Dagur - 02.09.1983, Blaðsíða 6

Helgarviðtalið: Ragnheiður Steindórsdóttir:
„Þá hafði einhver notað
óléttuna mína fyrir rasspúða
Hún er kölluð Heiða.
Heitir Ragnheiður og er Steindórsdóttir Hjörleifssonar leikara. Móðir
hennar er Margrét Olafsdóttir leikkona.
Það er því ekki fjarri lagi að Heiða hafi fæðst á sviðinu. Að minnsta kosti
ekki langt frá þvi. Og hún var ung byrjuð að leika - það er þetta með
krókinn sem beygist.
Og síðan hún lauk námi í leiklistinni hefur hún verið hjá Leikfélagi
Reykjavíkur, er nú komin hingað norður til að vera í aðalhlutverkum í My
Fair Lady og Galdra-Lofti hjá L.A. Fer svo suður til Þjóðleikhússins á
fastan samning.
Hún býr nú ásamt sínum ektamaka Jóni Þórissyni leikmyndateiknara í
„pappakössum á Hótel Eddu,“ að því að hún sjálf segir. En það stendur til
bóta.
Við komum okkur fyrir í setustofu hótelsins, hún er mannauð af því að þetta
er sumarhótel og nú er bráðum vetur. Heiða býður upp á kaffi og skrúfar
fyrir síðdegistónleikana í útvarpinu. Á meðan kemst ég að raun um að
segulbandið mitt lætur ekki að stjórn og neitar upptöku. Það er því ekki um
annað að ræða en að munda pennann.
Þrátt fyrir allt byrja ég á því að spytja Heiðu hvers vegna hún sé leikkona.
Baktería
„Ég er vön að kalla það bakteríu.
Ég hef verið í tengslum við leik-
hús frá því ég man eftir, báðir
foreldrar mínir eru leikarar og
þess vegna varð eiginlega ekki
hjá því komist að maður tengdist
leiklistinni.
í upphafi var hins vegar
draumurinn að verða ballettdans-
mær, en ég klikkaði í fótunum og
þar með var sá draumur búinn að
vera. Og svona eftir á að hyggja,
þá var eins gott að ekkert varð af
því, ég hefði aldrei haft úthald í
ballett." Og nú fæðist svolítið
glott út í annað: „Reyndar hef ég
ekki rétta vöxtinn heldur.“
- Fyrsta hlutverkið?
„Það var þegar ég var sjö ára.
Þá lék ég litlu látnu stúlkuna í
Sex persónur leita höfundar, eftir
Pirandello. Það gekk í sex sýn-
ingar. Nei, fólk var víst ekki of
spennt fyrir þessu. En þetta var
góð sýning, það fær mig enginn
ofan af því. Þar var valinn maður
í hverju rúmi, meðal annarra
bæði mamma og pabbi.
Þó ég væri bara sjö, skynjaði
ég samt einlægnina og metnaðinn
sem þessir listamenn lögðu í
starfið. Fann að þau báru virð-
ingu fyrir leikhúsinu og elskuðu
það. Þetta var gott veganesti.
í menntaskólanum lék ég Lys-
iströtu - það hefur líklega verið í
fyrsta sinn sem það verk var sýnt
hér á landi - Brynja Benedikts-
dóttir setti það upp hjá Herra-
nótt.
Ég var í Bandaríkjunum í eitt
ár sem skiptinemi, var í svona
High-School, þar sem aðalatriðið
var að vera góður í íþróttum.
Alveg sama hversu tómur hausinn
á þér var, þú komst áfram ef þú
kunnir að sparka bolta og þvíum-
líkt. En það bjargaði skólavist-
inni að seinni helming ársins fékk
ég að læra og starfa í leikhúsi nær
allan daginn, í stað þess að sitja í
tímum.
Svo þegar ég var í stúdents-
prófum lék ég í Dómínó eftir
Jökul Jakobsson, en eftir það
kom ég ekki nálægt sviði fyrr en
eftir að ég kom heim frá námi í
Bristol, þar sem ég var í tvö ár að
læra leiklist."
