Dagur - 06.02.1984, Page 9

6. febrúar 1984 - DAGUR - 9
Helgi Hallgrímsson náttúrufræðingur skrifar:
Blóm á Þorra
„Allt tal um fullkomna hreinsun er út í bláinn, því hún er ekki
hugsanleg nema með svo óhóflegum kostnaði að slíkur rekstur verður óarðbær“
Þess er örsjaldan getið í annálum
vorum, að sóleyjar og önnur
blóm spruttu og blómguðust á
þorra, en mjög var það fátítt að
svo vel viðraði um miðjan vetur.
Að þessu sinni hefur vetur ver-
ið harður það sem af er, og því
varla að vænta mjög snemmrar
blómgunar. Þó hefur það skeð,
nú á öndverðum þorranum, að
þrjár konur í bæjarstjórn Akur-
eyrar, hafa gefið Akureyringum
og Eyfirðingum öllum, betri og
fegurri blóm en þeir verðskulda,
með því að greiða atkvæði gegn
tillögu, sem ef til vill gæti stuðlað
að því, að hvítmálmbræðsla eða
álver verði sett niður í Eyjafirði.
Þar með hafa þær sýnt, að það
er ekki ófrávíkjanleg regla, að
stjórnmálamenn greiði atkvæði
gegn samvisku sinni og betri
vjtund, eða þurfi endilega að
brjóta þau loforð sem þeir hafa
gefið kjósendum sínum, eins og
svo oft virðist raunin.
Þótt e.t.v. megi líta á þetta til-
felli sem undantekningu, er sanni
regluna, er maður þó bjartsýnni
á framgang heilbrigðara stjórn-
arfars, en viðgengist hefur
undanfarið í voru landi, og ein-
kennst hefur af eilífum undan-
slætti við hin hryllilegu öfl gróða-
hyggjunnar, hvort sem þau birt-
ast í formi erlendrar stóriðju eða
hégómlegum óskum okkar sjálfra
um aukna velferð.
Því ber oss að þakka þessum
konum, er gengið hafa inn í eld-
línu stjórnmálanna, sem um aldir
hafa mótast af dæmigerðum karl-
rembingi, og menn hafa lengst af
litið á sem sérstaka dægradvöl
karlmanna, eitthvað íTikitigu við
styrjaldir, knattspyrnu eða golf.
Inn á þennan paðreim hafa þær
reynt að flytja ofurlítið af þeirri
mannlegu reynslu og þeim heil-
brigðu viðhorfum, sem öll þjóð-
félagsbyggingin hvílir á, þegar
grannt er skoðað.
Hér held ég reyndar að allar
konur í bæjarstjórn Akureyrar
eigi drjúgan hlut að máli, þótt
sumar þeirra teldu sér skylt að
hleypa stóriðjudraugnum inn fyr-
ir þröskuldinn, e.t.v. af misskil-
inni góðmennsku.
Orkufrek stóriðja eða málm-
bræðsluiðnaður í Eyjafirði, er að
mínum dómi, eitthvert mesta
öfugmæli sem hugsast getur, ef
miðað er við aðstæður hér.
Könnun sú sem fram fór á vegum
Náttúrugripasafnsins árið 1982,
á náttúrufari Eyjafjarðar, sýnir
ótvírætt, að lífríki lands og lagar
í Eyjafirði er meðal þess sérstæð-
asta og auðugasta sem þekkist
hérlendis, á svæðum af samsvar-
andi stærð. Orsakanna er fyrst og
fremst að leita í legu Eyjafjarðar
og staðháttum öðrum, sem skapa
hér fjölbreyttari og hagstæðari
lífsskilyrði en almennt gerist á
landi voru, m.a. með tilliti til
loftslags og veðurfars.
En þessir sömu staðhættir og
þetta hagstæða veðurfar, valda
því hins vegar, að meiri hætta er
hér á uppsöfnun mengunarefna
en víðast hvar annars staðar. Þar
sem hér er að sama skapi meira
að skemma, hlýtur áhættan sem
við tökum með byggingu stór-
iðjuvera í héraðinu, að vera
meiri en hægt sé með góðu móti
að réttlæta. Við þetta bætist svo,
að hinn þróttmikli búskapur í
Helgi Hallgrímsson.
héraðinu kann einnig að vera í
töluverðri hættu, ef illa tekst til,
og þar með fæðuöflun þjóðarinn-
ar yfir höfuð. Áhrif loftmengunar
geta verið lúmsk og langvarandi,
sem best sést af skógardauðanum
sem nú fer eins og eldur í sinu um
alla Mið-Evrópu, enda þótt loft-
mengun hafi líklega farið þar
minnkandi síðustu árin.
Allt tal um „fullkomna hreins-
un“ mengunarefna er út í bláinn,
því hún er ekki hugsanleg, nema
með svo óhóflegum kostnaði að
allur slíkur rekstur verður óarð-
bær. Þrátt fyrir þá hreinsun, sem
hér kemur til greina, sleppur um
1 kg af flúor og samböndum þess
út í loftið, miðað við hvert fram-
leitt tonn af aluminíum, og um 2
kg á tonn af brennisteinsdíoxíði,
þótt beitt sé vatnshreinsun að
auki. Þessar tölur eru miðaðar
við að allt gangi eðlilega, en auð-
vitað verður að gera ráð fyrir bil-
unum, mannlegum mistökum og
slysum, sem alltaf geta hent.
