Dagur - 25.11.1983, Blaðsíða 5

25. nóvember 1983 - DAGUR - 5
iða af fjöri. Ég held þeir séu hrifn-
astir af völsum og tangó!
Ekki man ég hvaða lög ég söng
fyrir ærnar, en þetta voru ljúfir og
áhyggjulausir tímar. Síðan hefur
smaladrengurinn alltaf átt ítök í
mér.“
Fleiri minningar á Jói frá æsku-
dögum sínum, sem of langt mál er
að rekja hér, en næsti kafli bókar-
innar heitir „Grenivík og stóri vinn-
ingurinn". Þar fjallar Jói um Greni-
víkurár sín, en þangað fór hann 16
ára gamall til sjóróðra hjá Oddgeiri
Jóhannssyni. Við skulum grípa þar
niður, sem Jói segir frá söngglöðum
Grenvíkingum:
0 Dannaðir í
söngnum þar
„Já Grenivíkurárin eru ljúf í endur-
minningunni. Heimamenn tóku mér
vel, en ég var þó ekki talinn fullgild-
ur til að byrja með. Ég hef aldrei
verið hár í loftinu og ef til vill hafa
Grenvíkingar ekki talið mig til stór-
ræðanna.
Mér er minnisstæður smávægileg-
ur atburður, sem átti sér stað stuttu
eftir að ég kom til Grenivíkur. Þá
fórum við að tuskast, ég og Kristján
Vernharð, bróðir Adda, en hann er
aldrei kallaður annað en „Venni“.
Ég hafði betur í þeirri viðureign.
Ekki naut ég þar þó aflsmunar, en
ég var léttari á mér og liðugri. Það
gerði gæfumuninn. Stuttu síðar
þreytti ég kappsund við besta sund-
mann heimamanna, Jóhann Stef-
ánsson í Miðgörðum. Við syntum í
sjónum, enda ekki um aðra sund-
laug að ræða. Ég hafði betur, enda
hafði Ólafur Magnússon kennt mér
réttu sundtökin og ég hafði mjög
gaman af sundi. Eftir þessa atburði
fannst mér viðhorfin til mín breytast
meðal jafnaldra minna á Grenivík.
Ég var búinn að sanna þeim að ég
var gjaldgengur í hópinn.
Við syntum oft í sjónum strákarn-
ir. Við vorum ungir og hraustir og
létum kuldann ekki á okkur fá. Oft-
ast stukkum við þá af bryggjunum
eða fórum beint úr fjörunni. En það
kom líka fyrir, að við stungum okk-
ur til sunds úr bátnum þegar við vor-
um að koma að landi. Sættum við
þá lagi og létum öldurnar bera okk-
ur til lands. Þetta þótti glannalegt og
oft vorum við skammaðir fyrir til-
tektina, því það er hætt við að lítið
hefði orðið úr okkur köppunum, ef
við hefðum ekki náð landi, en þess
í stað lent í útsoginu.
Það var mikið sungið á Grenivík
á þessum árum. Það var gert við
vinnuna og það var líka gert þegar
frístundir gáfust. Þá var lítið annað
til að glepja hugann. Og þeir voru
dannaðir í söngnum þar, því fólkið
söng alltaf raddað við vinnuna. Þar
kynntist ég fyrst rödduðum söng.
En fyrst í stað fékk ég ekki að vera
með. Strákarnir sögðu að ég væri
laglaus. Ástæðan var einfaldlega sú,
að ég kunni ekki raddirnar. Þess
vegna fór ég alltaf út af laginu þegar
hinar raddirnar komu með. En
þetta lærðist óg ég var tekinn full-
gildur í sönginn áður en langt um
leið.“
0 Söngurinn
var Jóa yndi
„Söngvarinn" heitir næsti kafli
bókarinnar og í upphafi hans er Jói
spurður um upphafið að söngferlin-
um.
Ég veit satt að segja ekki hvar
ég á að setja mörkin. Mamma sagði
mér, að ég hefði verið byrjaður að
syngja áður en ég byrjaði að tala.
Ég hef verið sísyngjandi stðan ég
man eftir mér. Sem barn söng ég
fyrir sjálfan mig, en það skipti mig
ekki máli þótt einhverjir hlustuðu á.
Söngurinn veitti mér útrás þá og
síðar. Söngurinn var og er mitt yndi.
Sjálfsagt hefur sönglið í mér barn-
inu farið í fínu taugarnar á einhverj-
um, en ég er viss um að móður
minni leiddist það ekki. Til marks
um það er lítil saga af óhappi, sem
henti mig barnið. Þá fékk ég slæma
byltu og höfuðhögg. Lá ég um tíma
mikið veikur og með óráði, hef
sennilega fengið snert af heilahrist-
ingi, þannig að mamma óttaðist um
mig. Hún sagði mér síðar, að hún (
hefði beðið fyrir heilsu minni, og
hún sagðist hafa beðið þess sérstak-
lega í bænum sínum, að ég fengi að
halda söngröddinni. Svona var
mamma og hennar hreina og inni-
lega Guðstrú, sem hún innrætti okk-
ur krökkunum og ég bý alla tíð að.
