Dagur - 19.04.1983, Blaðsíða 9

Gömlu kvenfélögin
eru alls ekki úrelt og
leiðinleg“
Hlíf hefur gefið Bamadeild Fjórðungssjúkrahússins margar góðar gjafir s.s.súrefniskassa og
hitarúm fyrir Bamadeildina.
Sumardagurinn fyrsti er á
fimmtudaginn en sá dagur hef-
ur um áratugaskeið verið fjár-
öflunardagur Kvenfélagsins
Hlífar á Akureyri. Kvenfélagið
sem stofnað er árið 1907 hefur
alla tíð unnið mikið að líkn-
armálum og m.a. gefið mörg og
vönduð tæki til Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri.
Það má með sanni segja að
Kvenfélagið Hlíf hafi unnið stór-
merkilegt starf allt frá stofnun
félagsins, sagði Kristjana Jóns-
dóttir, nýkjörinn formaður Hlífar
í samtali við Dag.
Að sögn Kristjönu þá hét fé-
lagið í upphafi Hjúkrunarfélagið
Hlíf og snerist starfsemin þá aðal-
lega um að aðstoða sjúka og
gamalmenni en síðar breyttist
nafnið og félagið tók að vinna að
líknarmáiefnum, sem það hefur
helgað sig síðan. Stór þáttur í
starfi Hlífar var sumarbúða og
barnaheimilastarfið sem hófst um
eða eftir stríð en stórátak var gert
í þessum málum er kvenfélagið
byggði barnaheimilið Pálmholt af
miklum myndarskap laust fyrir
1950. Barnaheimilið hóf starfsemi
1950 og rak kvenfélagið það allt
fram til ársins 1972 er Akureyr-
arbæ var fært barnaheimilið að
gjöf.
- Það var eiginlega eftir að
Kvenfélagið gaf Pálmholt að Hlíf
sneri sér af fullum krafti að
Barnadeild Fjórðungssjúkrahúss-
ins, segir Kristjana og getur þess
Kristjana Jónsdóttir Mynd: ESE
að á liðnum árum hafi Hlíf fært
barnadeildinni og sjúkrahúsinu
margar góðar gjafir s.s. súrefn-
iskassa, hitarúm og margs konar
önnur tæki. Auk þessa sem of
langt yrði upp að telja hefur
Minningarsjóður Hlífar sem var
stofnaður 1960 gefið bækur og
leikföng á sjúkrahúsið en allar
þessar gjafir hafa verið fjármagn-
aðar með frjálsum framlögum,
félgasgjöldum og merkjasölu.
- Ég vil eindregið beina því til
kvenna, sérstaklega þeirra yngri
að það er algjör misskilningur það
sem margir vilja halda fram að
þessi félög séu úrelt og dauð úr
öllum æðum. Það fer fram mikil
og fjölbreytt starfsemi á okkar
vegum og nú eru u.þ.b. 90 konur í
félaginu. Þá höfum við einnig
styrktarfélaga - og þar geta karl-
menn einnig verið með - en því
miður hefur aðeins einn karl-
maður fram að þessu gerst
styrktarfélagi. Það kostar aðeins
100 krónur að vera styrktar-
félagi og ég vil hvetja fólk
til þess að vera með og ljá þar með
góðu málefni lið, sagði Kristjana
Jónsdóttir.
Þess má geta að á sumardaginn
fyrsta verður Hlíf með opið hús á
Hótel KEA og verður þar mikið
um dýrðir. Að sögn Kristjönu
verður vel vandað til skemmti-
atriða og fóstra verður fengin til
að fara í leiki við börnin. Hefst
skemmtunin kl. 15 en merki fé-
lagsins verða seld allan daginn.
- Það má vel koma fram að ég
bind miklar vonir við þennan
fjáröflunardag og eins hef ég hug
á því í framtíðinni að auka á fjöl-
breytni í starfsemi félagsins s.s.
með ýmis konar námskeiðahaldi,
sagði Kristjana Jónsdóttir.
Litirnir
á íslandi
hafa
heillað mig
t 'íi'
*•»**£*
‘^íSnava
- tg
Uen»a s
SSSKST
agngertt«'a ínUO
’S' 'nv.aa'1'''1'
piispavat®aaðh»tn
áns»gðoT.”L málverkn
rUeimtma^- «
mntretu
rS„nditrit-
a 100 fatbegat1
£2*£&~**
Dæmigerð myndaröð cftir Veijo Piispa í mötuneyti.
