Dagur - 22.04.1967, Blaðsíða 4

4
5
.■.v. .v.'.v.. . . . . . . . . • • ■ • • .....
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábj'rgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
NÝJU HAFNARLÖGIN
FYRIR 5—6 árum var endurskoðun
hafnarlaganna, að tilhlutun Alþing-
is, lokið í Atvinnutækjanefnd. I
frumvarpi Atvinnutækjanefndar var
gert ráð fyrir, að liækka ríkisframlag
til hafnargerða og gera Hafnarbóta-
sjóð íslands að öflugri landsstofnun
fyrir hafnarsjóði sveitarfélaganna.
Viðreisnarstjórnin lá á þessu frum-
varpi í 5 ár. Síðustu árin hafa Fram-
sóknarmenn oftar en einu sinni flutt
frumvörp um hækkun ríkisframlag-
anna og betri skil af hálfu ríkissjóðs
en enga afgreiðslu fengið á þeim mál
um. Nú undir þinglokin lagði stjórn
in svo loks fram frumvarp til nýrra
liafnarlaga. Ef þetta frumvarp hefði
orðið að lögum, eins og það var lagt
fram, hefði það verið stórt spor aftur
á bak. M. a. beinlínis afnumin skylda
ríkissjóðs til að leggja fram fé til
hafna, en í stað þess tilgreind HA-
MARKSFRAMLÖG. Fyrir atbeina
Framsóknarmanna og fleiri var frum
varpinu breytt rnikið í meðferð
þingsins. Á hinum nýju liafnarlög-
um eru kostir og gallar, miðað við
gömlu hafnarlögin. Til galla má t. d.
telja, að einföld ríkisábyrgð kemur
í stað sjálfskuldarábyrgðar. Ekki
fékkst stjómin til að láta þessi lög
ganga í gildi nú þegar, heldur bíður
það til áramóta. Framkvæmdir sum-
arið 1967 fá því enga hækkun á ríkis-
framlagi. □
KALDUR VETUR KVADDI
HINN fyrsta sumardag léku ungl-
ingar sér á skautum á Akureyrar-
polli. Veturinn kvaddi með kulda og
sumarið kom ekki með sumardegin-
um fyrsta. En við höfum vanizt óstöð
ugri og oft harðri veðráttu þótt vor
sé komið og jafnvel sumar og því
vekur það ekki sérstakan ugg í
brjósti þótt enn sé allt í klakabönd-
um um landið norðanvert. Og sumar
deginum fyrsta fagna allir íslending
ar einir þjóða, enda munu engir bíða
þess með eins mikilli óþreyju og
þeir. Hinu er ekki að leyna, að
bændastéttin mun í vanda stödd
vegna óhagstæðrar veðráttu í vetur.
Gjafafrekur vetur, og kalt vor segja
til sín í mikilli fóðurþörf, en bændur
voru illa búnir undir harðan vetur
vegna fremur lítilla heyja sl. sumar.
Og á vetrarvertíð hefur ótíð verið
meiri en oftast áður og dregið mjög
úr aflabrögðum. En þrátt fyrir allt
þetta, hækkar sólin á lofti dag hvem
og flestir ala vonir í brjósti í sam-
bandi við sumarið. Og framundan
em alþingiskosningar með öllu sinu
brauki og bramli, og verða þær hér
hvorki flokkaðar með harðindum
eða vonarbjartri sumarkomu. Þær
eru þjóðlífsþáttur út af fyrir sig, lýð-
(Framhald á blaðsíðu 7)
FORYSTAN HEFUR BRUGDIZT
Ræða Gísla Guðnmndssonar í almennum stiórn- vesna sa§ði hann ]íka 1 blaða-
J viðtalinu 3. nóv. sl.:
málaumræðum á Alþingi 11. apríl sl. írÍLtl
en fjárreiður Atvinnujöfnunar-
Slíkt gerist í tíð allra ríkis- sjóðs ná til að lej'sa nenia að
stjórna. Samt hefur hún lengst sáralitlu Ieyti.“ Síðan bætti
af verið ófáanleg, og alltaf treg, hann við þessum orðum: „Get-
til að sinna því framtíðarmálinu U1. vej svo farið, að nauðsynlegt
sem mestu skiptir að mínum reynist að setja hér sérstaka
domi. byggðaþróunarlöggjóf.“
í byrjun afla- og markaðsgóð Já, getur vel svo farið, að
ærisins fyrir 5 árum fluttum við setja þurfi sérstaka bygggða-
Framsóknarmenn í fyrsta sinn þróunarlöggjöf, sagði ráðherr-
frumvarp okkar til laga um sér ann, þessa löggjöf vildum við
stakar raðstafanir til að stuðla setja fyrir 5 árum og raunar
að verndun og eflingu lands- fyrr, og fengum þá hin köldu
byggðar og koma í veg fyrir eyð svör. Á árinu 1967 ver ríkis-
ingu lífvænlegra byggðarlaga, sjóður Islands 700—800 millj-
og á þingi því, er nú situr, flytj 6num tii að greiða niður heima
um við það í fimmta sinn. Enn tilbúna dýrtíð. Við Framsóknar
er mér í minni og mun lengi menn viljum verja 90—100
milljónum á ári, 2 aurum af
hverri krónu, og 1000 milljóna
láni samtals á 5 árum — auk
Atvmnujöfnuarsjóðsins — til að
hefjast handa um það að
tryggja komandi kynslóðum um
III! ráð yfir landi sínu, með því að
stuðla að því, að landið verði
byggt og gæði lands og sjávar
nytjuð af íslendingum. Pappírs
áætlanir fyrir kosningar eru
góðar, það sem þær ná. En þær
hrökkva skammt. Hér þarf
skipulagða starfsemi án afláts
og afl þeirra hluta, sem gera
skal.
