Dagur - 07.03.1984, Blaðsíða 7

7. mars 1984 - DAGUR - 7
jókst þó um 18,4%, en sú fram-
leiðsla var 421,4 tonn á árinu
1983. Lýsisframleiðsla félagsins
var 91 tonn og hafði aukist um
43,3% frá árinu 1982. Fiskimjöls-
framleiðsla féll hins vegar nánast
niður vegna tapreksturs á fiski-
mjölsverksmiðjunum og var að-
eins 19,4 tonn á árinu 1983. Fé-
lagið framleiddi 47 tunnur af
þorskhrognum og seldi auk þess
234 tunnur í umboðssölu. Þá
seldi félagið 223 tunnur af grá-
sleppuhrognum í umboðssölu.
Afli togaranna, sem iögðu til
þorra hráefnisins fyrir fiskverk-
unarstöðvarnar í Hrísey og á
Dalvík var sem hér segir:
Tonn
Björgúlfur EA 312 2.841,6
Björgvin EA 311 2.810,9
Snæfell EA 740 2.154,4
Pá aflaði Sólfellið 517,1 tonn af
botnfiski, auk 541,1 tonn síldar.
Alls fengu fiskverkunarstöðvar
Kaupfélags Eyfirðinga sem hér segir: hráefni
Tonn
KEA Dalvík 5.557,9
KEA Hrísey 3.124,2
KEA Grímsey 1.211,2
KEA Akureyri 266,2
Hráefni samtals 10.159,9
Verklegar
framkvæmdir og
fjárfestingar
Samkvæmt bráðabirgðauppgjöri
námu fjárfestingar félagsins á ár-
inu 1983 49,3 mkr. Seldar voru
eignir fyrir,l,9 mkr. og voru
nettó fjárfestingar því 47,4 mkr.
Miðað við verðbólguþróun eru
þetta minni fjárfestingar að
magni til en var á árinu 1982,
þegar brúttófjárfestingar voru 37
mkr. Eftir tegundum skiptust
fjárfestingarnar 1983 sem hér
segir:
Kr.
Lóðir 1.920.086,17
Húseignir 17.991.328,81
Vélar og tæki 14.991.240,32
Innréttingar, verslunar-
og skrifstofuáhöld 7.099.559,03
Flutningatæki 7.306.572,60
49.308.786.93
Kr.
Frá dregst: Seldar eignir
1.880.000,00
Stofnkostnaður nettó
47.428.786.93
Til fjárfestinganna fékk félagið á
árinu ný lán að fjárhæð 32,1
mkr., greiddi af eldri lánum 17,2
mkr., þannig að fjárfestingalán
jukust á árinu um 14,9 mkr.
nettó. Innlánsdeild félags hækk-
aði á árinu um 36,6 mkr.,
almennur stofnsjóður hækkaði
um 4,4 mkr. og Mjólkursamlags-
stofnsjóður hækkaði um 7,9 mkr.
Aukning fjárfestingarlána, svo
og hækkun innlánsdeildar og
stofnsjóða, fjármagnaði því al-
gjörlega fjárfestingar á árinu
1983. Þess skal getið, að fjárfest-
ingar dóttur- og samstarfsfyrir-
tækja, s.s. Sjafnar, eru ekki með-
taldar í framangreindum tölum.
Áætlaðar fjár-
festingar 1984
Þrátt fyrir miklar verklegar fram-
kvæmdir og fjárfestingar félags-
ins á undanförnum árum bíða
mörg verkefni enn óieyst. Ekki
er vitað á þessari stundu, hversu
langt verður hægt að ná í úrlausn
þeirra verkefna á yfirstandandi
ári. Þróun efnahagsmála ræður
miklu þar um. Stjórn félagsins
samþykkti á fundi sínum þann
13. febrúar sl. að heimila kaup-
félagsstjóra að vinna að ýmsum
verkefnum, eftir því sem aðstæð-
ur leyfa, og er áætlað að þau
verkefni kosti samtals 54,7 mkr.
