Dagur - 03.05.1983, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SfMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 110 Á MÁNUÐI - LAUSASÖLUVERÐ 15 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÓRNSSON
BLAÐAMENN: EIRIKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON,
ÓLAFUR JÓHANNSSON (SAUÐÁRKRÓKI) OG
ÞORKELL BJÖRNSSON (HÚSAVlK)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Ný byggðaröskun?
Fjórðungssamband Norðlendinga hefur bent
á að nú sé yfirvofandi byggðaröskun í líkingu
við þá sem varð á áratugnum 1960—1970.
í nýútkomnu fréttabréfi Fjórðungssam-
bandsins þar sem fjallað er um þessi mál seg-
ir meðal annars: „Þegar á heildina er litið var
byggðaþróun á áratugnum 1960-1970 mjög
óhagstæð. íbúum á Vestfjörðum fækkaði
mjög allan áratuginn og ennfremur fækkaði
verulega á Norðurlandi vestra á tímabilinu."
Þá segir í fréttabréfinu að á þessum áratug
hafi íbúum Reykjavíkur og Reykjaness fjölgað
um 40% yfir landsmeðaltah og að þetta hafi
gerst þrátt fyrir að margir hafi flutt til útlanda
á þessum árum.
„Á síðasta áratug var verulegur uppgangur
á mörgum sviðum hér á landi eftir mikla efna-
hagslega kreppu, m.a. í kjölfar hruns á síldar-
stofninum, sem löngum hafði staðið undir
atvinnulífi á ýmsum stöðum á landsbyggð-
inni. “
Þegar leið á áratuginn milli 1970—1980
gerðist byggðaþróun heldur hagstæðari en
hún hafði verið áratuginn á undan og mikil
umskipti urðu á síðari hluta síðasta áratugs,
þegar atvinnuuppbyggingin út um land var
víðast hvar komin til framkvæmda.
Með tilkomu skuttogaranna á flesta út-
gerðarstaði á landinu varð atvinna þar jafnari
og stöðugri en áður. Framleiðsla sjávarafurða
jókst og byggingariðnaður og þjónustustarf-
semi efldist. Þetta leiddi til minnkandi for-
skots höfuðborgarsvæðisins og Reykjaness 1
íbúaþróun landsins. Á fyrri hluta áratugarins
var íbúafjölgun þessara svæða um 20% meiri
en sem svaraði landsmeðaltali og síðari hluta
hans varð íbúafjölgun á suðvesturhorninu
minni en sem nam landsmeðaltali.
í fréttabréfi Fjórðungssambandsins segir
að nú hafi orðið umskipti til hins verra í
byggðaþróun. Á árunum 1980—1982 hafi
fólksfjölgun yfir landið í heild verið 2,7% en á
suðvesturhorninu hafi hún verið 3,8% og
undir meðaltali í öllum öðrum landshlutum.
Þannig var 1,8% fjölgun á Vesturlandi, 0,1%
á Vestfjörðum, 1,1% á Norðurlandi vestra,
1,5% á Norðurlandi eystra, 1,2% á Austfjörð-
um og 0,9% á Suðurlandi.
I fréttabréfinu segir að þessar tölur bendi
til svipaðrar íbúatilfærslu og varð á árunum
1965-1970 og að þær bendi til þess að í upp-
siglingu sé ný byggðaröskun, sem sé sam-
bærileg við þá sem varð á áratugnum 1960—
1970.
Um skýringar á þessu segir Fjórðungssam-
band Norðlendinga að það tvennt eigi vafa-
laust mestan þátt, að sjávarafli hafi dregist
saman síðan árið 1981 og það svo að heildar-
þjóðarframleiðsla hafi minnkað, og í öðru lagi
hafi uppbygging félagslegrar þjónustu fyrir
íbúa landsbyggðarinnar hvergi nærri verið í
takt við þá uppbyggingu sem átt hafi sér stað
í suðvesturhorni landsins á síðustu árum.
NYTUM
SELINN
Ég ætla að setja hér á blað
hugleiðingar mínar um nýtingu
gæða lands og sjávar. Byrjum á
selnum. Hvaða gagn höfum við
af selnum við strendur landsins?
Eins og er virðist mér það vera
harla lítið, jafnvel minna en
ekki neitt. Útflutningur skinna
hefur stöðvast, en það hefur
verið það eina sem við höfum
haft út úr selnum á undanförn-
um árum, eða síðan við hættum
að nýta kjöt hans til matar. Nú
virðist mér sem þyrfti að íhuga
þetta ögn betur.
