Dagur - 28.11.1983, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 28. nóvember 1983
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI - LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN: EIRlKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Þróunin í
heilbrigðisþjónustu
Allsérstök staða virðist vera að koma upp í
heilbrigðisþjónustu okkar íslendinga. Allir
hafa heyrt af útboðum á verkefnum innan
heilbrigðiskerfisins, s.s. hvað varðar þvotta
og fleira. Allt er það gert í nafni hagkvæmn-
innar og í sjálfu sér er ekki nema gott eitt um
það að segja ef spara má á þessu sviði með
því að láta einstaklingum eða fyrirtækjum
þeirra eftir að vinna eitt og annað sem við-
kemur þjónustu við sjúkrahúsin. Hins vegar
er alveg ljóst að það fer enginn út í þetta af
einhverri hugsjónastarfsemi, heldur til að
græða.
Hitt er e.t.v. furðulegra og umhugsunar-
vert, að ríkið virðist smátt og smátt vera að
afsala sér því að annast heilbrigðisþjón-
ustuna sjálfa. Svo virðist sem þetta gerist
næstum óafvitað, því ekki er umræða mikil
um þessa þróun.
Á Kristnesspítala er fullbúin deild til að
annast eftirmeðferð áfengissjúklinga. Nú er
sú staða komin upp að líklega verður þessi
deild aldrei opnuð sem slík og ástæðan er sú
að í Reykjavík er að rísa stór og mikil stöð
SÁÁ, sem er svo sannarlega góðra gjalda vert
og frábært framtak, og heilbrigðisyfirvöld
virðast meta málið þann veg, að best sé að
eftirláta þessum aðilum þennan þátt heil-
brigðiskerfisins. Með því er að sjálfsögðu ver-
ið að leggja mjög auknar kröfur á hendur
SÁÁ, því að á sama hátt og samtökin leita til
allra landsmanna í fjársöfnunum sínum verð-
ur að huga að einhverri skynsamlegri dreif-
ingu þessarar þjónustu. Það liggur reyndar
einnig nokkuð ljóst fyrir að rekstarkostnaður
af þessum þætti verður að meira eða minna
leyti greiddur af þjóðfélaginu öllu.
Annað mál vekur einnig athygli og það er
einkaframtak nokkurra lækna í Reykjavík,
sem nýlega opnuðu þjónustumiðstöð í heil-
brigðismálum, þar sem m.a. er að finna skurð-
stofur. Þetta er alveg nýtt í heilbrigðiskerfi
okkar og virðist einhvern veginn hafa dottið
inn fyrir þröskuldinn án þess að menn gerðu
sér grein fyrir hvað raunverulega væri á ferð-
inni.
Ekki er gert ráð fyrir að í þessari þjónustu-
miðstöð læknanna verði hægt að láta sjúkl-
inga dvelja til að ná sér eftir aðgerðir. Það
leiðir hugann að því hvort slíkt sé í mörgum
tilfellum hreinasti óþarfi, eða hvort það muni
koma í hlut almenna heilbrigðiskerfisins að
taka við eftirmeðferðinni, sem líklega er dýr-
asti þátturinn í málinu.
Það er tímabært að þessum málum sé gef-
inn gaumur og þau ekki látin þróast eins og
hverjum og einum dettur í hug. Heilbrigðis-
þjónustan er miklu mikilvægari en svo að hún
verði látin þróast stjórnlaust.
Hvað réttlætir
núverandi
stjórnarsamstarf?
— Eftir Ingvar Gíslason alþingismann
í upphafi máls míns leyfi ég mér
að varpa fram þeirri staðhæfingu,
að það sé að ýmsu leyti óæskilegt
að Framsóknarflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur sitji saman í ríkis-
stjórn. Eðlilegast væri að þessir
tveir flokkar mynduðu hin and-
stæðu skaut í íslensku flokka-
kerfi. En eins og sakir standa rík-
ir hvorki æskilegt flokkakerfi hér
á landi né eðlilegt pólitískt
ástand að öðru leyti. Af þessum
ástæðum var ekki annar kostur
fyrir hendi en að þessir flokkar
mynduðu stjórn síðastliðið vor.
Úrslit kosninganna gerðu ekki
annað en auka glundroðann á
vinstri vængnum, sem var ærinn
fyrir. Af ýmsum ástæðum voru
vinstri menn ekki þess umkomnir
að vinna saman í ríkisstjórn.
