Dagur - 11.01.1984, Blaðsíða 8

8 - DAGUR -11. janúar 1984
Þótt ég talaði tungum manna og engla
en he fði ekki kærleika,
yrði eg hljómandi málmur
eða hvellandi bjalla.
Og þótt eg hefði spádómsgáfu
og vissi alla leyndardóma
og ætti alla þekking,
og þó eg hefði svo takmarkalausa
trú, að færa mætti fjöll úr stað
en hefði ekki kærleika,
væri eg ekki neitt.
I.Kor.13.
Við andlát Sigríðar Guðmundsdótt-
ur, sem fædd var í Bolungarvík en
lifði mestan hluta æviskeiðs síns á
Akureyri, skýrist Ijúf mynd af konu,
sem var hvort tveggja í senn, traust
móðir og uppalandi og tryggur lífs-
förunautur og félagi eiginmanns
síns, Björns Þórðarsonar. Þó var
hún kannski umfram allt hin fórn-
andi kona, sem ætíð hugsaði fyrst
um annarra heill, kona kærleika og
fórnfýsi og mildi á garð ástvina og
samferðamanna. Kona, sem skilaði
margföidu öllu því, sem örlögin
veittu henm, kona sem í senn var
gædd kátfnu, alvöru og greind, kona
heimilis, tryggðar og vináttu, mið-
depill fjölskyldulífs, trygg móðir
barna og barnabarna.
Ég minnist eilítið heimilis hennar
og fjölskyldu hennar á Akureyri,
jafnvel áður en þau kynni áttu eftir
að verða með öðrum hætti. Sigríður
var glæsileg kona, sem eftir var tek-
ið í bæjarlífi þess tíma. Ef til vill
hafa hinir óvenju skýru skapgerðar-
eiginleikar hennar mótast þegar við
erfiðleika í bernsku, er báðir for-
eldrar hennar féllu frá með stuttu
millibili frá stórum barnahóp og við
kröpp kjör. Oft þarf erfiðleika til að
skapa fórnfýsi gagnvart öðrum og
efla jafnframt vináttu og örlæti
gagnvart þeim, sem minna mega sín
eða eiga við mótlæti að stríða. Þessi
skaphöfn bjó með Sigríði alla tíð -
allt til dauðadags, og ég veit að þeir
eru ófáir, sem notið hafa þessa ríka
eðlisþáttar í fari hennar, þótt unnið
væri í hljóði og af þeirri hógværð,
sem henni var eiginlegt.
Lífsstarf hennar, eins og svo
margra annarra íslenskra kvenna,
var fyrst og fremst fólgið í því að
rækta sinn eiginn garð, garð heimilis
og fjölskyldu. Ef nefna skal einhver
áhugamál öðrum fremur, sem settu
mark sitt á lífshlaup hennar og fjöl-
skyldu hennar, þá voru það afar tíð
ferðalög þcirra Björns og síðar
dætra þeirra, eftir því sem þær uxu
ur grasi. Var þá leitað á vit íslenskr-
ar náttúru, kyrrðar og fegurðar,
hvort sem það var í faðmi eyfirskrar
sumarfegurðar eða að farið var
lengra til öræfa og landshluta, sem
á þeim árum voru í raun fjarlægir.
Á síðari árum bættust ferðalög til
fjarlægra landa í þetta fjölskrúðuga
minningasafn, en eflaust hafa þau
Sigríður og Björn notið sín best,
þegar þau voru ein með sjálfum sér
í íslenskri náttúruvin og fáa íslend-
inga þekki ég, sem þó eru unnendur
náttúru og fegurðar, sem tekið hafa
sér ferð á hendur um miðja sumar-
nótt til þess að verða vitni að því,
þegar miðnætursólin rís úr hafi við
Kaldbak í norðri. Án nokkurs vafa
hafa sterkustu vináttubönd þeirra
hjóna við aðra samferðamenn ein-
mitt verið hnýtt í tengslum við slík
ferðalög, ekki síst við samstarfsfólk
í samvinnuhreyfingunni og ferða-
samtökum, og margar góðar endur-
minningar eru tengdar fögrum reit-
um í nágrenni Akureyrar, á Sval-
barðsströnd eða í Vaglaskógi austan
Vaðlaheiðar.