Ég trúi á Guð og almættið. Ég
trúi því að Guð hafi bænheyrt móð-
ur mína, bæði hvað varðar heilsu
mína og söngrödd. Ég hef alltaf litið
á söngrödd mína sem hljóðfæri, sem
skaparinn lánaði mér. Ég held líka,
að hann hafi ætlast til þess að ég
legði rækt við hana og leyfði fólkinu
að njóta hennar með mér. Það hef
ég líka gert af fremsta megni. í'sam-
ræmi við þessa trú mína þurfti ég
alltaf að eiga andartak með Guði og
sjálfum mér áður en ég byrjaði að
syngja. Um leið strauk ég yfir hljóð-
færið með lófanum, frá munni, yfir
höku og niður háls.
Ég þarf ekki prest til að þjóna
Guði mínum. Ég get gert það milli-
liðalaust. Hins vegar er mér vel við
presta og á marga vini í þeirra
röðum. Já, trúin hefur verið snar
þáttur í öllu mínu lífi, eins konar
kjölfesta, sem ég hef ekki getað ver-
ið án.“
0 Samkvæmt
lögregluskipun
Síðar í sama kafla segir Jói frá
skemmtilegu atviki, sem átti sér stað
á Meyjarskemmunni og Bláu káp-
unni og sagt er frá ferð Kantötukórs
Akureyrar til Norðurlanda árið
1951, sem er einhver sögufrægasta
ferð sem íslenskur kór hefur farið út
fyrir landsteinana.
0 Söngvinirnir
„Jói Konn og söngvinir hans“ heitir
bókin og í samræmi við það heitir
viðamikill kafli í bókinni „Söngvin-
ir“. Þar er rætt við Magnús Sigur-
jónsson, Jón Þórarinsson, Jóstein
Konráðsson, Sverri Pálsson, Áskel
Jónsson, Kristin Þorsteinsson og
Sigurð Demetz. Hér verður gripið
niður í kaflann með Sverri Pálssyni.
Fyrst er það Jói sem segir sjálfur frá,
en síðan tekur Sverrir við.
Ég var alltaf mjög sæll í sam-
starfinu við Sverri vin minn. Hann
er góður drengur, sem hægt er að
treysta, og hann er prýðilegur
söngvari. Við ferðuðumst vítt og
breitt um landið á okkar samstarfs-
tíma, oft á jeppanum hans Áskels
eða Fordinum mfnum. Fengum við
þá viðurnefnið „Þrír í bíl“, en á
sama tíma voru reykvískir leikarar
á landshornaflakki og nefndu sig
„Sex í bíl“.
Eitt sinn vorum við á heimleið að
nóttu til. Sverrir ók jeppa Áskels,
en hann hafði orð á því í Ljósa-
í umrætt skipti vorum við búnir
að syngja Andvarpið í tvígang og
enn klöppuðu þakklátir áheyrendur
lagið upp. Þeir vildu fá að heyra það
einu sinni enn. En við vildum ekki
láta það eftir þeim, fannst nóg
komið, og ætluðum að syngja næsta
lag á söngskránni. Þá heyrðist
kallað:
- Ég skipa þér Jóhann, með lög-
regluvaldi, að syngja þetta lag einu
sinni enn.
Á myndinni hér til hlið-
ar eru Jói Konn og Sig-
urður Demetz Franzson.
Þar fyrir ofan er Smára-
kvartettinn og ofan
hennar er mynd úr Bláu
kápunni, þar sem Jói er
með Ragnhildi og Bryn-
hildi Steingrímsdætrum
og Björgu Baldvinsdótt-
í Ásbyrgi þegar Karlakór Akureyrar
var þar á ferð.
„Andvarpið er rólegt lyriskt lag,
nokkuð langt í flutningi, en það
gerði samt mikla lukku, sagði Jói,
og hann hefur orðið áfram:
- Mér er sérstaklega minnisstætt
atvik úr Ásbyrgi, þar sem Karlakór
Akureyrar kom fram og söng, með-
al annars þetta lag. Það var stór-
kostlegt að syngja í Ásbyrgi, sem er
ein sú besta „sönghöll“ sem ég hef
sungið í. Tónninn er svo lifandi þar.
Klettarnir sjá um hljómburðinn.
Það var Júlíus Havsteen, sýslu-
maður þeirra Þingeyinga, sem kall-
aði, sá mannlegasti sýslumaður sem
ég kynntist um ævina. Nú, það
dugði ekki annað en gegna yfirvald-
inu og Andvarpið var sungið í þriðja
skiptið. En hvorki fyrr né síðar söng
ég samkvæmt lögregluskipun."
