu evangelískrar kristni í
landinu.
Þáttaskil eru mörg í sögu ís-
lenzka Biblíufélagsins, — sem
nú er elzti félagsskapur lands-
ins, næstur eftir Hinu íslenzka
bókmenntafélagi, — en engin
afdrifaríkari en þau, er urðu
eftir heimsókn Mr. Sharpe 1861
og síðan heimflutnings útgáf-
unnar 1956.
— Fundum þeirra vinanna,
Matthíasar Jochumssonar og
Isaac Sharpe bar aftur saman
10 árum eftir þeirra fyrstu sam-
fundi. Matthías fór til Englands
og þáði heimboð hjá Mr. Shar-
pe. „Tók hann mér báðum
höndum og hélt mig svo dög-
um skipti sem væri ég sonur
hans,“ skrifar Matthias í „Sögu
köflum", 40 árum síðar.
Uppástungur þær, sem Thord
ersen biskup flutti stjóm ÍBF
á fundinum 9. júlí 1861, frá Mr.
Sharpe, eins og fyrr er getið,
voru nánast heilræði í fjórum
liðum og geymast enn í fundar-
bók og þó öllu fremur í lífrænu
starfi ÍBF.
Ólafur Ólafsson.
STOKUR
KVEÐIÐ um flugfélagið
„NORÐURFLUG“ á Akureyri.
Norðurflug er númer eitt,
Norðlendinga prívat-gaman,
fjarlægðunum fékk það breytt,
það færði Snælands byggðir
saman.
Norðurflug er númer eitt,
Norðlendinga dýrðarljómi,
það feikna aðstoð fær oss veitt,
er framtaks knúinn héraðssómi.
HEILRÆÐI í bundnu máli,
kveðin til hjúkrunarkonu á
Akureyrarspítala, sem bað mig
að gera um sig vísu:
Kysstu aðeins kurteisan,
kátan dreng og ráðvandan,
hraustan, fróðan, hugrakkan,
og hjartanlega blíðlyndan.
Steinar Magnússon, dalbúi.
TÓNLISTARSKÓLINN
(Framhald af blaðsíðu 8).
Á öðrum stað í þessari sömu
grein segir höfundur: „Á Laug-
arvatni eru fimm skólar með
yfir 300 nemendur, en þar er
enginn, sem sagt getur til í
söng eða kennt á hljóðfæri.
Slíkt ástand er smánarblettur á
þjóðinni sem streitist við að
verja milljónum til svokallaðr-
ar æðri tónlistar. Það er svipað
því og byrjað væri á að byggja
háskóla handa fólki sem enga
ætti barnaskóla og kynni því
naumast að lesa eða skrifa".
Hér er komið að þeim kjarna
málsins, að til þess að þjóðin
fái notið_ tónlistarinnar þarf hún
að læra „lestur og skrift“ þeirr-
ar greinar strax á barns- og
unglingsárum. Skólar landsins
hafa vanrækt þetta mál eða þótt
annað nám nauðsynlegra. Tón-
listin fer þá einnig fyrir ofan
garð og neðan hjá þeim fjölda
fólks, sem daglega heyrir hana
í útvarpinu, en nýtur hennar
ekki eða skilur. Því hefur
aldrei verið kennd nein undir-
staða í þeirri grein? Hversu
mikils fer ekki allur almenn-
ingur á mis í daglegu lífi af
þessum sökum? Sígild tónverk,
sem eiga að færa okkur himni
nær, er eins og framandi tunga.
Það er af þessum sökum, sem
fólk lokar fyrir sinfóníur og
afbiður slíkan skolla í útvarp-
inu. Hve lengi ætla íslendingar
að halda tónlistarkennslu utan
dyra í skólakerfi sínu? Q
F
Ebenezer Henderson — Doctor in Phiosophie. — Theological Tutor
of The Missionary College. — Hoxton. — Printed 1826.
Ebenezer
STQFNANDI Hins íslenzka
Biblíufélags, Skotinn Ebenezer
Henderson, dvaldi hér á landi
14 mánuði, 1814—’15. Hann gaf
út í Edinborg 1818 Ferðabók
mikla frá íslandi. Af íslands-
lýsingum erlendra manna hef-
ur eflaust engin hlotið meira
lof hér en sú bók .
