Dagur - 20.01.1984, Blaðsíða 9

20. janúar 1984 - DAGUR - 9

ffkkMm
mÉEkm“
Menntaskólann á Akureyri í opinskáu opnuviðtali
endur tækju allt það versta úr þessari
frelsisbaráttu. Ég hafði í rauninni
mikla samúð með þessari frelsisbar-
áttu þá, eins og frelsisbaráttu alla tíð.
En mér virtist þetta hins vegar vera
orðin hálfgerð afskræming þegar
hingað var komið. Og það sem verst
var: Það var krafist valda en ábyrgð-
inni var gleymt, að því er mér fannst.
Þetta féll mér illa, því þessi frelsis-
barátta kallaði ekki fram það besta í
mönnum, heldur stundum það
versta, yfirgang og ofstæki.
Fyrir vikið var stundum erfitt að
stjórna skólanum fyrstu árin hér, því
er ekki að neita. Hér voru átök og
þetta var erfiður tími. Engu að síður
var þetta gott fólk. Ég get ekki tekið
undir orð margra, að heimur fari
versnandi. Þvert á móti finnst mér af
samskiptum mínum við ungt fólk
undanfarin 12 ár að heimur fari batn-
andi þrátt fyrir allt, meðal annars
vegna baráttu ungs fólks fyrir betri
heimi. Hins vegar finnst mér eldri
kynslóðin nú gera of mikið af því að
draga kjark úr ungu fólki með ýmiss
konar fávísi sinni. Þess vegna verð ég
því miður var við það núna, að ungt
fólk er óttaslegið. Það er einkum
tvennt sem það óttast; stríð og
atvinnuleysi og tilgangsleysi lífsins.
Þegar eldri kynslóðin hefur búið svo
upp í hendurnar á ungu fólki, að það
óttast um framtíð sína, þá held ég að
ástæða sé til að stinga við fæti og
hugsa ráð sitt.“
0 Blindgötur
til óþurftar
- Það hefur verið eftirtektarvert
undanfarin ár, að margir nemendur
hafa fallið í fyrstu bekkjum mennta-
skóla. Hver er ástæðan?
„Frá hausti 1978 hafa mun fleiri átt
þess kost að komast í menntaskólana
en áður, eftir að landspróf var lagt
niður og grunnskólapróf tekið upp.
Þetta var tvímælalaust til bóta, því
að blindgötur, eins og landsprófið,
voru til óþurftar í skólakerfinu. Sam-
kvæmt því þurftu nemendur að taka
um það ákvörðun 15-16 ára, hvort
þeir ætluðu í landspróf. Ef nemand-
inn var því afhuga þá átti hann enga
greiða leið inn í menntaskóla eftir
það, nema snúa til baka.
Blindgöturnar eru nú horfnar, en
auðvitað hefur þetta einnig sína
galla, en kostimir vega mun þyngra.
Við fáum að vísu í skólana fleira
fólk, sem er óráðið og jafnvel getu-
minna, en ég held að það komi ekki
svo mikið að sök á meðan okkur er
fært að gera þær námskröfur sem við
teljum eðlilegar. Það kemur svo í
ljós í fyrstu prófum, hvort nemand-
inn er á réttri leið í menntaskóla.
Hann getur þá horfið að öðru námi
og vissulega höfum við þörf fyrir að
ungt fólk velji sér fleiri leiðir en
menntaskóla til að búa sig undir lífið.
En óneitanlega hefur þessi aukna að-
sókn orðið til þess að fleiri hafa
fallið."
- Þetta er ekki vegna þess að
grunnmenntunin sé lakari en var?
„Nei, það held ég ekki en fjöldinn
er meiri því skólarnir hafa verið opn-
aðir. Það skiptir líka miklu máli, að
sjá næstu síðu
ur lífsins er hægari þar en hér og þeir
eru einkar nægjusamir menn. Þessu
fundum við fyrir þegar við komum til
Noregs og við fundum þetta enn bet-
ur þegar við komum aftur heim úr
þessu gróna, kyrrláta og yfirvegaða
samfélagi í streituna og kraðakið hér
uppi á íslandi.
Eflaust stafar þetta af miklum
kröfum okkar íslendinga. En það
kemur að sjálfsögðu margt fleira til.
ísland er erfitt land og það er erfitt
fyrir svo fámenna þjóð að halda því
í byggð. Við ætlum okkur líka um of,
erum kröfuhörð, ekki bara um lífsins
gæði, heldur gerum við líka kröfur til
okkar sem þjóðar. Ég held því að ís-
lendingar séu óhemju dugleg þjóð,
en óforsjál um leið. Við mættum
vera þess minnug að „meira vinnur
vit en strit“ og „nóg á sá sér nægja
lætur“.
0 Aftur
í Menntaskólann
Þér leið vel með frændum okkar
Norðmönnum. Hvað varð til þess að
þú sóttir um starf skólameistara
á Akureyri?
„Mér hafði aldrei dottið í hug að
gerast skólameistari á Akureyri,
enda stóð hugur minn þá til
annars. Ég ætlaði að gerast
málvísindamaður og háskólakennari
,og vann þá þegar að rannsóknum
á íslensku nútímamáli. En
svo var það á haustdögum
1971, að mér bárust bréf
frá fornvin um mínum
héima, sem hvöttu mig til
að sækja um
skólameistarastöðuna
við MA þegar hún
losnaði eftir Steindór
frá Hlöðum. en það
var ekki fyrr en um
ólin, að ég fór að íhuga
í alvöru, eftir að ég fékk
u a /\rna Kristjánssyni, fyrrum
kennara mínum við MA. Eftir það
skrifuðumst við lítillega á og ég sótti
um skólameistaraembættið og var
veitt það. Hingað kom ég til starfa í
september 1972.“
- Hvernig var svo að koma
hingað?
„Mjög gott, enda hefur mér alltaf
þótt mjög gott að vera á Akureyri og
það sem meira er; konu minni, sem
þó er fædd og uppalin í Reykjavík,
hefur fallið sérlega vel við Akureyri
og Akureyringa og héðan vill hún
helst ekki fara. Okkur var líka tekið
einstaklega vel, bæði af velunnurum
skólans eins og Stefáni Reykjalín og
gömlum kennurum okkar, sem
sýndu bæði skilning og umburðar-
lyndi. Já, það var því gott að koma til
Akureyrar.
En mér blöskraði margt sem var
við líði hjá nemendum skólans. Þá
var öldin önnur en verið hafði 15
árum áður, þegar ég og skólasystkini
mín lukum námi. Þetta átti m.a. ræt-
ur að rekja til uppreisnar ungs fólks,
bæði í Bandaríkjunum og í Evrópu,
á sjöunda áratugnum. Þá fór mikill
frelsisandi um löndin, sem leiddi
meðal annars til stúdentauppreisn-
arinnar í París vorið 1968. Þessi
bylgja barst svo alla leið hingað
norður á hjara. Og því miður virtist
mér og virðist raunar enn, sem nem-