Dagur - 10.11.1967, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVLÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar hi.
Kjördæmisþsng
í GÆR var háð á Akureyri sambands
þing ungra Framsóknannanna í
Norðurlandskjördæmi eystra. Og í
dag, laugardag, kl. 2 e. h. verður
Kjördæmisþing Framsóknarfélag-
anna sett, einnig hér á Akureyri.
Formaður kjördæmissambandsins,
Eggert Ólafsson bóndi í Laxárdal í
Þistilfirði, setur þingið. Eftir það fer
fram athugun kjörbréfa og sam-
bandsstjórnin flytur skýrslu sína, en
síðan munu alþingismennimir Gísli
Guðmundsson, Ingvar Gíslason og
Stefán Valgeirsson flytja framsögu-
ræður uin þjóðmál. Að þessu loknu
munu fara fram almennar umræður
um starfsemi kjördæmissambands-
ins, landsmál og kjördæmismál. I
kvöld starfa nefndir þingsins og skila
álitum á morgun.
Verkefni þessa kjördæmisþings em
mörg og mikilvæg. Þess er m. a. að
geta, í því sambandi, að einmitt uin
þessar mundir, hafa verið að berast
hingað tvenn tíðindi að sunnan, sem
verða munu mörgum umtalsefni.
Hin fyrri tíðindi eru þau, sem kunn
urðu í fyrrakvöld og í gær, að hálfs
mánaðar viðræðum ríkisstjórnarinn-
ar við tólf manna nefndina frá ASÍ
og BSRB sé „lokið“ án árangurs og
að meðferð stjómarírunivarpsins um
„efnahagsaðgerðir“ sé að hefjast á
Alþingi, en málið hefur samkvæmt
samkomulagi legið í nefnd á meðan
viðræðurnar milli ríkisstjómarinnar
og launþegasamtakanna stóðu yfir.
Má nú búast við, að opinberar um-
ræður um þetta mál, færist í aukana
í næstu viku, og að stjórnin ætli sér
að knýja það fram, hvernig svo sem
það kann að reynast í framkvæmd
ef til kemur.
Hin tíðindin, sem bárust hingað í
gær, eru þau, að yfimefnd sú eða
gerðardómur, er ákveða skyldi verð-
lagsgrundvöll landbúnaðarins á yfir-
standandi verðlagsári, liafi lokið
störfum, að því er meginatriði varð-
ar. En í þessum gerðardómi valt nið-
urstaða á oddamanninum, Hákoni
Guðmundssyni yfirborgardómara í
Reykjavík, og verður það áreiðan-
lega umhugsunarefni margra í dag,
hversu til hafi tekizt um réttdæmið
í þessu mikilsverða og viðkvæma
máli.
Án efa munu þessi tvenn tíðindi,
sem nú hafa verið nefnd, setja nokk-
um svip á umræður á kjördæmis-
þinginu hér, svo og það ískvggilega
ástand yfirleitt, sem nú er í atvinnu-
lífi og fjármálum þjóðarinnar. En
aðdragandi þessa ástands er nokkuð
langur orðinn og hefur áður verið
að því vikið hér í blaðinu. □
Tryggvi Halldórsson
Þorsteinsstöðum
MINNING
TRYGGVI HALLDÓR SSON
bóndi á Þorsteinsstöðum og
nokkrir sifjungar hans og frænd
ur.
Hann lézt á heimili sínu Þor-
steinsstöðum í Svarfaðardal 6.
okt. sl. og þá rúmlega' 82 ára að
aldri. Tryggvi Halldórsson var
fæddur á Melum í Svarfaðar-
dal 22. sept. 1885. Foreldrar
hans voru Halldór Hallgríms-
son hreppstjóri og bóndi á Mel-
um og Guðrún Stefánsdóttir frá
Þorsteinsstöðum. Með þeim var
frændsemi nokkur. Áttu hæði
séra Magnús Einarsson prest
síðast að Tjörn í Svarfaðardal
að langafa. Fyrri kona séra
Magnúsar var Soffía Björns-
dóttir Schevings prests að Eyja
dalsá. Séra Magnús var gáfu-
maður mikill, andríkur kenni-
maður og gott skáld. Mildur í
skapi og góðmenni eitt hið
mesta. Vínhneigður nokkuð
framan af ævi og alltaf fremur
fátækur. Margar sagnir eru til
um séra Magnús Einarsson á
Tjörn, bæði skráðar og óskráð-
ar. Sumar þeirra að vísu með
nokkrum þjóðsagnablæ. Séra
Magnús lézt að Tjörn 29. nóv.
