Alþýðublaðið - 11.08.1921, Blaðsíða 1

Ca-efiÖ tit &£ .AJþýoiif&olzlcniinau
1921
Fimtudaginn 11. ágúst.
=4=
182. tölubl.
ÍFjárkreppan,
Þv£ nær ár er nú lidið síðan
Alþýðubteðið hóf árás síoa á ís
landsbanka og alt aðgerðaleysi
landsstjórnarinnar í þvf máli. Sum
bloðin hér í bænum tóku þá svari
bankans og hæddust að því, sem
Alþbl. sagði um yfirvofandi fjár-
kreppu. Taldi eitt þeirra hina
mestu fjarstæðu að halda þvf fram,
að ekki yrði alt komið í lag um
nýjár og var með rosta mikinn
at af ummæium Alþbl. En sama
blaði snerist þó hugur sfðar, en
taefír þó lítið gert að því, að
benda á leiðir út úr kreppunni.
Höfuðmálgagn eiginhagsmuna-
anannanna átti viðtal við fjármála-
ráðherranu, sem romsaði upp heil
margar íölur, sém áttu að sýna
það og sanna, hve landið stæði
sig ágætlegá og að engin þörf
væri á þvf, að reyna að bjarga
við þvf ástandi, sem hér var í
fyrrahaust, það mundi lagast af
sjálfu sér.
Fjarmálaráðherrann sigldi til
Hafnar, annað taldi hann þarfleysu.
t>ar gerði hann ekkert. Þegar
beim kom kvaðst hann vera á
móti því, að rfkið tæki lán og
mundi af alefli berjast á móti því,
að lán yrði tekið. Þessari stefnu
bélt hann trúlega fram til þings
og þar hélt hann sfna alkunnu
£j irmálaræðu, þar sem hann flokk
aði niður lántökur í ýmsa flokka.
A alþingi var ekkert gert til
þess að reyna að bæta úr fjár
kreppunni, sem þá var meiri en
faún hafði nokkurntíman áður ver
ið, þrátt fyrir spádóm ídands-
bankamálgagnsins alkunna og út
reikninga fjármálaráðherra f Mogga
©g Timanum. Qjú, þingið sam-
þykti lög, sem heimiluðu stjórn
inni að bjarga við fjárhag ís
landsbanka, hvernig sem um stofn-
un landsins færi, og önnur íög,
sera heimiluðu henni að taka lán
•erlendis f þessu augnamiði.
En stjórnin fór sér að engu
óðslega. Ekkert lá á. Henni hafði
að þessu tekist bezt að sitja með
þvf, að láta alt danka. Gera sem
allra allra minst til að grfpa fram
f rás viðburðanna og reyna að
hamla á móti þvf, að landið fari
f hundana. Hennar póiitfk var og
er að hanga á aðgerðaleysinu.
Heimskinginn heldur að sér hönd-
um og hefst ekki að, ef háska
ber að höndum, þvf hann heldur
að hann geti ekki ráðið. við örlög
sín.
Þess vegna hefir stjórnin ekkert
hafst að, að hún heldur að alt
lagist á endanum af sjálfu sér.
Stjórnin fór loks á stúfana og
leitaði þá vitanlega fyrst þangað
sem hún siðast hefði átt að leita.
Ea slfkt verður henni sennilega
fyrirgefið á þingi, vegna þess að
það er eðli forsætisráðberra, að
gera ekkert það, sem stygt gæti
vini hans við Eyrarsund.
Svo kom kóngurinn í spilið, og
öllu var frestað f heilan mánuð.
Þvf ekki dugði annað en allir
ráðherrarnir væru viðstaddir þar.
Að minsta kosti varð stórkross-
riddarinn, sem sfðar varð, að vera
heima.
„Eftir kóng" var aftur byrjað
þar sem endað var áður. Þá var
nú farið að nagast heldur en ekki
utan úr ioforðunum f Khöfn. Þau
höfðu megrast furðanlega á svo
skömmum tfmal
Nú mun vera farið, að hugsa
til þess, að fá lán i Englandi. En
hver kjörin muni þar verða, getur
enginn sagt. Tröllasögur ganga
um þau, en þær munu úr lausu
lofti vera gripnar; þó vel mætti
trúa þvf, að ekki mundu fást sér-
lega góð kjör f Englandi, eftir
allar þær dylgjur og rógburð,
sem dönsk blöð hafa farið með,
um fjárhag ísiands.
En það er vitanlega engin
h'óýuðleið út úr fjárkreppunni, að
taka lán. Sú leið er að eins ein
af mörgum, sem þarf að fara.
Bankarnir virðast nú loksins hafa
rekið augua f það, að ekki dugar,
að Iáta útgerðarmenn leggja alla
peninga, sem þeir fá fyrir útfluttar
afurðir, inn i erlenda banka; að
ein leiðin út úr kreppunni er, að
þeir nái yfirráðum yfir sem mestu
af erlenda gjaldeyrinum. Útflytj-
endur hafa hingað til vitanlega
notað sér gjaldeyrisskortinn, og
selt það fé, sem þeir hafa átt
erlendis, svo dýrt sem unt var. Þar
er Ifka ein ors'ök dýrtíðarinnar. Að
þvf er bezt verður séð, eru út-
gerðarmenn, sem einna stærstan
þátt hafa átt f fjárkreppunni,
óánægðir með þessa ráðstöfun,
vegna þess, að þeir geta ekki selt
g|aldeyrinn, „eins og hann gengur
hér". Með öðrum orðum þeir eru
gramir þvf, að geta ekki fram-
vegis notað sér fjárkreppuna.
Þessi ráðstöfun bankanna virðist
hárrétt, og hefði fyrir löngu átt
að framkvæma hana.
Eina leiðin út út fjárkreppunni
er ekki, að „setja gengi" á íslenzka
seðla, það er óraggasta leiðin til að
auka vandrœðin. En aftur á móti
er það leið út úr kreppunni, sem
alt of Iftið feefir verið rannsökuð,
að leita nýs markaðs fyrir
afurðir iandsins. Þær hafa nú, sem
kunnugt er, svo þröngan markað,
að ekkert má út af bera, svo
ekki falli vörurnar von úr viti.
Þetta er leið, sem hefir miklu
váranlegra gildi, en alt annað sem
reynt verður. Þess vegna á ríkis-
stjórnin nú þegar að hefjast handa,
fyrst útfiytjecdur ekki hafa ræno
á þvf, og láta gera ftarlegar rann-
sóknir og tilraunir með rýmkvun
markaðsins. Og þetta er að minsta
kosti leið, sem fjármálaráðherrann
ætti að geta fallist á.
Meðal farþega á Botnfu í gær
voru Pétur G. Guðmundsson,
Jikob Kristinsjson, Þórbergur Þórð-
arsson, Jón J. Kaldal, Nielsea
framkvæmdarstjóri, Petersen bíó-
stjóri o. fl.