Dagur - 24.02.1984, Page 4
4 - DAGUR - 24. febrúar 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÓRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR st. EIRlKSSON og GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKV/EMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Árás ALþýðuflokks og
Alþýoubandalags
á unga bændur
Það vakti mikla athygli í
umræðum á Alþingi nýlega
um frumvarp landbúnaðar-
ráðherra um breytingu á
lausaskuldum bænda í föst
lán, að talsmenn Alþýðu-
flokksins og Alþýðubanda-
lagsins í því máli, Sighvatur
Björgvinsson og Ólafur
Ragnar Grímsson, réðust
með slíkri heift og óvirð-
ingu á bændastéttina og
hagsmunamál hennar að
þess munu ekki dæmi áður
í þingsölum.
Þessa árás alþýðu-
flokksmanna og alþýðu-
bandalagsmanna bar upp
á setningardag Búnaðar-
þings og á þeim tíma þegar
hagur bændastéttarinnar
fer versnandi vegna sam-
fellds harðæris ár eftir ár og
þegar þeir hafa af frjálsum
vilja og af eigin frumkvæði
staðið í því að draga saman
hefðbundna búvörufram-
leiðslu, til þess að aðlaga
landbúnaðinn erfiðri mark-
aðsstöðu.
Sú mikla heift sem lá í
orðum Sighvats Björgvins-
sonar og Ólafs Ragnars
Grímssonar sýnir glögglega
það virðingarleysi sem Al-
þýðuflokkurinn og Alþýðu-
bandalagið sýna bænda-
stéttinni og hagsmunamál-
um hennar þegar á reynir.
Þessi árás talsmanna A-
flokkanna er ekki síst árás
á unga fólkið í bændastétt,
sem hefur með dugnaði og
áræði verið að hasla sér völl
við búskap undanfarin ár.
Það er unga fólkið í bænda-
stétt sem á við erfiðust kjör
að búa og þarf öllum fremur
á fjárhagsfyrirgreiðslu að
halda í sambandi við rekst-
ur sinn.
Talsmenn krata og
kommúnista á Alþingi hika
ekki við að ráðast á hags-
muni þessa fólks, sennilega
í þeirri trú að þeir hafi vörn
af misgóðri fréttaþjónustu
úr þingsölum. Talsmenn
þessara flokka virðast
skáka í því skjólinu að ekki
berist fréttir af orðum
þeirra og ummælum á Al-
þingi um bændastéttina og
sérstaklega um hagsmuna-
mál unga fólksins í bænda-
stétt.
Einn þingmanna, Stefán
Valgeirsson, stóðst ekki
mátið og sagði í svarræðu
að Sighvatur Björgvinsson
væri nú kominn á þingið og
hefði fengið „eitt kastið".
Sighvatur rauk upp með
miklum þjósti og fór fram á
það við þingforseta að
þingmaðurinn fengi vítur
fyrir þessi orð, því það
stæði í 69. gr. þingskapar-
laga að ekki mætti tala
óvirðulega um þingmenn í
þingsölum. Sighvatur var
skömmu áður búinn að
varpa fram svívirðingum á
heila stétt manna, en þegar
andað er á hann sjálfan
hleypur hann í skjólið af
þingsköpum og heimtar
vítur.
Annað eins hefur nú ver-
ið sagt á þingi áður í hörð-
um pólitískum umræðum
að menn hafi fengið „eitt
kastið". Viðkvæmni hins
orðhvata þingmanns, Sig-
hvats Björgvinssonar,
skýtur vissulega skökku við
þann málflutning sem hann
hefur sjálfur uppi.
Skattskyld
samviska
Hinni árlegu orustu við skatt-
skýrsluna er loks að ljúka með
góðra manna hjálp; þó vart með
fullum sigri, fremur venju..
Hvernig á maður t.d. að hafa
sinnu á því að geyma hvert snifsi
pappírs sem berst árlangt og hafa
handbært á degi dómsins. Þetta
er ekkert, segir sjónvarpsauglýs-
ingin, hjónin dansa bara hvort á
sinni síðu, hann til vinstri, hún til
hægri, mætast svo í kilinum og
kyssast þegar dansi lýkur.