En við skulum ekki dvelja
um of við ádeilur á liðna tíð eða
fráfarandi ríkisstjórn, heldur
horfa fram. Verndun og efling
, landsbyggðar er þjóðfélagi voru
Gish Guðmundsson. nauðsynj gf þag ^ ^
Spennan, sem skapast við of-
verða, þingskjal 363 á Alþingi vöxt höfuðborgarsvæðisins, á
1962, þar, sem meirihluti alþing ríkan þátt í vexti verðbólgunn-
ismanna lýsti yfir því við at- ar. Almenningur í Reykjavík
kvæðagreiðslu, að löggjöf af hefur ekki óskað eftir þessari
þessu tagi væri „með öllu ofvaxtarþróun, enda fylgja
óþörf.“ Það er heldur ekki langt henni mikil vandkvæði fyrir
síðan einn af núverandi ráð- höfuðborgina, og litlir kostir.
herrum sagði í þingræðu, að Reykvíkingar, ekki síður en
þetta lagafrumvarp væri „ger- aðrir, vilja eiga byggt land
samlega út í hött“ og „alls ekki handa sér og sínum niðjum.
flutt með það fyrir augum, að Baráttan í þessu máli er barátta
það sé framkvæmanlegt.“ í þágu komandi kynslóða, við
Svo bar það til tíðinda fyrir blind öfl og við lögmál hinnar
tveim árum, að þingmenn úr seigu tregðu. En með þjóðfélags
stjórnarflokkunum, sem eiga að tækni er hægt að ráða við hin
vera í forsvari fyrir byggðar- blindu öfl þjóðlífsins eins og
lög, sem alltaf eru að missa fólk verktækni nútímans getur
og fé, vöknuðu upp við þann breytt stefnu hinna miklu fall-
vonda draum, að þeir voru bún vatna. Byggðajafnvægisfrum-
ir að láta skuldbinda sig til að varp okkar Framsóknarmanna
staðsetja milljarða stóriðjufyrir er frumsmíð í íslenzkri löggjöf.
tæki á höfuðborgarsvæðinu, En þegar þjóðin veitir því braut
sem bjó við vinnuaflsskort, og argengi, munu leiðtogar nýrra
setja í gang nýja sogdælu til að kynslóða móta það verk og end
örva fólksstrauminn suður. Ráð urbæta í samræmi við reynslu
’herrann, sem ég nefndi áðan, nýrra tíma.
minntist á þetta í blaðaviðtali En í stórum landshlutum
3. nóv. sl. Hann sagði þar: norðan lands og austan, sunn-
„Þegar svo loks niðurstöður an- og vestan, og í flestum
rannsókna leiddu til þess, að
álbræðsla var staðsett við Hafn
arfjörð í tengslum við stórvirkj
un í Þjórsá, þótti einsýnt að efla
j rði aðgerðir til atvinnujöfnun-
ar í landinu.“
Þetta sagði ráðherrann. Þann
ig og af þessum ástæðum varð
Atvinnujöfnunarsjóðurinn til í
fyrravor. Jafnvel veikan vilja
ber að virða. En reiptogið milli
álverksmiðjunnar miklu annars
vegar og Atvinnujöfnunarsjóðs
krílisins hins vegar, verður
ójafn leikur, þar sem á næstu 5
árum þúsundir milljóna togast
á við álíka mörg hundruð millj-
óna, sem eru þó ekki nema að
litlu leyti handbært fé heldur
misjafnlega trygg skuldabréf,
sem sjóðnum hafa nú verið af-
hent sem starfsfé. Þetta er
harkaleg staðreynd. Á bak við
þessi lög var „klofinn hugur“
eins og Karl Kristjánsson sagði
í þingræðu í fyrra.
