Dagur - 16.03.1984, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 16. mars 1984
„Þegar maðurfœr svona
dásamlegar móttökur
hjá áheyrendum, þá get-
ur maður ekki annað en
verið ánœgður. Hvers
getur söngvari óskað sér
frekar, en aðfinna hlýju
og þakklæti fólksins sem
hlustar á hann? Æðsti
dómstóll listamannsins
er hjá fólkinu og þess
dómi getur enginn
hnekkt. Ég er hamingju-
samur í kvöld, því ég
fékk góðan dóm. “
Þetta sagöi Kristján Jóhannsson,
óperusöngvari, þegar ég leit inn
í búningsherbergi hans í „Grand“
leik- og óperuhúsinu í Leeds sl.
föstudagskvöld, að aflokinni
frumsýningu á Toscu. Og það var
þröng á þingi þar, því margir
komu til að þakka Kristjáni fyrir
hans stóra þátt í sýningunni og
óska honum til hamingju.
Já, það voru stoltir Akureyr-
ingar sem fylgdust með enn ein-
um söngsigri Kristjáns Jóhanns-
sonar í hlutverki Cavaradossi í
Toscu Puccinis. Hann, ásamt
búlgörsku söngkonunni Valerie
Popova í hlutverki Toscu, komu,
sáu og sigruðu óperugesti, sem
kölluðu söngvarana margsinnis
fram á sviðið í leikslok. „Grand“
leik- og óperuhúsið í Leeds tekur
um 1.800 manns í sæti og var
hvert þeirra skipað. Tólf sýningar
verða á Toscu í Leeds og fleiri
borgum í Norður-Englandi og er
nú þegar uppselt á þær allar.
Dœmið gekk
upp
Frumsýningardaginn sýndi
Kristján mér óperuhúsið í Leeds,
sem er gamalt, og virðulegt eftir
því; hver svalaröðin tekur við af
annarri og skraut í lofti og á
veggjum er tákn síns tíma. Petta
er hús sem skapar réttu stemmn-
inguna. Kristján var hress og kát-
ur og lék á alls oddi á meðan
hann sýndi mér húsið. Ég spurði
hann hvort frumsýningarskrekk-
urinn margfrægi væri ekkert far-
inn að plaga hann?
„Nei, það get ég ekki sagt,“
svaraði Kristján, „því mér líður
vel núna og brenn af löngun til að
komast upp á sviðið og hefja
leikinn. Auðvitað finn ég alltaf
fyrir ólgu í maganum fyrir sýn-
ingar og konserta, annað væri
ekki eðlilegt. En ef ég er klár á
því hvað ég ætla að fara að gera,
hvernig ég ætla að gera það, og
röddin er í lagi, eru þessar ólgur
fljótar að hverfa."
Pegar við Kristján vorum á
ferð í óperuhúsinu voru sviðs-
mennirnir í óða önn að gera svið-
ið klárt fyrir kvöldið og þar varð
hver hlutur að vera ásínumstað.
Dagur leið að kvöldi og sýningin
hófst. Sviðið var dökkt og nokk-
uð drungalegt, því það var um-
girt dökkum tjöldum og leik-
myndin var einföld og í dökkum
litum. Til að byrja með var
leikurinn frekar hægur, en hann
lifnaði fljótlega við. Það var mik-
ið klappað eftir fyrsta þátt og enn
meira eftir þann næsta. Priðji
þáttur hófst á hinni margfrægu
„Turnaríu“ Cavaradossi, sem
hann syngur í örvæntingu sinni
áður en hann er líflátinn. Parna
fór Kristján á kostum, enda var
mikið klappað þegar hann hafði
lokið við aríuna, sem er mjög
óvenjulegt í breskum óperuhús-
um. Tosca fékk svipaðar við-
tökur eftir sína átakamestu aríu
og í þriðja skiptið létu áhorfend-
ur hrifningu sína í ljós eftir loka-
dúettToscu og^Cavariadossi. Það
var því greinilegt að óperugestir
voru ánægðir. En hvað sagði
Kristján sjálfur að lokinni sýning-
unni?
