Dagur - 02.12.1967, Qupperneq 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
ALDAN RIS A NY
Á ÞINGINU fyrir kosningar boðaði
ríkisstjómin verðstöðvun. Til þess
að nýjar verðhækkanir kæmu ekki í
ljós, jók hún niðurgreiðslur af ríkis-
fé til mikilla muna. Til sérstakra af-
nota í kosningunum kom hún því í
kring, að sett voru ný lög um verð-
stöðvun, sem í rauninni voru ekki
annað en nafnið tómt og féllu úr
gildi 1. nóv. sl. ~
í kosningunum sögðu stjómar-
hlöð, að verðstöðvunin og fyrri við-
reisnaraðgerðir myndu gera atvinnu
vegunum kleift að standa af sér afla-
rýrnun og verðlækkun sjávarvara, og
að með gjaldeyrisvarasjóðnum væri
áfram tryggður „frjáls“ innflutning-
ur erlendra vara. Það var sérstaklega
fram tekið, að stefna stjórnarinnár
væri sú, að koma í veg fyrir gengis-
breytingu.
En í byrjun októbermánaðar var
komið annað hljóð í strokkinn. Kosn
inganiðurgreiðslurnar voru skyndi-
lega felldar niður og ýmsar helztu
nauðsynjavörur stórhækkuðu í verði
af þeim ástæðum. Samtímis vom
boðaðir nýjir skattar til ríkissjóðs og
ríkisstofnana. Enn lýsti Jró forsætis-
ráðherra yfir Jjví, að gengi krónunn-
ar skyldi óbreytt standa. Hann sagði
þá, að gengislækkun mundi skapa
fleiri vandamál en hún gæti leyst og
talaði um það sem fjarstæðu, að láta
„verðsveiflur“ sem orðið hefðu verða
til Jiess að breyta gengisskráning-
unni.
I*rátt fyrir þessa yfirlýsingu stjóm
arinnar í október er nú búið að
lækka krónuna um 25%. Hér skal
ekki um J)að rætt, hvort einhver
hluti gengislækkunar sé rökrétt af-
leiðing af falli sterlingspundsins.
Gengi krónunnar hefur um langan
tíma ekki verið miðað við sterlings-
pund heldur Bandaríkjadollar og
enn er ekki vitað hvaða áhrif nú-
verandi staða pundsins hefur á verð
útflutningsvara, sem greiddar em í
pundum. Sjálfir búast Bretar við að
þurfa að greiða vörur, sem Jreir
kaupa, á hærra verði í pundum en
áður. En það sem máli skiptir í sam-
bandi við verðlag innanlands er, að
vegna Jress að allur erlendur gjald-
eyrir hefur hækkað í verði, (dollar-
inn úr 43 krónum í 57) verður jafn-
framt mikil verðliækkun á erlendum
vörum. Nú Jregar er búið að liækka
verð á benzíni og olíurn, flugfari
milli landa, smjörlíki og ýmsu öðm.
Á næstu dögum og vikum koma verð
hækkanirnar fram hver af annarri —
ekki aðeins af innfluttum vörum,
heldur einnig á innlendum vömm,
sem unnar em úr erlendum efnum,
á iðgjöldum til trygginga, og ýmsri
(Framhald á blaðsíðu 7).
NORÐLENZKUR GÆFUDAGUR
NÝLEGA var þess minnst, eink
um á Norðurlandi, að liðin eru
40 ár frá því Kristneshæli tók
til starfa og þá tekið á móti 50
brjóstveikum sjúklingum, flest-
um úr héruðum og bæjum
norðanlands. Á þessum undan-
gengna starfstíma hefur tekizt
að lækna sjúklinga sem skipta
hundruðum. Berklar eru ekki
horfnir með öllu í þessum fjórð
ungi fremur en öðrum lands-
hlutum, en þetta er orðinn við-
ráðanlegur sjúkdómur. Talið er,
að langsamlega flestir af þeim,
sem sýkjast af berklum, nái sér
aftur og fái fullan bata. En þeg-
ar Ki'istneshæli tók til starfa
stóð fólk að kalla mátti vamar-
laust gegn þessum vágesti. Oft
kom það fyrir í hinum sólríku
byggðum noi'ðanlands, að í 8—
10 manna fjölskyldu veiktist
einn unglingur, eða einhver á
bezta aldri, af berklum. Enginn
læknir gat komið til hjálpar.