í erlendu spakmæli segir: „Þeir
sem mikið elska, verða aldrei
gamlir.“ Sigríður Guðmundsdóttir
var alla tíð ung - ung á sál og líkama
og þannig munu eftirlifendur geyma
með sér minningu hennar. Þetta
kom líka skýrt fram í veikindastríði
hennar. í sjúkdómi sínum háði hún
tvö dauðastríð. Hið fyrra hófst á
Akureyri fyrir rúmu ári, því stríði
lauk með sigri lífsins og eru á því
engar skýringar, hvorki vísindalegar
né annars eðlis. Stórafmæli var
framundan, en helsjúk reis hún sem
heil á fætur. Gekk hún um götur
Akureyrar, flaug suður til Reykja-
víkur og í sumarfegurð Þingvalla
var stórafmælið haldið. Líður sú
stund seint úr minni þeim er þar
urðu vitni að.
í öðru erlendu spakmæli segir
(Krystallar. Sr. Gunnar Árnason):
„Kærleikur Guðs er skráður í hvert
mannshjarta eins og í bók væri. Þótt
bandið losni, blöðin fúni eða letrið
máist er innihaldið ódauðlegt." Eins
og sá kærleikur, er hafður er eftir
postulanum frá Tarsos hér að
framan, var þessi kærleikur skráður
í brjóst þeirrar konu, sem kvödd er
í dag. -"Síðara dauðastríðinu lauk
ao kvoiui annars joiadags, á hátíð
friðar og kærleika.
Útförin fór fram 5. jan. sl. frá Ak-
ureyrarkirkju, þeirri kirkju, er hún
hafði ætíð f sjónmáli bæði í hinum
daglegu störfum og ekki síður sem
viðmiðun í lífinu sjálfu. Helgur reit-
ur á hæðinni gegnt heimilinu á
Brekkunni bæði nú og áður, eftir að
losað hefur verið um bönd og blöð
tekin að fúna, letrið mun mást, en
eftir verður hið eiginlega innihald -
ódauðlegt.
Ástvinir Sigríðar Guðmundsdótt-
ur harma og kveðja góða konu, sem
var ógleymanlegur þáttur í lífi
þeirra. Blessuð sé minning hennar.
Reykjavík á gamlársdag 1983
Heimir Hunncssun.
Til hafs sól hraðar sér
hallar út degi
eitt skeiðrúm endast hér
á lífsins vegi
Þannig byrjar kvöldsálmurinn
hans langafa okkar. Þetta kemur
mér fyrst í hug, þegar hún er horfin
héðan yfir móðuna miklu, en ég sit
hér og minnist liðinna daga.
Við vorum systradætur og bárum
báðar nafn hinnar elskuðu móður
mæðra okkar, Sigríðar Arnórsdótt-
ur frá Vatnsfirði við ísafjarðardjúp.
Vinátta okkar hefur varað frá því
við vorum mjög litlar, og þó vík
væri stundum milli vina, var vinátt-
an söm þegar við hittumst eða vor-
um samvistum aftur. Tryggð frænku
minnar var ávallt hin sama.
Sigríður Jóna Guðmundsdóttir
eins og hún hét fullu nafni var fædd
í Bolungarvík 20. ágúst 1903. Guð-
ríður Hannibalsdóttir móðir hennar
var fædd að Neðri-Bakka í Langa-
dal, Nauteyrarhreppi (áður Kirkju-
bólsþingum), f. 20. júní 1874, dóttir
Hannibals Jóhannessonar bónda
þar, frá Kleifum í Skötufirði og
konu hans, Sigríðar Arnórsdóttur
frá Vatnsfirði prests og prófasts,
Jónssonar prests að Marteinstungu
í Holtum, en faðir Sigríðar, Guð-
mundur Steinsson, var sonur Steins
Davíðssonar og Signýjar Gissurs-
dóttur frá Ósi í Bolungarvík. Syst-
kini Siggu (þannig vorum við báðar
kallaðar) sem komust til fullorðins-
ára voru Sigurvin (dó 20 ára, ókv.),
Steinn, búsettur á ísafirði, Hanni-
bal, bóndi að Hanhóli, Bolungar-
vík, Elín, búsett í Reykjavík, og
Guðmundur, búsettur á ísafirði.
Nánar um ætt og ævi Guðríðar og
systkina hennar vísast til rita
„Menningar- og minningarsjóðs
kvenna“.