1794 og þá um sextugur að
aldri. Þegar séra Jóni Þorláks-
syni á Bægisá barst andláts-
fregn séra Magnúsar, varð hon-
um þetta ljóð af munni:
Nú gnetuí’ mikinn mög.
Mínerva táragjörn.
Nú kætist Máría mjög.
Mörg sem á dára-böm.
Nú er skarð fyrir skildi.
Nú er Svanurinn nár á Tjörn.
Tryggvi Halldórsson átti tvö
hálfsystkini (samfeðra). Hall-
grím bónda og hreppstjóra á
Melum og Guðleifu er fyrst átti
Jóhannes Sigurðsson á Skriðu-
landi í Kolbeinsdal og síðar Ást
vald Jóhannesson á Reykjum í
Hjaltadal. Hvortveggja var að
Guðleif frá Melum var fríð
kona, vel gefin og um allt hin
vænsta, enda voru báðir menn
hennar, henni samboðnir um
dugnað og allann gervileik. I
Svarfdælsku bændatali er Hall-
dórs hreppstjóra á Melum getið
á þessa leið:
„Halldór hreppstjóri á Mel-
um var góður járnsmiður. Á
yngri árum mikill afkastamað-
ur við hvert verk er hann lagði
‘hendur að. Mikill vexti og
fallega vaxinn. Friðsamur og.
skapmildur, hjúasæll og löngum
hvers manns hugljúfi. Hélt sig
vel að klæðum og öðrum bún-
aði. Átti reiðhesta góða og hið
bezta týgjaða. Af þessu var Hall
dór á Melum auðkenndur, hvar
sem hann fór. Maður þolinn í
mótlæti og jafngeðja í gleði og
sorg. Búhöldur góður.“
í sama bændatali er Hall-
gríms hreppstjóra Halldórsson-
ar á Melum getið á þessa leið:
„Hallgrímur á Melum tæp-
lega meðalmaður á vöxt. Þétt-
vaxinn og vöðvamikill allur
líkaminn. Var og að ásýnd hinn
fríðasti sýnum. Hvatlegur og
vaskur í hreyfingum, snarráður
og handviss. Fór á skautum og
skíðum með flughraða og aldrei
slysa- eða byltugjarnt. Kastaði
af hendi manna lengst og svo
hæfinn að sjaldan skeikaði frá
marki. Hagur á smíði ágætlega
og við störf öll hinn röskasti.
Rithönd Hallgríms var forkunn
arfögur svo að til listfengis
kom. Lék á orgel, fiðlu og
harmoniku, jöfnum höndum og
manna sjálfsagðastur í bruð-
kaupsveizlum og öðrum gleði-
boðum. Maður hinn glaðasti og
alúðarmaður við alla jafnt, en
þó kurteis í fjöri og gáska. Með
aumkunarsamur við þá sem
bágt áttu og lét um hjálpsemi
eigi sitt eftir liggja. Líklega
ekki hneigður til fjárafla, var
þó enginn eyðslumaður fyrir
sjálfan sig.“
Kona Hallgríms var Soffía
Baldvinsdóttir frá Böggvisstöð-
um. (Sjá um Hallgrím Halldórs
son: Kennaratal íslands bls.
255).
Oldum saman hafa Melar í
Svarfaðardal verið eitt með
helztu menningarheimilum
sveitarinnar og er svo raunar
enn. Árið 1808 kom að Melum
md. Halldóra Jónsdóttir lög-
réttumanns og bónda á Rúgs-
stöðum í Eyjafirði og þá þegar
hér var komið ævi hennar,
ekkja eftir Gísla prest á Tjörn
Magnússon Einarssonar. Séra
Gísli varð maður eigi allgamall
(d. 1807). Síðan hefir sama ætt-
in búið á Melum mann eftir
mann, að undanteknum árun-
um 1841—1843 er sr. Stefán
Árnason prests á Tjörn Hall-
dórssonar bjó á Melum og þá
aðstoðarprestur sr. Árna föður
sins á Tjörn. Alllöngu fyrr hafði
Oddur „sterki“ Bjamason lög-
réttumanns búið á Melum og
afkomendur hans hver eftir
annan. Eru til sagnir af Oddi og
sumum sifjungum hans. svo og
Bjarna lögréttumanni og Sturlu
(Smíða-Sturlu) föður Bjarna
og afa Odds á Melum. Var og
Halldór Hallgrímsson hrepp-
stjóri á Melum í föðurætt, einn
af niðjum Odds á Melum. Af-
komendur Odds á Melum hafa
verið kallaðir „Melaætt eða
Melamenn“.