Af einstökum helstu fram-
kvæmdum má nefna nýbyggingu
verslunarhúss á Dalvík, sem
áætlað er að kosti 10 mkr. með
tækjum og búnaði, mölunar- og
kögglunarútbúnað fyrir Fóður-
vörudeild fyrir 7 mkr., ýmis
véla- og bifreiðakaup fyrir
Mjólkursamlag fyrir 16 mkr.,
tækjakaup fyrir Kjötiðnaðarstöð
fyrir 3,5 mkr., ýmsan tölvubún-
að fyrir 2,5 mkr., kaup á inn-
réttingum fyrir Vöruhús að fjár-
hæð 1,6 mkr., innréttingar á
skrifstofum fyrir 1,3 mkr., inn-
réttingu starfsmannasalar í
Sunnuhlíð 12 fyrir 1,2 mkr.,
kaup á flutningabifreiðum fyrir 3
mkr., kaup á ýmsum tækjum og
áhöldum fyrir Matvörudeild og
matvörubúðir útibúanna við
fjörðinn að fjárhæð 3,4 mkr., en
auk þess eru fjölmargar smærri
upphæðir í ýmis verkefni í hinum
ýmsu starfsstöðvum félagsins.
Yrði of langt mál að telja það allt
saman.
Þá bíður enn megin endur-
skipulagning matvörudreifingar
á Akureyri með byggingu nýrrar
markaðsverslunar í stað minni
búðanna, sem myndu þá falla
niður. Auk þess er svo að geta
uppbyggingar Hótels KEA, en
hana er áformað að hefjast handa
við nú fljótlega á grundvelli sam-
starfs fleiri aðila innan Sam- ‘
vinnuhreyfingarinnar. Er áform-
að, að sú uppbygging kosti 45
mkr. og dreifist yfir 2-3 ár. Má
telja, að fjármagn til þeirrar
framkvæmdar hafi verið tryggt.
Lokaorð
Þegar á heildina er litið má segja,
að rekstur félagsins á árinu 1983
hafi verið þróttmikill sem á
undanförnum árum. Velta og
viðskipti jukust með eðlilegum
hætti. Viðskiptastaða félags-
manna þróaðist einnig á eðlileg-
an hátt. Staða útgerðar og fisk-
vinnslu veldur hins vegar miklum
áhyggjum vegna þess aflasam-
dráttar, sem orðinn er, og vegna
þeirra horfa, sem framundan eru.
Er ekki fyrirsjáanlegt að sú staða
batni fyrr en afli eykst verulega
frá því sem nú er. Meðan afla-
samdrátturinn varir er viðbúið,
að hjól efnahagslífsins snúist
mun hægar en æskilegt er og
verður því að fara með gætni í
rekstri og framkvæmdum félags-
ins á næstu mánuðum, eða þar til
línur skýrast um þróun efnahags-
mála. Vissulega er mun auðveld-
ara að fást við ýmsa þætti nú en
áður var vegna þess mikla árang-
urs, sem náðst hefur í stjórn
efnahagsmála í landinu, sem leitt
hefur til stórkostlegrar lækkunar
verðbólgu og fjármagnskostnað-
ar. Nú ætti að vera sæmilegur
grundvöllur fyrir traustri áætl-
anagerð, sem í raun er rekstri at-
vinnufyrirtækja jafn nauðsyn-
legur sem áttaviti er skipstjórnar-
mönnum. Þarf það nú að verða
eitt megin viðfangsefni í stjórnun
félagsins að efla mjög og treysta
áætlanagerð í hverri og einni
rekstrardeild og í félaginu í
heild. A það að vera mun auð-
veldara nú en áður var vegna
þeirrar miklu töivuvæðingar sem
orðin er hjá félaginu, svo og frek-
ari uppbyggingar á því sviði sem
framundan er.
Ég vil nota þetta tækifæri til
þess að bera fram bestu þakkir til
félagsfólksins, starfsfólksins og
stjórnar félagsins fyrir ágæta
samstöðu um málefni félagsins á
síðasta ári og prýðilegt samstarf.
Er ekki að efa aö áfram verður
haldið á sömu braut samstarfs og
samstöðu um Kaupfélag Eyfirð-
inga, sem eins og áður er ein
styrkasta stoðin í eyfirskum
byggðum.