Vífilstaðir voru byrjaðir sitt
heillaríka starf, en þar var yfir
fullt.
Fremsti maður í berklavörn-
um sagði, að Norðlendingar
y/ðu að bíða í 30 ár eftir nýju
hSli á þeirra vegum. Heimilin
gátu ekkei-t aðhafst til varnar
■nefna bíða dauðans, óttaslegnir
yfir nýrri smitun. Þrír myndar-
legii- vinir mínir norðanlands
áttu gáfaða og gullfallega syst-
ur, sem beið með óþreyju eftir
hvíld. Hún spurði einnar spurn
ingar: „Eru fætur mínir ekki að
kólna.“ Það var eina vonin.
Á árunum 1916—1919 var
einskonar góðæri hér á landi.
Stríðið skapaði augnabliks verð
hækkun. Þá réðust þróttmiklar,
norðlenzkar konur í héraðinu í
það stórvirki að hefja söfnun
peninga og annarra gjafa til
væntanlegs berklahælis norðan
lands. Gert var ráð fyrir að það
yrði reist í Eyjafirði, í miðjum
fjórðungnum, þar sem berklar
voru mest útbreiddir. Áhuga-
samar konur söfnuðu á nokkr-
um misserum hundrað þúsund
krónum, ennfremur vinnulof-
orðum. í þennan sjóð gaf
Magnús á Grund, eini vel efnaði
bóndinn í fjórðungnum, 20 þús-
und krónur og Ragnar Ólafsson
sömu upphæð. Geta menn hug-
leitt hvað slíkar gjafir væru nú
að krónutölu. En gjafirnar voru
margar, flestar litlar, en pen-
ingur ekkjunnar var líka dýr-
mætur. Síðan kom kreppa úti
í hinum stóra heimi. Þá féllu
niður samskot til hugsjónamála.
Fólk varð að spara til að geta
lifað.
Síðan liðu nokkur ár. Krepp-
an varð minna tilfinnanleg. Dug
legur ráðherra hækkaði gengið
til þess að sanna lífsmátt at-
vinnuveganna. Dagur var þá
orðinn áhrifamikið málgagn
hugsandi manna í héraðinu.
Blaðið var alltaf sjálfbjarga
með atfylgi kaupenda og góðra
vina. Hann hafði þá og síðar
vel vakandi og ritfæra ritstjóra.
Þá vann að blaðinu einhver rit-
færasti maður í blaðamanna-
stétt á þeim tíma, Jónas Þor-
bergsson. Hann hafði með átak
anlegum hætti mætt hvíta dauð
anum. Fyrst missti hann móður
sína þegar hann var sjö ára.
Heimilið leystist upp. Tveir
eldri bræður byrjuðu að vinna
fyrir sér og urðu báðir kunnir
rithöfundar og bændur og for-
ystumenn í landbúnaði. Jónas
óx upp með góðu fólki en á
mörgum heimilum. Eitt ár vor-
um við nágrannasmalar, enda
vorum við jafn gamlir og góðir
vinir. Hann gat ort gamanvísur
en þar þraut mig skáldgáfuna.
Jónas hafði erft brjóstveikina,
enda var hún allsstaðar land-
læg. Fékk hann nokkurn bata
um stund með sjóböðum á bæ
einum við Eyjafjörð, þar sem
hann var í vinnu hjá góðu fólki.
Jónasi tókst að verða nemandi
og njóta handleiðslu Stefáns
meistara og fleiri skörunga.