Tryggvi Halldórsson ólst upp
á Melum með foreldrum sínum
framyfir fermingaraldur. Gerð-
ist síðan vinnumaður Hallgríms
Halldórssonar hálfbróður síns
á Melum. Fór ekki í skóla. Varð
þrekmikill og afkastamaður við
flest landbúnaðarstörf og ágæt-
ur trésmiður. Kvæntist 5. maí
1921 á Melum. Flutti frá Melum
sama vor ásamt konu sinni og
þá að Auðnum, líklega í hús-
mennsku fremur en ábúð væri.
Frá Auðnum fluttu þau að Koti
vorið 1924 og þaðan að Þoiv
steinsstöðum 1926. Hafði
Tryggvi þá eða þau hjónin náð
eignarhaldi á jörðinni Þorsteins
stöðum og þar bjó hann og
dvaldi til aeviloka. Kona
Tryggva Halldórssonar var.Ingi
björg Jóhanna Magnúsdóttir
bónda lengi í Koti Guðmunds-
sonar Gíslasonar Olafssonar
lengi bónda í Sauðárkoti á Ufsa
strönd. Kona Magnúsar í Koti
og móðir Ingibjargar Jóhönnu
var Ingibjörg Jónsdóttir læknis
(ólærður að vísu) siðast í
Klaufabrekknakoti Halldórsson
ar. Jón Halldórsson var fæddur
á Bakka í Svarfaðardal 1820
dáinn í Klaufabrekknakoti 1906.
Var satt að segja yfirburða-
maður um andlegt og líkamlegt
atgervi. Þeirra Magnúsar i Koti
og Ingibjargar konu hans er að
nokkru getið í bókinni Sterkir
stofnar eftir Bjöm R. Árnason.
Börn þeirra Tryggva og Ingi-
bjargar voru þessi:
Hálldór, lézt ungur og
ókvæntur. Sagður af þeim er
bezt mega vita smiðsefni mikið
og listhneigður mjög að því er
séð varð.
Gunnlaugur bóndi á Þor-
steinsstöðum. Kvæntur Erlu
Guðmundsdóttur.
Guðrún gift Hartmanni Ey-
mundssyni, fjölhæfum smið og
dugnaðarmanni. Búsett á Akur
eyri.
Tryggvi Halldórsson var einn
þeirra manna er oft hafa verið
nefndir Aldamótamenn. Flestir
þeirra hurfu úr heimagarði með
léttann mal og lítt að efnum
búnir. Ómenntaðii' og lítið upp-
lýstir lögðu þeir á lífsbrattann.
Mannlegt meðskapað eðli,
hvatti til hjúskapar og fjöl-
skyldulífs. Farteski slíkra
manna og kvenna voru ígangs-
klæði ein og eigi betri en það
að nú mundu ekki þykja not-
'hæf til skarnverka hvað þá til
kirkjugöngu, veizlufagnaðar og
annarra gleðiboða, já og segjum
til ferðalaga um lönd og höf.
Slík og þvílík aðstaða var upp-
lögð til þess að drepa í dróma,
fegurðarsmekk og skyldar lífs-
hræringar, sem hverjum manni
er að meira eða minna leyti í
bljóst lagin. Það er gjöf frá
liönd lífsins og hverjum mennsk
um manni nauðsynleg. Þegar
útí svo krappann sjó var komið
og hvergi sá til landa, varð það
eitt efst í huga að hrifsa það
sem hendi var næst, þó að hins
vegar vita mætti að um leið
kom meiri eða minni brotlöm á
siðf erðisþrekið, sj álfsvirðingu
og sómakennd. Það er hægt að
þröngva svo kosti mannlegrar
eigindar að ofboðið sé.