Ég veit að þetta eru engin ný
sannindi, heldur hafa þau verið
sögð hundrað sinnum áður, en
samt vilja þau gleymast í um-
ræðum um þessi mál, og ýmsir
virðast nota hreinsunina eins og
eitthvert slagorð, til að læða inn
þeirri hugsun hjá almenningi að
öll vandamál í því sambandi séu
þegar leyst.
Það er af þessum ástæðum,
sem ekki verður komist hjá því
að álíta, að formælendur stór-
iðju, og álvera sérstaklega, í
bæjarstjórn Akureyrar, hljóti að
tala gegn betri vitund, því að
varla geta þeir verið svo skyni
skroppnir að gera sér ekki grein
fyrir þessu.
Ég leiði hjá mér að ræða hér
um aðrar afleiðingar stóriðju-
stefnu í Eyjafirði, þótt þær séu
vissulega ekki lítilvægar. Von-
andi taka aðrir upp þráðinn á því
sviði. Hvað varðar hið margum-
rædda atvinnuleysi, sem að ein-
hverju leyti virðist vera dulbúin
aðferð stóriðjupostulanna, til að
koma fram vilja sínum, má líkja
aluminíumverinu við ópíum-
sprautu sem læknar neyðast
stundum til að gefa sjúklingum.
Það linar kvalirnar, en er að sjálf-
sögðu engin lækning, og getur
dregið illan dilk á eftir sér.
Aluminíumverksmiðja í Eyja-
firði er fjarstæða, hvernig sem á
hana er litið, algert öfugmæli í
þessari frjósömu og fögru byggð,
þar sem náttúran leggur oss að
heita má allt upp í hendurnar, ef
við aðeins kunnum að taka á
móti því.
Sú merkilega kona Margrét
frá Öxnafelli, hefur sagt, að yfir
Eyjafjarðarbyggðum vaki mikill
og máttugur, en jafnframt góð-
viljaður andi, og því sé hér gott
að vera.
En annar andi, miður góðvilj-
aður, átti líka heimkynni sín hér,
og gekk undir nafninu Þorgeirs-
boli. Hann var gerr af svo mikilli
snilld, að hann gat brugðist í allra
kvikinda líki. Þess voru jafnvel
dæmi að hann birtist sem þoku-
band í fjallshlíðunum. Ekki fór
boli alltaf að boðum skapara
síns, er hann var við kenndur,
heldur tók hann jafnvel að of-
sækja hann, og sagt er að hann
hafi banað honum að lokum.
Nú hefur lítið heyrst af Þor-
geirsbola um sinn, en kannski á
annars konar þokuslæðingur eftir
að birtast í hlíðum Eyjafjarðar,
sýnu verri viðureignar en Boli var
nokkru sinni.
Hann mun varla fara að vilja
skapara síns, fremur en Þorgeirs-
boli forðum, og mun þurfa mikla
kunnáttu og list til að kveða hann
niður. Væri því betra að sá ill-
vættur yrði aldrei upp vakinn.
Vonandi tekst okkur að skera
upp herör gegn honum, með
hjálp blómanna, sem konurnar
gáfu okkur á köldu þorradægri,
svo við getum tekið undir með
fátæku alþýðustúlkunni í skáld-
sögu Laxness: Hvers virði er lífið
ef ekki væru þessi blóm?
H.Hg.
„Gæti verið vísir
að einhverju stærra“
- segir Tryggvi Finnsson hjá
Fiskiðjusamiagi Húsavíkur hf.
um niðurlagningu á síld
hjá fyrirtækinu
„Þetta gæti verið vísir að ein-
hverju stærra,“ sagði Tryggvi
Finnsson framkvæmdastjóri
Fiskiðjusamlags Húsavíkur
h.f. er við ræddum við hann
um nýjung í framleiðslu fyrir-
tækisins sem nýlega er hafín.
Hér er um að ræða niðurlagn-
ingu á síld, en Fiskiðjusamlagið
keypti nýlega fyrirtækið „íslensk-
ir sjávarréttir" sem rekið var í
Kópavogi. „Við eigum hráefnið
og það er forsendan fyrir þessari
starfsemi, en síldina vinnum við
í neytendapakkningar fyrir inn-
lendan markað," sagði Tryggvi.
- Daníel Árnason er verk-
stjóri í þessari nýju framleiðslu-
grein fyrirtækisins og hann sýndi
blaðamönnum Dags starfsemina
sem fram fer í húsnæði því þar
sem rækja hefur verið unnin til
þessa.
„Við erum með fjórar
framleiðslugreinar í þessu,
mareneringu, kryddsíld, 7-8 teg-
undir af síld í sósum og einnig
síldarsalöt," sagði Daníel.
- Hann upplýsti okkur um að
mikill áhugi væri á því að færa út
kvíarnar í þessari framleiðslu, en
við þetta starfa nú 8-10 manns.
Úr vinnusalnum.
Guðmundur A. Aðalsteinsson t.v. og Daníel Árnason virða fyrir sér hráefn-
ið.