Ég tel að vísu að brugðið geti
til beggja vona um störf þessarar
ríkisstjórnar og samstarf núver-
andi stjórnarflokka, en það sem
af er hefur orðið mikilsverður ár-
angur hvað varðar hjöðnun verð-
bólgu. Ætti enginn að vanmeta
það. Góður árangur í verðbólgu-
málum er til kominn af tveimur
aðalástæðum:
1. Ró á vinnumarkaði, þ.e.
stöðugu kaupgjaldi.
2. Föstu gengi gjaldmiðla.
Aðrar aðferðir í þessum efnum
hafa ekki skipt miklu máli til
þessa, þótt áhrif þeirra komi
vafalaust síðar fram.
Ríkisstjórnin hefur átt árangur
efnahagsaðgerða sinna undir
þessu tvennu fyrst og fremst.
Launþegar hafa sætt sig við þetta
hingað til. Hér er ekki um neina
nýja hagspeki að ræða, heldur
viðtekin úrræði, sem reynt hefur
verið að beita áður. En úrræði af
þessu tagi hafa yfirleitt verið
brotin á bak aftur fyrr eða síðar,
ýmist af launþegum eða atvinnu-
rekendum og öðrum þrýstihóp-
um í þjóðfélaginu. Ég minni á
árið 1981, þegar ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsens festi geng-
ið í nokkra mánuði og skar niður
vísitölubætur á laun. Pá snar-
lækkaði verðbólgustigið, en bæði
atvinnurekendur og launþegar
knúðu fram breytingar á þessum
aðgerðum: Gengið var gefið
frjálst og vísitölukerfið tekið að
fullu upp á ný - allt í ótíma að
sjálfsögðu miðað við verðbólgu-
markmiðið. Ef fara þarf eins fyrir
þessari ríkisstjórn og gengis-
breyting reynist áhjákvæmileg
innan skamms eða ef launabreyt-
ingar verða umfram hæfileg mörk
á næsta ári, þá renna þessar efna-
hagsaðgerðir út í sandinn. Svona
einfalt er málið, enda engin
töframeðul til í efnahagsmálum.
Og kaupmætti er ekki hægt að
halda uppi þegar þjóðarfram-
leiðslan dregst saman. Eða hvaða
töfraráð eru til þess? Og við
hljótum að átta okkur á því að
þjóðarframleiðslan á næsta ári
verður lítil, hún mun enn dragast
saman eins og ljóst er af nýlegum
aflaspám. Ríkisstjórnin á allt sitt
undir því að hún fái starfsfrið og
eðlilegan tíma til þess að láta ár-
angur efnahagsaðgerða sinna
koma í ljós og sýna hvers þær eru
megnugar upp á framtíðina og
miðað við heildarhag þjóðarbús-
ins.
Framsóknarmenn bera mikla
ábyrgð í þessu stjórnarsamstarfi,
enda var sá kostur valinn að
Steingrímur Hermannsson yrði
forsætisráðherra. Því er mikið í
húfi fyrir Framsóknarflokkinn,
að stjómin skili góðum árangri og
hafi almenningstraust, hvort
heldur sem hún verður langlíf
eða ekki. Gengi Framsóknar-
flokksins kann að standa og falla
með vinsældum þessarar ríkis-
stjórnar.
Verðbólgan átumein
í meira en 40 ár hefur verið talað
um verðbólguna sem átumein í
íslensku efnahagslífi. Og það er
Ingvar Gíslason.
rétt. Verðbólgan er átumein í
siðuðu samfélagi efnahagslega og
siðferðislega. Þrátt fyrir miklar
framfarir og stóraukna velmegun
þjóðarinnar, sem segja má að sé
á heimsmælikvarða, þá er fjarri
því að efnahags- og fjármála-
stjórn hafi farið þjóðinni sem
heild og ráðamönnum hennar vel
úr hendi, né heldur hafa viðhorf
almennings til fjármála og efna-
hagsmála verið sérstaklega
hrósverð. Um almenning má að
vísu segja, að eftir höfðinu dansa
limirnir eða: Hvað höfðingjarnir
hafast að, hinir meina sér leyfist
það. En ráðamenn svokallaðir
kunna að eiga sér afsökun í því
að áratuga linka þeirra í efna-
hagsstjórn sé afleiðing af almenn-
ingsáliti og sífelldum þrýstingi vel
skipulagðra sérhagsmunaafla.