Hann fór til Ameríku og vann
við andleg og líkamleg störf,
Jónas Jónsson frá Hriflu.
líkt og Knútur Hamsun. Þá
vann Jónas sitt fyrsta verk í
þágu menntalífs í landinu með
því að fá ungmennafélögin til
að bjóða St. G. St. til íslands-
ferðar. Stórskáldið fór um land
allt og var fagnað eins og and-
legum konungi. Þá varð Jónas
Þorbergsson ritstjóri Dags og
þótti spretta úr spori í þjóð-
málaáíökunum. Engin hætta
var á, að Jónas gleymdi berkla-
málinu. Vel mundi hann missi
móður sinnar og eigin baráttu.
Nú bættist við missir konu
hans, dóttur Jóns skálds Þor-
steinssonar á Amarvatni. Hann
tók nú upp í blaði sínu ein-
hverja hörðustu og bezt heppn-
uðu baráttu, sem háð hefur ver
ið um lífsnauðsynjamál í ís,-
lenzku fjórðungsblaði. Hann
hóf mál þaV sem áhrifamiklar
norðlenzkar konur höfðu í góð-
æri fengið með samskotum
fimmta hluta þess fjár, sem
þurfti til að reisa 50 manna
berklahæli á Norðurlandi.
Mælti Dagur með því, að haldið
væri áfram hinu sigursæla
byrjunarverki norðlenzkra
kvenna' en nú varð að hefja
nýja fjársókn og beita þar fyrir
verki áhugasömum Norðlend-
ingum. Jónas gekk á fund
þriggja norðlenzkra leiðtoga í
þjóðar- og félagsmálum. Tveir
voru landskunnir forgöngu-
menn í viðskipta- og félagsmál-
um en hinn þriðji mikill laga-
smiður. Þeir voru: Ragnar
Olafsson stórkaupmaður, Vil-
hjálmur Þór samvinnuleiðtogi
og Böðvar Bjarkan snjall lög-
maður. Allir voru þessir menn
miklum hæfUeikum búnir en
skiptir í lífstrú og atvinnu. Þeir
félogar völdu Ragnar til for-
ystu í stjóminni, en Vilhjálm
til framkvæmda. Allir lögðu
þeir fram fjárstuðning í bezta
lagi og gáfu vinnu sína og fengu
aðra til að gera slíkt hið sama.
Guðmundur landlæknir kom
norður og valdi heimilinu stað
á Kristnesi, þar sem fyrrum
bjó landnámsmaður. Þar var
jarðhiti og fleiri kostir. Guðjón
Samúelsson gaf teikninguna og
skipulagsuppdrátt, Guðmundur
Hliðdal gaf alla stjóm raforku-
mála en Geir Zoega forstöðu
vegamála. Þá flutti Kristján
Kristjánsson alla byggingavöru
í hælið fyrir hálfvirði og verka-
menn gáfu kaup fyrir alla yfir-
vinnu og fjölmargir áhugamenn
í bænum og sveitunum gáfu
vinnu. Ofan við Kristnes hefur
skógur verið ræktaður og eru
þar að verða fögur skógarlönd.
Tveir norðlenzkir læknar, Jón-
as Jónasson yngri, skáld og rit-
höfundur og Snorri Olafsson,
hafa styrkt berklavarnir í 40 ár
og sigrað hvíta dauðann, þótt
enn vanti fólk aðstöðu til hvíld-
ar og að'hlynningar eftir bar-
áttu við hættulegan óvin. Nú er
kallað, að hvíti dauðinn sé á
flótta í Eyjafirði, en þó munu
enn vera um 80 gestir á Krist-
neshæli til lækninga og til að
ná fullum kröftum. Hafa þessir
tveir læknar og hjálparlið
þeirra gefið hinu fagra Krist-
nesi líf og sál.