Snemma heyrði ég þess getið
hversu myndarleg og dugleg Sigga
frænka væri, við að gæta yngri syst-
kina sinna og hjálpa mömmu sinni
við húsverkin, svo hún gæti stundað
fiskvinnu, þrátt fyrir sitt stóra heim-
ili. Á sumrin var Sigga hjá móður-
bróður sínum, Arnóri í Tungu í
Dalmynni (hið gamla æskuheimili
Arnórs, Guðríðar, mömmu og syst-
kina) alls 7 sumur. Þar var nóg að
gera og gaman að vera hjá öllum
frændsystkinunum. Við vorum þá
vestur í Arnarfirði og því mun
'lengra burtu. Á veturna voru nógir
'í Bolungarvík sem gátu þegið hjálp
myndarlegrar lítillar stúlku.
Ó guð hvort annað nú, ennþá vorbíður
auglýsir engum þú, óðar en líður.
Árið 1921 var harma- og örlagaár
okkur nöfnum báðum, ég missti
föður minn 29. mars og Sigga
frænka móður sína 20. júní. Hún
varð bráðkvödd. Bæði dóu á afmæl-
isdegi sínum. Það ár kom Sigga
frænka til ísafjarðar og réðst í vist,
því faðir hennar tók sér ráðskonu.
Á þessum árum var litla hjálp að fá
til að geta menntað sig. Það var
Siggu heitasta ósk að geta lært mat-
reiðslu og hússtjórn og með dugnaði
og sparsemi tókst henni að komast
næsta vetur f húsmæðraskólann á
ísafirði, sem reyndist ágætis skóli,
undir stjórn Gyðu Maríasdóttur.
Síðar keypti hún sér orgel og fékk
sér tíma í orgelspili.
Á ísafjarðarárum Siggu vorum
við mikið saman og stundum bjó
hún hjá mömmu. Vissi ég því vel
hversu vel hún var látin, hvar sem
hún vann, hvort heldur var í vist eða
fiskvinnu. Til dæmis hafði hún verið
í vetrarvist hjá presthjónunum Sig-
urgeir Sigurðssyni síðar biskupi og
frú Guðrúnu Pétursdóttur. Þegar
faðir séra Sigurgeirs dó fengu þau
Siggu frænku eftirgefna úr fiskvinnu
innan úr Álftafirði til að gæta heim-
ilis og barna, svo þau hjónin gætu
bæði farið og fylgt honum til grafar
í Reykjavík. „Sigríður er sú eina
sem við getum treyst eins og sjálfum
okkur,“ sagði séra Sigurgeir.
Árið 1922 dó Arnór móðurbóðir
okkar, sem Sigga hafði verið hjá á
sumrin og yngsti bróðir hennar,
Guðmundur, hafði verið sendur til
þegar mamma þeirra dó svo snögg-
lega (Mummi var þá á sjöunda ári),
og 1923 misstu þau föður sinn líka.
Báturinn sem hann var á fórst, en
tveir af áhöfninni björguðust, annar
meðvitundarlaus, það var Guð-
mundur Steinsson. Hann komst
aldrei til meðvitundar.
Sigga þurfti þá að sjá um útför
hans og allt sem því fylgir. Systkini
hennar voru öll yngri, og yngst var
nokkurra mánaða hálfsystir, Hall-
dóra. Dáðu margir Siggu frænku þá.
Eftir að Sigga flutti til Reykjavík-
ur vann hún í húsum hjá tveimur
konsúlum (Konsul Bay og Ásgeiri
Sigurðssyni) o.fl. en veikist svo af
brjósthimnubólgu og fór þá á Vífils-
staði í ljós. Þegar hún var albata
nokkrum mánuðum síðar réðst hún
í vinnu á straustofu hælisins. Fáir
sóttu víst gæfu sína til Vífilsstaða á
þessum árum en það gerði Sigga
eftir. Þetta er sagt til að sýna
hvað fólk gat lagt mikið á sig til
að gera sér glaðan dag. Það þurfti
engan smáundirbúning fyrir
svona veislu, en Hólsfjöllungar
voru engir viðvaningar í þeim
efnum. Grímsstaðir höfðu
greiðastað og Grundarhóll og
Hólssel tóku afganginn af gestum
meðan Hótel Reynihlíð var ekki
rekið.
Aðeins ætla ég að minnast á
hlut Karenar í allri þeirri matar-
gerð, sem fram fór á Hólsseli á
þeim árum. Slátur og súrmatur
var í 4—5 ámum. Þá má nefna
magála, súra bringukolla og
hangikjöt sem landsfrægt var á
þeim tíma. Mör var bræddur og
geymdur í belgjum og saltkjöt í
ámum.
Á meðan gestamóttaka var í
Hólsseli var mikið af kjöti soðið
niður og þurfti mikla nákvæmni
við það, svo sem allt annað, ekk-
ert mátti skemmast. Osta-,
smjör- og skyrgerð var daglegur
viðburður meðan fráfærurnar
voru.
