Dagur - 11.11.1983, Blaðsíða 5

„Furður og fyrirbæriu
Bókaútgáfan Skjaldborg hefur sent frá sér bókina
„Furður og fyrirbæri“, þar sem þrír kunnir miðlar'
og fleira fólk segja frá dulrænni reynslu sinni.
Erlingur Davíðsson hefur skrásett frásagnirnar og
ræðir hann við miðlana Einar Jónsson, Önnu
Karlsdóttur og Guðrúnu Sigurðardóttur. Auk
þeirra segja Erla Ingileif Björnsdóttir, Svanfríður
Jónasdóttir, Leó Guðmundsson, Freygerður
Magnúsdóttir, Ásta Alfreðsdóttir, Sigríður
Jóhannsdóttir og Sigríður Pétursdóttir frá
dulrænni reynslu sinni. Hér fer á eftir kafli Einars
Jónssonar á Einarsstöðum, Litast um í Reykjadal.
Kaflinn er mikið styttur.
Þegar ég sá draug
í fyrsta skipti
Hvorki var ég gamall né hár í loftinu
þegar ég í fyrsta sinn sá „draug“,
sem svo var nefnt þá, en var aðeins
svipur látíns manns.
Þannig vildi þetta til, að kvöld eitt
að vetri til var ég sendur niður í
kjallara til að sækja mjölk í könnu.
Stigi lá úr eldhúsi niður í kjallarann,
sem var hólfaður í þrennt og ekki á
honum neinar dyr nema uppgangan
í eldhúsið.
Þcgar ég var staddur í miðher-
berginu í kjallaranum með fulla
mjólkurkönnu í hendi, sá ég ókunn-
ugan mann í dyrunum beint á móti
mér. Greip mig þá ofsaleg hræðsla
svo ég hentist upp stigann. Þótti
fólkinu mikil ferð á mér. Og það var
lítið eftir af mjólkinni í könnunni,
þegar ég kom upp í eldhúsið! Það
var víst auðséð á mér, að eitthvað
hafði komið fyrir og ég sagði for-
eldrum mínum hvað ég sá.
Faðir minn, sem tók öllu af þessu
tagi með hinni mestu rósemi, greip
lampa, fór með hann niður f kjallara
til að leita af sér allan grun. En þar
reyndist enginn maður vera og eng-
inn gat þaðan laumast út, því út-
gangan var um eldhúsið. Ég var nú
látinn lýsa manninum sem gleggst
og gerði ég það, bæði andliti, háralit
og fatnaði, ennfremur augunum.
Þrátt fyrir nákvæma lýsingu mína
kannaðist enginn við manninn.
En það leið ekki löng stund þang-
að til barin voru þrjú högg á bæjar-
þil. Strax var gengið til dyranna, en
ófús var ég til þess. Þar úti var kom-
inn maður að nafni Einar Vigfússon
úr Kinn. Tvíburabróðir hans var lát-
inn fyrir nokkru. Þeir voru ákaflega
líkir og voru auk þess venjulega eins
klæddir þá báðir lifðu. Álitið var, að
látni bróðirinn hefði komið stundu
á undan hinum, eða svo áleit faðir
minn. Gestinum var, að fornum og
nýjum sveitasið, boðið að ganga í
bæinn. Erindi hans er ég löngu bú-
inn að gleyma, en mig minnir þó, að
hann hafi verið næturgestur hjá
okkur.
Ég sá oft svipi manna og fleira
strax á barnsaldri, en var ákaflega
hræddur við það sem ég sá og aðrir
sáu ekki. Og ég var einnig hræddur
við að segja frá því, svo þetta voru
hrein vandræði hjá mér.
Við þessa hræðslu losnaði ég ekki
fyrr en veturinn eftir að ég var
fermdur. Þá loksins náðu hinir látnu
sambandi við mig, þannig að við
gátum talast við. Það var einkum í
gömlu fjárhúsunum, sem ég talaði
við þá og þeir við mig, og höfðu þeir
þá lengi verið að reyna að ná sam-
bandinu og fylgdust með mér. Voru
þetta gamlir frændur mínir og vinir,
sem farnir voru yfir landamærin.
Þegar þetta samband loks náðist,
hvarf mér öll hræðsla og gerði síðan
aldrei vart við sig.