í tilefni af Kristnesmálmu
buðu norðlenzkir forystumenn
eitt sinn til veizlu í Reykjavík
og kynntu málið þar fyrir ýms-
um valdamestu mönnum þjóð-
arinnar. Ragnar Ólafsson hafði
einkum orð fyrir norðanmönn-
um, sem á þessu kvöldi hrifu
alla viðstadda með glæsi-
mennsku, rausn, háttvísi og
þeirri málfylgju, sem var við
hæfi þessu norðlenzka framtaki.
Á þeirri stundu eignaðist Krist-
neshæli marga stuðningsmenn.
Þegar litið er yfir Kristnes-
málið er margs að minnast. Þar
koma konur við sögu, er skipta
hundruðum. Eftirtektarvert er,
hve víða gætti fómarlundar.
Þar á fjöldi karla og kvenna
sína frægð saman. Vinnugleðin
var frábær. Kristneshöll var
reist á einu ári. Við síðustu
átökin reyndi mjög á alla for-
göngumenn málsins. En með
sameiginlegu átaki var hælið
fullgert og hvíti dauðinn hrak-
inn á vonlausan flótta.
Þó að þessi grein fjalli um
framkvæmd nauðsynjamáls í
einum landsfjórðungi er for-
dæmið vissulega allri þjóðinni
til fyrirmyndar. Við þá fram-
kvæmd tóku allir höndum sam-
an og unnu stórvirki. Nú í vetr-
arbyrjun er svo ástatt í þjóð-
félaginu, að allir eru á móti öll-
um og þróun mála ískyggileg.
í þeim þrengingum er hollt að
minnast þess norðlenzka ham-
ingjudags, þegar Kristneshæli
var vígt fyrir fjórum áratugum.
Jónas Jónsson frá Hriflu.
.Nýjar Bókaforlagsbækur
Leiksviðsmynd úr gamanleiknum Allra meina bét, sem var frumsýndur í Sjálfstæðishúsinu á fimmtu
daginn. (Ljósm.: M. G.)
Sjálfsfæðishúsið eykur starfsemi sína
í FYRRAKVÖLD bauð Sjálf-
stæðishúsið á Akureyri frétta-
mörmum og ýmsum öðrum til
fagnaðar í tilefni af því, að
frumsýndur var gamanleikur-
inn, Allra meina bót. En með
þeim skemmtiþætti eykur stofn
unin á fjölbreytni starfseminn-
ar. Hófst kvöldfagnaður þessi
kl. 7 með ágætum kvöldverði
en síðan hófst frumsýningin.
Hér er um að ræða gamanleik,
sem varð vinsæll í höfuðborg-
inni, bæði texti og þó sérstak-
lega, sönglögin, sem eru eftir
Jón Múla Árnason. Ágúst Kvar
an setti leikinn á svið. En Jó-
hann Konráðsson, hinn vinsæli,
norðlenzki söngvari, fer með
aðalhlutverkið, Dr. Svendsen
lækni, sem er sérstaklega skurð
glaður læknir og telur skurð-
lækningar allra meina bót. Þá
var mjög vel valið í kvenhlut-
verkið, þar sem Helena Eyjólfs
dóttir er, því auk söngsins kem
ur hún vel og frjálsmannlega
fram í hlutverki Höllu. Þá leik
ur Þorvaldur Halldórsson, vin-
sæll dægurlagasöngvari, Pétm'
Þorvald og Emil Andersen
gamla Andrés, sem upp var
skorinn 20 sinnum og sló þar
með, ásamt lækni sínum, öll
skurðmet. Hans leikur var mjög
skemmtilegur. Þráinn Karlsson
leikur svo leynilögreglumann-
inn Stórólf, og spillir ekki
gamanseminni. Piltur og stúlka,
Örn og Sigríður, leika lækna-
nema og hjúkrunarnema og
koma lítið við sögu.
Hljómsveit Ingimars Eydal
annast tónlistina og þar með
undirleikinn og gerir það af
smekkvísi.