Alltaf va. margt kaupafólk í
Hólsseli á sumrin. Það kom í hlut
Karenar að vekja fólkið. Sjálf
reis hún snemma úr rekkju, hit-
aði kaffið og færði öllum í rúmið
frænka, því þar kynntist hún manni
sínum Birni Þórðarsyni, ættuðum úr
Svarfaðardal, hann var þá bústjóri
á Vífilsstaðabúinu. Á 1000 ára al-
þingishátíðinni var Sigga ein af þeim
sem fengin var til að ganga um beina
í konungstjaldinu á Þingvöllum (all-
ar voru þær í þjóðbúningum) en um
suamrið flutti hún til Akureyrar og
giftist 16. ágúst. Björn hefur unnið
hjá KEA alla áratugina síðan.
Heimili þeirra hefur lengst af ver-
ið á Oddagötu 5 og þar hefur hún
Sigga Guðmunds tekið á móti ætt-
ingjum og vinum og hjálpað þeim
sem hjálpar voru þurfi. Það var
ávallt hátíð að heimsækja Siggu og
Björn í sumarbústað á Svalbarði,
Varðgjá eða heima á Oddagötu. Þar
var bæði hjartarúm og húsrúm hvort
sem dvalið var lengur eða skemur
hjá þeim og það var gaman að sjá
heimili þeirra.
Dæturnar þrjár bera þeim fagurt
vitni og uppeldinu sem þær hlutu.
Þær eru Guðrún, gift Árna Gunn-
arssyni skrifstofustjóra í mennta-
málaráðuneytinu, Erla, húsmæðra-
kennari, gift Erni Guðmundssyni
kennara, og Birna, gift Heimi
Hannessyni framkvstj. Haustið 1982
veiktist mín kæra nafna og frænka
svo enginn ætlaði henni líf. Þá
sýndu dæturnar kærleika sinn í verki
til foreldranna. Þær fóru norður og
voru til skiptis á Akureyri svo þær
gætu verið hjá mömmu sinni hvern
einasta dag og líka verið föður sín-
um til styrktar. Með vorinu jókst
þróttur Siggu, hún komst á fætur og
gat sinnt heimili sínu í nokkra mán-
uði, notið sumarsins með manni sín-
um og fjölskyldu allri. Glaðst með
þeim, þegar hún varð áttræð og þau
voru öll saman á Þingvöllum. Henni
fannst það stór gjöf sem hún fékk að
njóta í sumar.
Með haustinu fékk sjúkdómurinn
yfirhönd. Hún lá á Landspítalanum
og þar voru dæturnar hjá henni, til
skiptis, hvern einasta dag, og næt-
urnar með, síðari hluta þessara erf-
iðu mánaða. Slíkur kærleikur barna
í verki mun sjaldgæfur, ef ekki eins-
dæmi. Sjúkrastríðinu lauk að kvöldi
annars jóladags. Þá var hún kölluð
til starfa í öðrum og betri heimi -
trúi ég. Guð blessi frænku mína og
launi henni alla vináttu langrar ævi.
Hafi hún þökk fyrir allt.
Björn og þið öll vitið, að ég tek
þátt í sorg ykkar.
Svo lífið braut er breið
tii banakífsins
og dauðinn eins er leið
aftur tii lífsins.
Svo Iifa sérhver á
sem sálast eigi,
og andast eins og sá
sem aldrei deyi.
Íþína umsjón nú
ástríki faðir,
felum, líf byggð og bú,
blundum svo glaðir.
(Arnór Jónsson)
Þannig endar kvöldsálmur lang-
afa okkar Siggu frænku.
Sigríður Valdemarsdóttir.
meðan hún stjórnaði búi. Þetta
var gömul regla; ábyggilega hefur
Karenu fundist það einhver sára-
bót fyrir fólkið að vakna við ein-
hverja hressingu.
í. Hólsseli var allt í föstum
skorðum, vinnutími reglubund-
inn og hvergi handahófs eyðsla.
Lára systir Karenar hefur búið
á móti Karenu og hafa þær létt
hvor annari erfiðleikana eftir
því sem hægt er, enda er Karen
mjög frændrækin og vinaföst.
Karen elskar heimabyggð sína,
dáist að fegurð hennar og hvað
Fjöllin hafa gefið þeim, sem þar
búa. Hún hefur áhuga á lands-
málum og fylgist vel með öllu.