Listmálarinn, skipstjórinn og fyrirlesarinn, Veijo Piispa. Mynd: ESE
Veijo Piispa er í Finnlandi
þekktastur fyrir hinar líflegu
myndir sínar sem hann hefur mál-
að á veggi í hinum ýmsu stofnun-
um og verksmiðjum víðs vegar í
landinu. Þá þykir Piispa einnig
sérstakur vegna þess að hann
ferðast mikið um Finnland á lysti-
bát sínum en í bátnum hefur hann
látið innrétta snyrtilegan sýning-
arsal þar sem hann sýnir verk sín á
sýningarveggjum og á litskyggn-
um.
„Listfengi
skipstjórinn“
- Þessi stúdíóbátur hefur vak-
ið mikla athygli í Finnlandi og það
er mikið skrifað um þessar ferðir
mínar á síðum blaðanna, segir
Veijo Piispa sem í heimalandi
sínu gegnur undir nafninu „List-
fengi skipstjórinn“. Piispa segist
ganga um sali skipsins með
„kapteinshúfu" - ekki síst til þess
að standa undir nafni - en hann
bætir því við að gestirnir kunni vel
að meta þennan stíl og sýningar í
„Súsönnu" en svo heitir báturinn
séu yfirleitt mjög vel sóttar.
- Ég hef ferðast um Finnland
þvert og endilangt en ég á þó lík-
lega langt í land að ferðast um öll
vötn „Þúsund vatna landsins"
enda munu þau vera um 60 þús-
und talsins, sagði Veijo Piispa.
Að sögn listamannsins hefur
hann á undanförnum árum mikið
sótt fyrirmyndir til norðlægari
héraða Finnlands og þá sérstak-
lega til Lapplands. Gamlar bygg-
ingar og þjóðlegar stemmningar
hafa einnig verið Piispa hugleikið
viðfangsefni og alls staðar þar sem
hann kemur segist hann reyna að
safna hugmyndum sem hann geti
síðar notað í list sinni.
- Litirnir hér á íslandi hafa
heillað mig, segir Piispa. - Ég hef
orðið fyrir miklum áhrifum á
þeim skamma tíma sem ég hef
verið hérna og rútuferðin til Ak-
ureyrar var ævintýri líkust. Foss-
arnir, fjöllin og hafið - allt býr
þetta yfir sérstaklega sterkum lit-
um og litasamsetningum sem
henta mér vel og ég get lofað því
að ég á eftir að mála margar
myndir í framtíðinni undir þess-
um áhrifum frá dvöl minni á ís-
landi.
Finnsk málaralist í
rúma öld
Svo vikið sé nánar að tildrögum
ferðar Veijo Piispa til íslands og
Akureyrar, þá frétti hann fyrst af
möguleikunum á sýningarhaldi á
Akureyri hjá finnskum vini sínum
í Finnlandi. Sá átti finnskan vin
búsettan á Akureyri og þannig
atvikaðist þetta koll af kolli og nú
er listamaðurinn kominn norður
undir heimskautsbaug þar sem
hann ætlar að miðla íbúum af list
sinni og þekkingu á finnskri mál-
aralist síðustu öldina eða svo.
Meðferðis hefur Piispa 19 olíu-
málverk sem flest öll eru ntáluð
undir áhrifum frá Lapplandi en
auk þess hefur hann fjölda lit-
Hinn fljótandi sýningarsalur.
Rættvii
fiimska
Irstamanninn
Veijo
Piispa
skyggna í fórum sínum sem hann
mun nota á fyrirlestrum sínum.
- Þetta verða tíu fyrirlestrar og
ég mun fjalla um finnska málara-
list frá 1864 fram til okkar daga.