Ekki sáttur
við allt
„Sönglega séð var ég ánægður og
mun ánægðari heldur en með
lokaæfinguna, því þá voru hlut-
irnir ekki á hreinu. Við vorum öll
meira samtaka á frumsýningunni
og staðráðin í að gera þetta að
góðri sýningu. En samt er ég enn
ekki að öllu leyti ánægður með
uppsetninguna, þó ég sé búinn að
fá ýmsar lagfæringar í gegn á
þeim tíma sem ég hef verið hér
við æfingar. Pað sem helst truflar
mig er lýsingin, þar sem mikil
áhersla er lögð á afmörkuð ljós.
Pú átt að fá Ijós þarna og annað
þegar þú ert þarna, en það hefur
viljað bregðast að þau skili sér
öll, því þetta hefur reynst full
flókið mál fyrir ljósameistarann.
Auk þess er ég ekki sáttur við all-
ar staðsetningar leikstjórans, sem
er ungur og nú í fyrsta skipti
aðalleikstjóri. Hann hefur því
viljað fara eigin leiðir, auk þess
sem hann hefur bryddað upp á
nýjungum, sem ungra leikstjóra
er siður og ekkert nema gott um
það að segja. En hann hefur oft
viljað gleyma því, að óperuna
þarf að syngja og söngurinn og
tónlistin eiga að vera númer
eitt.“
- Hvað um móttökurnar?
„Fólkið í húsinu kom mér ofsa-
Iega á óvart. Ég var reyndar mjög
óánægður með salinn í fyrsta
þætti, því ég fékk engar undir-
tektir. Englendingurinn er eins
og hann er, hann klappar helst
ekki nema á milli þátta, en lætur
slíkt ógert á eftir einstaka at-
riðum. Ég hafði sjálfur tilfinningu
fyrir því að ég væri að syngja vel,
en ég fékk enga svörun. Þetta
virkaði illa á mig og þegar ég
kom inn í búningsklefann skeytti
ég skapi mínu á þeim sem voru
að hjálpa mér þar. Það fólk vildi
allt fyrir mig gera og var ekkert
nema elskulegheitin, en ég sagði
því að fara norður og niður. Mér
fannst erfitt að hafa ekki hug-
mynd um hvort fólkinu féll það í
geð sem ég var að gera. Var ég ef
tii vill að gera einhverja vitleysu?
En andrúmsloftið breyttist þegar
á sýninguna leið. Ég sá það á
andlitum þeirra sem sátu á
fremstu bekkjunum. Enda kom
að því að áhorfendur þorðu að
láta tilfinningar sínar í ljós og
fögnuðurinn var innilegur að sýn-
ingunni lokinni.“
Þetta er
indœlt fólk
- Eru Englendingar „kaldir"
áheyrendur?
„Það er ef til vill ekki rétt að
segja að þeir séu kaldir; ætli væri
ekki nær að kalla þetta feimni, en
einnig vegur gömul hefð þarna
þungt á metunum. Þeir hafa líka
mjög sérstakan húmor, sem
tekur langan tíma að átta sig á.
Það er hægt að segja þeim eitt-
hvað, sem manni sjálfum finnst
nauðaómerkilegt, en það er eins
víst að þeir veltist um af hlátri.
En þetta er indælt fólk.“
- Finnst þér erfiðara að syngja
hér en á Ítalíu?
„Á þessu tvennu er mikill
munur. T.d. eru hljómsveitir á
Ítalíu yfirleitt mun þjálfaðari í að
fylgja söngvurum og aðalstarf
þeirra margra er að spila óperur.
Það sama á við um söngstjórana;
þeir ítölsku kunna betur inn á
þarfir söngvara og þeir leyfa hlut-
unum að taka sinn tíma. Hér
hættir mönnum hins vegar til að
keyra óperurnar áfram í botni,
öfugt við það sem gerist stundum
heima á Islandi, þar sem dregið
er úr hraðanum. Það má því
segja, að hvert land hafi sinn
„takt“ í þessum efnum.“
- Þú debuteraðir hér í Englandi
sem Pinkerton í Madame Butt-
erfly í fyrra og nú er það Carvara-
dossi. Reiknar þú með áfram-
haldandi samstarfi við „Opera
North“?
„Það hefur ekkert verið ákveð-
ið í því sambandi ennþá, en mér
hefur verið boðið að syngja hér í
3-4 óperum á næstu 2 árum. Sú
fyrsta af þeim er Cavalleria
Rusticana, en það á að syngja
hana á ensku. Það sama átti í
rauninni að gera með Madame
Butterfly og Toscu. En sam-
kvæmt minni kröfu var ákveðið
að syngja þessar óperur á ítölsku,
sem sýnir að stjórnendur óper-
unnar virða mínar skoðanir."