Arni Steinar Jóhannsson:
Hin rómaða sam-
vinna Norðurlanda
- HVER ER HÚN?
Frændur okkar Norðmenn, Finnar, Svíar, Danir. Vinir okkar og frændur Færey-
ingar, nágrannar okkar og vinir Grænlendingar.
Þessi orð heyrum við svo oft, í sambandi við samvinnu Norðurlandanna, þegar
menningarviðburðir eru annars vegar. Hver er staða okkar í efnahagslegri sam-
vinnu?
Nýverið bárust þær fréttir, að
Efpahagsbandalag Evrópu og
heimastjórn Grænlendinga hefðu
gert samning um fiskveiðiréttindi
bandalagsins við Grænland næstu
fimm árin. Samkvæmt þessum
nýja samningi þá mega banda-
lagsþjóðirnar veiða rúmlega 138
þúsund tonn í fiskveiðilögsögu
Grænlands.
Þessum fréttum er slegið upp í
fjölmiðlum sem algjöru reiðar-
slagi fyrir okkur íslendinga, enda
þótt undirbúningur þessara
samninga hafi staðið yfir síðast-
liðin tvö ár.
Jónatan Motzfeldt formaður
grænlensku heimastjómarinnar
segir um hið nýja samkomulag,
að það sé viðunandi fyrir Græn-
lendinga, en utanríkisráðherra
Danmerkur Uffe Elleman Jensen
telur samkomulagið hið besta
sem völ var á.
Samkvæmt þessu nýja sam-
komulagi, þá eru það Vestur-
Þjóðverjar sem fá megnið af
veiðiheimildunum.
Það má því segja að græn-
lenska heimastjórnin hafi staðið
ein og óstudd frammi fyrir Efna-
hagsbandalagi Evrópu.
Niðurstaðan varð sú, að versl-
að var með það eina sem Græn-
lendingar höfðu upp á að bjóða.
Fiskveiðiheimildir gegn greiðslu.
Veiðisamningur til fimm ára.
Hvar stöndum við
✓
Islendingar?
Það vekur furðu hve fast hið ís-
lenska stjórnkerfi hefur sofið,
meðan stórir hlutir gerast við
húsgaflinn. Á síðustu mánuðum
höfum við eytt allri okkar orku í
pex um kvótaskiptingu afla og
sparnað á aurum, þegar ef til vill
er krónur að hafa handan
hafsins.
í vímu samdráttar og sparnað-
ar, hefur gleymst möguleikinn á
sókn og framförum, ekki bara
fyrir okkur, heldur einnig fyrir
vini okkar Færeyinga og Græn-
lendinga. Við höfum sagt upp
veiðiheimildum Færeyinga við ls-
Yeiðiheimildir Efhahagsbandalagsins
samkvæmt hinum nýja samningi.
Austur-Grænland Vestur-Grænland
Tegund: Kvóti: Kvóti:
Porskur 11.500 tonn 12.000 tonn
Karfi 67.820 tonn 5.500 tonn
Grálúða 3.250 tonn 1.850 tonn
Lúða Otonn 200 tonn
Rækja 3.050 tonn 1.300 tonn
Sæskeggur 0 tonn 2.000 tonn
Kolmunni 30.000 tonn Otonn
115.620 tonn 22.850 tonn
Samtals 138.470 tonn.
(* Heimild: Grdnlandsministeriet
Kdbenhavn 29.2. 1984).
í skiptum fyrir veiðiheimildirnar fá
Grænlendingar greiðslur frá EBE
sem nema um 220 milljónum danskra
króna, eða um 660 milljónum ís-
lenskra.
Úrsögn Græn-
lendinga úr EBE
Grænlendingar hafa lengi undir-
búið úrsögn úr EBE. Síðustu
kosningar til heimastjórnarinnar
snérust að verulegu leyti um af-
stöðuna til bandalagsins. Eins og
mörgum er kunnugt, þá voru það
greiðslur bandalagsins til þróunar
á Grænlandi, sem voru helsta
hindrun til úrsagnar. Lætur
nærri, að tekjur af væntanlegri
sölu veiðiheimilda til bandalags-
ins verði þær sömu og Grænland
fékk áður í formi styrkja.
