Dagur - 21.01.1983, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
RITSTJÓRNARSlMAR: 24166 OG 24167
SlMI AUGLÝSINGADEILDAR OG AFGREIÐSLU: 24222
RITSTJÓRIOG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
BLAÐAMENN: EIRÍKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON
OG ÞORKELL BJÖRNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENTHF.
Miklar vonir bundnar
við verkmenntaskólann
Bæjarstjórn Akureyrar samþykkti á sínum
tíma að tveir skólar á framhaldsskólastigi
verði í bænum, þ.e. Menntaskóli Akureyrar og
nýr skóli, Verkmenntaskólinn á Akureyri. í
menntaskólanum verði hefðbundið bóknám
og kennsla á uppeldissviði, en verkmennta-
skóhnn veiti fræðslu á heilbrigðissviði, hús-
stjórnarsviði, tæknisviði og viðskiptasviði. Nú
er lokið fyrsa áfanga verkmenntaskólans og
byrjað er að kenna þar málmiðnaðarnemum,
en Iðnskólinn á Akureyri mun sjá um rekstur-
inn þar til verkmenntaskólinn verður formlega
stofnaður.
Verkmenntaskólanum á Akureyri er ætlað
að þjóna öllu Norðurlandskjördæmi eystra,
þannig að nemendur sem lokið hafa námi sem
býðst í þeirra heimabyggð geti komist í þenn-
an skóla og lokið frá honum réttindanámi eða
undirbúningsnámi undir háskólamenntun.
Gera má ráð fyrir að verkmenntaskólinn þurfi
að veita allt að 700 nemendum fræðslu sam-
tímis, en námstími hvers nemanda getur verið
2-4 ár. Hugmyndir eru uppi um það að í fram-
tíðinni geti skólinn boðið upp á kennslu á
háskólastigi. Til að skólinn geti annað hlut-
verki sínu er nauðsynlegt að koma upp heima-
vistaraðstöðu fyrir nemendur utan Akureyrar.
í nýja verkmenntaskólanum verða skóla-
smiðjur fyrir verklegt iðnnám og vélstjórnar-
braut, bóknámsrými sem jafnframt getur nýst
til ýmiss konar verklegs náms í svokölluðum
léttum greinum, og félagsaðstaða fyrir nem-
endur og kennara. Heildargrunnflötur skólans
verður 8.100 fermetrar og nú er lokið um 11%
af því sem byggja á. Kostnaður við 1. áfanga
með búnaði er um 12.5 milljónir króna. Nú er
unnið að teikningum og útboðsgögnum fyrri
hluta annars áfanga og er stefnt að því að
hann verði fokheldur á þessu ári. Þar verður
vélstjórnarhús og gert er ráð fyrir að fullnað-
arteikningar af öðrum hluta annars áfanga
verði tilbúnar í haust, en þar verða bóknáms-
greinar og verslunarsvið til húsa. Fram-
kvæmdir verða að sjálfsögðu háðar fjárveit-
ingum á hverjum tíma.
Ljóst er að þetta er stórt og fjárfrekt verk-
efni, en einnig mjög nauðsynlegt. Fjárfesting í
góðri verkmenntun verður ekki lengi að borga
sig. Þá má ennfremur geta þess að við athug-
un hefur komið í ljós að í Norðurlandskjördæmi
eystra eru aðeins 2,9% íbúanna í framhalds-
námi, en meðaltal landsins alls er 4,2%. Vart
þarf að fara í grafgötur með það að skortur á
námsframboði veldur þarna miklu. Miklar
vonir eru því bundar við Verkmenntaskólann
áAkureyri.
Stefán Valgeirsson, alþingismaður, skrifar um aUsherjarþing SÞ:
IVlannréttindi og
kvenréttindi
í fyrstu grein stofnskrár Samein-
uðu þjóðanna, þar sem helstu
viðfangsefni samtakanna eru
talin upp, er getið alþjóðlegrar
samvinnu um eflingu og virð-
ingu fyrir mannréttindum. Þessu
starfi er lýst sem nauðsynlegum
þætti í friðarviðleitni samtak-
anna.
Það er líka tekið fram í
stofnskránni, sem liður í mann-
réttindareglunum, að engin mis-
munun skuli eiga sér stað milli
kynja og að konur og karlar eigi
jafnan aðgang að þátttöku f
starfi á vegum samtakanna.
Þrátt fyrir þessar hátíðlegu
yfirlýsingar í upphafi hafa síðari
tíma efndir verið lakari en efni
stóðu til. Á meðan samtökin
hefðu átt að veita góða fyrir-
mynd, hafa karlar gegnt þar öllum
meiri háttar embættum, en kon-
ur fyllt einkaritarastólana. Þetta
kemur í sjálfu sér ekki á óvart,
þar sem þetta eru samtök svo og
svo margra aðildarríkja; ef kon-
ur eiga ekki upp á pallborðið í
heimalöndum sínum, er varla
við því að búast, að þær fái í
hendurnar áhrifastöður í alþjóð-
legu samstarfi sömu ríkja.