Mývetningar sýndu leik þenn
an 'hér á Akureyri fyrir nokkr-
um árum. Má því segja, að
Allra meina bót sé gamall
kumiingi, en engu að síður vel-
kominn. , ... ,Q
HIÐ gamalkunna • og myndar-
lega Bókaforlag Odds Björns-
sonar h.f. á Akureyri hefur enn
sent frá sér nokkrar nýjar
bækur.
Rússland undir hamri og sigð
er myndskreytt, vönduð bók
um Októberbyltinguna í Rúss-
landi fyrir hálfri öld. Höfund-
urinn er Hemiann Pörzgen,
Þjóðverji, kunnur blaðamaður
og talinn einn af fróðustu mönn
um um rússnesk málefni, ba^ði
vegna persónulegrar reynslu og
fi'æðiiegum athugunum. Bókin
er því heimildabók, sem mörg-
um mun kærkomin. En Sovét-
ríkin koma öllum við, hvort
sem menn vilja eða ekki og
þetta stórveldi er sögulega
merkilegt á margan hátt og
■hvern dag á dagskrá á vettvangi
heimsviðskipta og frétta. Bók
þessi skiptist í: Hálf öld undir
hamri og sigð — svipljós úr
sögu og nútíð, síðan margir
þættir, tímatal, yfirlit og mynd
ir. Verkið kom út samtímis í
mörgum löndum. Þýðingu inn-
gangs gerði Kristján Karlsson,
en Magnús Sigurðsson þýddi
aðra texía bókarinnar. Setningu
og umbrot annaðist Prentverk
Odds Björnssonar h.f., en prent
un og bókband fór fram í Þýzka
landi. Myndimar eru sérlega
fjölbreyttar og birtast í kaflan-
um: Byltingin og böm hennar,
sem er hátt í 200 blaðsíður. Bók
þessi um Októberbyltinguna í
Rússlandi 1917 er hin myndar-
legasta á að líta.
Huldufólkið í hanirinum er
ættarsaga, framhald af Kirkj-
unni í hrauninu, sem út kom
fyrir tveim árum. Höfundurinn
er Eiríkur Sigurbergsson. Mælt
er, að skáldsaga þessi byggist á
MANNLÍF I DEIGLU. Bók
með þessu nafni, eftir Hannes J.
Magnússon fyrrum skólastjóra
á Akureyri, er nýkomin út og
SMÁTT OG STÓRT
(Framhald af blaðsíðu 8).
morgun, en hún verður vígð
með viðhöfn í dag. Hér í blað-
inu hafa fyrr og nú birzt leið-
beiningar um notkun, sem eiga
að koma í veg fyrir óhöpp ef
eftir er farið. Snjósleði er til
taks uppi í Hlíðarfjalli, ef á þarf
að halda. Þá verður einnig við-
vörunarkerfi, til að gefa leið-
beiningar ef þoka eða hríð
skellur á.
HROSSIN
Á öðrum stað er sagt frá hross-
um, sem nauðuglega var bjarg-.
að, flestum, úr árhólma, sem
yfir flæddi. Rétt er að minna
hrossaeigendur á að nauðsyn-
legt er að fylgjast með útigöngu
lirossunum, og varast ber að
láta þau svitna í „hestaragi“ er
verið er að ná einu og einu
hrossi til að taka á hús.
SAMKEPPNI
Þórður Gunnarsson fram-
kvæmdastjórí Sjálfstæðishúss-
ins sagði við frumsýningu á
„Allra meina bót“, að Leikfélag
ið hefði gott af samkcppni, þótt
liéf væri aðems um að ræða
skemmtiþátt fyrir húsið. Eru
það orð að sönnu. Ætti slík við-
leitni að efla Iciklistaráhugann,
bæði meðal áhorfenda og leik-
ara.
Hannes J. Magnússon.