Ráðherrann, sem ég nefndi
áðan, veit þetta og skilur. Þess
RÉTTUR iSLANDS TIL LANDGRUNNSINS
Þriár nyjar bækur í AllræSasafni AB
Herra forseti! Góðir hlust-
endur um land allt!
Nú eru rúmlega sjö ár liðin
síðan hæstvirt ríkisstjórn til-
kynnti þingi og þjóð, að hún
hefði tekið að sér að stýra efna
hagsmálum íslendinga inn á nýj
ar leiðir. Hún kvaðst ætla að
framkvæma „viðreisn“ á þessu
sviði. Hvað var það, sem hún
ætlaði að reisa við? Jú, það var
verðgildi íslenzkrar krónu. Þeg
ar viðreisnin væri komin í
kring, áttu menn ekki lengur að
þurfa að vera í vafa um, að
krónan væri króna, og eins þó
að hún hefði verið lögð í spari-
sjóð. Stjómin sagði á hátíðlegri
stundu, að ef ekki tækist að
vemda krónuna, með öðrum
orðum að stöðva verðbólguna,
væri verk hennar unnið fyrir
gýg-
Stjómarflokkunum var fyrir
sjö jfirum boðið samstarf um
meðferð þessara mála, að allir
þingflokkamir skyldu nefna til
fulltrúa, er tækju sér fyrir hend
ur sameiginlega að reyna að
finna færa leið. Stjórnin og
stuðningsmenn hennar vildu
ekki þetta samstarf. Þeir ætl-
uðu að leysa vandann einir. En
þegar það kom í ljós, hverjar
hinar nýju viðreisnarleiðir
voru, þótti mörgum sýnt og
höfðu orð á því, að þær myndu
ekki bera árangur. Þær þóttu
bera vott um of mikla trú á
gamlar fyrirmyndir frá háþró-
uðum iðnaðarþjóðfélögum stór-
þjóða. Og að of lítið tillit væri
tekið til íslenzkrar rejmslu og
séreinkenna íslenzks atvinnu-
lífs.
Nú vitum við, að það, sem
stjómin sagðist ætla að gera,
hefur miste'kizt. Krónan frá
1960 er nú ekki nema brot af
því, sem hún var þá. Því fer
jafnvel fjarri, að aprílkrónan
frá 1966 sé króna í dag. Hin svo
nefnda verðstöðvun fram að
kosningum kallar á meiri skatt
peninga í ár — og hvað svo? En
þó að krónan sé ekki lengur sú
króna, sem hún var, reyna nú
margir að bjarga sinni krónu.
Þess vegna er nú ofvöxtur í
eyðslunni og ofvöxtur í fjárfest
ingunni á sumum sviðum, og
gjaldeyrinum, sem harðar hend
ur vinna fyrir, er sóað af illri
nauðsyn til að ná inn tollum og
sölusköttum í dýrtíðarsvelginn.
Þeir, sem ætluðu að vernda
krónuna, telja sér trú um, að
þeir séu að vemda frelsið, en
frelsið, sem þeir vemda, er
stjómleysi. — Þessi stjóm er
búin að lifa sjálfa sig, og hér
verður að breyta til. Það er
ekki hollt, að láta þá halda á-
fram að beita valdi á ýmsum
sviðum, sem eru orðnir skjálf-
hentir við stýrið.
Sumir segja, að lítil síldveiði
á skipi geti stafað af því, að
menn kunni ekki á radarinn, og
þeir segja þá líka kannske sem
svo, að stjómin hafi ekki kunn-
að á radar efnahagsmálanna.
Eða var það bara ólagið á nót-
inni, þ.e. hagstjómartækjunum,
er ógæfunni olli? Hvað sem því
líður, hefur hér á þessum árum
verið metafli og hækkandi verð
lengst af á útfluttum vörum.