Með þeim hjónunum Tryggva
Halldórssyni og Ingibjargar
Magnúsdóttur var engin frænd
semi. En ýmislegt áttu þau þó
sameiginlegt, góðra kosta sem
betra er að hafa en án að vera.
Voru bæði gædd miklum að-
lögunarhæfileika. Gátu bæði
sætt sig við þó að margs væri
vant, með von um að ' betur
gengi seinna. „Þar er snæsamt
og vetrarnauð mikil“, sagði stór
bóndinn á Möðruvöllum endur
fyrir löngu, þá er hann leitaði
frétta úr Svarfaðardal. Sönn og
sístæð sveitarlýsing það sem
hún nær. Á efstu bæjum í Svarf
aðardal er snæsamast og vetrar
nauðin mest og verst. Veit ég
og man dæmi þess að ekki
skaut upp jörð til hagbeitar á
þeim slóðum, fyrr en einhvem-
tíma á milli sex vikna fardaga
og Jónsmessu. Á þeim tímum
lifðu hvorki yngri eða eldri á
sælgæti sjónleika og kvik-
mynda eða öðrum slíkum and-
legum fjörefnum. Þá voru
heimilisguðsþj ónustur um hönd
hafðar svo að segja sýknt og
heillagt. Þá var grallarasöngur-
inn hans Guðbrandar horfinn
úr notkun og Leirgerður líka.
Meistari Jón var víðlesinn og
marglesinn og flaumi stóryrða
helt yfir svo að segja hvert
mannsbarn á landinu á hverj-
um helgum degi allan ársins
hring. Fylgdi og fróðleg lýsing
á öllu hið efra og neðra. Eftir
aðeins stutta áheyrn hlaut hver
(Framhald á blaðsíðu 6).
5
KRISTBJÖRG
JÓNATANSDÓTTIR
Er falla blóm og fölva á hauður slær
og fjallabrúnir hylur kaldur snær,
þá ertu kvödd til hærri sviða heim
og helgir vorsins töfrar fylgja þeim.
Og þeitn sem ætíð kveiktu Ijós við ljós
í lífsins önn og hlúðu að hverri rós
mun sælt að mega sæti taka þar,
er sífellt nýtur yndis dögunar.
Þú vannst af dyggð og vaktir mild og trú
og voru nokkrir grandvarari en þú?
1 vitund þinna vina það er skráð,
sem þögult vitni ber um fagra dáð.
Þín dáð er það að fórna sjálfum sér
til sigurs fyrir þá, sem sinna ber
og lækna mein og löngum þerra tár
þótt leynast kunni í eigin barmi sár.
Um afrek þín mun engin saga birt
því ætíð var í návist þinni kyrrt.
Þér glaumur fjöldans glapti aldrei sýn,
en gleði hljóðláts starfs var auðna þín.
Þín áhrif eru mörgum kær og kunn,
þá kaleikurinn tæmdur er í grunn,
því ástúð þín var sönn og engu lík
— frá auðlegð þeirri streymdi blessun rík.
Á kveðjustundu verður HEIMA hljótt
því lijarta þitt var bundið dag og nótt
við staðinn, þar sem gáfust vögguvé
_og vaka starfsins látin svo í té.
Og þáðan berst nú þakkarkveðja mild,
og þar er minning geymd, sem vori er skyld.
Hún vefur geislum vina þinna braut
og verður hugarbót í gleði og þrqpt.
Og heiðríkjunnar dýrð mun hefjast skjótt,
þá horfin er að baki tímans nótt. —
I morgunsól, er mild og fögur skín
víst munu englar drottins vitja þín.
5. október 1967.
Jórunn Ólafsdóttir frá Sörlastöðum.
Reykjum
Námskeið um æskulvðs- og barnaverndarmál
J o
ÍSLENZIR AÐILAR — 18 alls
— hafa nú síðan ,1962 tekið
þátt í Cleveland áætluninni fyr
h- starfsmenn á sviði æskulýðs-
og bamaverndarmála (á ensku
The Council of Intemational
Programs for Youth Leaders
and Social Workers), en þátt-
takendum frá ýmsum þjóðum
er árlega gefinn kostur á að
kynna sér slíka starfsemi vest-
an hafs. Var kynningarstarf
þetta í upphafi einungis bundið
við borgina Cleveland í Ohio,
en síðan hafa fleiri stórborgir
gerzt aðilar að þessu merka
starfi.