Menn þessir sönnuðu sig á ýmsan
hátt. Þeir hafa eflaust fundið að ég
var efagjarn og tortrygginn. Til
dæmis sögðu þeir mér, ef mig vant-
aði kindur að kveldi, hvar þær voru
og reyndist það ætíð rétt. Þeir létu
þess getið, að þeir gætu leiðbeint
mér að ýmsu leyti og ég mætti láta
þá vita, ef ég vildi þiggja aðstoð
þeirra.
Dag nokkurn sögðu þeir mér t.d.
og gerðu það eflaust til að sanna
sjálfa sig og orð sín, að nú ætti ég að
hafa tvo lausa bása í hesthúsinu um
kvöldið, því það myndi koma næt-
urgestur í Einarsstaði með tvo til
reiðar. Ég var úti í húsi og var að
ljúka gegningum, þegar þeir sögðu
mér þetta og var að fara heim.
Kvöldið leið án þess nokkur kæmi
og fannst mér það einkennilegt.. Það
var komið langt fram á nótt þegar
maður einn kom ríðandi, var með
tvo til reiðar og baðst gistingar hjá
okkur. Þessa manns átti enginn von
heima á Einarsstöðum. En þarna
fékk ég góða sönnun þess, að ég gat
treyst orðum vina minna fyrir
handan. Þeir höfðu auk heldur
nefnt gestinn með nafni. Ég kann-
aðist við hann, en fannst með ólík-
indum, að hann væri á ferðinni á
þessum árstíma. En það kom þó
fram, eins og annað sem þeir sögðu
mér.
Ég sagði móður minni strax og ég
kom inn úr húsunum, hvað mér
hafði verið sagt. Henni fannst hið
sama og mér, að ósköp væri það
ólíklegt að þetta rættist. Við vorum
gengin til náða þegar gesturinn loks-
ins kom.
Atvik af þessu tagi, þótt ekki séu
fleiri nefnd, tóku óttann frá mér því
smátt og smátt skildist mér, hve
mikill óþarfi væri að hræðast og ég
hlaut einnig að átta mig á því, þótt
ég þyrfti tíma til, að þessir menn
eða verur, voru vinir mínir, sem ég
gat borið traust til. Þeir gerðu öðru
hverju vart við sig og voru að reyna
að hjálpa mér að losna við hræðsl-
una við skyggni mína, en það var
einmitt hræðslan, sem var mér svo
mikill Þrándur í Götu. Sem fyrr
segir, hvarf mér óttinn veturinn eftir
ferminguna og hefur ekki vitjað mín
síðan, í sambandi við það sem ég
hef heyrt og séð af dulrænum toga.
Þó hefur það komið fyrir, að ég hef
séð þær sýnir, sem ekki geta talist
fagrar, þótt flestar séu á annan veg
og betri.
Á þessum barns- eða unglingsár-
um mínum átti ég enga trúnaðarvini
og sagði yfirleitt engum frá hvað ég
sá og oft lá mér þungt á hjarta,
nema helst foreldrum mínum, sem
töldu, að ég ætti að láta kyrrt liggja
að mestu því fæstir bæru skyn á
Einar Jónsson á Einarsstöðum.
þessi mál og ýmsir væru þeim jafn-
vel andsnúnir.
Vegna þessa alls vissu jafnaldrar
mínir í Reykjadalnum ekkert hvað
mér leið og ég var látinn í friði með
hin viðkvæmu leyndarmál mín. Það
var stundum dálítið erfitt að geta
ekki talað um það við neinn af leik-
bræðrum mínum, en kannski var
þetta þó best, þegar á allt var litið.
Fyrsta ferð mín
án líkamans
Á meðan ég enn var ungur drengur
heima á Einarsstöðum að alast upp,
bættist það nótt eina við allt annað,
að ég fór úr líkama mínum og
skrapp vestur yfir Fljótsheiði.
Á Fljótsbakka bjuggu þá Sigvaldi
Einarsson og Hólmfríður Sigurðar-
dóttir kona hans. Ég þekkti þessi
hjón og annað heimilisfólk á Fljóts-
bakka. Þannig stóð á því, er veik-
indi voru heima, að okkur var kom-
ið þangað, tveim bræðrum og féll
okkur vel að vera þar því allir voru
okkur góðir. Þótti mér vænt um allt
fólkið og Sigvalda alveg sérstaklega.
Síðar þóttu mér það hátíðisdagar,
er ég fékk að fara þangað í heim-
sókn og gista. Var mér þá sérstak-
lega vel tekið og vinsamlega svo ég
fann það glöggt, barnið, að ég var
þar velkominn gestur.