Þetta hefur skapað góðæri, og
hjá mörgum velmegun, enda
þótt mikilsverður þáttur árferð
isins, þ. e. stjómarfarið, hafi
brugðizt. — En við skulum ekki
vera ósanngjöm. í tíð þessarar
stjómar hafa auðvitað orðið
umbætur á löggjöf á sumum
sviðum með hennar atbeina.
byggðarlögum innan þeirra, er
nú varizt í vök. Ýmist er um
beina fólksfækkun að ræða frá
ári til árs eða hlutfallslega fólks
fækkun, sem stendur i vegi fyr
ir eðlilegri framþróun. í sveit-
um og víðar fækkar heimilum.
Kaupstaðir og þoip ná ekki
æskilegri stærð, og það er svo
bágt að standa í stað. — Vax-
andi viðurkenning landsbyggð-
arstefnunnar myndi glæða
marga von, sem stórborgarþró-
unin er að slökkva.
Einu sinni fyrir löngu kvað
Matthías Jochumsson:
Vertu óhrædd veika þjóð,
vörn í þinni sök
fram mun færð um síðir
með full og heilög rök.
Hið skyggna skáld sá rétt.
Vöm í máli smáþjóðarinnar var
um síðir færð fram svo að
dugði. Heilög rök hennar fyrir
(Framhald á blaðsíðu 7.)
UM ÞESSI mánaðamót hafa A1
færðasafni AB bætzt tvær nýj-
ar bækur Hljóð og heym, í þýð
ingu Ömólfs Thorlacius mennta
skólakennara, sem einnig skrif-
ar formála fyrir bókinni, og
Skipin í þýðingu Gísla Ólafs-
sonar ritstjóra, en formála að
þeirri bók ritar Pétur Sigurðs-
son.
Hljóð og heym er ellefta bók
Alfræðasafnsins og segir nafn
hemiar glögglega til um efni
hennar í meginatriðum. Höfund
arnir, þeir S. S. Stevens og Fred
Warhofsky eru „sérmenntaðir
vísindamenn, sem jafnframt
kunna þá list að færa efni í
aðgengilegan búning", eins og
segir í formála þýðandans. Að
óreyndu mætti svo virðast sem
venjulegum lesendum yrði ekki
•auðsótt leiðin um hin undar-
legu — og um leið undursam-
legu — völunarhús þeirra vís-
inda, sem Hljóð og heym tekur
til, hvað þá heldur að ferðalag-
ið með hinum kunnáttusömu
höfundum verði engu síður
girnilegt til skemmtunar en til
fróðleiks um þá hluti, sem í
reyndinni varðar hvem mann,
og stundum ærið persónulega.
Heymin er mikilvægasti tengi-
liður mannsins við umhverfi
sitt og umheim, þó að fæstir
gefi því mikinn gaum á meðan
allt er með felldu.
Vandamál „tilfallandi" heym
ardeyfðar eru einnig alvarleg
og koma víða við, en þau eiga
sér líka „margar lækningar“,
svo sem hér er greint frá. Erfið
astar viðfangs eru þær hættur
í nútímaþjóðfélagi, sem stafa af
hávaða frá vaxandi umferð,
verksmiðjuvélum og fjölmiðlun
artækjum, en „hann veldur
mörgum líkamlegum breyting-
um, sem koma heyrn ekkert
við“. Þannig getur langvarandi
og óslitinn hávaði af miðlungs-
hljóðstyrk á breiðu tíðnisviði
valdið sjóntruflunum og jafn-
vel raski á efnaskiptum líkam-
ans. • •
Skipin eru tólfta bók Alfræða
safnsins og eru höfundar henn-
ar þeir próf. Edward V. Lewis
og Robei-t O’Brien, sem einnig
var annar aðalhöfundur að
Veðrinu, en hún var sjötta Al-
fræðasafnsbókin. Segja má, að
þessi bók hafi að gejrma í máli
og myndum áhrifamikinn þver
skurð af þróunarferli alls mann
kyns frá fyrstu tíð og fram á
vora daga. Skip hafa frá önd-
verðu leyst hina djúpstæðu út-
þrá einstaklinga og þjóða úr
læðingi, þau hafa staðið undir
landafundum og viðskiptum og
AFENGISSALAN
VEX ENN
SAMKVÆMT upplýsingum
Áfengisvarnarráðs hefur áfeng-
issalan aukizt um 21.8% þrjá
fyrstu mánuði þessa árs, miðað
við sama tíma árið 1966. Tveir
nýir útsölustaðir hófu áfengis-
sölu á þessu ári, bæði Keflavík
og Vestmannaeyjar.