En tímarnir breytast og
mennirnir með. Aukin áhrif
kvenna og kvenréttindahreyf-
inga í landsmálum endurspegl-
ast í starfi Sameinuðu þjóðanna,
sem búa jafnframt að áður-
greindum ákvæðum stofnskrár-
innar sem og sams konar ákvæð-
um í alþjóðasamningum um
bæði mannréttindi og kvenrétt-
indi. Sem oft áður koma orðin á
undan gjörðunum. Það verður æ
erfiðara að hundsa viðurkenn-
ingar í orðum og ekki hvað síst
lagalegar skuldbindingar sem
ríkin hafa samþykkt og sem
leggja grundvöllinn að jafnrétti
og jafnræði kynjanna.
Eg hef þennan formála að
þriðja og síðasta bréfi mínu frá
37. allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna sem ég sótti í haust
sem leið. Eins og á undanförn-
um þingum komu málefni
kvenna mjög til umræðu. Þau
voru rædd undir tveimur dag-
skrárliðum bæði í þriðju nefnd
þingsins og á þingfundum, auk
þess sem þeirra er getið óbeint í
ályktunum samkvæmt öðrum
dagskrárliðum varðandi mann-
réttindi. Þingið samþykkti í
þetta skipti 9 ályktanir um
kvennamál og allar án atkvæða-
greiðslna, sem er merki um
óvenjulega mikla samstöðu. Að
vísu höfðu áður átt sér stað
Stefán Valgeirsson.
óformlegar viðræður fulltrúa um
innihald og orðalag tillagnanna
til þess að tryggja átakalausar
niðurstöður og í nefnd voru
greidd atkvæði um eina máls-
grein í einni tillagnanna, þar
sem vitað var til arðráns fjöl-
þjóðafyrirtækja á konum í
sveitahéruðum og landbúnað-
arvinnu. Að öðru leyti ein-
kenndi samkomulagsandi bæði
umræður um tillögumar og af-
greiðslu þeirra.
Fulltrúi íslands talaði í nefnd-
arumræðum um kvennamálin
fyrir hönd allra Norðurland-
anna. Það var Kornelíus Sig-
mundsson, varafastafulltrúi
okkar, sem flutti ræðuna og
gerði það vel. Mér fannst að
hann hefði kannski mátt taka
sterkar til orða, t. .d. vitna til for-
seta okkar og kvennaframboðs,
en kannske var það betur látið
ógert því að við eigum líka okk-
ar veiku hliðar í framkvæmd
réttlætismála kvenna sem önnur
ríki hefðu getað minnt okkur á á
óþægilegan hátt. Þetta var einnig
ræða flutt í nafni 5 ríkja og þurfti
að sjálfsögðu samþykki þeirra
allra á hverjum einasta hluta
ræðuefnisins; Það er stundum
með ólíkindum hvað það getur
verið þungt í vöfum að afla slíks
samþykkis jafnvel þótt systra-
þjóðir eigi í hlut.
Ályktanir 37. þingsins um
kvennamál báru eftirtaldar yfir-
skriftir: kvennaáratugur, ára-
tugssjóðurinn, kvennaráðstefn-
an 1985, alþjóðleg rannsókna-
og menntastofnun kvenna, þátt-
ur kvenna í þróunarmálum
þriðja heimsins, konur í sveita-
héruðum, konur í opinberum
störfum, friðarstarf kvenna og
loks alþjóðsamningurinn um af-
nám misréttis gegn konum.
Kvennaáratugurinn, sem er
nefndur að ofan, hófst á miðjum
sjöunda áratugnum og er því
langt kominn. í tengslum við
hann hafa verið haldnar meiri-
háttar alþjóðaráðstefnur, hin
fyrri í Mexíkóborg árið 1975 og
hin síðari í Kaupmannahöfn
árið 1980, þar sem hafa verið
samþykktar ályktanir og fram-
kvæmdaáætlanir. Maður verður
að vona að enn verði orðið til
alls fyrst, því að á stundum virð-
ist orðaflaumur og pappírsnotk-
un á þessum alþjóðaþingum
ganga úr hófi fram. I lok áratug-
arins á svo að halda einn fundinn
til viðbótar, mig minnir í Nair-
obi á árinu 1985, til þess að gera
úttekt á því hvað hefur áunnist í
þessum málum öllum, bæði í
einstökum löndum og á alþjóða-
sviðinu. Málstaðurinn er góður
og starfið lofsvert.
Ég hef gert kvenréttindi að
umræðuefni mínu í þessu bréfi
vegna þess hve ofarlega þau hafa
verið á baugi hér heima og vegna
þess að þau eru gott sýnishorn af
fjölbreyttri dagskrá Sameinuðu
þjóðanna. Stundum finnst
manni af fréttaflutningi, að sam-
tökin fáist aðallega við alþjóða-
deilur og stríðshættur og vissu-
lega eru slíkir málaflokkar
mikilvægir þættir í starfinu.