Loks kom þar, að Sigvaldi bóndi
veiktist. Hann lét þess þá getið, að
hann óskaði þess að ég kæmi til sín
í heimsókn, en faðir minn taldi vafa-
samt, að það væri rétt, vegna veik-
indanna og varð þess vegna ekki af
heimsókninni. Þótti mér það miður,
því ég hefði jafnvel viljað fara lengri
leið á fund Sigvalda.
Þá bar það við eitt kvöldið, er ég
lá í rúmi mínu, að mér fannst ég
lyftast upp og stóð á sama andartaki
við rúmstokkinn og horfði á sjálfan
mig steinsofandi í rúminu. En ekki
nög með það, því eftir þetta sveif ég
af stað, út undir bert loft og vestur
yfir Fljótsheiði, nokkra metra frá
jörð. Ekki veit ég hve langur tími
leið þar til ég sveif yfir bænum á
Fljótsbakka. Ég áttaði mig ekki á
hraða eða tíma.
Ég horfði niður á bæinn á bakka
Skjálfandafljóts, svo sem bæjar-
nafnið ber með sér og var þá ekkert
þak á bænúm svo ég sá fólkið og alla
innanstokksmuni greinilega.
Meðal þess, sem ég sé, var Sig-
valdi. Hann lá í rúmi sínu og hjá
honum sat hjúkrunarkona úr
Reykjadal, sem ég þekkti vel.
Við dyrnar fram í fremra bað-
stofuherbergið sá ég tvö ung börn.
Frammi í eldhúsi sat Hólmfríður
húsfreyja og grét hljóðlega. Hjá
henni stóðu börn þeirra hjóna,
hennar og Sigvalda, þau Einar Karl,
síðar bóndi bar og listmálari og
Kristjana.
Enn sveif ég í lausu lofti yfir bæn-
um og þarf vart að taka það fram,
að bæjarhús voru í gömlum stíl þá.
Sá ég að síðustu, að Sigvaldi lyftist
hægt upp úr rúminu, snerist hálfveg-
is í loftinu og stóð síðan á baðstofu-
gólfinu í hvítum klæðum.
Þá gengu börnin tvö til hans, tóku
hann við hönd sér og svifu á brott
með hann, skáhallt upp og stefndu
þau beint á mig að mér fannst. Vék
ég þá til hliðar, en þau héldu beinni
stefnu, skáhallt upp á við og hurfu.
Mér fannst erindi mínu lokið,
enda fór ég nú sömu leið til baka,
austur yfir Fljótsheiði, á sama hátt
og áður. Ég bara sveif, algerlega
þyngdarlaus og án nokkurrar fyrir-
hafnar. Ég sá engan með mér, en
mér fannst alltaf, að einhver væri að
baki mér og stjórnaði ferðinni. Var
það rökrétt ályktun, að eitthvert afl
og einhverjir vitsmunir hlytu að
liggja að baki þessa atviks, eða svo
fannst mér síðar, er ég hugleiddi at-
burðinn.
Það næsta, sem ég man var það,
að ég vaknaði grátandi í rúmi mínu
og faðir minn sat á stokknum hjá
mér og reyndi að hugga mig. Hann
var enn ekki háttaður og ég veit
ekki hvers hann varð var, nema
þarna var hann kominn til að veita
mér styrk og huggun. Hann spurði
ekki, en ég sagði honum allt sem var
og hann hlustaði á mig með vakandi
athygli, án þess að grípa fram í fyrir
mér.
Þegar ég hafði sagt honum það
sem fyrir mig bar, eyddi hann um-
ræðunum um málið, sagði aðeins,
róandi, að stundum væru draumar
barna meira en lítið undarlegir, en
fór síðan og þá í hressilegri tón, að
tala um óskylda hluti til að dreifa
áhyggjum mínum og leiða hugsun
mína frá hinum óvænta atburði.
Næsta morgun bar gest að garði á
Einarsstöðum. Kominn var Einar
Karl Sigvaldason á Fljótsbakka og
sagði lát Sigvalda föður síns. Faðir
minn spurði hann nákvæmlega hve-
nær hann hefði skilið við og sagði
Einar Karl honum það. Hafði hann
andast kvöldinu áður, á sama tíma
og ég þóttist staddur yfir bænum
hans. Reyndist þar allt hafa verið
eins og ég sá það, að því leyti sem
það var fyrir venjulegum augum,
um það leyti sem gamli bóndinn gaf
upp andann.