- NY VERÐHÆKKUNARALDA
(Framhald af blaðsíðu 1).
upplausn í peningamálum ver
ið jafn mikil. Atvinnustéttirn
ar, sem afboðuðu allsherjar-
verkfalli um sinn, segja, að
afboðunin sé aðeins frestun og
þær munu eflaust skipuleggja
sókn í kaupgjaldsmálum áður
en langt líður.
Segja má, að aflabresiur og
verðfall sumra sjávarafurða
hljóti að koma fram í verri
lífskjörum, vegna þess, að
stjórnarstefnan í efnahags-
málum sem átti að koma í
veg fyrir lifskjaraskerðingu
þótt nokkrar verðsveiflur
yrðu á erlendum mörkuðum,
, var blekking. En núverandi
ríkisstjóm, sem er einskonar
útgerðarfélag auðmanna, er
ekki treystandi til þess að
skipta byrðunum réttlátlega,
enda fram komið, að þær eru
lagðár hlutfallslega þyngstar á
herðar þeirra, sem minnstan
hafa máttinn til að bera þær.
Og hvað er nú orðið af verð
stöðvunarstefnu stjórnarinn-
ar? “ □
er verkið í tveim hlutum, grein
ar og erindi um skóla- og upp-
eldismál frá ýmsum tímum á
40 ára starfstíma höfundar á
því sviði. Þetta erinda- og rit-
gerðasafn er að mestu áður birt
hingað og þangað, en kveikja
allra þessara ritsmíða er upp-
eldis- og skólastarf mitt, segir
höfundur í formála. Og bókin
er fyrst og fremst ætfuð for-
eldrum og kennurum, en til-
einkuð er hún nemendum
Barnaskóla Akureyrar.
Ritgerðir þær og greinar,
sem flestar eru stuttar, eru
margar óvenju góðar hugvekj-
ur, oft spunnar um einn efnis-
kjama, spakmæli eða einhvern
stuttorðan boðskap spakra
manna. En fyrirsagnir munu
vera um 70 talsins. Fyrri hluti
bókarinnar heitir Mótun og
mannrækt, en síðari hlutinn
heitir Þekking og þroski.
í þessari bók er drepið á
fjölda vandamála skóla og heim
ila í uppeldis- og skólamálum
og um þau rætt á þann veg, að
lesandinn er fróðari að lestri
loknum — og um leið kærleiks-
ríkari og betri uppalandi —.
Mannlif í deiglu er 330 blað-
síður, fullt af lífsreynslu mikils
skólamanns, sem auk þess er
góður rithöfundur. Q
TIL ÆVINTÝRALANDA eftir
Eirík Sigurðsson skólastjóra á
Akureyri er nýkomin í bóka-
búðir. Þessi nýja bók Eiriks er
barna- og miglingabók og aðal
söguhetjan er Palli, sem áður
var frá sagt í bókinni „Týndur
á öræfum". Margt drífur á daga
Palla, sumt alveg furðulegt,
eins ög ferðalag hans til suð-
rænna landa, ennfremur Oslóar

:
-v.'.v.vAvX-:*:?
einhverjum sannsögulegum at-
burðum, eða að flugufótur sé
fyrir einhverjum atriðum sög-
unnar. Skáldsaga þessi hefst að
nýlegu afstöðnum Skaftáreld-
um. En aðalsöguhetjan er Ás-
björg Sigurðardóttir.
Einu sinni var eftir Sæmund
Dúason, er annað bindi og ber
undirtitilinn: „Fulltrúar farins
tíma“ og „Úreld vinnubrögð“.
Hér er um 240 bls. bók að ræða,
margskonar minningar og meira
en helmingur bókarinnar fjall-
ar um þau vinnubrögð í dag-
legu atvinnulífi, sem nú eru
horfin og heyra sögunni til. Bók
þessi er fyrir margra hluta sák-
ir hin fróðlegasta og munu
margir hafa gaman að því, sem
hún hefur að geyma.