Það var því ekki vonum fyrr
Henderson
að hún var gefin út í vandaðri
þýðingu íslenzkri 1957.
Þrem árum eftir að bókin
kom út fékk þýðandinn, Snæ-
björn Jónsson, bréf frá Jónasi
Rafnar, lækni á Akureyri, og í
því mynd þá af Henderson, sem
hér birtist.
Með myndinni skrifaði Jónas
Rafnar m. a. þetta:
„Þegar síra Jón lærði fluttist
frá Möðruvöllum að Dunhaga
vorið 1839, skildi hann eftir á
kirkjuloftinu á Grund talsvert
bóka- og blaðarusl, sem lá þar
svo í óhirðu og fúnaði. Fyrir
einum 70 árum hirti faðir minn
heitinn þaðan allstóran böggul
af stólræðum séra Jóns og
þessa mynd af Henderson, og
tók ég hvort tveggja í mínar
vörzlur eftir hans daga. Ræð-
unum kom ég til Jóns biskups
Helgasonar (þær eru nú geymd
ar í þjóðskjalasafni), en mynd
in liggur enn hjá mér.“
Og enn skrifar læknirinn:
„ Henderson hefur sent sr.
Jóni myndina fyrir 1839, svo að
hún er orðin yfir 120 ára göm-
ul. Ég tel hana merkilega að
því leyti, að hún hefur verið
handleikin af þessum tveimur
merkismönnum, en svo eru að
líkindum fáir hlutir til, sem svo
stendur á um.... “
Samkvæmt upplýsingum í
doktorsritgerð skozkri er mynd
in tekin 1826. Er hún eftir því
140 ára gömul. Henderson var
þá 42 ára gamall, en 11 ár liðin
síðan hann var á íslandi.
Ollum íslendingum, sem til
ævisögu hans og Ferðabókar
þekkja, er minning hans einkar
kær og tengd stofnun elzta fé-
lags landsins, Hinu íslenzka
Biblíufélagi.
Ólafur Ólafsson.
Jakob Tryggvason orgelleikari sexlugur
JAKOB TRYGGVASON, org-
elleikari, varð 60 ára í gær. —
Fæddur er hann 31. jan. 1907 að
Ytra-Hvarfi í Svarfaðardal. For
eldrar hans eru Tryggvi Jó-
hannsson, sem lengi var bóndi
í Ytra-Hvarfi og dvelur nú þar
hjá Olafi syni sínum, og Guð-
rún Soffía Stefánsdóttir bónda
á Sandá í Svarfaðardal Jóna-
tanssonar. Guðrún Soffía lézt
9. jan. 1963.
Jakob gekk í Samvinnuskól-
ann og útskrifaðist þaðan 1929.
Síðan hóf hann tónlistarnám í
Reykjavík á árunum 1931—’34.
Hann fór utan til framhalds-
náms og var í tónlistarskólan-
um Royal Academy of Musio í
London. Lagði. hann þar eink-
um stund á orgelleik.
Árið 1948 gerðist hann svo
kennari við Tónlistarskólann á
Akureyri, en hingað til bæjar-
ins kom hann að loknu námi í
Samvinnuskólanum og var
skrifstofumaður hjá Kaupfé-
lagi Eyfirðinga til 1931, er hann
fór í tónlistarnám. Jafnframt
því námi vann hann á Skatt-
stofunni í Reykjavík og hjá rík
isskattanefnd 1935 til 1941.
Það ár gerðist hann orgelleik
ari við Akureyrarkirkju og hef
ur hann haft það starf óslitið
síðan, nema þau árin sem hann
var við framhaldsnám. Um svip
að leyti og hann varð orgelleik
ari gekkst hann fyrir því að
Lúðrasveit Akureyrar hóf að
nýju starf sitt, og varð hann
stjórnandi sveitarinnar og hef-
ur gegnt því starfi í meira en
tvo tugi ára. Árið 1950 varð Ja-
kob skólastjóri Tónlistarskól-
ans og hefur hann auk þess ver
ið kennari skólans og kennt
söng og hljóðfæraleik í bama-
skólanum. Um tíma var hann
Jakob Tryggvason.
einnig stjórnandi barnalúðra-
sveitarinnar.
