Dagur - 21.01.1983, Blaðsíða 6

22^-3?
°B Guð,

svöuwviuai^
Íat5S^?r!:
iS.jaaúatW5^
rar,sem

ann
vataslo
iG^SsSSsÆSÍseSSsiissss^S
slöUUv
brunnu
h 1892 aöt^-’"'
entvetmaíUB
I2hus
ar
1901
óekVo
^^iurOÖrbrnnaíS
ókkvö»ö.JÍ^P';..rrlá,,
ve
aðvar
gO«?J-e"^--^rta,kiakaul>a
öOOOUrómntö^l^
slo
IuvvuöSSh^
cn hannvar

tur,
s\o
tnstanko
va
meöe
Ötu9,enj
öGeisla
^ÍSSSsSsSas^
.|,(,l»St!'",-íS-'

rð 19»

Sen»fj!l55
um
Ulft W
Qórumata^^
ss»S^aSeK*SsS^^2£7
»*?*$£§£» *£**
ö 1953
en
vaUtitai*
rstnte

tíeUjuínii-
merUájrtöVjÍ?
öVVutn
ll^SEgssiif
ðdrifia
,qT6 et^^Í—V^^^viViðjv^^-r^o UomiðaoaK-
-^-^?3iSs.áeeí«

^mönnumilS
iáaf
mcrUutivna‘9
iákra
meðbrunavarnu
í tiiefniai

réðusttii?)®
ívÍÆS'í^fSirUafaatt^
innsSOttt '•ll i 7^11 AÍnh
o^Tóma^--^^örf«r«J
ndarV*tur