Hinu má ekki gleyma að margt
fleira ber þar á góma. Ber þar
mikið á starfi sem er hugsað sem
fyrirbyggjandi aðgerðir gegn
styrjaldarhættum með því að
draga úr hvers konar spennu og
sundrungu milli ríkjahópa,
þjóða, minnihlutahópa og jafn-
vel einstaklinga. Sem dæmi má
nefna þróunar- og tækniaðstoð
handa hinum fátækari ríkjum og
mannréttindabrot alls staðar og
er þetta allt til mikilar fyrir-
myndar. Vonandi verður árang-
urinn í samræmi við erfiðið.
Stj ómarskrármálið
Stjórnarskrárnefnd, skipuð full-
trúum stjórnmálaflokkanna, hefur
starfað um alllanga hríð að undir-
búningi breytinga stjórnarskrár
landsins, þ.á.m. hefursjálfsagt ver-
ið varið miklum tíma til umfjöllun-
ar á kjördæmaskipan og atkvæða-
vægi.
Segja má að allur almenningur sé
útilokaður frá að fylgjast með og
koma fram áliti sínu á þessum
málum. Stjórnmálamenn knýja á
um að fá fram breytingar og virðast
þá hafa meira í huga hagsmuni
flokkanna og persónulega hags-
muni heldur en hagsmuni þjóðar-
innar.
Um 60 af hverjum 100 íbúum
landsins búa á suðvesturhorni þess
og þar leita stjórnmálamennirnir
fanga, - þar eru bestu miðin við at-
kvæðaveiðar.
Almenningi er sagt, að leiðrétta
þurfi vægi atkvæða, jafna atkvæða-
tölu að baki hvers þingmanns, þá
verði lýðræðinu og mannréttindum
komið í betra horf o.s.frv.
í mannkynssögunni sést að oft
voru notuð falleg orð til réttlæting-
ar hinum mestu óþurftarmálum og
gjarnan vitnað til lýðræðis og trúar-
innar, - svo að slíkar á-
róðursherferðir eru ekki nýjar af
nálinni.
Endalausar útjafnanir, svo sem
margir stefna að og mergð stjórn-
málaflokka hljóta að leiða af sér
samsteypustjórnir æ fleiri flokka
eða stjórnleysis, auk þess leiðir af
sjálfu sér að enn frekari valdatil-
færsla verður til Reykja-
víkursvæðisins þar sem alltof mikil
völd og áhrif eru nú þegar fyrir
hendi. Þegar búið er að koma þess-
um málatilbúnaði af stað, tyggur
hver út úr öðrum að þarna sé mikið
jafnréttismál á ferðinni.
Ef ætlunin er að vinna lýðræðis-
lega að endurskoðun stjórnar-
skrárinnar, hlýtur að teljast eðli-
legt að bæjar- og sýslufélög fái
tækifæri til að koma sínu áliti á
framfæri um gerð stjórnarskrárinn-
ar, einnig einstaklingar.
Sú aðferð, sem nú er notuð að
láta alþingismenn, sem dæma þá í
eigin málum og óstarfhæft Alþingi
með sín flokkspólitísku sjónarmið
grauta í kosningalögum og stjórn-
arskránni, er að mínum dómi óhæf
vinnubrögð og beri því að fresta
slíkum aðgerðum, en leggja þær
ábendingar, sem stjórnarskrár-
nefnd hefur unnið á síðustu árum
fyrir sýslu- og bæjarfélög til fyllri
vinnslu.
í umfjöllun stjórnarskrár-
nefndar kom eitt sinn fram að sam-
staða hefði náðst um fjölgun al-
þingismanna um 6-10. Þessum
fréttum var ekki alls staðar fagnað.
Á sl. vori unnu samtök manna úr
öllum stjórnmálaflokkum að því að
gefa kjósendum til sveitastjórna í
Vestur-Húnavatnssýslu kost á að
mótmæla áðurnefndri fjölgun.
Kom þá fram að yfir 90% kjósenda
voru andvígir fjölguninni.
Könnun DV í hqust gaf til kynna
að 3 af hverjum 4 voru einnig á
móti fjölgun alþingismanna. Með
þessu frábiður almenningur sér öll
frekari stólakaup til Alþingishúss-
ins, og sýnir það út af fyrir sig traust
til alþingismanna að þeir komi
verkunum af, þótt eigi verði um
frekari fjölgun að ræða.
Ég vil hér með hvetja alla þá sem
vilja jafnvægi í byggð landsins til að
beita sér í þessum málum og stuðla
að því eftir mætti að almenningur
taki stjórnarskrármálið til með-
ferðar.
Aðalbjörn Benediktsson
4 - ÐAGUR - 21 .janúajr, 1983