Þess má einnig geta, að þau Sig-
valdi og Hólmfríður höfðu misst tvö
börn sín.
Þess má einnig geta vegna þess
sem að framan er sagt, að st'ðan hafa
ferðir af þessu tagi orðið margar,
bæði milli landshluta, landa og jafn-
vel heimsálfa. En þessi fyrsta ferð
mín utan líkamans er mér ætíð rík-
ust í huga allra einkennilegra ferða.
Ég fæ
alla sjúkdómana!
Jafnan er það svo, að þegar til mín
á að leita vegna einhvers sjúklings,
fæ ég sams konar vanlíðan og sjúkl-
ingurinn og losna ekki við hana fyrr
en ég hef fengið að vita nafn sjúkl-
ingsins. Þetta kann nú að þykja
ótrúlegt, en svona er það nú samt.
Ég fæ t.d. tannverk, verki í fót eða
handlegg þegar um beinbrot er að
ræða, höfuðkvalir, magaverki, verk
fyrir brjósti og jafnvel fæðingar-
hríðir, allt eftir eðli sjúkleika þess,
sem beðið er um að lækna.
Til dæmis um þetta bar það til í
vetur, að ég vaknaði um miðja nótt
við magaverki, fór úr rúminu og
fram á klósett og vonaði að þetta
myndi rjátlast af mér, ekki síst ef ég
gæti kastað upp, en svo var ekki. En
eftir örstutta stund áttaði ég mig á
því, að þessir verkir voru ekki í
meltingarfærunum, eins og ég áleit
fyrst, heldur fæðingarhríðir konu.
Þá vissi ég auðvitað, að kona eða
einhver hennar vegna var að reyna
að ná til mín með hjálparbeiðni í
huga. Það reyndist rétt.
Ætlaði ég því inn í eldhús, setjast
þar í borðkrókinn og vita hvað í
skærist. Síminn er á ganginum og
um leið og ég gekk framhjá honum,
hringdi hann og ég tók hann upp á
sama andartaki.
Það var næturvaktin á Húsavík,
sem strax spurði hvort ég vildi tala
við konu eina á Austurlandi. Erind-
ið væri mjög áríðandi. Ég játaði því.
Þá var komið að konunni á Aust-
urlandi, sem sagði mér að dóttir sín
lægi á fæðingardeild Landsspítalans
og gæti ekki fætt. Læknar óttuðust,
að ekki reyndist unnt að bjarga
barninu. Tengdasonur konunnar af
Austurlandi, eiginmaður sængur-
konunnar, var nýbúinn að hringja
að sunnan og sagði tengdamóður
sinni þessar fréttir. Þá varð það
niðurstaðan að reyna að ná í mig.
Það var þá, sem ég fékk fæðingar-
hríðirnar, þar sem ég lá sofandi í
rúmi mínu og fór fram á klósettið til
að reyna að jafna mig.
Konan bað mig að reyna að
hjálpa og ég lofaði auðvitað, að gera
allt sem í mínu valdi stæði.
Síðan hélt ég áfram inn í eldhús
og sat þar. Þrautirnar hurfu um leið
og síminn hringdi, en ég fann að enn
var allt í óvissu. Ég sat í hálfa
klukkustund í eldhúsinu en þá
breyttist líðan mín allt í einu. Gekk
ég þá inn í svefnherbergi okkar
hjóna, lagðist til svefns og svaf til
morguns. Ég mundi óljóst eftir
þessu næturævintýri mínu þegar ég
vaknaði, og það var alls ekki neitt í
huga mér þá eða næstu daga.
Nokkrum mánuðum síðar fékk ég
bréf frá konunni að austan. Hún
sagði mér nákvæmlega hvað gerst
hafði og gleymdi ekki klukkunni.
Það vildi nú svo til, að ég hafði einn-
ig tekið eftir því hvað klukkan var
þegar síminn hringdi umrædda nótt
og mundi það. Þessu bar vel saman
hjá okkur og það fæddist lítill ís-
lendingur á þeirri stundu, sem ég
fann líðan mína breytast í eldhúsinu
og ég gekk til hvílu. Þetta atvik
hefði algerlega horfið úr minni mínu
ef konan á Austurlandi hefði ekki
minnt á það með ágætu bréfi sínu,
sem gladdi mig eins og öll bréf og
samtöl, sem til þess benda, að
læknahópnum hafi vel tekist.
Séð heim að Einarsstöðum.
W:ÖÁGÍJR -‘5