u
orðinn aldraður
alveg eins og við“
Helgar-Dags viðtal við brunaverðina Guðmund Jörundsson,
Þorkel Eggertsson og Tómas Jónsson, sem hafa starfað
hjá slökkviliðinu síðan fastar vaktir hófust
Bntnaverði
"ðföíinse
'*■*""*+*
° “"urinn
SemÞo,„CI(
”"*’°kkviliðsA
--------±^y'og^;.
- Pað fyrsta alvarlega sem ég
lenti í var bruninn í íbúðarhús-
inu hjá Pétri Lárussyni, segir
Guðmundur og bætir því við að
þetta hafi verið fljótlega eftir að
hann byrjaði í varaliði slökkvi-
liðsins árið 1945.
- Ég man að húsið var orðið
alelda er við komum á vettvang
og við fengum því lítið sem ekk-
ert að gert.
- Já, þetta var feikilegur
bruni, samsinnir Tómas, en tek-
ur fram að hann hafi þá ekki ver-
ið byrjaður í slökkviliðinu.
- Ég byrjaði þegar gamla
tukthúsið brann til kaldra kola,
segir hann, en það mun hafa ver-
ið þó nokkru áður en fastar vakt-
ir voru teknar upp. - Petta var
ansi mikill bruni og það sprungu
m.a. rúður í nærliggjandi húsum
en tukthúsinu varð ekki
bjargað.
Nú er röðin komin að Þorkeli
sem byrjaði síðastur þeirra fé-
laga hjá siökkviliðinu, eða um
mánaðamótin janúar og febrúar
1953, en samkvæmt vaktbókinni
fór hann í sitt fyrsta útkall að
Eyrarvegi 29 skömmu eftir að
hann byrjaði.
- Ég man bara ekkert hvað
þarna var á seyði en það hefur
vafalaust ekki verið neitt merki-
legt. Það var hins vegar meira
um að vera þegar gamla Hótel
Akureyri brann ’55, segir Þor-
kell og hallar sér aftur í stólnum.
Bruninn á gamla
Hótel Akureyri
- Já, það er örugglega eitt það
alversta sem ég hef lent í, segir
Guðmundur og Tómas, sem var
á vaktinni þegar gert var viðvart
um brunann, tekur undir það.
- Þetta var alveg heiftarlegur
eldur og ég gleymi aldrei neista-
fluginu. Það var látlaust og náði
alveg yfir pollinn út á Oddeyrar-
tanga, segir Guðmundur og
Þorkell tekur við og segir að
sprautað hafi verið viðstöðu-
laust á nærliggjandi hús til að
bjarga þeim frá því að verða
eldinum að bráð.
- Það voru 10 metrar í næsta
hús, Berlín, sem stendur enn og
þrátt fyrir að við sprautuðum
hvíldarlaust á húsið þá kviknaði
sjö sinnum í því, en alltaf tókst
okkur þó að slökkva aftur.
Þorkell Eggertsson og Guðmundur Jörundsson ásamt Sveini Tómassyni, fyrrverandi slökkviliðsstjóra. Myndin var
tekin áður en slökkviliðsmenn lögðu upp í hópaksturinn sl. laugardag, en bfllinn sem þeir standa við er frá árinu 1953 og
nærri jafngamall þeim í starfi.
Þeir félagarnir eru hjartan-
lega sammála um að það hafi
fyrst verið í þessum bruna sem
nýju reykgrímurnar sönnuðu
gildi sitt. Þessar reykgrímur
voru með loftkútum í stað kola-
síu og eini gallinn við þær var sá
að hlaða þurfti kútana í Reykja-
vík. Slökkviliðsmennirnir
þurftu því alltaf að spara loftið
og vegna þessara annmarka varð
heldur lítið um æfingar. Æfing-
arnar fóru því allar fram við
raunverulegar aðstæður,
þ.e.a.s. eftir að kviknað hafði í og
bjarga þurfti fólki úr húsum. -
Maður varð bara að fylgjast vel
með því þegar gríman fór að
þyngjast, þá var kominn tími til
að stökkva út, segir Þorkell.
- Við björguðum manni með
þessum reykgrímum í þetta sinn
inni í eldhafinu á Hótel Akur-
eyri, segir Guðmundur. - Ég
lenti í því að fara inn og fann
manninn fljótlega þar sem hann
lá meðvitundarlaus á gólfinu. Ég
var svo með hann í höndunum
og á leiðinni út er loftið þraut og
því var ekki um annað að ræða
en rífa af sér grímuna og láta
skeika að sköpuðu og forða sér
út grímulausum með meðvit-
undarlausan manninn. Það gekk
sem betur fer vel og það var
raunar mesta mildi að engan
skyldi saka í þessum mikla
bruna.
Eldfæraeftirlitið
Að sögn þeirra Guðmundar,
Tómasar og Þorkels var sæmi-
lega búið að slökkviliðinu fyrst
eftir að föstu vaktirnar voru
teknar upp, en áður höfðu menn
í varaliðinu aðeins fengið smá-
laun meðan á björgunarstarfi
stóð og eitthvað fengu menn líka
greitt fyrir æfingar. Eftir 1953
komst starfsemin að sjálfsögðu í
mikið fastari skorður og meðal
þess sem þá var tekið upp var
svokallað eldfæraeftirlit, en það
var í því fólgið að brunaverðir
gengu í hvert eitt einasta hús á
Akureyri einu sinni á ári og
gengu úr skugga um að allur
kyndingarbúnaður og annað