Eins og af þessu má sjá, hef-
Ur Jakob verið mikilvirkur
starfskraftur í söng- og tón-
listarlífi bæjarins um 25 ára
skeið. Eins og kunnugt er hefur
hann mikla hæfileika og næma
tónlistargáfu og manna fúsast-
ur að leggja fram krafta sína
tónlistinni til vegs og almenn-
ingi til blessunar.
Jakob hefur unnið mikið og
veglegt starf fyrir Akureyrar-
kirkju við helgiathafnir jafnt
vh-ka daga sem helga, sam-
söngva, söngmót og aðra tón-
leika hefur hann sett svip sinn
á túlkun verka meistaranna og
lagt sál sína í starf sitt. Fyrir
kirkjusönginn hefur hann unn-
ið framúrskarandi mikið verk,
og þess höfum við svo oft not-
ið í hinum fagra söng Kirkju-
kórs Akureyrarkirkju. Þegar
hið veglega pípuorgel kom til
kirkjunnar var það ekki sízt að
þakka áhuga hans. Eins og
venja er, leikur organistinn
alltaf tvö orgelverk í guðsþjón-
ustunni, bæði við upphaf og
endi messunnar, og það eru oft
hrífandi augnablik að hlusta á
Jakob leika við þau tækifæri.
Hinir sterku og voldugu sam-
hljómar og hin síbreytilegu
svið orgeltónanna fá vel að
njóta sín í höndum organistans
okkar.
Kvæntur er Jakob Unni
Tryggvadóttur, kennara á Siglu
firði, Kristinssonar, hinni ágæt
ustu konu og hafa þau eignazt
þrjú börn. Nanna Kristín er
fiðluleikari og búsett í Reykja-
vík, Soffía Guðrún er einnig í
Reykjavík, gift Pétri Einars-
syni leikara, og Tryggvi Krist-
inn er í foreldrahúsum.
Á þessum tímamótum í aevi
Jakob Tryggvasonar óskum við
honum innilega til hamingju
með merkisafmælið. Heill og
blessun Guðs fylgi honum, störf
um hans og heimili um öll
ókomin ár. P. S.
Tvímennmgskeppm
F.U.F. -1. umferð
Jóhann—Angantýr 155 stig
Hörður—Sveinn 147 stig
Júlíus—Hörður 139 stig
Guðjón—Skarphéðinn 125 stig
Margrét—Ingibjörg 120 stig
Helgi Hallgrímsson:
ÞÆTIIR AF FLATEYJARDAL
Eldfjall fundu öðlingar.
Eftir þessa merkilegu upp-
götvun í gilinu, held ég áfram
upp fjallið. Fjallshlíðin er alls-
staðar aflíðanda, hvergi brött,
að heitið geti. Þetta er eitthvað
annað en brattinn í Austurfjall
inu. Stafar það af því að jarð-
lögum hallar hér ofan í dalinn?
Kannske. En það er ekki auð-
velt að ganga úr skugga um
það hér. Þar sem sést á berglög,
virðast þau vera öll turnuð,
hallast sitt á hvað, og raunar er
mjög erfitt að greina mörk lag-
anna. í litgrýtinu sjást yfirleitt
engin lög. í fjöllunum lengst í
suðri, virðist skipta í tvö horn,
með hallann. í Austurfjalli er
halli í austur (líklega SA), en
í Grjótskálarhnjúk (Blámanns-
hatti) er vesturhalli. Hér eru
því ef til vill brotalöm, um þétta
bil. Nú vantar hallamælinn og
Þóri, en kannske hefði það lítið
stoðað.
Hitinn er óskaplegur, enn er
engin gola, og þó komið fram
um hádegi.
Nú er komið í allmikið dal-
verpi, með sléttum botni. Upp
af því gnæfir Digrihnjúkur
hinn syðri. í honum eru nokkur
klettabelti, en þó auðvelt upp-
göngu, víðast hvar. Ég fer upp
suðausturhornið. Þar verður
fyrir mér einkennilegt berg,
eins konar þursaberg, samsett
úr rauðleitu gjalli og hraun-
kleprum. Það virðist vera'þarna
í hnjúknum, ofarlega í þykku
lagi. Annars er venjulegt blá-
grýti í hnjúknum, en fremur
þunn lög.