Árið 1968 gefst tveimur fs-
lendingum kostur á að taka þátt
í námskeiðinu, sem mun startda
frá 21. apríl til 24. ágúst, 1968.
Koma þeir einir til greina sem
eru á aldrinum 23—40 ára. Um
sækjendur skulu hafa gott vald
á enskri tungu g hafa starfað að
æskulýðsmálum, leiðsögrí og
leiðbeiningum fyrir unglinga
eða barnavemdarmálum. Einn-
ig koma til greina kennarar
vangefinna eða fatlaðra barna.
Þeir, sem stunda skrifstofustörf
í sambandi við þessi mál, koma
ekki til greina, heldur aðeins
þeir, sem eru í beinni snertingu
við börn og unglinga í dagleg-
um störfum sínum.
Námskeiðinu verður hagað
þannig, að þátttakendur koma
allir saman í New York og
verðá þar fyrst 2 daga til að
fræðast um einstök atriði nám-
skeiðsins og skoða borgina, en
síðan verður mönnum skipt
milli fimm borga Cleveland,
Chicago, Minneapolis, St. Paul,
Philadelphia og San Francisco.
Þar munu þeir sækja háskóla-
námskeið, sem standa í sex vik
ur. Að því búnu mun hver þátt
takandi verða um 10 vikna
skeið starfsmaður amerískra
stofnunar, sem hefur æskulýðs-
eða barnaverndarstörf á dag-
skrá sinni, og munu menn þá
kynnast öllum hliðum þessara
starfa vestan hafs. Um 100
amerískar stofnanir eru aðilar
að þessum þætti námsdvalar-
innar.
Að endingu halda þátttakend
ur svo til Washington, þar sem
þeim gefst kostur á að heim-
sækja' sendiráð landa sinna,
ræða við starfsmenn utanríkis-
ráðuneytis Bandaríkjanna og
aðra opinbera starfsmenn og
skoða borgina, áður en heim er
haldið.
Þeir, sem hafa hug á að
sækja um styrki þessa, eru
beðnir að hafa samband við
Fulbright skrifstofuna, Kirkju-
torgi 6, opin frá 1—6 e. h. alla
daga nema laugardaga, og biðja
um sérstök umsóknareyðublöð.
Umsóknirnar skulu hafa borizt
stofnuninni eigi síðar en 10.
nóvember, 1967.
Nýjar bækur frá AB
GOÐSAGA
ÞEGAR GRÍSKA ljóðskáldið
Gíorgos Sefiris hreppti bók-
menntaverðlaun Nóbels haust-
ið 1963, var það víst einróma
álit allra dómbærra manna, að
í það sinn að minnsta kosti
hefði Sænska akademían verið
heppin í valinu.
Nú hefur Almenna bókafé-
lagið sent frá sér eitt af merk-
ustu verkum hans, Ijóðaflokk-
inn Goðsögu, og hefur Sigurð-
ur A. Magnússon þýtt bókina
úr frummálinu. Skrifar hann
jafnframt ýtarleg inngangsorð
um höfundinn, ævi hans og
skáldlist, og ennfremur nokkr-
ar skýringar við einstök atriði
í kvæðunum.
Gíorgos Seferis er fæddur ár-
ið 1900 í Smyrnu (Izmír) á
strönd Litlu-Asíu, þar sem
forngrísk menning stóð á sín-
um tíma í miklum blóma. Lifði
Seferis þar bemskuár sín í ná-
munda við hið fornfræga sögu-
svið Illíonskviðu, en hún er
sjaldan langt undan í ljóðum
hans. Fjórtán ára gamall flutt-
sig út úr skarkala veraldar og
setzt að á eynni Krít ásamt verk
stjóra sínum, Sorbasi, sem ann-
ast jöfnum höndum um- ekkj-
una Bíbúlinu og brúnkolanámu.