þess háttar væri í viðunandi lagi.
Á þessum árum var bara einn
og þeir Tómas og Þorkell sam-
sinna þegjandi..
- Við höfum sem betur fer
ekki lent í mörgum dauðatilfell-
um hér, en samt sem áður hefur
það gerst of oft að okkar mati og
alltaf, eða nær undantekningar-
laust, er það reykurinn sem þar
| hefur verið að verki. Það er al-
veg merkilegt hvað hann getur
verið baneitraður reykurinn af
þessum nýju efnum, sérstaklega
Igerviefnunum og plastefnunurh.
En þó Slökkvilið Akureyrar
hafi ekki þurft að hafa afskipti af
mörgum banatilfellum, þá hafa
Iengu að síður orðið mjög margir
stórbrunar og allir eru þeir
slökkviliðsmönnunum þrem í
fersku minni.
I
- Fyrir utan Hótel Akureyr-
ar-brunann, þá er það líklega
bruninn í Sambandsverksmiðj-
unum sem var hvað erfiðastur,
segir Þorkell.
- Já, það var svo erfitt veður,
Ísegir Guðmundur og rifjar það
upp að það hafi verið 13 stiga
frost, þannig að mörgum sinnum
hafi vatnið frosið í slöngunum
hjá þeim við slökkvistarfið.
- Þeir eru nú erfiðir heybrun-
arnir, segir Tómas og öllum
dettur um leið í hug bruninn í
Auðbrekku þar sem eldur logaði
í um tvo sólarhringa í heyinu.
- Þetta var alveg ótrúlega erf-
iður bruni og við urðum að vakta
hlöðuna hátt á annan sólarhring.
Menn voru alveg orðnir ör-
magna, en alltaf gaus eldurinn
upp aftur og aftur í heyinu, segir
Þorkell.
Sú spurning vaknar hvort þeir
hafi aldrei orðið vatnslausir við
siökkvistarf.
- Jú, blessaður vertu. Mörg-
um sinnum og þá þurfti að flytja
vatnið úr nærliggjandi ám og
lækjum í seglstrigapokum, segja
þeir félagar einum rómi og bæta
því við að komið hafi fyrir að
!nóg hafi verið af vatninu en engu
að síður hafi gengið erfiðlega að
ö = slökkva. Bruninn í togaranum
við að þurfa að hafa afskipti af Breka í Slippstöðinni sé gott
fjölda banatilfella í eldsvoðum,
eins og gerst hefur erlendis.
- Það er það leiðinlegasta og
jafnframt svörtustu stundirnar í
okkar vinnu þegar fólk ferst í
eldsvoðum, segir Guðmundur
maður á vakt hjá slökkviliðinu
og þremenningarnir eru á einu
máli um að það hafi verið ansi
leiðinlegt að híma einn á vakt í
hálft ellefta ár, en þá var gerð
breyting á vaktafyrirkomulagi.
Talið berst nú að því af hverju
þeir hafi lagt þetta starf fyrir sig.
Hvað það hafi verið sem varð til
þess að þeir ákváðu að gerast
brunaverðir.
- Það er vafalaust ekki til
neitt einfalt svar við því, segir
Tómas, - mér fannst þetta
spennandi starf og svo hefur það
vafalaust spilað inn í að föst
vinna lá ekki á lausu á þessum
tíma og þeir máttu heita góðir
sem komust í föst störf.
- Ef ég á að svara fyrir mig,
segir Guðmundur, - þá býst ég
við því að það hafi verið áhuginn
á starfinu sem varð þess vald-
andi að ég sótti um hjá slökkvi-
liðinu. Ég var búinn að prófa
starfið þessi ár sem ég hafði ver-
ið viðloðandi slökkviliðið og ég
verð að segj a þegar ég lít yfir far-
inn veg þá sé ég ekki eftir að hafa
gerst brunavörður. Ég hef ekki
orðið fyrir vonbrigðum með
brunavarðarstarfið.
- Ég býst við því að það hafi
verið áhuginn á tækjunum og
starfinu sem hafði mest áhrif á
mig, segir Þorkell. - Ég hef alltaf
haft áhuga á að grúska í tækjum
og mig hefur ekki skort verkefni
á þeim vettvangi hér hjá
Slökkviliði Akureyrar. Við höf-
um mikið til séð um allt viðhald
tækjanna og ég man ekki eftir
því að hafa orðið verkefnalaus
síðan ég byrjaði hjá slökkvilið-
inu, fyrir 30 árum.
Margir stórbrunar
Sem vænta má eru það eldsvoð-
arnir sem eru slökkviliðsmönn-
unum minnisstæðastir þegar
þeir líta um öxl og minnast
starfsins. Þeir eru á einu máli um
að þeir hafi verið heppnir á sín-
um ferli og blessunarlega lausir
dæmi um það.
- Það var ekki við annað
komandi en að nota froðu og við
vorum að verða froðulausir er
okkur barst viðbót frá Dalvík og
Reykjavík. Já, hann var erfiður
bruninn í Breka, enda eru
brunar í bátum og skipum eitt
það erfiðasta sem við lendum í.
Þrjú neyðarköll
á fjórum mínútum
Árið 1968 tók Slökkvilið Akur-
eyrar við rekstri sjúkrabifreið-
anna, en við það jókst starfssvið
slökkviliðsmannanna til mikilla
muna. Guðmundur, Tómas og
Þorkell eru allir á einu máli um
að brunavarðarstarfið hafi orðið
mun erilsamara eftir að sjúkra-