Ég mun fjalla um allar stefnur og
strauma innan finnskrar málara-
listar á þessum tíma og ég efast
um að fólki hér eigi eftir að gefast
betra tækifæri til að kynnast þess-
um málum en á þessum fyrir-
lestrum. Þeir hafa mikið upplýs-
ingagildi, bæði fyrir málara og al-
menning, sagði þessi geðþekki
listmálari að lokum.
v..v

VIN
SMOKKUN
Á BÖKKUM RÍNAR OG MÓSELS
•\UT.\rsv r
*T PrvðfM
KAt*iNrrrL/
'!!>St.t SVXK
Leyfður gæðaflokkur
Jegund innan gæðaflokks
Opinbert eftirlitsnúmer
Nafn vínhéraðs
Uppskeruár
Nafn bæjar og vínekru
Tegund þrúgu
Nafn framleiðanda
Það er sérstök og jafnframt
sérkennileg reynsla fyrir ís-
lending að vera þátttakandi
í vínsmökkun í ævafornum
vínkjallara á óðalssetri á
bökkum Mósel- eða Rínar-
fljóts. Það ríkir sannkölluð
helgistemmning á þessum
stöðum. Risastórar vínámur
eru með öllum veggjum og á
öðrum stöðum eru vínflösk-
ur upp í rjáfur. Sérstök
smökkunarherbergi eru hjá
hverjum vínframleiðanda
enda eru þeir boðnir og
búnir til að taka á móti
ferðamannahópum, stórum
og smáum og kynna þeim
framleiðslu sína - og alda-
gamlar hefðir.
Það sem þú rekur augun fyrst í er
þú sest að vínsmökkunarborðinu
eru föturnar sem komið hefur ver-
ið fyrir á miðju borðinu. Róm-
verjarnir sem lögðu Rínar - og
Móselhéruð undir sig fyrir u.þ.b.
tvö þúsund árum og lögðu þá
grunnin að borgum eins og Trier -
elstu borg í Þýskalandi - hefðu
líklega notað þessar fötur til að
spúa í eftir velheppnaða átveislu
og eftir að hafa kitlað sig í kokið
með páfuglsfjöður, en fyrir vín-
þjóðinni hafa þessar fötur aðra
merkingu. Þær eru nefnilega ætl-
aðar til þess að spýta víninu í cftir
að hafa velt því fyrir sér (!) í
munninum. Vitaskuld drekka
Þjóðverjar og aðrir töluvert af
víninu en ef þeim þykir komið
nóg eða viðkomandi tegund
bragðast ekki eins og þeim líkar
best þá er sjálfsagt að nota fötuna.
í grófum dráttum má segja að þaö
sem gerist við vínsmökkun sé
þetta:
Þér eru færðar fimm til tfu
víntegundir í fyrirfram ákveðinni
röð og mikið af grófu brauði sem
notað er til að eyða bragði úr
munninum milli smakkana. Til að
skýra nánar hvað gerist held ég að
sé heppilegast að nota heimsókn-
ina í hinn Wiltburg’sche vínkjall-
ara Hammes ættarinnar í Alken í
Moseldalnum sem dæmi. Fyrsta
flaskan sem okkur var færð inni-
hélt svokallað Qualitatswein,
hálfþurrt. Qualitatswein þýðir að
vínið hefur gengið í gegn um
stranga gæðaprófun og hafi vínið
komið vel út í þeirri prófun þá fær
það sérstakt gæðaprófunarnúmer
(sjá mynd að ofan). Þetta vín sem
við smökkuðum var Riesling (sem
er besta vínþrúga ræktuð í Þýsk-
alandi og jafnframt sú algengasta
í Mósel). Samkvæmt þýskum
vínlögum sem munu vera elstu lög
í Þýskalandi er leyfilegt að bæta
við ákveðnu magni af sykri í
Quaiitatswein, en t.d. í Qualit-
átswein mit Prádikat sem er næsti
flokkur má aðeins hinn náttúru-
legi sykur sjá um gerjunina.
í þessum flokki smökkuðum við
fyrst Qualitátswein mit Prádikat-
Kabinett, en síðast talda orðið
þýðir að þrúgurnar hafa verið
tíndar eftir meðallanga uppskeru.
Þetta vín var einnig Riesling og á
mörkum þess að vera hálf þurrt og
þurrt. Þetta vín kostaði 5.70 mörk
flaskan (einu marki dýrari en hið
fyrra) og þótti viðstöddum það
einnig betra. í þessum sama
flokki smökkuðum við einnig
annað vín, lítið eitt dýrara og
þurrara en ekki fundu fslenskir
bragðlaukar mikinn mun.