Þessir tveir menn eru á sinn
hátt eins og ósættanlegar and-
stæður í mannssálinni. í sam-
skiptum þeirra og eðlisfari eig-
ast við tveir öndverðir heimar,
andinn og holdið, aginn og
taumleysið, en baksvið atburð-
anna er ástríðumettað smábæj-
arsamfélag í viðjum fátæktar og
munkdóms. En Sorbas, þessi
óborganlega persóna, er ekki
aðeins tákn hins frumstæða
Grikkja, heldur sver hann sig
engu síður í ætt við grískar goð
sagnahetjur, Seif og Ódysseif,
en manninn á götunni.
LJÓS OG SJÓN
NÝLEGA er út komin 15. bókin
í Alfræðasafni AB og nefnist
hún Ljós og sjón. Aðalhöfundur
hennar eru þau Conrad G.
Mueller, prófessor í taugafræði
við Indianaháskólann og vísinda
ráðunautur Bandaríska sjón-
rannsóknarráðsins, og Mae
Rudolph, sem skrifað hefur
margt um læknisfræðileg efni,
m. a. á vegum Alberts Einsteins
læknaskólans. Auk þeirra hef-
ur fjöldi annarra sérfræðinga
haft hönd í bagga um saman-
tekt og myndaval bókarinnar,
en íslenzka þýðingu gerðu þeir
Jón Eyþórsson veðurfræðingur,
sem jafnframt er ritstjóri Al—
fræðasafnsins, og Örnólfur
Thorlacius, menntaskólakenn-
ari, sem einnig skrifar formála
fyrir íslenzku útgáfunni.
Um efni þessarar bókar þarf
ekki að fara mörgum orðum
fram yfir það, sem nafnið gefur
berlega í skyn. Það er alkunna,
að ljós, litir og sjón hafa verið
mönnum hugleikið efni athug-
unar og rannsókna allt frá-því,
er mannkynið komst á Jegg og
hóf að leita lausnar á huldum
dómum tilveru sinnar og um-
hverfis. Og þessi þrotlausa for-
vítni og 'þekkingarleit á sér að
sjálfsögðu mjög nærfækar
orsakir. Eins og komizt er að
orði í upphafi Ljóss og sjónar
hefur flestum einhvern tíma
„orðið á að loka augunum og
reyna að þreifa sig áfram þvert
yfir herbergi til að skapa sér
hugmynd um, hvernig það er
að vera blindur. En fáir hafa
sálarþrek til að halda þessari
tilraun lengi áfram, þeim verð-
ur fljótt ómótt og fá ekki bælt
niður þörf sina til að sjá. Er
maðurinn opnar augun, léttir
honum mjög, enda hefur hann
endurheimt meira en sjónina:
Hann er á ný í tengslum við
umheiminn.“
bækur frá í
gáfu Æskunnar í hausf
ist hann með fjölskyldu sinni
til Aþenu, þar sem faðir hans
varð seinna prófessor í lögum
og háskólarektor, en hann lagði
einnig stund á ljóðagerð og var
félagi í grísku akademíunni.
Goðsaga var önnur í röðinni
af Ijóðabókum skáldsins og kom
út árið 1935. Hún er samfelld-
ur bálkur í tuttugu og fjórum
þáttum, sem svara til stunda
sólarhringsins. Við afhendingu
Nóbels-verðlaunanna ’63 fylgdi
þeim sú umsögn af hálfu
sænsku akademíunnar, að Sef-
eris hefði hlotið þau fyrir „mik-
ilsverðan skáldskap, sem er
innblásinn af hellenskum menn
ingararfi." Mun þetta vissulega
rétt eins og berlega verður ráð-
ið af Goðsögu, þó að hún sé
jöfnum höndum sprottin úr
jarðvegi þessarar aldar og fjalli
á meðvitaðan hátt um Ódysseif
nútímans, hrakfalla manninn,
sem týnt hefur flestum miðum,
en leitar sér þó enn heimkynn-
is á jörðinni og neitar að gef-
ast upp. q
Sagan um SORBAS
NÝLEGA er út komin á ís-
lenzku hin heimskunna skáld-
saga Alexis Sorbas eftir Nikos
Kazantzakis. Það er Almenna
bókafélagið, sem gefur hana út,
en þýðinguna gerði Þorgeir Þor
geirsson.
Gríska skáldið Nikos Kazant-
zakis (1883—1957) er tvímæla-
laust meðal stærstu nafnanna í
heimsbókmenntum síðari tíma.
