Dagur - 20.01.1984, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 20. janúar 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÓRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GÍSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRfKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Til sóknar
Atvinnuleysi hefur gert vart
við sig á undanfömum árum
um nær allt land. Einna fyrst
gerði þessi ófögnuður vart
við sig á Akureyri og Eyja-
fjarðarsvæðinu fyrir um 3
árum, en á höfuðborgar-
svæðinu hefur ekki verið af-
gerandi atvinnuleysi fyrr en
á síðustu mánuðum.
Atvinnuleysisskráningin
hefur vaxið stig af stigi á Ak-
ureyri undanfarin 3 ár og
samdráttur í ýmsum
atvinnugreinum gerði jahi-
vel vart við sig fyrr. Þannig
fjölgaði atvinnuleysisdögum
milli áranna 1982 og 1983
um hvorki meira né minna
en 70.7% og fleiri byggðar-
lög á Norðurlandi hafa svip-
aða sögu að segja.
Þetta kemur glöggt fram
þegar búsetuþróun á
Norðurlandi er skoðuð, því
íbúafjölgun í fjórðungnum
var langt undir landsmeðal-
tali á árunum 1981 og 1982.
Þannig var fólksfjölgunin á
Norðurlandi vestra aðeins
75% af landsmeðaltali árið
1981 og 26.7% árið eftir. Á
Norðurlandi eystra var
ástandið ekki betra, þar sem
fjölgunin var 58.3% af lands-
meðaltali 1981 og 53.3% árið
eftir. Því miður bendir allt til
þess að enn hafi sigið á
ógæfuhliðina á síðastliðnu
ári. Ástæðan fyrir þessari
þróim er sú, að til Norður-
lands flytja færri en fara
þaðan. Þegar kreppir að á
vinnumarkaðinum leitar fólk
þangað sem atvinna er meiri
og fjölbreyttari. Það er ekki
nema eðlilegt. Flestir hafa
farið „suður“ og „fólks-
skiptajöfriuður" kaupstaða
á Norðurlandi við höfuð-
borgarsvæðið var neikvæður
um 129 manns á árunum
1981 og 1982 og víst er að ný-
liðið ár gerði þennan jöfnuð
enn óhagstæðari fyrir Norð-
lendinga. Og það sem er al-
varlegast, það er unga fólkið
sem fer og það er í mörgum
tilfellum ungt fólk sem
gengur um atvinnulaust.
Þessi þróim kemur ekki
með öllu á óvart, því þriggja
til fjögurra ára mannaflaspár
bentu til þess sem orðið er.
Þetta kom $a.a. fram þegar
gerð var iönþróunaráætlun
fyrir Norðurland með æmum
tilkostnaði. Sú áætlun hefur
legið óhreyfð í skjalabunka
kerfisins síðan. Annað er
samkvæmt því. Það hefur
mikið verið rætt og ritað um
þörf á átaki í atvinnumálum,
en lítið hefur verið um fram-
kvæmdir.
En nú er mál að linni.
Sveitarfélög á Norðurlandi
verða að marka stefnu í
atvinnumálum, til sóknar, og
vinna síðan samkvæmt
henni. Þetta á sérstaklega
við um Eyjafjarðarsvæðið,
þar sem sveitarstjómimar
verða að gera upp hug sinn,
og sameinast um sókn í
stórfelldri atvinnuuppbygg-
ingu á næstu árum. — GS.
Bjórkrá tíl
mannbóta
Að staldra við og líta til baka og
fram á veginn. Hversu oft hefur
maður ekki heyrt og lesið þessi
orð um áramót? Ég ætla að gera
það núna, en í stað þess að fara
á hundavaði aftur á bak og áfram
um alla skapaða hluti, ætla ég
bara að halda mig við einn:
Bjórinn.
Eins og skrifað hefur verið um
hann á árinu, varð ég fyrir von-
brigðum, þegar ekki var minnst
á hann í áramótaskaupinu. Getur
verið, að þetta sé svo viðkvæmt
mál, að ekki megi einu sinni gera
grín að því? Manni er nær að
halda það, fyrst ekki er fyrir
löngu búið að lofa almenningi að
segja álit sitt með þjóðar-
atkvæðagreiðslu.