Sú hugsun hvarflar að mér,
að Digrihnjúkur sé leifar þess
mikla eldfjalls, sem myndaði
litgrýtið, en eins og áður er
getið myndast litgrýti yfirleitt
í nánu sambandi við eldfjöll
eða vel afmarkaðar eldstöðvar.
Hafa brezkir fræðimenn sýnt
fram á þetta samband víða á
Austfjöi-ðum á undanförnum
árum.
Þetta mikla eldfjall virðist
hafa legið nálægt því á miðjum
fjallgarðinum milli Leirdals-
heiðar og Flateyjardalsheiðar,
því norður af Digrahnjúk sér
yfir víðáttumikið litgrýtissvæði,
firnalega sundurskorið í ótal
daladrög, gil og skálar, en garð-
ar og ranar á milli. Það minnir
mig einhvemveginn á landslag,
sem ég hef séð á myndum frá
Palestínu, biblíulandslag, heil-
agt landslag, enda er yfir því
einhver dýrðarljómi í sólskin-
inu.
Digrihnjúkur hækkar jafnt
og þétt til NA unz kemur að
þverhníptum skriðum, en þá
tekur litgrýtissvæðið við, dá-
lítið lægx-a en hnjúkurinn.
Hnjúkurinn er því sennilega
aðeins leifar af syðsta og aust-
asta hluta eldfjallsins. Hæsti
hluti þess hefur legið norðaust-
an við Digrahnjúk, og er nú
horfinn, veðraður burtu.
Ég sest niður á hnjúknum og
reyni að ímynda mér þetta
forna eldfjall, og það landslag
sem þá var hér. Þá var senni-
lega engin Flateyjardalsheiði,
og heldur engin Leirdalsheiði.
Allt landið var ein samfelld há-
slétta, samfelldar sléttar hraun-
breiður, líkt og enn má sjá aust
ur á Mývatnsöræfum. Upp af
þessari sléttu reis eldfjallið,
sennilega nokkur hundruð
metra. Var það eitthvað í lík-
ingu við Heklu, eða Öræfa-
jökul? Um það veit enginn, því
„enginn leit þá maður moldu,
móðu hrauns."
Hefði ég þá setið hér á fjalls-
öxlinni, hefði ég kannske litið
annað eldfjall spúandi eimyrju,
langt í suðvestri, þar sem nú er
hinn friðsæli Glerárdalur og
hin önnum kafna Akureyri. Það
eldfjall hefur að líkindum verið
sýnu hærra og tröllauknara en
þetta sem hér er.
BSátt Iítið blóm citt er.
Ég hrekk upp af þessum hug
leiðingum, við það að Þórir
kemur gangandi sunnan fjallið.
Hann hefur nú fundið jarðfræði
hamarinn, og engu týnt á leið-
inni upp. Ég segi honum í stuttu
máli frá jarðfræðiathugunum
mínum, sem gerðar voru þrátt
Skrið litgrýtisins veldur því,
að plöntur þrífast illa á þeim
svæðum. Ræturnar slitna jafn-
harðan og þær vaxa, og sjálf
plantan getur þá og þegar færst
í kaf í grjótstraumnum. Því
merkilegra er að finna þarna
þessa blómjurt háfjallanna.
Fagurblá, klukkulaga blómin
stinga skemmtilega í stúf við
bleikt litgrýtið og grænan mos-
ann. Það er eins og móasaik lit-
grýtisins verði fullkomin, af
þessum bláu blómum. Blátt var
nefninlega eini liturinn sem
vantaði í myndina.
Eftir því sem Steindór segir,
er fjallabláklukkan ein þeirra
plantna sem örugglega hafa
þraukað af ísöldina á háfjöllum
Eyjafjarðarsvæðisins. Grun-
semdirnar, sem steinarnir vöktu
áðan, hljóta því að hverfa nú.
Ég á bágt með að slíta mig
Séð yfir litgrýtissvæðið, norðan Digrahnjúks. (Ljósm.: H. Hg.)
fyrir hamarsleysið. Hann held-
ur í fyrstu, að þetta sé lyga-
saga, en svo kemur þó að mér
tekst að sannfæra hann, að ég
held, og brátt er hann farinn
að skálda söguna áfram.