Það er farið að greiða verð-
laun fyrir veidda seli, með það
markmið í huga að minnka
hringorm í fiski. Hringormurinn
er þónokkurt vandamál, þar
sem það kostar þónokkra millj-
ónatugi að hringormahreinsa
allan freðfisk og það sama
verður gert við saltfiskinn á
komandi tímum. Eins hef ég þá
trú að fiskistofnarnir okkar
hefðu gott af því að selnum yrði
fækkað allverulega. Hvað segja
ekki Rússar og Norðmenn um
reynslu sína úr Barentshafi?
t*eir segja að selurinn éti fleiri
fiska á ári en þessar þjóðir veiða
samanlagt. Pví skyldi það vera
öðruvísi hér?
£ Skinnin söltuð
um borð
Menn kunna að spyrja: Hvað á
að gera við selaafurðirnar og
hvernig á að veiða hann án þess
að það hafi óheyrilegan kostnað
í för með sér. Mín tillaga er sú,
að kjötið af selnum verði nýtt í
refa- og minkafóður. Einnig
mætti kenna okkur að borða
selakjöt aftur, því það er
ágætismatur ef það er rétt
matreitt. Nú, skinnin eru sterk
og falleg og það eru jú til
sútunarverksmiðjur í landinu,
sem ekki eru ofhlaðnar verkefn-
um. Skinnin mætti nota í áklæði
á stóla og í skó og jafnvel
eitthvað fleira.
Ódýrasta veiðiaðferðin yrði
sú að veiða selinn í net eða nót.
Ef til vill ekki mannúðleg
aðferð, segja eflaust einhverjir,
en ég held að það sé ekki verra
nú en áður. Selspikið mætti
bræða og nota lýsið sem bætiefni
í heyköggla eða gefa það með
heyi eftir hentugleikum.
Hverjir eiga að framkvæma
þetta allt saman er spurt. Pví er
ekki vandsvarað. Pað gera
sjómenn. Einn togari úr hverj-
um landsfjórðungi ætti að duga
ásamt nokkrum smábátum.
Lestir togaranna yrðu að hluta
með frystibúnaði og lýsisbræðsla
verður að vera um borð. Einnig
yrðu skinnin söltuð um borð í
togaranum. Þetta skapar ef til
vill ekki svo mörgum atvinnu,
en ég tel samt að þetta komi til
með að skila arði, allavega tel ég
þetta þess virði að vera rannsak-
að. Óg eitt enn: Friðunarað-
gerðir á dýrum eins og sel bitna
fyrst og fremst á veikari stofnum
í náttúrunni.
9 Hvað eru selir
að gera við ósa
Eyjafjarðarár?
Hvað veldur til dæmis minnk-
andi grásleppu- og rauðmaga-
veiði? Ég er viss um að selurinn
spilar þar stórt hlutverk. Eða
hvað skyldi selurinn éta mikið af
'silungi og laxi við strendur
landsins, sem annars gengju
upp í árnar. Tökum dæmi.
Hvað skyldu 10-20 selir vera að
gera við ósa Eyjafjarðarár tím-
unum saman? Varla eru þeir að
telja laxana sem ganga í ána,
eða hvað? Ég held varla. Ég vil
beina því til stjórnvalda að þessi
mál verði skoðuð rækilega ofan
í kjölinn áður en nokkru er
slegið föstu.
O Hvað með
svartfuglinn?
Þá er það annað mál, sem ég hef
velt fyrir mér. Hvaða áhrif hefur
minnkandi nýting á svartfugli.
Hvað skyldi hann éta mörgtonn
af loðnu, síld og seiðum hinna
ýmsu fiskistofna? Ég áætla að
það séu býsna mörg þúsund
tonn árlega.
Nú segir eflaust einhver: Er
hann vitlaus þessi maður og
haldinn morðfýsn í ríki náttúr-
unnar? Ég segi nei, en það er
eitt að drepa allt kvikt eða nýta
gæði náttúrunnar á hóflegan
hátt. Væri til dæmis ekki mögu-
leiki á því að nýta svartfuglinn
meira en gert er. Við flutttum út
fuglakjöt á fyrri hluta aldarinn-
ar. Þar á ég við rjúpuna sem var
flutt út í tugum ef ekki hundr-
uðum þúsunda og ekki þurfti að
greiða með þeim útflutningi.
Mætti ekki til að mynda sjóða
svartfuglinn niður í dósir og
reyna að vinna fyrir hann
markað sem sérstaka villibráð,
t.d. á Bandaríkjamarkaði. Þar
gætu fisksölufyrirtæki okkar séð
um dreifinguna. Gaman væri
nú að láta sjóða niður tíu til
tuttugu þúsund dósir til reynslu
og koma þeim á markað vestra.
Ég hef trú á því að það sé þess
virði að reyna. Að lokum; ef
einhver hefur tillögur í þessum
málum væri gaman að fá að
heyra þær og sjá.
Einar Long.
Einar Long telur rétt
að nýta selinn við
strendur landsins til
að minnka kostnað-
inn við hringorma-
hreinsunina, jafn-
framt því sem
selveiðin skapaði
þjóðarbúinu tekjur.
4 - DAGUR - 3. mat 1983