Dagur - 03.02.1984, Qupperneq 4

4 - DAGUR - 3. febrúar 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASfMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Er rétt að byggja álver við Eyja-
fjörð? er spurt, og þannig hefur
verið spurt í mörg ár, án þess að
nokkur geti svarað þannig, að
svarið verði ekki rengt.
Hugmyndin um stóriðju við
Eyjafjörð er gömul og fyrir nokkr-
um árum komst hugmynd um ál-
ver í hámæli, en þá höfðu norskir
aðilar viðrað slíka hugmynd við
heimamenn. Þá mætti álverið
harðri andstöðu, svo harðri, að
hugmyndin kafnaði í fæðingu.
Mikið var rætt og ritað og margar
ályktanir gegn álveri samþykkt-
ar, en þessi kostur í atvinnuupp-
byggingu var ekki skoðaður
grannt. Tilfinningamar fengu að
ráða. Auk þess var atvinnu-
ástand þá þannig í byggðinn
Eyjafjarðar, að það var ekki talið
rúm fyrir stóriðju.
Nú er öldin önnur í atvinnu-
málum þeirra sem byggja Eyja-
Spyrjum áður
en við skjótum
fjörð. Atvinnuleysi hefur gert
vart við sig, en undanfarinn ára-
tug hafði sú plága látið Eyfirð-
inga í friði. Það sem verra er, það
er allt útlit fyrir að ástandið eigi
enn eftir að versna, einkum þar
sem atvinnulífið er byggt á sjáv-
arútvegi, og það verður heldur
ekki séð að þeir atvinnuvegir
sem fyrir eru búi yfir vaxtar-
möguleikum. Þess vegna mega
Eyfirðingar ekki kasta frá sér at-
vinnufyrirtækjum, án þess að
rannsaka grannt það sem í boði
er. Það er sama hvort það heitir
prjónastofa eða álver.
Þess vegna þarf að ganga úr
skugga um hvort álvershug-
myndin er raunhæf. Hvaða áhrif
hefur slík stóriðja á lífríki íjarðar-
ins og það mannlíf sem við hann
þrífst?
Þetta eru þær spumingar
sem fyrst þarf að svara og svarið
þarf að liggja fyrir sem fyrst, en
það má samt ekki kasta höndum
til rannsókna, því að þeim lokn-
um þarf að vega og meta kosti
og galla. Verði sannað, að stór-
iðja geri fjörðinn betri og byggi-
legri en hann er, þá á að leyfa
uppbyggingu slflis atvinnu-
rekstrar. Það segir sig sjálft. Það
segir sig lflra sjálft, að hér verður
ekki byggð stóriðja ef sýnt verð-
ur fram á með rökum, að hún
verði sem kaun í lífrfldnu og eitri
mannlífið.
Mörgum hættir til að setja
samasemmerki á milli álvers og
mengunar. En mengim leynist
víða, ef við lítum okkur nær. Víða
má sjá slíka umgengni um lífrfld.
Eyjafjarðar, að til skammar er fyr-
ir þá er fjörðinn byggja. Lengi
tekur sjórinn við, segir máltækið,
en tekur hann endalaust við úr-
gangi frá vaxandi byggð við
Eyjafjörð? Fjörðurinn er langur
og lygn, eins og margoft hefur
verið bent á í umræðum um stór-
iðju. Rannsóknir sem fram-
kvæmdar voru fyrir 10 árum
sýndu stór „dauð“ svæði við
stærstu skólpfrárennsli Akureyr-
inga hjá Glerárósum. Með þessu
og öðrum mengunarvöldum þarf
að fylgjast grannt. - GS.
Jú, nú var það eins og enskir
þorpsbúar. Þannig var nýárshug-
vekja Snjólaugar Bragadóttur
(Okkar á milli sagt: Bjórkrá til
mannbóta) í Degi 20. janúar. Oft
stynja íslendingar upp slíkum
óskum um þjóð sína. Meira en
hálfrar aldar gömul hugleiðing
Sigurðar Norðdal um Óslóarbúa,
sem örkuðu þúsundum saman út
í skóg á sunnudögum, er trúlega
frægust slíkra óska.
Algengt er, að menn minnist
æsku- og stúdentsára sinna er-
lendis og vilji flytja heim með sér
það andrúm, sem þeir hrærðust
þá í. Slíkur söknuður rjátlast af
mönnum fyrr eða síðar, en getur
áður komist jafnvel inn á Alþingi
eins og bjórmálið nú. Og sterkur
bjór á að bæta þjóðina og gróu-
sögur, illkvittinn tilbúningur um
náungann og klíkuskapur mun
eiga erfitt uppdráttar, ef fólk fær
Trúlegt þeir bœti
bjómum við viskýið
tækifæri til að kynnast á bjórkrá,
trúir Snjólaug.
Ég vissi ekki, að þorpsbúar á
Norðurlandi væru eins og þarna
er lýst. Skagstrendinga og Dal-
víkinga hef ég hitt, en aðeins sem
gestur, og þetta er ekki sú hlið,
sem snýr að gestum. En Snjólaug
hefur kynnst meira en gestahlið-
inni á enskum þorpsbúum, og
þeir eru víst ekki svona.