bílarnir bættust við, en þeir eru
jafnframt sammála um að það sé
eina skynsamiega lausnin að
slökkviliðið sjái um þessa bíla.
Að sögn Þorkels og Guð-
mundar hefur sú staða oft komið
upp að sjúkrabíll með tvo
brunaverði innan borðs sé nýfar-
inn að ná í sjúkling, er síminn
hringir aftur og beðið er um
sjúkrabíl.
- Þá er ekki um annað að
ræða en að hafa samband við
lögregluna og biðja þá um að líta
eftir stöðinni fyrir okkur á
meðan. Ég man vel eftir því að í
eitt skiptið kom það fyrir að ég
svaraði þrem neyðarköllum með
fárra mínútna millibili. Fyrst var
beðið um sjúkrabíl með lækni til
að taka á móti sykursýkissjúk-
lingi og sá bíll var varla kominn
af stað þegar síminn hringdi
aftur og tilkynnt var um slæmt
fótbrot uppi í Hlíðarfjalli. Ég
fór sjálfur þangað og svo vel
vildi til að það var maður stadd-
ur á stöðinni sem ég gat beðið
um að líta eftir fyrir mig, en í
þann veginn er ég var að fara út
úr dyrunum hringdi síminn í
þriðja sinn og þá var tilkynnt um
að maður hefði hnigið niður í
Akureyrarkirkju. Ég varð að
biðja lögregluna um að sinna því
kalli, en það hafa varla liðið
nema fjórar til fimm mínútur á
milli fyrsta og síðasta útkallsins.
- Já, lögreglan hefur veitt
okkur alveg ómetanlega aðstoð,
segir Guðmundur. - Lögreglu-
mennirnir hafa alltaf verið
boðnir og búnir til að hjálpa
okkur og það jafnvel þó að þeir
hafi sjálfir verið fáliðaðir. - Já,
ég held ég geti fullyrt að það hafi
aldrei borið skugga á í samstarfi
okkar við lögregluna, bætir
Tómas við og tekur fram að lög-
reglan eigi mikinn heiður skilið
fyrir alla aðstoðina.
Húsnæðið var sæmi-
legt fyrir 30 árum
Það er nú farið að síga á seinni
hlutann í þessu viðtali en talið
berst að lokum að málefnum
sem lúta að aðbúnaði slökkvi-
liðsmannanna.
- Ætli við verðum nú ekki að
teljast sæmilega búnir tækjum,
þrátt fyrir að mörg þeirra séu
komin til ára sinna, en það er
hins vegar ekkert leyndarmál að
á sumum sviðum erum við ákaf-
lega vanbúnir tækjum, segir
Guðmundur.
- Já, ég er alveg sammáia
slökkviliðsstjóranum um þörf-
ina fyrir tankbíl með froðuút-
búnaði og ég held að það séu
engar ýkjur að við ættum í erf-
iðleikum með að ráða niðurlög-
um elds t.a.m. í bensín- eða
olíubíl, segir Þorkell nú og
Guðmundur bætir því við til út-
skýringar að það stafi fyrst og
fremst af hitanum.
- Þetta er svo gífurlegur hiti
að við komumst ekki nálægt
eldinum og því verðum við að
nota háþrýstislöngur sem geta
skotið slökkviefninu langar leið-
ir.
- Já, þetta með tækjábúnað-
inn er líklega alveg rétt, enda er
hann orðinn aldraður, eins og
við, segir nú Þorkell og það er
greinilegt að þeim Tómasi og
Guðmundi er skemmt við þessa
athugasemd.
- Tækin eru þó ekkert miðað
við húsnæðið, segja þeir nú ein-
um rómi.
- Þetta var sæmilegasta hús-
næði þegar við fluttum inn fyrir
u. þ. b. þr j átíu árum, en það segir
meira en mörg orð að við erum
næstum því með sama rými í dag
og þá, segir Þorkell og bætir því
við að aðbúnaðurinn sé nánast
sá sami, nema hvað slökkviliðið
hafi fengið sturtuklefa í eitt
hornið á bíla- og tækjageymslu-
salnum, en sú sturta sé allt að því
ónothæf.
- Ef eitthvað er að gerast þá
er allt opið hér út og þá er hita-
stigið í sturtunni það sama og
hitastigið úti og við höfum því
orðið að fara heim eftir bruna og
skola af okkur óheinindin, segir
Tómas og Þorkell bætir því strax
við að ekki sé minna virði að
komast heim til að skipta um föt.
- Ég myndi a.m.k. ekki fara í
sjúkraflutninga angandi í bruna-
lykt, segir hann og undir það
taka þeir Guðmundur og Tómas
heilshugar. Þeirra helsta ósk er
að þannig sé búið að slökkviliðs-
mönnum, að þeir geti sinnt starfi
sínu af eins mikilli kostgæfni og
mögulegt er, öllum bæjarbúum
til heilla.
Fyrstu brunaverðirnir hjá Slökkviliði Akureyrar ásamt varaslökkviliðsstjóranum, Sveini Tómassyni. Á myndinni, sem
birtist í Slökkviliðsmanninum, blaði Landssambands slökkviliðsmanna, eru í fremrí röð frá vinstrí þeir Tómas Jónsson
og Þorkell Eggertsson, en í aftari röðinni eru Gunnar Steindórsson, Sveinn Tómasson og Guðmundur Jörundsson.
xti: ESE
6 - DAGUR - 21. janúar 1983
21. janúar 1983 - DAGUR - 7