Þriðji flokkurinn (og þá er ekki
átt við þriðja gæðaflokk) var Q-
wein mit Prádikat - Spátlese, en
síðasta orðið þýðir að þrúgurnar
haft verið tíndar fremur seint og
eftir að þær voru orðnar full-
þoska, en þessi meðferð þykir
gefa sérkennilega góðan keim og
ferskleika. Að þessu sinni var
þrúgan „Kerner“ - tiltölulega
sjaldgæf en verðiö var 7,30 mörk
fyrir flöskuna. Við prófuðum
einnig „nákvæmlega“ eins vín og
Riesling og enn sviku bragðlauk-
arnir íslensku.
Fjórði og síðasti flokkurinn
sem við prófuðum á þessum stað
var Q-wein mit Prádikat - Aus-
lese en auslese þýðir eins og það
er skrifað að þrúgurnar eru sér-
staklega valdar, oft tekin einn og
einn klasi og þær pressaðar
saman. Til eru tveir undirflokkar
Auslese, Beerenauslese og
Trockenbeerenauslese en þessi
nöfn standa fyrir að þá eru bestu
einstöku vínberin valin úr klös-
unum og pressuð saman. Trock-
enbeerenauslese þýðir að þrúg-
urnar (berin) eru orðin þurr ekki
ósvipuö rúsínum - og sagt er að
betra eða dýrara sé erfitt að fá.
Þess má geta að í fimmta flokki
(sem við brögðuðum ekki á þess-
um stað) eru hin svokölluðu Eis-
wein (fsvín) en kjörhérað þeirra
er Rheingau. Eisweinfram-
leiðslan þykir mikið happdrætti
því að framleiðendurnir verða að
láta þrúgurnar frjósa og þær verða
að fá a.m.k. sjö stiga frost í þrjá
sólarhringa í röð til að allt smelli
saman. Takist það ekki er mögu-
leiki á að nota þrúgumar í ódýrari
vfn.
Á upptalningunni hér að fram-
an má sjá að það þarf mikla natni
og kunnáttu til að búa til góð vín
og verð og gæði eru í órjúfanlegu
samhengi. Annars segja Rínar-
og Móseldalsbúar að það séu gæð-
in sem skipti öllu - betra sé að
framleiða lítið magn af góðum
vínum en mjög mikið magn ag
milliklassa vfnum. íbúar þessara
svæða kunna líka að meta það
sem gott er og að sögn eins af
talsmönnum ferðamálaforyst-
unnar á þessum slóðunt þá þykir
mjög algengt að menn drekki um
lítra af góðu víni á hverjum degi.
Sjálfur sagðist hann hafa þá reglu
að leiðarljósi og sagðist aldrei
drekka minna - og mér segir svo
hugur að þessi maður hafi aldrei
orðið drukkinn á ævinni. Aftur á
móti sagðist hann vera lítið gefinn
fyrir bjór en viðurkenndi þó að
bjórinn væri í sókn. Það sæi hann
best þegar hann færi út að borða
með syni sfnurn. Þá pantaði hann
vín en sonurinn bjór, sagði þessi
geðþekki heiðursmaður.
í lokin má hnýta því við að um
85% af þeim vínum sem fram-
leidd eru í Þýskalandi eru hvítvín
en aðeins um 15% vínanna eru
rauð. Þetta er algjörlega öfugt
hlutfall miðað við önnur vín-
framleiðsluríki, en Þjóðverjar.eru
hreyknir af Rínar- og Móselvín-
um sínum og hafa enga löngun til
að breyta neinu í sinni fram-
leiðslu. Þeir eru hins vegar ekki
eins ánægðir með Liebfraumilch
vínin sem hér ráða Ríkjum og
telja þau fremur slaka sendiherra.
Eða eins og einn þeirra orðaði
það: - Ég býst ekki við því að fólk
deyi af því að drekka það - en ég
mun hins vegar ekki láta það inn
fyrir mínar varir. ESE
Ath.
Við vínsmökkun er nauösyn-
legt uð gæta að eftirfarandi at-
riðum: Lit og tærieika víns,
iyktar og svo að sjálfsögðu
bragðs. Og síðan á að horfa
djúpt í augu borðfélaga þegar
bergt er á.
8 - DAGUR -19. apríl 1983
19. aprll 1983 - DAGUR - 9