Alþýðublaðið - 11.08.1921, Síða 1

Alþýðublaðið
Q-efið út af AlþýðuflokkHHM.
1921
Fimtudaginn 11. ágúst.
182. tölubl.
1
Fjárkreppan,
Því nær ár er nú liðið síðan
Alþýðublaðið hóf árás sfaa á ís
landsbanka og ait aðgerðaleysi
Iandsstjórnarinnar í því máli. Sum
blöðin hér í bænum tóku þá svari
bankans og hæddust að því, sem
Álþbl. sagði um yfirvofandi fjár-
kreppu. Taldi eitt þeirra hina
mestu fjarstæðu að halda því fram,
að ekki yrði alt komið í lag um
nýjár og var með rosta mikinn
út af ummælum Alþbl. En sama
blaði snerist þó hugur síðar, en
hefir þó litið gert að því, að
benda á leiðir út úr kreppunni.
Höfuðmálgagn eiginhagsmuna-
mannanna átti viðtal við fjármála-
ráðherrann, sem romsaði upp heil
margar tölur, sem áttu að sýna
það og sanna, hve landið stæði
sig ágætlegá og að engin þörf
væri á því, að reyna að bjarga
við því ástandi, sem hér var í
íyrrahaust, það mundi lagast af
sjálfu sér.
Fjármálaráðherrann sigldi til
Hafnar, annað taldi hann þarfieysu.
Þar gerði hann ekkert Þegar
heim kom kvaðst hann vera á
móti því, að ríkiö tæki lán og
mundi af alefli berjast á móti því,
að lán yrði tekið. Þessari stefnu
hélt hann trúlega fram til þings
og þar hélt hann sína alkunnu
fjmnálaræðu, þar sem hann fiokk
aði niður lántökur í ýmsa fiokka,
Á alþingi var ekkert gert til
þess að reyna að bæta úr fjár
kreppunni, sem þá var meiri en
hún hafði nokkurntíman áður ver
ið, þrátt fyrir spádóm íslands-
bankamálgagnsins aikunna og út
reikninga fjármálaráðherra f Mogga
og Tfmanum. Ójú, þingið sam-
þykti lög, sem heimiiuðu stjórn
inni að bjarga við fjárhag fs
landsbanka, hvernig sem um stofn-
un landsins færi, og önnur lög,
sem heimiluðu henni að taka lán
erlendis í þessu augnamiði.
En stjórnin fór sér að engu
óðslega. Ekkert lá á. Henni hafði
að þessu tekist bezt að sitja með
því, að láta ait danka. Gera sem
allra allra minst til að grfpa fram
í rás viðburðanna og reyna að
hamla á móti því, að Iandið fari
í hundana. Hennar pólitík var og
er að hanga á aðgerðaleysinu.
Heimskinginn heldur að sér hönd-
um og hefst ekki að, ef háska
ber að höndum, því hann heldur
að hann geti ekki ráðið við örlög
sfn.
Þess vegna hefir stjórnin ekkert
hafst að, að hún faeldur að alt
lagist á endanum af sjálfu sér.
Stjórnin fór loks á stúfana og
leitaði þá vitaniega fyrst þangað
sem hún síðast hefði átt að Ieita.
En slfkt verður henni sennilega
fyrirgefið á þingi, vegna þess að
það er eðli forsætisráðherra, að
gera ekkert það, sem stygt gæti
vini hans við Eyrarsund.
Svo kom kóngurinn f spilið, og
ölíu var frestað í heilan mánuð.
Þvf ekki dugði annað en allir
ráðherrarnir væru viðstaddir þar.
Að minsta kosti varð stórkross-
riddarinn, sem síðar varð, að vera
heima.
„Eftir kóng* var aftur byrjað
þar sem endað var áður. Þá var
nú farið að nagast heldur en ekki
utan úr loforðunum f Khöfn. Þau
höfðu megrast furðanlega á svo
skömmum tfmal
Nú mun vera farið, að hugsa
til þess, að fá lán í Englandi. En
hver kjörin muni þar verða, getur
enginn sagt. Tröllasögur ganga
um þau, en þær munu úr Iausu
lofti vera gripnar; þó vel mætti
trúa þvf, að ekki mundu fást sér-
lega góð kjör f Englandi, eftir
allar þær dylgjur og rógburð,
sem dönsk blöð hafa farið með,
um fjárhag íslands.
En það er vitanlega engin
h'öjuðleið út úr fjárkreppunni, að
taka lán. Sú leið er að eins ein
af mörgum, sem þarf að fara.
Bankarnir virðast nú loksins hafa
rekið augun í það, að ekki dugar,
að láta útgerðarmenn leggja alla
peninga, sem þeir fá fyrir útfluttar
afurðir, inn í erlenda banka; að
ein leiðin út úr kreppunni er, að
þeir nái yfirráðum yfir sem mestu
af erlenda gjaldeyrinum. Útflytj-
endur hafa hingað tii vitanlega
notað sér gjaldeyrisskortinn, og
selt það fé, sem þeir hafa átt
erlendis, svo dýrt sem unt var. Þar
er Ifka ein orsök dýrtíðarinnar. Að
því er bezt verður séð, eru út-
gerðarmenn, sem einna stærstan
þátt hafa átt í fjárkreppunni,
óánægðir með þessa ráðstöfun,
vegna þess, að þeir geta ekki selt
gjaldeyrinn, „eins og hann gengur
hér*. Með öðrum orðum þeir eru
gramir þvf, að geta ekki fram-
vegis notað sér fjárkreppuna.
Þessi ráðstöfun bankanna virðist
hárrétt, og hefði fyrir löngu átt
að framkvæma hana.
Eina leiðin út úr fjárkreppunni
er ekki, að „setja gengi* á fslenzka
seðla, það er öruggasta leiðin feil að
auka vandrœðin. En aftur á móti
er það leið út úr kreppunni, sem
alt of Iftið hefir verið rannsökuð,
að leita nýs markaðs fyrir
afurðir landsins. Þær hafa nú, sem
kunnugt er, svo þröngan markað,
að ekkert má út af bera, svo
ekki faili vörurnar von úr viti.
Þetta er leið, sem hefir miklu
varanlegra gildi, en alt annað sem
reynt verður. Þes3 vegna á ríkis-
stjórnin nú þegar að hefjast handa,
fyrst útfiytjesdur ekki hafa rænu
á þvf, og láta gera ftarlegar rann-
sóknir og tilraunir með rýmkvun
markaðsins. Og þetta er að minsta
kosti leið, sem fjármálaráðherrann
ætti að geta fallist á.
Heðal farþega á Botnfu f gær
voru Pétur G. Guðmundsson,
Jakob Kristinsson, Þórbergur Þórð-
arsson, Jón J. Kaldal, Nielsea
framkvæmdarstjóri, Petersen bíó*
stjóri o. fl.