Petta eru nú ekki nema 88 reit-
ir sem þarf að fylla karlkynsmeg-
in og jafnvel ekki nema 45
kvenkynsmegin. Svo kunna að
fylgja nokkur plögg sem huga
verður að eftir því hvar maður er
staddur í stiga stéttanna: „Öku-
tæki og ökutækjastyrkur": Skyldi
manni vera vorkunn að halda
saman bensínnótum, smurnings-
nótum, trygginganótum, viðgerð-
arnótum, dekkjanótum, o.s.frv.?
Þá má hyggja að Aðstöðu-
gjaldsstofni R 1.04, Samræm-
ingarblaði R 4.04, Verðbreyting-
arskýrslu R 4.02 og hreint ekki
gleyma Launaskattsskýrslu (hefur
hún ekkert númer?) vegna launa
greiddra árið áður. Kannski
varðar einnig suma Fyrningar-
skýrsla og fáein önnur plögg.
Þetta kynnu að vera svo sem 200-
300 atriði sem spurt er um - og
hvað er slíkt smáræði milli vina?
Þó er nú eins og yfirvöld gruni
að eitthvað kynni að vefjast fyrir
framteljanda því auk upplýsinga-
blaða og baksíðuskýringa með
smæsta hugsanlegu letri gefur
Ríkisskattstjóri sjálfur út veglegt
rit, mjög þéttprentað með smáu
letri upp á litlar 20 síður. Og þó
ekki svo mjög litlar síður því ritið
er 30'/2 cm á hæð og 21V2 cm á
breidd. Að vísu eru upplýs-
ingarnar nokkru torskildari en
það sem um er spurt en það er
einungis hluti leiksins.
Og hér er um merkilegt við-
fangsefni að ræða í heild: Skatt-
skýrslan er raunar samræmt
miðsvetrargáfnapróf fyrir al-
menning og guð hjálpi þeim sem
fellur á því prófi. Sé ekki allt rétt
verður skattstofan vond og sendir
bréf - og það eru alvörubréf sem
vænta má. Eigi skal þar gjalda
lausung við lygi.
Ég þekki dæmi af skólanema
sem varð eitthvað á í framtali.
Hann fékk alvarlegt bréf og svar-
aði í sama tón en ailt kom fyrir
ekki. Þau urðu fleiri bréfin. Lauk
svo að skatturinn vann 16 krónur
en hafði þá eytt 24 kr. í frímerki
á bréfin auk annars. En rétt skal
vera rétt.
Og er nokkur ástæða til að
virða manni skakka útfyllingu á
hægra veg, hafandi allar leiðbein-
ingarnar frá skattstjóra. Dæmi:
„T8, frádráttur D. Frádráttur D
og E eða fastur frádráttur. Fram-
teljendum er heimilt að notfæra
sér fastan frádrátt, sem er 10% af
samtölu skv. lið T5, í stað frá-
dráttar D og E skv. liðum T8 og
Tll.“ Þá skilja menn það.
En það eru samviskuspursmál-
in sem þyngst leggjast á huga
allra framteljenda: Ef ég hef nú
dregið bíl og mann upp úr feni
einhvern tíma á árinu og tekið kr.
100 (í heilum krónum) fyrir - og
svo gefur hann þetta upp sem
gjöld en ég fæ engan launaseðil
frá honum og gleymi að telja
þetta til tekna - þá fæ ég alvar-
lega orðað bréf og það er ekkert
spaug að fá slíkt í hausinn fyrir
samviskusaman mann. LiðurTl,
A-tekjur, stendur auður þar sem
áttu að standa kr. 100. En í upp-
lýsingabókinni er einmitt sagt
hvernig hér skal að vinna: „Laun
og endurgjald fyrir hvers konar
vinnu, starf eða þjónustu.“ Að
vísu er erfitt að skilgreina hvort
greiði minn var vinna, starf eða
þjónusta og hvort greiðsla hans
voru laun eða endurgjald. En
söm er þó mín sök og mun ekki
fyrirgefin.
Og eitt er víst: Pappírsmagn
það sem fer í skattskrár og með-
fylgjandi plögg ætti að geta tryggt
nýju pappírsendurvinnslunni næg
hráefni.
Fjölbraut fjölmiðla
Aldrei verður maður fullsaddur
af merkilegri fæðu og sé hún and-
legs eðlis greiðist aldrei of hátt
fæðisgjald.