Hann var víðmenntaður maður.
Eftir Kazantzakis hefur áður
komið út á íslenzku skáldverk-
ið Frelsið eða dauðinn, en af
öðrum verkum hans hefur
Alexis Sorbas náð mestri frægð
og orðið vinsælust, enda er hún
af flestum talin skemmtilegust
alh'a skáldsagna hans. Sögu-
maðurinn er bókmenntaður
heimsmaður, sem hefur dregið
BÓKAÚTGÁFA ÆSKUNNAR
sendir í haust frá sér 9 bækur,
þar af sjö bækur fyrir böm og
unglinga. Bækurnar, sem út
eru komnar eru:
Ævintýri Æskunnar.
í þessari nýju ævintýrabók
eru 30 heimsfræg ævintýri frá
17 löndum. Bókin er 140 blað-
síður að stærð í stóru broti og
með yfir 150 litmyndum, sem
gerðar eru af hinum frægasta
listamanni heims, V. Kubasta,
en allar myndir eru prentaðar
í einni fullkomnustu mynda-
prentsmiðju Evrópu.
Ævintýrin eru: — Frá Þýzka
landi: Mjallbvít, Lærvirkinn
syngjandi, Gjafimar þrjár,
Kóngsdæturnar tólf og Hnetu-
Jón og gullgæsin. Frá Englandi:
Sefsláin og Heimskingjamir.
Frá Danmörku: Sonur haf-
meyjunnar og Töfrabókin. Frá
Skotlandi: Jakob kóngsson og
Brúna nautið frá Morrova. Frá
Spáni: Kjúklingurinn klofni og
Lífsvatnið. Frá Frakklandi:
Þyrnirós og Stígvéla-kötturinn'.
Frá Wales: Álfakonan í tjörn-
inni. Frá Ungverjalandi: Dvrin
þakklátu. Frá írlandi: Svarti
þjófurinn og írski dvergurinn.
Frá ítalíu: Froskakóngsdóttirin.
Frá Noregi: Kvörnin á hafs-
botni og Höllin Soría Moría.
Frá Póllandi: Kóngsdóttirin á
glerfjallinu. Frá Portúgal:
* Kóngssonurinn og dúfan. Frá
Sikiley: Lævísi skósmiðurinn.
Frá Svíþjóð: Kóngssonurinn og
refurinn. Frá Sviss: Ævintýra-
fuglinn. Frá Tékkóslóvakíu:
Langfeti, Jötunn og Arnarauga.
Þýðinguna hefur gert Rúna
Gísladóttir.
Ævintýri Óttars.
Þetta er drengjasaga, sem ger
ist fyrir nokkrum áratugum í
sveit á Norðurlandi. Höfundur
hennar, Hannes J. Magnússon,
rithöfundur, hefur áður sent frá
sér margar barnabækur, sem
allar hafa komið út hjá Æsk-
unni. En auk þess hefur hann
þýtt margar barnabækur. Síð-
asta bók, Hannesar var drengja-
sagan Gaukur verður hetja,
sem kom út á síðastliðnu ári og
seldist þá upp.
Aðalsöguhetjan í þessari bók
er Ottar Grímsson, sem er
drengur um feiTningaraldur,
þegar sagan hefst. Hann er son-
ur fátækra hjóna, sem verða að
ráða Ottar í vist að lokinni ferm
ingu. Hann er_ svo heppinn að
komast á gott heimili, þar sem
hann kemur sér vel. Þar eignast
hann góðan félaga, Mugg, sem
er drengur úr Reykjavík. Eiga
þeir eftir að lifa saman mörg
ævintýri. Þarna gerast margir
sögulegir atburðir. Óttar kemst
oftar en einu sinni í lífshættu.
Hann villist í stórhríð og kemst
með naumindum lífs af. Öðru
sinni lendir hann í eldsvoða og
bjargar þá gömlum manni, og
hann launar honum vel lífs-
gjöfina.
Það var draumur Óttars að
komast í skóla og fá að læra.
Hann ver til þess öllum stund-
um að lesa bækur. Þessi draum
ur virðist ætla að rætast í sögu-
lokin, en áður en það verður
lendir hann þó í ýmsum marin-
raunum.