- Þú vilt ekki syngja á ensku,
hvers vegna ekki?
„Ég sé ekkert á móti því að
syngja á ensku, en mér finnst
eðlilegast að syngja þessar klass-
isku óperur á því máli sem þær
voru samdar á. Satt best að segja
finnst mér ítölsku óperurnar ekki
sjálfum sér líkar eftir að þeim
hefur verið snúið af frummálinu.
Þar að auki kann ég tenorhlut-
verkin í mörgum vinsælustu
óperunum á ítölsku og ég óttast
að það geti orðið til að rugla mig
í ríminu að fara að læra þessar
rullur á öðru máli, auk þess sem
það er heljarmikil vinna. Ég sé
ekki ástæðu til að fara út í slíkt á
meðan ég hef nóg að gera. Ég hef
því ákveðið að hafna Cavalleria
Rusticana. Það er þó ekki þar
með sagt að samstarfi við „Opera
North“ sé lokið, þvf hér er yndis-
legt samstarfsfólk, sem hefur tek-
ið mér vel.“
Fiska efni-
lega söngvara
- Þú byrjaðir hér hjá „Opera
North“ fyrir tveim árum tiltölu-
lega lítið þekktur. Nú hefur þér
tekist að skapa þér „nafn“ í
óperuheiminum. Er þetta leiðin
sem lítil óperuhús fara við söngv-
araval, að ráða lítið þekkta
söngvara, sem stjórnendur hús-
anna telja að verði „nöfn“?
„Já, þetta er leiðin sem flest
minni óperuhúsin fara, alla vega
þau hús sem hafa vilja til að
koma upp eins góðum sýningum
og kostur er miðað við aðstæður.
Stjórnendur húsanna reyna að
fiska unga og efnilega söngvara,
sem þeir telja að eigi eftir að
skapa sér nafn í óperuheiminum.
Þeir gera síðan samning til nokk-
uð langs tíma við söngvarann.
Hann skuldbindur sig gjarnan til
að syngja eina til tvær óperur á
ári, en er þess utan frjáls. Þann
tíma getur hann notað til að
vinna sig áfram. í mörgum tilfell-
um tekst söngvaranum að geta
sér frægðar og frama. Þá stendur
litla óperuhúsið með pálmann í
höndunum, því söngvarinn verð-
ur að standa við sinn samning, og
óperuhúsið getur auglýst þekktan
söngvara á sínu sviði og það á
verkamannalaunum. Þetta er
leiðin sem þeir fara og ég hef
margoft sagt, að þetta er leiðin
sem þeir eiga að fara heima á ís-
landi. Það á að grípa þetta unga
fólk, sem er í þann veginn að
detta inn í stóru óperuhúsin.
Þetta verður að gera, því við eig-
um ekki nógu marga söngvara,
sem ráða við stærstu óperuhlut-
verkin. Við verðum bara að
kyngja því.“
- Hvað finnst þér um þá þróun
sem hefur orðið í óperulífi
heima?
„Ég verð nú að segja eins og
er, að ég er ekki gagnkunnugur
því sem hefur verið að gerast.
Þó hef ég séð þrjár óperur á síð-
ustu árum. Eftir þá reynslú sýnist
mér að við eigum ekki nema 2-3
stórsöngvara, sem mér finnst
mjög einkennilegt, því undanfar-
in ár hafa tugir kvenna sem karla
verið í söngnámi. Hvar er þetta
fólk?
Víða þar sem ég þekki til er
byrjað á því að ráða kórfólkið,
en þess er gætt að innan hans sé
söngfólk sem getur tekið að sér
minnstu hlutverkin. Síðan eru
lausráðnir söngvarar í aðalhlut-
verkin fyrir hverja sýningu.
Þannig á að gera þetta, en þannig
virðist mér ekki vera staðið að
hlutunum heima. Það eru 30-40
sýningar á sömu óperunni og allt-
af sömu söngvararnir. Ég verð að
segja það alveg eins og er, að
með þessu er tekin áhætta. Það
væri nær að skipta um söngvara
og gefa unga fólkinu tækifæri.
Var ekki íslenska óperan stofnuð
til þess? Mér er sagt að það séu
efnilegar sópransöngkonur í
búntum heima. Hvar eru þær?
Fá þær ekki að reyna sig?“