En hvers vegna ætti fólk að
fara út á krá til að drekka bjór?
Gerir Snjólaug ekki ráð fyrir því,
að fólk geti fengið sterkan bjór
heim til sín? Ætli fólk, sem býr í
hlýjum og notalegum húsa-
kynnum, ólíkt hráslaganum, sem
Englendingarnir búa við, fari að
hrekjast í önnur hús til að sitja
þar yfir bjórkrús og greiða
þjórfé í húsaleigu? Trúlegra er,
að karlarnir hennar Snjólaugar
bæti bjórnum við viskýið og
vodkann, sem hún segir frá og
sitji með hann heima í stofu.
Fyrir aldarfjórðungi var fjör-
ugt kaffihúsalíf í Reykjavík, en
þar er ég kunnugastur. Menn
gátu fengið nóg kaffi heima hjá
sér, ekki vantaði það, en leituðu
samt saman á kaffihúsum, því að
maður var manns gaman. Nú
sækir fólk lítið kaffihús, síst á
kvöldin. Það er annað sem
stjórnar þjóðinni á kvöldin. Bjór-
inn mundi ekki rjúfa sjónvarps-
helgi heimilanna, heldur setjast
með heimilisfólkinu fyrir framan
sjónvarpið. Menn sækja ekki
saman eins og áður var, það er
mergur málsins, og ósennilegt að
menn færu að sækja út af heimili
sínu til að neyta þess, sem þeir
geta eins neytt heima hjá sér.
Nei, þannig verður íslending-
um ekki breytt, Snjólaug. Ég bíð
eftir næstu nýárshugvekju þinni
og öðru og betra ráði til mann-
bóta með þjóðinni.
Björn S, Stefánsson.
Ég hafði beðið Ingibjörgu Sig-
fúsdóttur frá Forsæludal um
nokkrar vísur. Einhverjum vik-
um síðar rættist ósk mín og er
fyrsta vísan þessi:
Hvort er betra bullið eða þögnin
þá bíður Jón og væntir svars frá mér
En gleymd og týnd og urin óðargögnin
og ekkert til sem nokkurs virði er.
Næsta vísa, ort fyrir mörgum
árum, bendir til Iítillætis gagn-
vart þingeysku skáldi:
Þeim sem muna Þuru -garð
þakinn berjalyngi
finnst ei húnvetnskt haga barð
hæfa Þingeyingi.
Ingibjörg býr á Blönduósi. Þar
mun svalara en í Vatnsdal. Þó
skal ei kvartað:
Gleði bagar fjúk og frost.
Fáum lag á munni.
Yrki brag við auman kost
ein á hagleysunni.
Þó að varnir þyngi snær,
þyki harðna róður,
undir hjarni ennþá grær
andans kjama-gróður.
Björn S. Blöndal var ýmist
kenndur við Kötlustaði eða
Grímstungu í Vatnsdal. Vorið
1929 flutti hann að Ytra-Hóli á
Skagaströnd og bjó þar eitt ár
við óyndi. Gamlir vinir hugðust
heimsækja hann, en varð ekki
af. Þá kvað Björn:
Völt að gengi verða fín
vina og æsku kynni
fyrst að enginn man til mín
manns í útlegðinni.
Þó að Ströndin björt og breið
bjóði hönd án kala
minni öndu seiða seið
sólarlönd til dala.
Mér finnst aldrei unun nein
ama skvaldri verja
þar sem kalda klettahlein
kári og alda herja.
Síðla sumars virðist viðhorfið lítillega
breytt til bóta:
Nú er kvöld og kyrrðin ber
kraft og völd í landi,
hljóðar öldur halla sér
hægt að köldum sandi.
Eftir að Björn hafði flutt Ingi-
björgu þessar vísur og fleiri,
kvað hún:
Svo frá drengjum hreinan hljóm
hér má enginn finna,
þráði ég lengi Ijúfan óm
Ijóðastrengja þinna.
Jóhann Bárðarson kvað svo um
vísur Páls Ólafssonar:
Dýrar veigar mærðarmáls
munu teygast lengi,
vængjafleygar vísur Páls
verðfast eiga gengi.
Ólafur Sigfússon í Forsæludal
kvað:
Þrautaleiðir þokast fjær,
þýða ergreið í spori,
myndi seiða svona blær
sál til heiða á vori.
Húnvetnsk húsmóðir er Guð-
ríður Helgadóttir heitir, kvað
þessa fögru vísu til móður sinn-
ar Kristínar Guðmundsdóttur,
þá hún var áttræð:
Glöð í máli, mild á brá,
máttur sálar kyndir
orkubál sem brenna á
beiskja, tál og syndir.
Nú skal vikið að því sem verra
er. Þegar ég hafði innt af hendi
síðustu mánaðar-greiðslu til
Dags, varð þessi vísa óvart til
og án þess ég fengi við ráðið:
Blaðið engum fögnuð fær,
fyrir meiri borgun
verra en það var ígær
verður það á morgun.
Ég sá þegar að þarna hlaut að
koma bragarbót, ef bjarga
mætti það mínu skinni og
spauglaust er að lenda í illind-
um við góða menn:
Blaðið er í allra hag
okkar mál að virða.
Það er eins og fræ í flag
fjölmiðlanna syðra.