Dagur - 27.01.1984, Page 4

4 - DAGUR - 27. janúar 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Ný viðhorf —
('rjáls fjölniiðlun
Vart fer milli mála að einn frétt-
næmasti atburður síðastliðinn-
ar viku var stofnun ísfilms, fjöl-
miðlarisans eins og eitt dag-
blaðið komst að orði. Þar sam-
eina krafta sína fjölmiðlunarfyr-
irtæki þau sem tengdust eru
Sjálfstæðisflokknum og finnst
fáum sem hugleiða málið
sennilegt að þau ætli sér ein-
göngu að framleiða ópólitískt
og uppbyggilegt afþreyingar-
efni fyrir landslýðinn til sýning-
ar í hinum öflugustu allra fjöl-
miðla, sjónvarpi og myndbönd-
um. Einn kvikmyndagerðar-
maður sem sagði álit sitt í
hljóðvarpi taldi nær fullvíst að
fyrirtæki sem þetta hugsi sér til
hreyfings á sviði sjónvarps-
reksturs þegar sú starfsemi
hefur verið gefin frjáls.
Ef reynt er að meta þau áhrif
sem tilkoma sjónvarps hefur
haft á viðgang einstakra stjórn-
málaflokka síðasta hálfan ann-
an áratug verður tilgáta þessi
ekki ósennileg.
Leiða má að því líkur að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi goldið
þess en ekki notið að sjónvarp
hefur síðan 1970 sennilega haft
meiri áhrif á úrslit kosninga hér
á landi en allir aðrir fjölmiðlar
samanlagðir. Sem dæmi má
rifja upp hvernig þingmenn
flokksins urðu eins og ráðvilltir
á skjánum - einkum þó lands-
byggðarmennirnir - þegar þeir
áttu að verja leiftursóknina fyr-
ir kosningar 1979. Óefað átti
þessi uppákoma drjúgan þátt í
því að flokkurinn glopraði niður
að því er virtist gullnu tækifæri
til mikils kosningasigurs. í ann-
an stað hafa sjálfstæðismenn
oftlega og þá gjarnan á síðum
Morgunblaðsins agnúast út í
ríkisfjölmiðlana, einkum frétta-
menn og störf þeirra. Virðist
þeim sem álengdar stendur
undirrót þessa oft vera sú vitn-
eskja að flestir þessara manna
játast ekki undir sjónarmið og
kreddur Sjálfstæðisflokksins.
Hvort sem forystumenn
flokksins fást til að viður-
kenna það eða ekki þá hafa
atriði eins og þau sem hér
eru sett fram vafalaust ýtt und-
ir þá að upphefja þann áróður
fyrir „frjálsum" rekstri útvarps
og sjónvarps sem hefur verið
þeirra uppáhaldsiðja síðustu
misseri. Orðið frjáls er hér sett
innan gæsalappa því líklega er
vandfundinn frjálsari fjölmiðill
en íslenska hljóðvarpið.
En hinir ungu og framgjörnu
frjálshyggjumenn Sjálfstæðis-
flokksins hugsa ekki um frelsi í
þessu sambandi sem mögu-
leika hvers einasta þjóðfélags-
þegns, sem frambærilegt efni
hefur að flytja að koma fram í
fjölmiðlinum. Þeirra hugsun er
á þá leið að fjármagn og auglýs-
ingasjónarmið kaupahéðna fái
óhindruð að ráða því, hvað ber
fyrir augu og eyru hins al-
menna borgara.
I ljósi þessara viðhorfa sýnist
það fyllilega tímabært að þau
félags- og stjórnmálaöfl, sem
andstæð eru stefnu Sjálfstæðis-
flokksins hugleiði ráð sitt og
aðgerðir í framtíðinni á þessu
sviði fjölmiðlunar. G.G.
Kristján frá Djúpalæk skrifar
í ár er ár rottunnar í Kína. Hér á
landi má segja að sl. ár hafi
verið ár hundsins og stendur
raunar enn...
Víkjum þó að öðru efni um
sinn: Islendingar hafa verið laga-
smiðir af ástríðu allt frá landnámi
enda varð snemma til setningin
„með lögum skal land byggja"
(sem nútíma plötusniglar mis-
skildu og héldu að ættu við dæg-
urlög). Að semja lög og reglu-
gerðir, boð og bönn voru okkar
ær og kýr og allir sauðir; síðan
viðbótarlög við fyrri lög og reglu-
gerð til áherslu fyrri reglugerðar.
Um framkvæmd var lítt hugsað
og fyrr á öldum var ekkert fram-
kvæmdavald til að fullnægja dóm-
um ellegar sjá um löggæsluna.
Urðu menn því sjálfir, þeir er
órétti voru beittir, að fullnægja
réttlætinu, væru þeir ekki þær
gungur og geðleysingjar að þola
frekar hnjask en hefjast handa.
Með kristni kom hér í landið
fyrirgefningarvælið, hræðslugæð-
in, en festi aldrei djúpar rætur
enda ólíkt víkingasonum að fela
aumingjaskap sinn að baki
dyggðarhugtaks. En lögkróka-
menn vorum við af íþrótt og
höfðu margir málaferli sér að
tómstundagamni langa ævi; hlutu
gjarnan af því viðurnefni, s.s.
Mála-Davíð.
Það var ekki fyrr en eftir
„siðbót" Lúthers og vaxandi ítök
Dana að opinberir aðilar fóru að
hressa upp á virðinguna fyrir lög-
um okkar og fullnægja dórnum.