Dagblöðin færa okkur ódáins-
fæðu, nýmeti daglega, og bíður
maður þeirra í ofvæni. Hvað
skyldi nú vera að gerast á menn-
ingarsvæðinu syðra? Skyldi hug-
sjónamaðurinn ameríski sem sór
þess eið ungur að skapa ógeðs-
legustu kvikmyndir allra tíma
finna nokkuð bitastætt í henni
Reykjavík er gerði honum kleift
að fylla heitið frekar en hingað
til? Ekki er ég vonlaus um það
þó mannakjöts- og saurætur séu
þar fáar enda hefur hann þegar
gert þeim ágæt skil að sögn. Og
hvað er nú að gerast í bók-
menntum og öðrum listgreinum?
Enginn þarf að velkjast í vafa um
hvað er gott og illt á því sviði.
Um það sjá listgagnrýnendur.
Og ekki má gleyma frétta-
hungri okkar sem kokkar fjöl-
miðlanna sefa af mikilli hind.
Enginn er óvitandi um ástafar
meyjarinnar vösku frá Mónakó,
ellegar hvenær Díana hin fagra í
Bretlandi tók fang.
En mér verður hugsað til Dag-
blaðsins-Vísis. Það er merkilegt
blað DV og þó maður sakni
Svarthöfða er Dagfari kræfur
karl. í DV nk voru tvær smá-
greinar er vöktu óskipta athygli
manna. Raunar voru þær báðar
bókmenntalegs eðlis. Önnur var
sem sagt viðtal við tíkina Lucy,
frægasta hund í heimi, mjög fróð-
legt verk. En þar sem hér er um
höfundaréttarmál að ræða þori
ég ekki að birta neitt úr viðtalinu.
Þó hygg ég óhætt að geta þess að
Lucy segist borða allan mat utan
graflax (grjónagrautur ekki
undanskilinn). Þá kemur fram að
tíkin er vel skáldmælt og gæti því
átt von um að komast í Sýnisbók
íslenskra ljóða á 20. öld.
Hin greinin er mannlýsing, ein
hin „sjónrænasta“ í öllum bók-
menntum þjóðarinnar saman-
lögðum; en mannlýsingar hafa
löngum þótt sýna best íþrótt
skálda og vera gleggst dæmi um
snilld þeirra.
í Njálu, þeirri bók sem „nýjar
fréttir“ hafa verið að berast af á
öldum ljósvakans, finnast þessa
skýr dæmi. En mannlýsingin úr
DV á við athafnamann þann er
sótti rekstrarfé sitt í Iðnaðarbank-
ann um daginn. Og þó ég dirfist
að endurprenta hluta lýsingar
þessarar fyrst og fremst sem bók-
menntaperlu mætti einnig líta á
hana sem auglýsingu, verði mað-
urinn ekki fundinn. Vonandi fer
Dagur þó ekki að senda bankan-
um reikning hennar vegna. Nóg
er nú samt að sorfið:
„Allur mjósleginn, hokinn í
herðum með útstæð herðablöð.
Göngulag sérkennilegt, svona
eins og fjaðrandi. Leggjalangur
miðað við búk. Fætur mjög
grannir. Skolhærður, með sér-
staklega stutt hár, nær ekki niður
fyrir eyru. Mjóleitur með hvasst
nef...“
Aftur á móti kom Skarphéðinn
Njálsson samsýslunga okkar,
Guðmundi á Möðruvöllum, svo
fyrir sjónir er hann leitaði sér liðs
á Alþingi forðum eftir sína
Iðnaðarbankaför: „Jarpur á hár
og föllitaður. Mikill vöxtum og
ernlegur og svo skjótlegur til
karlmennsku að heldur vildi ég
hans fylgi hafa en tíu annarra. Og
þó er maðurinn ógæfusamlegur."
Slíkar mannlýsingar með nær
1000 (700, sé Njála skáldsaga)
ára millibili eru góðs viti því nú,
þá er þetta er ritað, virðist sem
kvöldskóli íslendinga í glæpum,
sjónvarpið, sé að fá nokkuð fyrir
snúð sinn. Rétt í þessum skrifuð-
um orðum heyrum vér nefnilega
af byssumanni er nær sér í fé með
garpslegum hætti; og minnti
byssa með afsöguðu hlaupi mjög
á vestræna fyrirmynd. Þyrfti nú
enn glöggt auga og orðfiman
munn til að skapa lýsandi mynd
þessa athafnasama nema vest-
rænnar menningar af fjölbraut
fjölmiðlanna.
Kannski nálgast tvær framan-
ritaðar mannlýsingar saman
mynd hans.