Ætli raunin sé ekki sú að íslend-
ingar hafa í áratugi verið í víta-
hring, sem samanstendur af veik-
burða ríkisstjórnum og sérhags-.
munaóreiðu.
Það er svo mál út af fyrir sig að
skilja það og skýra, hvernig á því
stendur að Islendingar búa við
slíka velmegun og framfarir sem
raun ber vitni. Það mál ætla ég
þó ekki að ræða að sinni. En sú
afstaða íslendinga til verðbólg-
unnar, sú trú, að hægt sé að lifa
með henni endalaust, er á engum
rökum reist. Hér er um blekk-
ingu að ræða, sem tíminn mun af-
hjúpa fyrr eða síðar. íslendingar
verða að rífa sig út úr þessum
vítahring blekkingarinnar, öðlast
skilning á nauðsyn þess að verð-
gildi peninga haldist sem stöðug-
ast, átta sig á því, að þjóðin getur
ekki aukið velmegun sína á sam-
dráttartímum, að þjóðarbúið er
háð afkomu atvinnuveganna og
að nú er nauðsynlegt að íslenska
þjóðin leggi á sig byrðar til þess
að koma verðlagsþróun á íslandi
í siðmannlegt horf, þ.e. eyða
óðaverðbólgunni og miða lífskjör
við raunverulega afkomu þjóðar-
búsins.
Ekkert efnahagskerfi, hvort
sem það er á íslandi eða Pól-
landi, Kína eða Bandaríkjunum,
getur staðist 40, 50, 60 eða 100%
verðbólgu ár eftir ár. Ef svo er
látið heita að efnahagskerfið
standist slík ósköp, þá er það
vegna þess að inn í það er dælt
utanaðkomandi fjármagni með
óeðlilegum hætti. Að öðrum
kosti hrynur kerfið. íslendingar
verða að átta sig á þessu. Og
það er ekkert verra að þjóðin
átti sig á þessu alvarlegá máli
undir samstjórn Framsóknar og
íhalds heldur en undir einhverri
annarri stjórn. í þessu efni eru
engin töframeðul til. í verðbólgu-
málum verður að nota þær að-
ferðir, sem tiltækar eru. í þeim
efnum býr enginn flokkur yfir
galdraráðum.
Full atvinna.
Kjarabætur láglaunafólks
En þó að verðbólguhjöðnun sé
aðalmarkmið þessa stjórnarsam-
starfs, ber að hafa í huga, að ann-
að og jafngilt markmið stjórnar-
samstarfsins er að halda uppi
fullri atvinnu. Hér verða fram-
sóknarmenn að vera vel á verði
sem aðalábyrgðarmenn þessarar
ríkisstjórnar. Hætta á atvinnu-
samdrætti er víða fyrir hendi.
Þá hvílir sú skylda á ríkis-
stjórninni - ekki síst framsókn-
armönnum - að beitast í raun
fyrir nýskipan húsnæðismálanna.
Það mál er að vísu til sérstakrar
umfjöllunar undir stjórn félags-
málaráðherra og ýmislegt lofar
góðu í því efni miðað við aðstæð-
ur, m.a. að fyrirhugað er að veita
stórauknu fjármagni til húsnæðis-
mála á næsta ári. Að mínum
dómi þyrfti þó að kafa enn dýpra
í þessi mál og tryggja til langrar
framtíðar að húsnæðislán verði
ekki óbærilegur baggi á launa-
fólki eins og nú er og verið hefur.
Aukin skylda hvílir nú á ríkis-
stjórninni að tryggja lífskjör lág-
launahópa með lagasetningu og
stjórnvaldsráðstöfunum. Þetta
vona ég að framsóknarmenn, sér-
staklega ráðherrar Framsóknar-
flokksins, geri sér Ijóst.
Hér kemur margt til greina.
Og yfirleitt reynir hér á framsýni
og framsækni í félagsmálum og
réttláta dreifingu þess fjármagns
sem er til skiptanna í þessu sam-
bandi. Hér hefur Framsóknar-
flokkurinn tekið á sig miklar
skyldur, sem hann verður að
standa undir. Við skulum leggj-
ast á eitt um að það megi takast.
(Úr ræðu á kjördæmisþingi á
Hrafnagili 4. þ.m.)