Á umræddu tímabili var
áfengissalan á Akureyri 9.883
millj. kr. en í Reykjavík 93.693
millj. kr. Sala áfengis samtals á
öllum útsölustöðunum varð
115.76 millj. kr. en var á sama
tíma í fyrra rúml. 95 millj. ki'.
komið stórveldum á legg á
sama tíma og aðrar þjóðir glöt-
uðu frelsi sínu fyrir vanrækslu
eigin skipastóls. Fyrir því ætti
hverjum manni að þykja slík
bók sem þessi harla forvitnileg
og þá ekki hvað sízt íslending-
um, sem á öllum öldum hafa átt
sjóinn að meginfarleið og forða
búri. Það er því óhætt að taka
undir með Pétri Sigurðssyni,
þar sem hann kveðst „treysta
því, að þessi bók, sem fjallar
lun skipið og sögu þess, allt frá
frumstæðustu eintrjáningum
grárrar fomeskju til risastórra
hafskipa nútímans, þar sem allt
stórt og smátt, hlýðir hnitmiðun
vísindalegrar nákvæmni, muni
verða mörgum fróðleiksfúsum
löndum mínum til yndis og
ánægju, og það því fremur sem
hinir kunnáttusömu höfundar
hennar hafa einstakt lag á að
miðla mikilli þekkingu í óvenju
skýrri og skemmtilegri frásögn.
Fyrir unglinga, sem eiga
ævintýraþrár og framtíðar-
drauma bundna við hafið, og þá
ekki síður fyrir roskna menn og
aldraða sem eiga þaðan minn-
ingar frá manndómsárunum,
hlýtur þessi bók að verða heill-
andi lestur.
Berfætt orð.
Komin er á markaðinn ný
bók eftir Jón Dan, og nefnist
hún Berfætt orð. Er það þriðja
bókin, sem Almenna bókafélag
ið gefur út eftir þennan vinsæla
höfund, en jafnframt er það
fyrsta ljóðasafnið, sem hann
sendir frá sér.
Jón Dan hóf snemma að iðka
skáldskap, einkum sagnagerð,
en hefur alla tíð gert sér meira
far um vandvirkni en afköst.
Hann vakti fyrst á sér athygli
fyrir smásögur, sem birtust í
tímaritum og höfðu sumar
hverjar aflað honum verðlauna.
Þótti hann þá strax auðkenndur
af persónulegum stíl og sér-
stæðu efnisvali, og þegar fyrsta
bók hans, smásagnasafnið Þyt-
ur um nótt, kom út árið 1956
voru ritdómendur á einu máli
um það, að sumar sagnanna, er
þar birtust, væru meðal hins
fremsta í þeirri grein íslenzkr-
ar skáldlistar. Seinna hefur
hann færzt meira í fang og auk
ið hróður sinn að sama skapi.
Skáldsagan Sjávarföll, 1958 og
Tvær bandingjasögur, 1960,
leiddu ótvírætt í ljós, að þar
var á ferðinni vandlátur og vax
andi rithöfundur. □
Náttúrugripasafnið fær grasasafn að gjöf
NÁTTÚRUGRIPASAFNINU á
Akureyri hefur nýlega borizt
allstórt, safn sænskra plantna,
alls um 1500 eintök af álíka
mörgum tegundum. Allt er safn
ið upplimt á arkir og vandlega
nafngreint.
Hafa ýmsir merkustu grasa-
fræðingar Svía unnið að gerð
þessa safns, og hefur það síðan
verið „gefið út“ í nokkrum ein-
tökum. Safnið er kennt við
sænska grasafræðinginn Gunn-
ar Samuelsson, (d. 1944) sem
hefur safnað talsverðum hluta
þess, og gengizt fyrir útgáfunni,
en prófessor Eric Hultén í
Stokkhólmi er talinn útgefandi
safnsins. Er nafn Hulténs raun-
ar allgóð trygging fyrir því að
hér sé vel að unnið, og nafn-
greiningar eins og þær geta
öruggastar orðið, enda munu
fáir núlifandi menn hafa jafn
staðgóða og yfirgripsmikla þekk
ingu á háplöntum til að bera og
prófessor Hultén. Safninu fylg-
ir ýtarleg prentuð skrá yfir all-
ar tegundir og eintök í safninu,
og er það um 300 bls. bók.
Samkvæmt nýjustu flórubók
um má telja, að um það bil 2000
tegundir háplantna vaxi að stað
aldri í Svíþjóð, og sést af því að
safnið er um % hlutar allrar
sænsku flórunnar.