Saga þessi sýnir, hve einbeitt
ur vilji og óslökkvandi mennta-
þrá, getur brotið alla erfiðleika
á bak aftur. Þessi bláfátæki
sveitapiltur er því þrátt fyrir
allt á leið í skóla í sögulok.
Bókin er 159 blaðsíður að
stærð. Prentun annaðist Oddi
h.f.
Kubbur og Stubbur.
Barnasagan Kubbur og Stubb
ur eftir Þórh' S. Guðbergsson
er byggð á samnefndu leikriti,
sem sýnt var hjá Leikfélagi
Reykjavíkur í Iðnó veturinn
1966—1967. Var leikritið sýnt
alls 27 sinnum við ágæta aðsókn
og undirtektir áhorfenda. Bók
þessi er öll myndskreytt af börn
um, og er bæði skemmtilegt og
nýstárlegt að sjá, hvernig þeim
tekst á frumlegan hátt að setja
fram og sýna allar þær persón-
ur, sem Kubbur og Stubbur
hitta á hinu gögulega ferðalagi
sínu. ,
Kibba kiðlingur.
Þetta er falleg og skemmti-
leg saga fyrir yngstu börnin. f
hvert sinn, sem ný útgáfa hefur
komið af þessari vinsælu bók,
hefur upplagið selzt upp á
skömmum tíma. Bókin er prýdd
yfir 30 fallegum myndum og er
í þýðingu Harðar Gunnarsson-
ar kennara. Þetta er fimmta út-
gáfan. Prentun annaðist Oddi
h.f.
Gusi grísakóngur.
Þetta heimsfræga ævintýri
meistarans Walt Disneys, hefur
verið ófáanlegt í mörg ár. Nú
er bókin komin út í annari út-
gáfu í þýðingu Guðjónfe Guð-
jónssonar, skólastjóra. f bók-
inni er fjöldi mynda eftir sjálf-
an Walt Disney.
Orkin lians Nóa.
Nú er þessi heimsfræga saga
Walt Disneys komin út í sjöttu
útgáfu. Það þarf ekki mikið að
kynna þessa frægu bók fyrir
þeim yngstu, því þau lesa hana
upp aftur og aftur og hafa svo
gaman af myndunum, sem höf-
undurinn hefur gert sjálfur.
Bókin er 96 blaðsíður að stærð,
prýdd 56 myndum. Prentun
annaðist Oddi h.f.
Föndurbók Æskunnar.
Þriðja bókin í þessum föndur
flokki er nú komin, en hún er
Laufsögun I., tekin saman af
Gauti Hannessyni kennara. Bók
in hefst á lýsingu á þeim tækj-
um, sem þarf til laufsögunar, þá
kemur sérstakur þáttur um efni
og svo sjálf kennslan í hvernig
hægt er að ganga frá smíðis-
gripunum. Alls eru í bókinni 24
verkefni og myndir eru yfir 30.
Á síðasta ári komu út fyrstu
bækurnar í þessum bókaflokki
og voru þær: Pappamunir I. —
Pappír I. Um útgáfu þeirra
bóka sá Sigurður H. Þorsteins-
son. ,
Ðæmisögur Esóps.
Þriðja bókin í „Afmælisbóka-
flokki Æskunnar“ er Dæmisög-
ur Esóps í Ijóðum eftir séra Guð
mund Erlendsson á Felli í
Sléttuhlíð. Grímur M. Helgason
magister sá um útgáfuna. Prent
un annaðist Oddi h.f.
Skaðaveður 1891—1896.
Þriðja bókin á þessum bóka-
flokki kemur út í nóvember. f
þeirri bók er meðal annars sér-
stök frásögn um októberbylinn
mikla í Skriðdal. Halldór Páls-
son safnaði efninu, en Grímitr
M. Helgason magister sá um út
gáfuna. Prentun annaðist Oddi
h.f. Q
RICHARD BECK:
ÞÓ AÐ HAUSTI -
Þó að hausti og himins brá
hjúpi skýjatjöldin grá,
fölni lauf og blikni blóm,
bitrum luti skapadóm,
blunda dreymin fræ í fold, ;
frjómagn geyma djúpt í mold,
yljuð lífsins innri glóð,
inn þau streymir vorsins blóðþ