Dagur - 10.04.1969, Blaðsíða 6

6
KONUNGSGRÖFINIKÁLFSKINNI
HRÆREKUR og Hringur Dags
synir voru konungar í Upplönd
um í Noregi og þótti Hrærekur
vitrastur smákonunga á þeim
slóðum, samanber ráðstefnu
þeirra fimm konunga á Hrings-
akri er frá segir í Heimskringlu
Snon-a. En þeir ræddu um
konungdóm Ólafs Haraldssonar
á ráðstefnu þessari. í ræðu, er
Hrærekur flutti þá, sagði hann
m. a.: Þótt hann (Ólafur kon-
ungur) hafi þrjú hundruð
manna eða fjögur, þá er oss það
ekki ofurefli liðs, ef vér verðum
á einu ráði allir. En oftast sigr-
ast þeim verr, ef fleiri ei-u jafn
ríkir, heldui' en hinum, er einn
er oddviti fyrir liðinu, og er það
mitt ráð heldur að hætta eigi
til þess að etja hamingju við
Ólaf Haraldsson.
En sitt sýndist hverjum og
vildu fleiri færast undan þræl-
dómi konungs, sem kynni að
veiía þeim, ef þeir gengju hon-
um á hönd. Hrærekur mælti þá:
Svo lízt mér ráðagerð þessi,
sem við þurfum að gera hana
rammlega, svo engum skjöplist
í einurðinni. En svo fór, að
Ólafi barst vitneskja um ætlan
smákonunganna og náði hann
þeim á vald sitt. Hrærekur var
maður forvitri og harðráður.
Þótti Ólafi konungi hann ótrú-
legur þótt hann gerði nokkra
sætt við hann. Lét hann blinda
Hrærek á báðum augum og
hafði hann með sér, skera
tungu úr Guðröði Dalakonungi,
en Hring og aðra tvo konunga
lét hann sverja sér trúnaðar-
eiða og rak þá úr landi.
Hrærekur gréri sára sinna og
var í haldi hjá Ólafi, sem lét
menn sína gæta hans, lét hann
sitja í hásæti hjá sér og hélt
hann vel í drykk og klæðum.
Hrærekur var fámálugur og
svaraði stirt og stutt, þá er
menn ortu orða á hann. Það var
siðvenja hans, að láta skósvein
sinn leiða sig úti um daga og
frá öðrum mönnum, en þá barði
hann skósveininn, er sagði Ólafi
konungi. Lét konungur þá aðra
fylgja honum og fór allt sem
áður og enginn hélzt við eða
vildi með honum vera. Loks lét
konungur Svein frænda sinn
fylgja honum og var Hrærekur
þá hinn kátasti er þeir voru
tveir einir og minntist þá
margra hluta, er fyrr höfðu ver
ið og með hverjum atvikum
hann væri nú ölmusumaður.
Hitt þykir mér þó allra þyngst,
sagði hann, að þú og aðrir
frændur mínir, þeir er mann-
Frostastöðum, 3. apríl. Við Skag
firðingar getum ekki stært okk
ur af því að vera miklir fiski-
ræktarmenn, þótt ekki eigi þar
allir óskilið mál. Nokkur ár eru
liðin síðan stofnuð vom veiði-
félög um Sæmundará og Svartá
og svo mun því varið með fleiri
ár. Stangveiðifélag er starfandi
á Sauðárkróki og hefur það rek
ið klakstöð um nokkurt skeið,
með góðum árangri. En eigend-
ur veiðiréttar í Héraðsvötnum
hafa látið sér hægt í þessum
sökum og stundað sína veiði í
gömlum stíl, (fyrirdráttur).
Eftirtekjan hefur þó stöðugt
farið þverrandi og að því kom,
að sýslunefnd taldi að við svo
búið mætti ekki lengur standa
og kaus því á sínum tíma nefnd
til þess að undirbúa stofnun
veiðifélags um vatnasvæði
Héraðsvatna. Nefndin lagði mál
ið fyrir viðkomandi hreppa-
búnaðarfélög og mun afstaða
vænlegir eru, skuli nú vera svo
miklir ættlerar, að engrar sví-
virðingar skulu hefna. Slíkar
harmatölur hafði hann oft uppi.