Njósnir að næturþeli ér
drengjasaga eftir Guðjón Sveins
son úr Breiðdal og er þetta
fyrrihluti sögunnar, en sá síð-
ari væntanlegur á næsta ári.
Sagan segir frá þrem röskum
strákum, sem verða varir við
útlending í laridi og kafbát
skammt undan landi litlit
áður. Efnið er spennandi enda
söguefni nærtæk af slíkum við-
burðum frá síðustu heimsstyrj-
aldarárum. Bókin er 150 blað-
síður. Margir drengir munu
hafa gaman af að kynnast sög-
unni um þá félaga, er þar grein
ir frá.
Hanna María og villingamir
er énn ein bamabók. Höfund-
urinn er Magnea frá Kleifum,
og segir frá systrum tveim, sem
sendar voru frá Reykjavík til
afa síns í Koti, sem fær töluvert
verkefni við að temja. Þetta er
læsileg bók og snyrtileg, 160
blaðsíður að stærð. v
Strákamir í Stóradal er
myndasaga í stóru broti. Leif
Halse samdi textann en Sigurð
ur Gunnarsson íslenzkaði. Ivar
Pettersen teiknaði myndimar,
sem síðan eru prentaðar í litum.
Myndasögur af þessu tagi henta
mörgum börnum betur en
myndlausar sögur óg mun þessi
myndasaga koma mörgum í
gott skap. Q
Þr jár nýjar AB-bækur
Eiríkur Sigurðsson.
ferð, sem er verðlaun fyrir
dugnað við nám.
Til ævintýralanda er tíunda
bamabók höfundar, auk þýddu
bókanna. Með þessum bókum
sínum hefur Eiríkur Sigurðsson
lagt fram drjúgan skerf til þeirr
ar bókmenntagreinar, sem ætl-
uð er yngstu kynslóðinni sem
læs er orðin. Þessi nýja bók er
yfir 100 blaðsíður með teikn-
ingum eftir Bjarna Jónsson.
Hún er skemmtileg, hollur lest-
ur og lipurlega rituð. — Bóka-
útgáfan Fróði gefur út. Q
PIPP A SKÓLAFERÐALAGI
heitir barnabók eftir Sid Ro-
land, snúið á íslenzku af Jónínu
Steinþórsdóttur á Akureyri, en
hún hefur áður þýtt barnabæk-
(Framhald á blaðsíðu 7).
ÞJÓFUR I PARADíS
Ný skáldsaga eftir
Indriða G. Þorsteinsson
Ein þeirra bóka, sem komnar
eru út um þessar mundir hjá
Almenna bókafélaginu, er Þjóf-
ur í paradís, ný skáldsaga eftir
Indriða G. Þorsteinsson. Hefur
hann haft hana í smíðum lengi
að undanförnu og lauk að fullu
við hana fyrir tveimur mánuð-
um.
Indriði G. Þorsteinsson vann
sér snemma til meiri og skjótari
frama en títt er um unga skáld
sagnahöfunda. Fyrsta bók hans,
Sæluvika, safn af smásögum,
kom út árið 1951, og þótti hún
strax óvenjutraust byrjanda-
verk. En lofsamlegir dómar
hafa aldrei freistað Indriða til
handahófs, og liðu nú fjögúr ár
þar til hann sendi frá sér næstu
skáldsögu sína, Sjötíu og niu af
stöðinni. Sú bók skipaði höf-
undi sínum örugglega á bekk
með fremstu skáldsagnahöfund
um þjóðarmnar, og hefur -hún
alls komið í þremur útgáfum,
en auk þess verið þýdd á erlend
mál og loks kvikmynduð. Síðan
hafá enn kómið frá hans hendi
þrjár bækur, sem allar hafa
treyst vinsældir hans, og er þá
ótalin nýjasta skáldsagan, sem
ekki hvað sízt mun þykja tíð-
indum sæta, ef að líkum lætur.