Reyndar var það ekki pólitíska
hliðin og hagsmunapotið að
tjaldabaki, sem ég ætlaði að fjalla
um, heldur þau áhrif, sem það
myndi hafa á mannfólkið í þessu
landi, ef bjórinn yrði leyfður og
komið upp notalegum krám, að
minnsta kosti einni fyrir hverja
þúsund íbúa í þéttbýli og skilyrð-
islaust einni í hverjum þéttbýlis-
kjarna, sem er það stór, að
maður er manns gaman.
Nær er mér að halda, að þeir
sem ráða ráðum okkar sauðsvarts
almúgans á íslandi, hafi ekki
kynnst lífi fólks í enskum
þorpum. Pað tel ég mig hafa gert
og fullyrði þess vegna, að mikið
gætum við af því lært. Slík þorp
eru mörg á stærð við kaupstaði á
landsbyggðinni hér, en bragurinn
er allur annar. íbúarnir eru nán-
ari hver öðrum, þekkja vandamál
hvers annars og vita líka, hvers
vegna náunginn er kátari en
endranær.
Þessi tengsl myndast á kránni.
Þangað koma allir annað slagið
að sýna sig og sjá aðra, spyrja
frétta, ræða málin, leita úrræða í
vinahópi, fagna einhverju eða
harma, eins og gengur. Það sem
máli skiptir, er að fólkið gerir
þetta saman, en ekki hver í sínu
horni, kannski sitjandi yfir glasi
af sterku, því ekki er völ á öðru.
Á kránni fá sér allir bjór, það los-
ar um málbeinin og stríðir vöðvar
slakna.
Athugum, hvað gerðist í með-
alplássi á íslensku landsbyggðinni
1984, ef bjórinn yrði leyfður og
notalegri krá komið á fót.
Staðurinn væri sennilega sjávar-
pláss og íbúarnir eitthvað milli
500 og 700.
Þegar byrjunarörðugleikarnir
væru liðnir hjá (öllum breyting-
um fylgir óhjákvæmilega slíkt)
og lífið aftur farið að ganga sinn
vanagang, færu að skapast vissar
venjur. Á vinalegum bjórkrám
er börnum og hundum ekki
bannaður aðgangur, þannig að
hver sem væri, jafnvel húsmæður
gætu hvenær sem þeim dytti í
hug, skroppið út á krá að spjalla.
Sú stétt er nefnilega sú einangr-
aðasta sem til er, þegar börn eru
á heimilinu og það hentar ekki
alltaf að hlaupa í næsta hús og
ryðja úr sér yfir kaffibolla.
Gróusögur, illkvittinn tilbúning-
ur um náungann og klíkuskapur
ætti fljótlega erfitt uppdráttar,
þegar manneskjur, sem áður gáfu
hver annarri hornauga á götu,
færu að kynnast og komast að
raun um, að það sem einum
finnst forkastanlegt, getur verið
sjálfsagður hlutur við aðstæður
annars. Þegar ég segi manneskj-
ur, á ég bæði við karla og konur.
Hætt er að vísu við, að hús-
Snjólaug
Bragadóttir skrifar
mæður, þrátt fyrir breyttan tíðar-
anda, ættu erfitt með að drífa sig
fyrst í stað, af eigin hvötum. Gæti
þeim ekki bara þótt betra að
senda karla sína út á krá, í stað
þess að sitja uppi með þá og
kannski hóp af kunningjum þeirra
líka, inni í stofu, misjafnlega á
sig komna af viský og vodka?
Til skamms tíma voru karlar
einráðir á bjórkránum í ensku
þorpunum, en það hefur breyst.