Alltaf hefur Karen gefið sér tíma
til lestrar góðra bóka, en nú er
sjónin orðin svo dauf að hún get-
ur það ekki lengur. Hún dvelur
nú í skjóli systursonar síns og
Guðrúnar, sem hefur tekið við
hlutverki hennar að sjá gamla
fólkinu, sem enn er í Hólsseli,
farborða.
Alltaf finnst okkur hjónunum
eitthvað vanta, þegar sumarið
líður án þess að geta farið vestur
í Hólssel.
Innilegar hamingjuóskir með
níræðis afmælið. Lifðu heil.
Karólína Gunnarsdóttir.
Afmæliskveðja
Þann 1. þessa mánaðar varð
elskuleg föðursystir mín Karen
Sigurðardóttir níræð. Hún er ein
af 7 börnum Karólínu og Sigurð-
ar í Hólsseli, sem þar bjuggu
stórbúi. Þegar Karólína dó fyrir
aldur fram árið 1924 tók Karen
við bústjórn og var ráðskona föð-
ur síns rúm 40 ár. Það var ekki
vandalaust að sjá svo mann-
mörgu heimili farborða, en það
reyndist Karenu létt verk. Hún
stjórnaði ekki með harðneskju,
heldur af hógværð, nægjusemi,
framúrskarandi þrifnaði og nýtni.
Hún man fyrstu búskaparár
foreldra sinna, þegar fátæktin var
sár þótt hún hafi aldrei auglýst
sig. Börnin áttu varla fötin utan
á sig, en mat skorti aldrei í Hóls-
seli. Það var góða sauðlandið
sem framfleytti 7-8 hundruð
kindum þegar flest var. Þá voru 2
beitarhús og vinnumenn þurfti til
að standa yfir fénu og 3 vinnu-
konur. Allt þetta fólk fékk verð-
laun frá Búnaðarfélagi íslands
fyrir langa og dygga þjónustu. Og
þegar blessað gamla fólkið gat
ekki unnið lengur hjúkraði Kar-
en því og bjó til hinstu hvíldar.
Það dó háaldrað heima og engin
ellistyrkur þá kominn til sögunn-
ar.
Karen var jöfn við alla, háa
sem lága, sem sést best á því hve
hjúasæl hún var. Ekki fóru gestir
varhluta af góðum kostum hús-
freyjunnar. Gestrisni, ósérhlífni
og látleysi komu glöggt fram þeg-
ar þreyttir og uppgefnir ferða-
menn komu í bæinn eftir langa
baráttu við óblíð náttúruöfl öræf-
anna. Hólssandur var póstleið
Fjöllunga og Hólssel fyrsti bær
við Sandinn. Oft klæddi Karen
þreytta og hrakta menn úr frosn-
um fötum, bar þeim fótalaugar
og klæddi í hlý föt. Gestarúmin í
Hólsseli voru með fiðurundirsæng
og dúnsæng ofan á, sem mun
ekki hafa verið algengt í þá daga.
Um veitingar þarf ekki að fjöl-
yrða þær þekkja allir sem
hafa komið í Hólssel.
Karen giftist Birni Jónssyni
kennara úr Mývatnssveit, besta
manni, en heilsuleysi varð þeim
þungbært. Hann var oft frá allri
vinnu og Karen þurfti að sjá um
hann sjúkan tímunum saman.
Hann er látinn fyrir alllöngu. Þau
hjónin áttu ekki börn, en tóku
fósturdóttur, Karólínu Ingólfs-
dóttur. Hún fékk sykursýki á
barnsaldri og hefur verið heilsu-
lítil öll sín bestu ár. Hún var
sannur sólargeisli fósturforeldra
sinna. Karólína er búsett í
Reykjavík. Einnig ólst upp hjá
Karenu Kristín Hjartardóttir
húsmóðir á Akureyri.
Fráfærur voru í Hólsseli fram
að árinu 1939. Þá voru 70 ær í
kvíum og þá var byrjað á að
byggja nýja húsið. Var Sigurður
þá kominn fast að sjötugu og um
líkt leyti byggði hann fjárhús og
hlöðu. Sýnir það stórhug svo
gamals manns.
í lok sláttar sama ár var haldið
reisugili. Var þar frændfólk,
vinir og venslafólk úr nær-
liggjandi sveitum og allir sveit-
ungar. Veitingar voru ekki
skornar við nögl. Þar var matur
fyrir alla, sem áttu lengra að;
kaffi, tertur og vín. Margir fóru
ekki heim fyrr en morguninn