Reyndust yfirvöld með eindæm-
um refsiglöð og ekki síður alþýða
manna. Aldrei stóð á grönnum
að koma hver upp um annan
vegna sifjaspjalla og sauðaþjófn-
aðar; að ekki sé nú talað um grun
um fjölkynngi og fordæðuskap.
Refsingar, s.s. hýðing og heng-
ingar, urðu hinar fjölsóttustu
skemmtanir mönnum. Og eitt er
einkenni lagasetningaástríðunn-
ar: Þar er alltaf um að ræða boð
og bann. Það voru aldrei samin
lög um hvað má gera heldur það
sem ekki má.
Elstu bækur okkar eru lögbæk-
ur og eru lagagreinar langsam-
lega fyrirferðarmestu skrif þjóð-
arinnar. Væru allar lögbækur,
ásamt reglugerðum, komnar á
einn stað væri það stærsta safnrit
veraldar; því óþekkt er að lög séu
úr gildi numin og bókfell brennt.
Hér gilda þær enn Grágás og
Jónsbók.
Nú á dögum er það ekki nóg að
Alþingi setji lög af ofurkappi
heldur virðast stjórnir alls konar
félaga og fyrirtækja jafnvígar á
iðju þessa, að maður tali nú ekki
um borgarstjórnir og bæjarráð.
Af þessari geðveilu stafa flest
okkar vandræði.
Víkjum nú aftur að ári
hundsins: Það var fyrir nokkru að
hert var á lögum og dustað ryk af
reglugerð í höfuðborginni um
bann við hundahaldi. Varðaði
brot sektum, til vara tukthúsi.
Vakti þetta heimsathygli og
ákafa samúð með hundum. Lá
við á tfma að Bretar, sem eru
hundasálir miklar, kæmu hér
með her manna til varnar dýra-
tegund þessari. En hert bann við
hundaeign vakti mörgum sem
aldrei höfðu hund séð löngun
mikla til að eignast slíkt kvikindi
og fengu sér hvolp ef hægt var.
Upphófst nú hundgá mikil í höf-
uðborginni, áburðaraukning á
götum og gangstígum. Urðu og
hundsbit nokkur bótalaus.
En hundavinir eru um það líkir
reykingamönnum að viðurkenna
ekki andstæðan smekk.
Á sl. ári og það sem af er þessu
hafa málefni hunda og eigenda
þeirra verið meir á dagskrá en
fyrr og er frægastur hundaslagur-
inn mikli í Vesturbænum syðra
þar sem hundur féll en hélt velli
en lögreglumenn gengu bitnir og
sakfelldir af hólmi vegna skyldu- ■
starfa sinna. Enn viðameira mál
kom þó upp síðar er kona ein
kom sér upp húsdýri því er
kjölturakki kallast. Var hún kærð
fyrir þetta agabrot og dæmd í
6500 kr. sekt samkvæmt hækk-
uðu sektarákvæði - en tukthús
ella. Konan neitaði að borga og
var því færð í steininn samkvæmt
reglugerðinni. Vakti mál þetta
ólgu mikla vegna meðlíðanar
með konunni og munaðarleys-
ingjanum. Gerðist það þá næst
að hjálparhella ekkna og munað-
arleysingja lyfti símtóli og mælti
hin réttu orð. Var þá konan látin
laus og beðin afsökunar. Var nú
fögnuður mikill í borginni.
Fjölmiðlar vildu Ieyfa þjóðinni
að fylgjast með máli þessu og
voru aðilar þess kallaðir í morg-
unútvarp. Konan mátti lítt mæla
upphátt, annaðhvort af sektar-
kennd ellegar feginleik, svo að
ekki varð greint um hug hennar.
Aftur á móti heyrðist vel skil-
greining fulltrúa dómsvalds. En
sem ljóst er af þáttunum „Já, ráð-
herra“ urðu hlustendur litlu nær
um rétt og rangt í mál þessu enda
flestir lítt lærðir í tungumáli því
er kerfismál kallast þó þeir þekki
nokkuð til stofnanamáls á prenti.
Helst varð þó ráðið af ummælum
fulltrúa að víst væri með lögum
bannað að halda hund, sektará-
kvæði og tukthús til vara, en eig-
inlega hefði aldrei verið meining-
in að ákvæðum þessum yrði
framfylgt!
En allir skildu orð þess er
símtólinu lyfti. Upplýsti hann
þjóðina um að hann ætti sjálfur
hundtík og kallaði dýrategundina
vini sína. Fór nú að færast fjör í
leikinn. Næst var brotamaður
þessi, er komið hafði upp um
sjálfan sig, kærður fyrir að halda
hund í höfuðborginni. Hann
sagði Hund sinn gamlan og feitan
og lítt á almannafæri og taldi það
sér til réttlætingar. Er þó ekkert
ákvæði um aldurstakmörk í
hundabannlögum. Má þó vera að
réttur aldraðra sé einhvers met-
inn ef dýr þessi eiga í hlut.
Sagt er að ugg nokkurn hafi
sett að eiganda tíkarinnar. Gerir
þó nefnt fordæmi af máli kon-
unnar ótta allra hundaeigenda
ástæðulausan.
En hvað um okkur hér í höfuð-
borginni við Norðurskautið? Er
hér bann við hundahaldi og
viðurlög slík sem syðra? Ekki
veit ég það. Hitt er víst að hér
labba dýr þessi um allar jarðir
óáreitt - sem raunar einu gildir
því, eins og maðurinn sagði:
„Minn hundur bítur ekki að fyrra
bragði“.
Að auki er þetta nú ár
hundsins.