Eitt sinn sagði hann við Svein:
Til hvers skulum vér lengi lifa
við skömm og meiðsli, nema
svo beri til, að ég mætti blindur
sigrast á þeim, er mig hafa sigr-
að sofandi. Lagði hann svo á
ráðin að ryðja konungi úr vegi,
en Sveinn játaði að fylgja ráði
hans og átti Sveinn að vega að
konunginum er hann gengi til
aftansöngs. Þetta mistókst og
lét konungur færa Hrærek á
annan stað og gæta hans betur.
Hræi'ekur gerði ýmist, að hann
þagði marga daga í röð, svo að
enginn maður fékk orð af hon-
um, eða var svo kátur og glað-
ur, að þeim þótti að hverju orði
gaman, er hann sagði. Oftast
drakk hann lítt en stundum
drakk hann marga undir borð.
Ólafur konungur fékk honum
vel skotsilfur.
Á uppstigningardag gekk kon
ungur í kirkju. Þar var og
Hrærekur í næsta sæti og hafði
yfirhöfnina fyrir andliti sér,
lagði hann höndina á öxl kon-
ungi og segir: Pelsklæði hefur
þú nú frændi. Er messu var lok
ið stóð Ólfaur konungur upp og
hélt upp höndunum og laut til
altaris. Hrærekur spratt þá á
fætur og lagði til hans saxknífi.
Lagið kom í yfirhöfnina og skár
ust mjög klæðin en konungur
varð ekki sár og hljóp hann
fram gólfið. Þá mælti Hrærek-
ur: Flýr þú nú Ólafur digri,
fyrir mér blindum? Konungur
bað menn sína taka hann og var
það gjört.
GfSLI GUÐMUNDSSON al-
þingismaður sagði á kjördæmis
þingj Framsóknarmanna haust-
ið 1967:
„Þó að spenna dægurmálanna
og kappið í hinni pólitísku við-
ureign dragi oft að sér mesta
athygli, þá verðum við umfram
allt að minnast þess, að fólkið í
þessum landshluta hefur skil-
yrði til að hafa og verður að
hafa forystu um það á þjóð-
málasviðinu, að stuðla að því,
að bvggð blómgist hér og ann-
arsstaðar, þar sem landsbyggð á
í vök að verjast en lífvænlegt
má toljast. Ég minni á það, að
höfuðstaður Norðurlands er nú
ekki lengur næst fjölmennasta
þeirra yfirleitt hafa verið já-
kvæð.
í gærdag, 2. apríl, var svo
haldinn fundur í félagsheimil-
inu Miðgraði þar sem gengið
skyldi frá stofnun veiðifélags-
ins, ef nægilegt fylgi fengizt við
þá hugmynd. Mætti þar sem
gestur Þór Guðjónsson, veiði-
málastjóri. Fundurinn reyndist
þó ekki lögmætur því að til-
skilin lágmarkstala veiðiréttar-
eigenda mætti ekki, en þeir
munu alls vera á þriðja hundr-
að. Undirbúningsnefndinni var
því falið að starfa áfram og sam
þykkt með þorra atkvæða að
boða síðar til annars fundar en
hann er Iögmætur án tillits til
tölu fundarmanna.
Er þess að vænta, að Skag-
firðingar uni því nú ekki öllu
lengur að vera eftirbátar ná-
granna sinna um að gefa gaum
því hagsmuna- og menningar-
máli, sem fiskiræktin er.
mhg —
Margir eggjuðu Ólaf konung
að láta drepa Hrærek, en hann
vildi það ekki.
Þórarinn Nefjólfsson, íslenzkui'
maður og mikill farmaður, svo
illa limaður að frægt er í sög-
um, tók að sér að flytja Hrærek
til Grænlands, en þar átti Leif-
ur Eiríksson að taka á móti
honum.