Gefandi þessa ágæta safns er
Áskell Löve grasafræðingur,
sem nú er prófessor í Boulder
í Coloradofylki í Ðandaríkjun-
um, en safnið mun hann hafa
fengið í skiptum fyrir islenzkai'
plöntur, fyrir allmörgum árum
(1950). Hefur Áskell sýnt
Náttúrugripasafninu einstakan
hlýhug með þessari góðu gjöf.
Ekki er að efa það, að þetta
safn á eftir að koma í góðar
þarfir, við nafngreiningu á ís-
lenzkum plöntutegundum, enda
er samanburður við sömu teg-
undir í nágrannalöndunum
mjög mikilvægur.
Þess má geta að Náttúru-
gripasafninu hefur einnig ný-
lega áskotnazt allgott safn, um
500 eintök, finnskra plantna,
sem fengizt hafa í skiptum fyrir
íslenzkar tegundir.
Loks voru safninu gefnar um
30 tegundir grænlenzkra
plantna á síðastliðnu sumri (gef
andi Þórir Sigurðsson) og álíka
margar tegundir norskra
plantna hefur Kristján Rögn-
valdsson gefið safninu.
Allar þessar góðu gjafir til
safnsins þakkast hér með. H. H.
FRAMSÓKNARMENNIRNIR
Ólafur Jóhannesson, Jón Skafta
son, Helgi Bergs, Ingvar Gísla-
son og Eysteinn Jónsson lögðu í
vetur fram tillögu þess efnis, að
Alþingi kjósi 7 manna nefnd til
að vinna ásamt ríkisstjórninni
að því að afla viðurkenningar
á rétti íslands til landgrunns-
ins. Tillögunni fylgir greinar-
gerð sú er hér birtist:
Lögin um vísindalega vernd-
un fiskimiða landgrunnsins, nr.
44/1948, byggjast á þeirri hugs-
un, að íslendingar eigi rétt til
landgrunnsins alls og að þeir
fari þar með fulla lögsögu og
yfirráð. Hafa reglugerðir um
útfærslu landhelginnar verið
settar með skírskotun til þein-a
laga, svo sem kunnugt er. En
þó að það sé sjálfsagt réttlætis-
mál í augum íslendinga, að
landgrunnið með öllum þess
gögnum og gæðum, þar með
talin fiskimið á landgrunninu,
tilheyri íslandi, hefur sú regla
að strandríki hafi einkarétt til
fiskimiða landgrunns þess, ekki
enn náð viðurkenningu sem
þjóðaregla. Það hefur Alþingi
verið ljóst. Hinn 5. maí 1959
samþykkti Alþingi svohljóðandi
þingsályktun um landhelgis
mál:
„Alþingi ályktar að mótmæla
harðlega brotum þeim á ís-
lenzkri fiskveiðilöggjöf, sem
brezk stjórnarvöld hafa efnt til
með stöðugum ofbeldisaðgerð-
um brezkra herskipa innan ís-
lenzkrar fiskveiðilandhelgi, nú
nýlega hvað eftir annað jafnvel
innan fjögurra mílna landhelg-
innar frá 1952. Þar sem þvílíkar
aðgerðir eru augljóslega ætlað-
ar til að knýja íslendinga til
undanhalds, lýsir Alþingi yfir
að það telur ísland eiga ótvíræð
an rétt til 12 mílna fiskveiðiland
helgi, að afla beri viðurkenning
ar á rétti þess til landgrunnsins
alls, svo sem stefnt var að með
lögunum um vísindalega vernd
un fiskimiða landgrunnsins frá
1948, og að ekki komi til mála
minni fiskveiðilandhelgi en 12
mílur frá grunnlínum umhverf
is landið.“
Þessi þingsályktunartillaga
var flutt af utanríkismálanefnd
og samþykkt samhljóða á Al-
þingi.
Eins og ljóst er af .henni, tel-
ur Alþingi, að ísland eigi ótví-
FRÁ AÐALFUNDI BUNAÐARSAMBANDS
EYJAFJARÐAR
HINN 6. apríl hélt Búnaðarsam
band Eyjafjarðar aðalfund sinn
á Hótel KEA. Formaður sam-
bandsins, Ánnann Dalmanns-
son setti fundinn og bauð full-
trúa, ráðunauta og gesti vel-
komna.
Á rekstursreikningi voru nið
urstöðutölur rúmlega 1.5 millj.
kr. og hrein eign sambandsins
nam svipaðri upphæð.