Þetta hefur verið erfið samn-
ingsaðstaða fyrir Grænlendinga.
Þegar ljóst varð að meirihluti var
fyrir úrsögn úr EBE eftir síðustu
heimastjórnarkosningar, lýstu
Danir því yfir, að ekki kæmi til
greina, að Grænlendingar fengju
aukna aðstoð úr ríkiskassa Dana,
til þess að vega upp á móti
greiðslum bandalagsins. Frá
öðrum Norðurlöndum heyrðist
lítið.
gleyma þeirri vinnu, og þeirri
umsetningu sem þetta hráefni
gæti skapað í landi. Hér er um
stórar fjárfúlgur að ræða.
Staða Norður-
landanna
Eins og drepið er á áður, þá hafa
Grænlendingar mikið til staðið
einir með sín mál. Hinar Norður-
landaþjóðirnar hafa verið áhorf-
endur.
Þingi Norðuriandaráðs er nú
að ljúka í Stokkhólmi, og ef
dæma má af fréttum þá hafa
stóru málin fyrir Norður-Atlants-
hafsþjóðirnar lítið verið til um-
ræðu. Þó hefur forsætisráðherra
íslands átt viðtöl við ráðamenn á
Grænlandi um aukna samvinnu,
og er það vel, en ef til vill heldur
seint til tekið.
Þegar litið er til utanríkisversl-
unar okkar íslendinga við hin
Norðurlöndin, er ljóst að samn-
ingsaðstaða okkar er sterk. Við
greiðum í reiðufé um 5 milljarða
króna til þessara landa, umfram
það sem við flytjum inn.
Verslun Mend-
inga við hin
Norðurlöndin
1983.
Þessar staðreyndir, að auki við
alla frændsemina sem við erum
svo stolt af, hefðu átt að geta orð-
ið til þess að Norðurlöndin í sam-
einingu hefðu leyst fjárhags-
vanda Grænlendinga, og að
Norður-Atlantshafsþjóðirnar
Færeyingar, Grænlendingar og
Danmörk Noregur Svíþjóð Finnland Inn 2.002.029 1.642.559 1.717.205 508.157 Út 288.975 131.801 218.809 193.369 Mismunur
Samtals 5.869.950 832.954 5.036.996
Færeyjar 1.337 114.137
Grænland 24 3.172
Samtals
land sem á síðasta ári voru 17.000
tonn, þar af 6000 tonn af þorski.
Þessar veiðar Færeyinga virðast
því lítilvægar, þégar vestan við
okkur er samið um rúmlega 138
þúsund tonna veiði. Hvað er
bakvið öll orðin um samstöðu og
samvinnu Norður-Atlantshafs-
þjóðanna sem svo oft er klifað á?
Ætlum við endalaust að halda
þessari samvinnu við það sem er
gaman s.s. íþróttaviðburði, sýn-
ingar eða vinabæjaheimsóknir?
Það er ljóst, að hefðum við
getað gert samning um þessar
veiðiheimildir, þá hefði það get-
að þýtt heilsársverkefni fyrir 23-
28 togara, auk þess sem hlutur
hefði orðið fyrir rækjuveiðibáta
og loðnuskip. Ekki skal heldur
5.871.311 950.263 4.921.048
______ (* Heimild Hagstofa íslands 29.2. 1984).
ísiendingar hefðu sameinast um
nýtingu hafsvæðanna.
En málinu er ekki tapað, þótt
á elleftu stundu sé komið.
Heimastjórnin grænlenska á eftir
að staðfesta samninginn.
Skoðanir eru skiptar á Græn-
landi, og að mati sumra gæti um-
fjöllun um hann leitt til kreppu
milli stjórnarflokkanna Ziumut
og Inuit. Líkur eru því taldar á
því að nýjar heimastjórnarkosn-
ingar verði í kjölfar umfjöllunar
um samninginn.
Vonandi notum við íslending-
ar það lag sem nú er, og neytum
allra ráða til þess að skoða málið
í nýju ljósi. Nýting hafsvæðanna
í Norður-Atlantshafi er sam-
vinnuverkefni þjóðanna sem við
það búa.