Ef förin yrði ekki nema til
íslands, bað konungur að af-
henda Hrærek Guðmundi Eyj-
ólfssyni, Skafta lögsögumanni
eða einhverjum höfðingja, er
við honum vildi taka. En ef þig
ber að öðrum löndum, sagði
konungur við Þórarinn, þeim er
hér eru nærr þá haga þú svo
til, að þú vitir víst, að Hrærek-
ur komi aldrei síðan lífs til
Noregs.
Þórarinn kom í Breiðafjörð
eftir mikið volk. Þorgils Arason
tók við Hræreki konungi, en
hann undi þar skamma hríð og
lét Þorgils þá flytja hann til
Guðmundar á Möðruvöllum í
Eyjafirði og tók hann vel hin-
um blinda konungi frá Noregi
og hafði hann sjá sér hinn
næsta vetur. En ekki undi
Hrærekur þar til lengdar. Þá
fékk Guðmundur honum vist á
litlum bæ á Árskógsströnd, er
heitir á Kálfskinni og var þai'
fátt hjóna. Þar var Hrærekur
hinn þriðja vetur og sagði hann
svo, að þar hefði honum þótt
bezt að vera, síðan hann lét af
konungdómi, því hann var þar
að öllu mest metinn. Sumarið
eftir tók Hrærekur sótt þá er
leiddi hann til bana. Svo er
sagt, að sá einn konungur hvílir
á íslandi.
bæjarfélag landsins. Eitt af
sveitarfélögum Stór-Reykjavík
ur, sem fyrir 30 árum var ekki
til sem slíkt, hefur á árinu sem
leið skákað Akureyri niður í
þriðja sæti, að því er fjölmenni
varðar. Ekki svo að skilja, að
mannfjölgun á Akureyri hafi
orðið minni á því ári en oft
áður. En þetta dæmi er tákn-
rænt og því nefni ég það hér.
Rómverskur stjórnmálamað-
ur sagði í hverri ræðu, sem
hann flutti í öldungaráðinu:
„Auk þess legg ég til, að
Carthagoborg verði lögð í eyði“
— og það varð.
Við viljum ekki láta leggja
neina borg í eyði. Við viljum
byggja upp. En okkur ber, ekki
síður en þessum fornaldargarpi,
að beita mætti endurtekningar-
innar í okkar mikla máli. Á
hverju þingi, á hverjum fundi
og á hverjum útkomudegi blaðs
ins okkar, eigum við að minna
á það, sem ekki má gleymast:
Að íslendingar mega ekki
hopa á hæl í landi sínu. Að land
ið þarf að vera byggt til að
halda sjálfstæði sínu. Að það
þarf að vera jafnvægi milli
landshlutanna. Það er- hvorki
nauðsynlegt eða æskilegt að
segja þetta alltaf með sömu orð
unum, eða allt í senn. En segja
það alltaf á einhvern hátt — og
helzt þannig, að sem bezt verði
eftir því tekið og á þann hátt,
að það skiljist, að hugur fylgi
máli.“ □
Sá hlýtur viðskiptin,
sem athygli vekur
á þeim.
Hrærekshóll heitir hóll við
landamerki Kálfskinns og
Stærra-Árskógs á Árskógs-
strönd, í landi hins fyrrnefnda.
Þar er sagt að bein hins norska
konungs hvíli. Hóllinn er frið-
lýstur sem hin eina konungs-
gröf á íslandi, og hefur ekki
verið um hana skeytt að öðru
leyti fram á þennan dag. Davið
Stefánsson frá Fagraskógi kom
oft að konungsgröfinni í Kálf-
skinni, stundum í samfylgd
norskra manna. Allir þekkja að
nokkru söguna um Hrærek af
hinu kunna kvæði þjóðskálds-
ins um hann. Skáldið taldi
Hrærekshól mjög merkan stað.