Af samþykktum aðalfundar-
ins má nefna, að samþykkt var
að vinna að því, að gera búvéla
verkstæði félagsins að sameign
ar- eða hlutafélagi og að fram
fari hlutafjársöfnun, fyrst og
fremst hjá ræktunarsambönd-
unum. Fundurinn leggur til, að
stjóm sambandsins athugi um
ráðningu fjórða ráðunautsins,
er þá tæki m. a. við leiðbeininga
þjónustu SNE og yrði þetta þá
gert í fullu samstarfi við SNE
og með betri hagnýtingu leið-
beiningastarfs fyrir augum.
Samþykkt var að vinna að því
að koma upp landbúnaðarbóka-
safni. Samþykkt voru ýmis
atriði varðandi innflutning og
sölu erlends kjarnfóðurs og sam
þykktur var stuðningur við þá
ályktun, er fram kom á síðasta
Búnaðarþingi, um að hag-
kvæmt sé að greiða niður verð
á tilbúnum áburði og draga
þannig úr framleiðslukostnaði
búvai’anna.
Ármann Dalmannsson var
endurkjörinn í aðalstjórn sam-
bandsins til næstu þriggja ára
og Kristinn Sigmundsson í vara
stjórn jafnlangan tíma.
Á aðalfundi Búnaðarsam-
bands Eyjafjarðar fluttu ráðu-
nautar sambandsins starfs-
skýrslur sínar og verður þeirra
að nokkru getið síðar hér í
blaðinu. Q
Sii>
ræðan rétt til 12 mílna fiskveiði
landhelgi, þ. e. að sú landhelgis
ákvörðun sé í fullu samræmi
við þjóðarréttarreglur, svo sem
nú mun raunar almennt viður-
kennt. En jafnframt lýsir Al-
þingi yfir þeim vilja sínum, „að
afla beri viðurkenningar á rétti
þess til landgrunnsins alls, svo
sem stefnt var að með lögunum
um vísindalega verndun fiski-
miða landgrunnsins frá 1948.“
í þessari viljayfirlýsingu Alþing
is felst auðvitað áskorun til rík
isstjórnarinnar um að reyna að
afla þeirrar viðurkenningar.
í samningnum við Breta um
lausn fiskveiðideilunnar frá ’61,
sbr. auglýsingu nr. 4/1961, segir
svo: „Ríkisstjórn íslands mun
halda áfram að vinna að fram-
kvæmd ályktunar Alþingis frá
5. maí 1959 varðandi útfærslu
fiskveiðilögsögunnar við ísland,
en mun tilkynna ríkisstjórn
Bretlands slíka útfærslu með
sex mánaða fyrirvara, og rísi
ágreiningur um slíka útfærslu,
skal honum, ef annar hvor aðili
óskar, skotið til Alþjóðadóm-
stólsins."
Hér áskilja fslendingar sér
að vísu rétt til einhliða út-
færslu fiskveiðilögsögunnar,
hvoi't heldur er til landgrunns-
ins alls eða tiltekinna svæða
þess, svo sem stefnt var að með
ályktun Alþingis frá 5. maí ’59
og landgrunnslögunum frá 1948,
en báðir samningsaðilar skuld-
binda sig til að hlíta úrskurði
Alþjóðadómstólsins um lög-
mæti útfærslunnar, ef til
ágreinings skyldi um hana
koma.
Ljóst er af þessu, að mögu-
leikar íslendinga til frekari
landhelgisútfærslu og til frið-
unaraðgerða á landgrunninu
ei'u mjög komnir undir því,
hver þróun þjóðarréttarreglna
verður á þessu sviði. Skiptir
því miklu, að fylgzt sé sem alh'a
bezt með réttarþróuninni í þess
um efnum og reynt sé með öll-
tnn tiltækum ráðum að stuðla
að hagstæðari réttarþróun, En
á því leikur enginn vafi, að á
undanföi-num árum hefur þró-
un þjóði'éttarreglna um land-
helgi verið okkur íslendingum
hagstæð, bæði um víðáttu eigin
legrar fiskveiðilandhelgi ög um
rétt i'íkja yfir landgrunninu, en
nú mun viðurkenndur umráða-
réttur ríkja yfir hafsbotninum
á landgi'unninu, hvort heldur
er til rannsókna eða nýtingar
náttúruauðlinda þar. Hitt er
einnig víst, að með staðfastri
baráttu sinni í landhelgismálinu
áttu íslendingar drjúgan þátt í
þeirri þi'óun.