Konur geta nefnilega líka fundið
hjá sér hvöt til að ræða heims-
vandamálin og atvinnuleysishorf-
urnar, þó húsmæður í þeirra hópi
séu sjaldan verkefnalausar. Ryk-
ið á hillunum hleypur ekki burtu
og það gera óhreinir diskar og
gólf ekki heldur eina dagstund,
þó kona leggi frá sér tusku og
viðri í sér heilabúið með hressi-
legum samræðum yfir krús eða
tveimur af löglegum miði, sem
alltaf má fá aftur.
Páll Helgason sá smávaxinn
mann ræða við annan hávaxinn
og varð hann að keyra höfuðið
á bak aftur til að sjá framan í
viðmælandann.
Vissulega vel ég skil
ad viljigledi banna,
upp ad horfa alltaf til
allra sinna granna.
Páll orti undir útvarpslestri
Matthíasar Jóhannessens úr
eigin „Ijóðum":
Áður fyrr hér orti Matthías
svo almenningur feginn las og skildi.
Nú héryrkir annar Matthías
svo enginn skilur, feginn þó hann vildi.
Svona kveður Páll um flottræfil-
inn:
Lánum flott hann lifir á,
lítt við drottinn smeykur.
Lætur vott sinn víða sjá,
veifar skotti keikur.
í Heilsuhælinu í Hveragerði er
reykingaherbergið kallað
Syndin. Sækja þangað sumir
inn. Þar syðra orti Alda Krist-
jánsdóttir:
Á Syndina er synd að langa,
syndugir finnast þar.
Á syndinni saman hanga
syndugir aumingjar.
Á Syndinni er synd að hanga,
en syndina fyrst ég kaus.
Svona er í synd að langa,
af syndinni þreyjulaus.
Þá kemur skrýtin vísa frá Bol-
ungarvík, með vestfirsku orð-
færi. Hún mun kveðin í fárviðri:
Spandan er horfin, ó hjálpi mér guð
og helvítis kaskeitið, nú er það stuð.
Spandan og bíslagið, ónýtt það er
og ekki er raskat að festa hjá mér.
Þormóður Pálsson kvað, líklega
til gamallar vinkonu:
Pú ert orðin næstum nunna,
nú er ekkert falt né laust
fyrst þú þykist ennþá unna
unnustanum frá í haust.
Kristján Kristjánsson orti um
Hnitbjörg Einars Jónssonar:
Hnitbjörg vekja virðing mér,
von um þrek og framann.
Göfgi og speki hafa hér
höndum tekið saman.
Sveinbjörn Björnsson kvað:
Láttu um hjalla og heiðarsýn
hörpu gjalla Braga,
blessuð fjalla - foldin mín
frjáls um alla daga.
Jóhann Ólafsson yrkir og telur
almannaróm fara með ýkjur:
Lífs um vegi lék égglatt,
Iftt er þvegin slóðin.
Petta eigi samt er satt
sem að fleygir þjóðin.
Pétur Jónsson, Reynihlíð kvað
er ungur hreppstjórasonur var
að taka við embættinu af föður
sínum öldruðum. Slíkt tíðkast í
sumum sveitum:
Hreppstjórinn austur við ána
ergamall nú um sinn,
en hann er að byrja að blána
blessaður vísirinn.
Næsta vísa er ort af Norður-
Þingeyingi sem gerðist þyrstur:
Verður oft á yndi sjatn
alvalds náð sem gefur.
Langt er síðan lífsins vatn
liðið um kok mér hefur.
Jón Bjarnason
frá Garðsvík skrifar
Einhver var að hafa það í flimt-
ingum að hitaveitustjórinn okk-
ar væri tekinn að prýða nafn sitt
með upphafsstafnum tvöföld-
um, er hann undirritaði greinar
sínar. Þá varð þessi vísa til:
Hitastjórinn segir sex.
Situr hann með penna.
Eftir því sem vaffið vex
virðist hægar renna.
Fyrir duttlunga örlaganna urðu
konur í meirihluta í bæjarstjórn
Akureyrar á næstliðnu hausti.
Þótti sumum nóg um kvenna-
veldið og staka fæddist:
Konur efla alla dáð.
Öllu vilja stjórna.
Kannski ná hin köldu ráð
körlunum að fórna.