Martröð
- Er leiklist erfitt starf?
„Ég veit það eiginiega
ekki . . . Það getur kostað mikla
áreynslu, bæði líkamlega og and-
lega.
Tökum einfalt dæmi. í
Saumastofunni varð maður sífellt
að halda athyglinni, jafnvel þótt
annar leikari „ætti sviðið". Með-
an önnur persóna var að segja
sína sögu varð maður alltaf að
einbeita sér að því sem hún var
að segja. Það var ekki hægt að
fara að velta því fyrir sér hvað
maður ætlaði að gera á morgun,
eða því hvað manni var illt í
hausnum, það hefði sést um leið
hefði maður slakað á einbeiting-
unni. Og þetta var orðið þreyt-
andi eftir tvö hundruð sýningar,
satt best að segja, að hlusta alltaf
á sömu sögurnar.
Áreynslan getur líka verið lík-
amleg, í morgun var ég á æfingu
að syngja og dansa svo að svitinn
bogaði af mér.“
- Frumsýningarskrekkur?
„Ja, nokkrum dögum fyrir
frumsýningu fer ég að fá martröð
á næturnar - það er alltaf sú
sama. Þá er ég að fara að leika
Skáld-Rósu, kem í leikhúsið en
finn ekki búninginn minn. Það er
eins og ég sé fyrir öllum, enginn
vill hjálpa mér að leita, svo eru
þeir að byrja sýninguna og ég fer
inn á sviðið . . . !
Þetta er óttalega bjánalegt því
það kom aldrei fyrir í sambandi
við Skáld-Rósu að nokkuð af
búningnum mínum týndist og ég
hafði ákaflega góða stúlku sem
aðstoðaði mig við skiptingar.
Hins vegar kom það fyrir á
sýningu á Saumastofunni að ég
fann ekki „óléttuna“ mína. Þá
hafði einhver farið með hana og
notað sem „rasspúða“ á æfingu.
Það er stundum æði margt sem
gengur á baksviðs þegar maður
hefur kannski örstuttan tíma til
að skipta um búning og jafnvel
hárgreiðslu líka - það getur orðið
rosaleg panik. Það getur jafnvel
komið fyrir að maður stansi
skyndilega milli atriða og fari að
pæla - heyrðu, í hvaða senu er ég
að fara?
Og það væri ekki sérlega gam-
an að villast inn í ranga senu eða
vitlaust leikrit . . .“
- Vitlaust leikrit???
„Það hefur nú sem betur fer
aldrei komið fyrir mig (7-9-13),
en það er með verri martröðum
sem leikari fær, að hann sé að
gleyma texta, fara inn á röngum
tíma, eða annað álíka skemmti-
legt.“
Persóna
- Hvernig verður persóna til í
meðförum leikara?
„Það er náttúrlega misjafnt
eftir leikritum. Bæði verkið í
heild og einstakar persónur liggja
misljóst fyrir og leikstjórar hafa
mismunandi vinnuaðferðir.
Yfirleitt hefst vinnan á um-
ræðum þar sem leikari, leikstjóri,
leikmyndateiknari og hljóðmeist-
ari geta gert grein fyrir hugmynd-
um sínum og tilfinningu fyrir
verkinu í heild.
Ég fæ mjög fljótt - eftir fyrsta
eða annan lestur - einhverja til-
finningu fyrir persónunni. Stund-
um er sú tilfinning röng þegar á
reynir, en yfirleitt reynist hún
nokkuð rétt.
Svo fer maður að velta því fyrir
sér hvar leikritið gerist, hvenær,
hverjar séu þjóðfélagsaðstæður
á þessum tíma og þessum stað.
Síðan er að athuga hvað persón-
an er gömul, hvernig er skaplyndi
hennar, hvernig bregst hún við
öðrum persónum leikritsins og
atburðum. Og svo þarf að huga
að öðrum þáttum eins og því
hvernig er líklegt að hún líti út,
hvernig hún hreyfi sig. Kannski
reynir maður að ímynda sér
hvort rödd hennar hafi einhvern
sérstakan hljóm . . . Það eru allir
þessi smáu hlutir - sem eru samt
svo mikilvægir.