Þó að mikið hafi áunnizt með
útfærslu landhelginnai', fer því
fjarri, að fi'amtíðai'hagsmunum
íslenzku þjóðarinnar á því sviði
sé þar með fullnægt. Þar er
ekki fullur sigur unninn, fyrr
en viðui'kenndur hefur verið
réttur þjóðarinnar yfir fiski-
miðum landgi'unnsins, svo að
hún geti sett í-eglur um fiskveið
ar þar og friðunaraðgei'ðir, sem
þörf er á til verndunar fiskstofn
um og varnar gegn ofveiði. En
það mun nú samdóma álit allra,
sem gerst þekkja til, að veiði á
uppeldisstöðvum fiskstofnanna
á landgrunninu utan núgildandi
landhelgislínu gangi langt úi'
hófi fram. Er þar mikil og alvar
leg hætta á ferð, jafnvel svo að
lífshagsmunir þjóðarinnar eru í
húfi. Nútíma .veiðitækni hefur
stóraukið þá hættu. Rannsóknir
munu sýna að íslendingar veiða
ekki nema örlítið brot af þeim
ungfiski, sem þar er um að
ræða.
Það er því orðin brýn og að-
kallandi þörf framkvæmda á
grundvelli ályktunar Alþingia
frá 5. maí 1959, sbr. yfirlýsingu
ríkisstjómarinnar í auglýsingUi
nr. 4/1961. Það þai'f að trvggja
íslandi fulla lögsögu yfir land-
grunninu. Undirbúning þesa
máls þax-f að hefja sem skjótast.
Ákvarðanir í því máli þarf að
undirbúa vandlega og á svipað-
an hátt og landhelgisútfærslan
var undirbúin á sínum tíma.
Setja þarf kunnáttumenn til aS
kynna sér mál þessi öll og rétt-
arþróunina sem rækilegast, svo
og til að kynna öðrum þjóðum
málstað íslands og stuðla með
öllum tiltækum úrræðum að
þeirri réttarþróun, sem stefnt
er að með framangreindri Al-
þingisályktun. Það er þjóðar-
nauðsyn, að um mál þetta og
allar ákvarðanir sé sem allra
mest samstaða stjómmála-
flokkanna og þjóðarinnar allrar.
Framgangur málsins er ekkx
hvað sízt undir því kominn, að
um það og þær leiðir, sem
ákveðið verður að fara, skapist
fullur einhugur innanlands.
Þess vegna er hér lagt til, að
Alþingi kjósi 7 manna nefnd til
þess að hafa forustu í þessu
máli ásamt ríkisstjóminni. Með
því er bezt ti'yggð samstaða.
Allar framkvæmdir vei'ða, eina
og áður er sagt, að byggjast á
vandlegum undii’búningi. Það
þarf að leggja höfuðáherzluna
á sérstöðu íslands í þessu málú
Það þai-f að safna saman og
hafa tiltæk öll rök fyrir mál-
stað íslands, hvort heldur eru
siðferðislegs, sögulegs, efnahaga
legs eða lagalegs eðlis. En höf-
uðati'iðið er, að eins og málum
nú er komið, þolir það enga bið,
að þegar í stað sé farið að virxna
að því með festu og á skipu-
legan hátt að tryggja íslandi
fulla lögsögu yfir landgrunninu,
svo sem stefnt var að með þinga
ályktuninni frá 1959 og land-
grunnslögunum frá 1948. Þes3
vegna er þessi þingsályktunai'-
tillaga flutt.
GEF OSS I DAG----------------
Allt, sem í heiminum hrærist [
er handarverk drottins míns,
Ungum okkur það lærist
að allt, sem lifir nærist i
að skikkan skapara síns. í
Kenningin kærleikans stærsta
er kunngerð um eyjar og
lönd;
að máttur og miskunn þess
hæsta
metti hinn volduga og
smæsta
frá útréttri allsnægta hönd.
Fiskamir saklausir synda
í sjónum — og Ieita að bráð.
Þá smærri þeir láta sér Iynda,
á lif þeirra endi binda,----
já — óræð er alvalds náð. :
. j
Ongullinn bjartan ég beiti j
og beitan er fögur og ný,
á guð minn ég hástöfum heití
að hjálp mér og aðstoð hann
veiti,
svo bröndurnar bíti nú í.
Það hendir að brjóstvitið ber
við
að brjótast úr vanans nauð i
en aðstaða mannsins erfið |
örðugt að játa kerfið
— að eitt sé annars brauð.
Hinrik frá Merkinesi.