Þjófur í paradís er áhrifarík
saga og mikils háttar, svipsterk
og minnisstæð, þó að ekki sé
hún ýkjalöng. Hún gerist í
sveit, sennilega norðan fjalla,
og hefst í brúðkaupsveizlu að
sumarlagi. Þar, á örfáum blað-
síðum, kynnist lesandinn per-
sónum þessa byggðarlags,
hverri af annarri — nema
sjálfri söguhetjunni, bóndanum
í Svalvogum. Hann situr ekki
þessa veizlu, ekki í orði kveðnu,
en návist hans er allt að emu
orðin staðreynd — maður finn-
ur fyrir henni eins og skugga
af aðsteðjandi örlögúm. En hér
verður sú saga ekki rakin. Allt
dregur til þess, sem verða vill,
með óbrigðulli rökfestu lífsins,
og lesandinn sér, hvernig hin
forna „paradís“ breytist hægt
og örugglega í vettvang fyrir
sakamál, ósköp þjóðlegt að vísu,
en samt ærið alvarlegt fyrir þá,
sem bera byrði þess. Þetta saka
mál dregur menn að sér eins og
segull, og þá er það um leið
orðið eins konar prófsteinn,
ekki aðeins á sakbomtnginn,
konu hans og börn, heldur og
alla þá, er þar koma við sögu.
Þjófur í paradís er mjög í stO
við hinar sterklegu manngerðir
sögunnar, hreinþvegm af orð-
skrúði og málalengingum. Ao
■ ytri gerð minnir hún á trausta
» byggingu, sem hlaðin er upp,
líkt og sjálfkrafa, af haglega
höggnum steinum og stuggar
frá sér öllu, sem er ofaukið. Og
síðast en ekki sízt er þetta
rammíslenzk skáldsaga, svo
rammíslenzk, að hún gæti ekki
með neinu móti verið skrifuð a£
öðrum en þeim, sem stendur
aldadjúpum rótum í jarðvegi
lands og þjóðar.
Almenna bókafélagið hefur.
kostað kapps um að gera bók-
ina sem bezt úr garði. Hún er
prentuð í Odda og bundin í
Svemabókbandinu. Kristín Þor
kelsdóttir sá um útlit og kápu.
DAGBÓK FRA
DÍAFANÍ
eftir Jökul Jakobsson
Almenna bókafélagið hefur
nýlega sent frá sér Dagbók frá
Díafaní eftir Jökul Jakobsson.
Þar segir höfundurinn frá dvöl
sinni síðastliðinn vetur í grísku
smáþorpi og rekur í lifandi svip
myndum kynni sín af því fólki,
sem allt fram á þennan dag hef
ur búið þar við sams konar lífs-
hætti og forfeður þess fyrir tvö
þúsund árum, klæðist eins og
þeir og sækir sér vatn í sömu
brunnana. En það er allt að
emu einhver ókyrrð í loftinu.
Umheimurinn er farinn að
segja til sín og það er jafnvel
von á skemmtiferðafólki næsta
sumar. Svo langt gengur þetta,
að menn láta sig dreyma um að
„byggja hótelnefnu ofan á kram
búðina sína eða kaffistofuna“,
og bæjarstjómin er meira að
segja tekin að rumska, aldrei
slíku vant. Það er sem sé komið
upp úr dúmum, að þorpsgatan,
sem dugað hefur mannfólki og
ösnum allt frá dögum Odysseifg
og Sokratesar, er alls ekki boð-
leg útlendum túristum. Þesa
vegna eru nú konurnar í þorp-
inu önnum kafnar við að rnoka
sandi og möl í blikkdunka, sem
þær bera síðan á öxlinni, hnar-
reistar og hnakkakertar. Því að
hér bera konurnar hita og
þunga dagsins í bókstaflegum
skilningi. Karlmennimir hafa
þar öðru að sinna. Þeir sitja dag
(Framhald á blaðsíðu 7). -