Forseti íslands, dr. Kristján
Eldjárn, fyrrum þjóðminjavörð
ur, telur vel við eigandi, að
staðurinn verði vel merktur og
vegvísir settur upp hið næsta.
Nokkrir þjóðkunnir menn hafa
ýmist talað við mig eða sent
mér línu síðan ég fyrir nokkru
stakk upp á því hér í blaðinu,
að konungsgröfinni í Kálfskinni
væri meiri sómi sýndur.
Blaðinu hafa jafnvel borizt
tillöguuppdrættir að minnis-
merki á gröf Hræreks konungs.
En hvað vilja íbúar Árskógs-
hrepps sjálfir gera í þessu máli?
Nokkrir þeirra a. m. k. hafa
velt svipuðum hugmyndum fyr
ir sér en látið að öðru leyti
kyrrt liggja. Ég held að þeim
væri að því hinn mesti sómi, að
leggja málinu lið og vinna að
því að girða Hrærekshól, setja
þar látlaust en traust minnis-
merki með nafni hans og e. t. v.
hendingum úr hinu ágæta
kvæði skáldsins frá Fagi’askógi,
gera ak- eða gönguveg að gröf-
inni og setja skilti við þjóðveg-
inn, fyrir þá vegfarendur, sem
vildu koma á þennan merka
stað. Illa unnið hrafl úr sögu
Hræreks konungs úr Konunga-
sögum Heimskringlu er hér
birt til upprifjunar, og meðal
þeirra þau ummæli konungs, að
meðal hjónafárra búenda á
Kálfskinni þótti honum bezt að
vera síðan hann lét af konung-
dómi. Sýna þau ummæli að þeir
bændur hafi betur en aðrir skil
ið útlagann og metið hann þótt
blindur væri, valdalaus og
fátækur orðinn. En hvort vilja
menn sýna honum nokkra
ræktarsemi nú? E. D.
K.A. félagar K.A.
Aðalfundur Knatt-
spyrnu íélags Akureyrár
verður haldinn fimmtu-
daginn 17. apríl n. k. kl.
8.30 e. li. í Sjálfstæðis-
luisinu (Litla-sal, uppi).
Venjuleg aðalfundar-
störf. — Kosinn verður
í þ ró 11 a m a ðu r á rs i n s
1968. — Skorað er á fé-
lagsmenn að mæta vel og
stundvíslega.
Stjórn K.A.
Vönduð MYNDAVÉL,
Minolta SRT 101, til
sölu. Flash getur fylgt.
Hagstætt verð. Til sýnis
Iijá Jóni Bjarnasyni úr-
smið, Hafnarstræti 94,
Akureyri.
BÁTUR til sölu.
2 tonn. Diezelivél.
Uppl. í síma 2-15-72.
Það, sem aldrei m gleymast
SKACFIRÐINGAR RÆÐA FISKIRÆKTARMÁL
Þrettán ára STÚLKA
óskar eftir vinnu í sum-
ar.
Uppl. í síma 1-24-06.
Fjórtán ára STÚLKA
vön sveitastörfum óskar
ef'tir vinnu í sveit.
Uppl. í síma 1-17-68.

Nýleg 4 herb. ÍBÚÐ
til sölu. Góð lán geta
fylgt.
Uppl. gefur
Emil Guðmundsson,
sími 1-15-40.
Tveggja til þriggja her-
bergja ÍBÚÐ ÓSKAST.
Uppl. gefur Valdimar
Baldvinsson,
sími 2-13-30 og 1-16-08.
Þriggja herbergja
ÍBÚÐ til sölu í Hafnar-
stræti 84. Hagstætt verð
og greiðsluskilmálar.
Uppl. í síma 1-18-45,
eftir kl. 6 e. h.
2—3 herbergja ÍBÚÐ
óskast frá og með 1.
júní.
Uppl. í síma 1-15-52
eftir kl. 18.00.
Fjölhscfur hreingcmingalögur
Xnniheldur ammoníak
FÆST f NÆSTU BÚÐ