Þannig er farið gegnum um-
gjörð persónunnar og fyllt út í
alla persónuþætti hennar. Stund-
um er best að láta allt koma ein-
hvern veginn smám saman og að
einhverju leyti óafvitandi.
Það getur líka komið upp úr
kafinu að maður hafi byrjað á
vitlausum enda. Þá er alltaf eins
og gengið sé á vegg, það er sama
hvað maður ætlar að gera, það
gengur ekki upp. Það getur verið
mín aðferð sem er röng, eða þá
að ég og leikstjórinn höfum ekki
náð að skilja alveg hvort annað.
Yfirleitt náum við svo að gera
okkur grein fyrir því í tíma hvað
hefur farið úrskeiðis."
Abbie
- Áðan spurði ég hvort þetta
væri erfitt, það hljómar því eins
og í framhaldi: Er þetta skemmti-
legt? Nú hefurðu verið lengi í
þessu . . .
„Já, ég er með elstu leikkonun-
um á mínum aldri. En skemmti-
legt er það . . . Annars er þetta
dálítið einangrandi, ef ég má
orða það svo. Vinnutíminn er
óvenjulegur, maður er bundinn
á kvöldin og um helgar. Mánu-
dagskvöld eru fríkvöld leikara en
þá eru vinir og kunningjar ekkert
of upprifnir af að fara út og
skemmta sér.
Ég held að sá sem fer í þetta
starf hefði gott af því að vinna
áður við sem flestar mismunandi
atvinnugreinar. Prófa margt ef
kostur er á, komast í snertingu
við fólk og störf utan leikhúss-
ins.“
- Gætirðu hugsað þér að leika
tíu barna bóndakonu austur á
fjörðum, þú sem varla hefur
komið nálægt sveit?
„Svo sannarlega. En það
myndi kannski kosta mig meiri
vinnu og vangaveltur heldur en
þann sem þekkti til sveitalífs af
eigin raun.“
- Hefurðu einhvern tíma feng-
ið hlutverk sem þér hefur á ein-
hvern hátt verið illa við?
„Það held ég ekki . . . ekki að
öðru leyti en því að mér hefur
vaxið það í augum og ég hef verið
hrædd um að valda því ekki. En
það gerir það jú bara meira
spennandi að fást við og ennþá
skemmtilegra ef vel tekst til.“
- En hvaða hlutverk hefur
verið skemmtilegast?
„Æ, nú ertu erfiður . . . Það
er náttúrlega venjan að svara
þessari spurningu með því að það
sé alltaf skemmtilegast sem verið
er að fást við hverju sinni, en það
er nú ekki alltaf svo - þó að Elísa
í My Fair Lady sé nú samt það
skemmtilegasta af öllu skemmti-
legu í augnablikinu.
Abbie, í Undir álminum, eftir
Eugine O’Neill gaf mér ofboðs-
lega mikið, það var gaman að
leika hana. Ég fékk mikið „kikk“
út úr því hlutverki, það var dá-
samlegt: Þar þurfti að spila á all-
an tilfinngaskalann og eftir sumar
sýningarnar fannst mér ég virki-
lega hafa gert eitthvað sem skipti
máli. Stundum fannst mér ég
vera Abbie.
En hún var nú ekki aldeilis
gallalaus hjá mér. Ef ég ætti að
leika hana aftur núna myndi ég
líklega gera margt öðruvísi. Því
það er ekki til nein endanleg
túlkun á hlutverki, leikarinn tek-
ur af sjálfum sér og sinni reynslu
þegar hann túlkar persónu þann-
ig að ég myndi ekki gera hlutina
eins núna og fyrir til dæmis fimm
árum.
Og samvinnan milli allra sem
vinna við sýningu hefur sitt að
segja. Það er yndislegt þegar
þessi samvinna er svo góð að
6 - DAGUR - 2. september 1983