Víða er komið við í þessum kafla,
m.a. vitnað í marga blaðadóma,
sagt frá kynnum Jóa af Páli ísólfs-
syni, Stefáni íslandi, Primo Mont-
anari og Davíð Stefánssyni, svo ein-
hverjir séu nefndir. Einnig er fjallað
um sýningar Leikfélags Akureyrar
vatnsskarðinu, að jeppinn hlyta að
vera eitthvað bilaður, því hann ynni
svo illa. Áskell hélt nú ekki, það
gæti hreint ekki átt sér stað, því bíll-
inn væri svo til nýr. Við héldum þvt
ótrauðir áfram. Én þegar við vorum
búnir að aka drjúga stund, þá hafði
Sverrir orð á þessu aftur. - Það hlýt-
ur að eitthvað að vera að bílnum,
því hann vinnur svo illa, sagði hann.
Þá fór Áskell að verða órólegur,
hélt að nýi bíllinn væri að gefa sig.
Eftir að við félagarnir höfðum rætt
málið nánar ákváðum við að rétt
væri að stoppa og skoða bílinn.
Kom þá í ljós að við vorum búnir að
aka marga kílómetra á „punkter-
uðu“!
Þetta sagði Jói mér, en í lok
heimsóknarinnar til Sverris spurði
ég hann um afstöðu hans til Jóa sem
söngvara og félaga.
0 „Svona var
Jói Konn“
Ég sakna Jóa mikið, bæði sem ná
' ranna héðan úr götunni, og ekki
síður sem söngbróður og vinar. Ég
er afar þakklátur fyrir að hafa feng-
ið að kynnast honum og fyrir allar
minningarnar, sem ég á frá sam-
starfi okkar og utan þess.
Jói var mikill skapmaður og um-
fram allt mikill tilfinningamaður.
Hann var ekkert að lúra á skoðun-
um sínum, en hann átti ekki til
falskan tón. Ég er svo sem ekki
skaplaus maður heldur. Þrátt fyrir
það kom okkur alltaf ágætlega
saman. Ég man aldrei eftir því, að
á milli okkar hafi gengið styggðar-
yrði. Að vísu höfðum við ekki alltaf
sömu skoðanir á hlutunum, en við
máttum vera með þær í friði hvor
fyrir öðrum.
Við eigum marga góða
raddmenn, en færri góða söngvara.
Það er heldur ekki nóg að vera
lærður söngvari. Sumir þeirra minna
mig oft á tunglsljós, og birta þess
getur vissulega verið falleg, en er
alltaf köld og lífvana. En Jói minnir
mig hins vegar á sólarljósið, sem er
bæði bjart, hlýtt og lífgandi. Góður
söngvari verður að hafa neistann í
sér, verður að geta gefið eitthvað af
sjálfum sér í söng sinn. Annars
verður tómahljóð í tónunum,
hversu falleg sem röddin kann að
vera. En þennan neista gefa menn
sér ekki sjálfir, heldur hljóta hann í
vöggugjöf, ef þeim hlotnast sú náð-
argáfa á annað borð. Og þennan
neista átti Jói.“
0 Ertþú
Jói Konn?
Að lokum grípum við hér niður í
kafla sem ber yfirskriftina „Litli-
Kleppur". Þar segir Jói m.a.:
„- Ég skal segja þér eina sögu af
áhrifum söngsins á sjúkling. Þetta
gerðist á gamlársdag fyrir mörgum
árum. Þá komu tveir bændur hér út
með firði með einn sveitunga sinn til
mín í böndum. Þeir komu með hann
hér inn á gólf, leystu af 'ionum
böndin, en fóru síðan, þóttu t lausir
allra mála eftir að maðurinn var
kominn inn á Klepp. Ég stóð þarna
augliti til auglitis við manninn og
mér var um og ó. Hann var eins og
þrumuský og barði saman hnefun-
um. Þessi maður hafði alla tíð verið
sérstakur, en aldrei hættulegur um-
hverfi sínu. Ég vissi aldrei hvernig
það kom til, að ástæða þótti til að
setja hann í bönd, en því atferli virt-
ist hann ógurlega reiður. Ég beið
þess sem verða vildi, en allt í einu
vék hann sér snöggt að mér og
spurði hvatskeyttur:
- Ert þú Jói Konn?
- Já, ég er hann, sagði ég.
- Syngdu þá fyrir mig.
- Já, alveg sjálfsagt, hvað viltu
heyra? sagði ég, guðs lifandi feginn
því að maðurinn fór ekki fram á
annað.
- Mér er sama hvað þú syngur,
syngdu bara eitthvað, sagði þá
sjúklingurinn.
- Eigum við að hafa það Sólset-
ursljóð? spurði ég.
- Já, mér líst vel á það, sagði
hann þá og ég byrjaði sönginn.
Síðan söng ég fyrir manninn hvert
lagið af öðru. Brátt rann honum
reiðin: Söngurinn mildaði huga hans
og hann átti eftir að vera nokkuð
lengi hjá okkur og aldrei varð hann
til vandræða og við vorum góðir
vinir. Hann hafði yndi af söng og
góðri tónlist og heima í sveitinni átti
hann handknúinn plötuspilara og
hljómplötur. Ferðaðist hann gjam-
an á milli bæja með þessar eigur
sínar til að leyfa sveitungum sínum
að njóta með sér góðrar tónlistar.