Hann sér í kíkinum mikla
gígskál norður á fjallgarðinum,
á miðju litgrýtissvæðinu. Ég
kíki líka. Og svei mér þá, ef
þetta er ekki gígur, a. m. k.
sézt engin útrás úr því, bara
djúp skál ofan í fjallið.
Mér finnst þetta ótrúlegt,
enda passar það ekki við mína
kenningu um eyðingu fjalls-
toppsins, því ákveðum við að
ganga norður eftir fjallinu og
athuga þetta nánar.
Hitinn á fjallinu í 970 m. h.
reyndist vera 15° C. Við sjáum
rjúpu með unga, sem varla eru
fleygir. Skyldi hún hafa ungað
út þarna uppi? Ótrúlegt er það,
en bezt að spyrja Finn að því
við tækifæri.
Við höldum svo norðureftir
fjallshryggnum. Þar skiptist á
litgrýti og blágrýti. Litgrýtið er
víðast hvar klofið í hellur, sem
þekja yfirborðið og skríða svo
eins og heljarmiklar grjótár nið
ur eftir hlíðunum. Á nokkrum
stöðum hittum við á biksteins-
ganga, svipuðum þeim, sem áð-
ur var lýst. Á einum stað á
hryggnum, rekumst við á helj-
arstóra blágrýtissteina, sem
liggja ofan á litgrýtisbreiðu.
Hvernig geta þeir verið komnh'
þangað? Hefur þá kannske
jökull gengið hér yfir, þegar
allt kemur til alls, þrá'tt fyrir
kenningar dr. Trausta? Ég reyni
að finna aðrar skýringar, til að
skemma ekki kenninguna.
Kannske hefur þetta blágrýtí
myndað lag ofan á litgrýtinu,
sem nú er veðrað bUrt, allt
nema þessir steinar. Því ekki
það?
En hvað vex þama á annars
frá þessum stað, en Þórir er nú
kominn langt á undan, og ég vil
ógjarnan að hann verði fyrstur
að eldgígnum, tek því á rás á
eftir honum.
Eldgígurinn reyndist vera að-
eins venjuleg snjóskál, að vísu
næstum lokuð að framan, af
heljarmiklum blágrýtisgangi.
Mikil fönn liggur enn í skálinni
og vatnspollar hér og þar, og
leynir sér ekki að hún á tilveru
sína að þakka þessari fönn. Er
því viðbótarkafli Þóris um eld-
gíginn þar með úr sögunni.
í skálinni fann ég jökla-
klukku í ca. 700 m. h., en sú
jurt vex í innsveitafjöllunum
sjaldan neðan við 1200 m.
í skálinni eru upptök Syðri-
Mógilsár, og fylgdum við henni
niður eftir. Nafn sitt dregur
hún efalaust af litgrýtinu, sem
þarna er víð,a móbergskennt.
Önnur Mógilsá er litlu utar,
einnig á litgrýtissvæðinu. Nafn-
ið Leirdalur og Leirdalsheiði,
vestan megin í fjallgarðinum,
höfða og sjálfsagt til litgrýtis-
ins.
(Framhald í næsta blaði)
Ranghverfa lífsins
á forsíðum dagblaða
RANGHVERFA lífsins birtist
oft á forsíðum dagblaðanna og
virðist hið hrjúfa efni meiri
söluvara en flest annað. í einu
Reykjavíkurblaðanna birtust
fréttir á fyrstu síðu af þessu
tagi í gær. Yfirskrift þeirra,
sem hér fara á eftir, gefa glögga
mynd af þessu: Dráttarvél lenti
á íbúðarhúsi, Ungur maður stór
slasaður eftir átök, Piltur slas-
ast í stolnum bil, Fjöldi ölóðra
unglinga með miklar óspektir í
miðbænum og Tvö slys urðu í
gróðurlausum hryggnum. Það' ' gær. Á öftustu síðu sama blaðs
skyldi þó ekki vera fjallablá-
klukka, jú, ekki ber á öðru.
Breiða af fjallabláklukku, ör-
lítill mosi í kring, annars eng-
inn gróður á margra ferkíló-
metra svæði.
segir til viðbótar frá árekstri,
þar sem fjórir menn slösuðust,
þjófum, sem fyrirhittu lögregl-
una er þeir ætluðu að fá
greiðslu fyrir þýfið, og dreng,
sem varð fyrir bíl. Q