Dagur - 25.04.1984, Page 4

4 - DAGUR - 25. apríl 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Útflutningur
á hugviti
Fram er komin á Alþingi tillaga til þingsályktunar
um sölu á íslenskri sérþekkingu erlendis. Flutnings-
maður er Guðmundur Bjarnason ásamt fimm
öðrum þingmönnum Framsóknarflokksins. í tillög-
unni er stefnt að því að athugað verði með hvaða
hætti unnt verði að koma íslenskri ráðgjöf, sérfræði-
þekkingu og reynslu í atvinnulífinu á markað er-
lendis og hvernig megi samræma vinnubrögð og
aðstoða þá aðila sem hafa nú þegar kannað mögu-
leika á útflutningi íslenskrar tækniþekkingar. í
greinargerð með tillögunni segir:
„Til skamms tíma höfum við íslendingar litið svo
á að lífsafkoma okkar byggðist á þeim auðlindum
sem felast í landinu sjálfu, hafinu umhverfis það og
orkunni í fallvötnum og jarðhita. Að undanförnu
hefur athygli manna beinst meira og meira að þeirri
auðlindinni sem eðlilegast væri að telja upp fyrsta,
en það er sú orka sem felst í manninum sjálfum,
hugvitið, þekkingin og reynslan.
Eins og nú háttar í þjóðarbúskap okkar má telja
að þeir atvinnuvegir, landbúnaður og sjávarútveg-
ur, sem mest byggja á landsgæðum og hafinu, hafi
nokkurn veginn nýtt þær auðlindir svo sem aðstæð-
ur leyfa, vonandi þó aðeins um stundarsakir. Stjórn-
völd hafa gefið orkunni verulegan gaum og eru uppi
ýmsar áætlanir um virkjun hennar og nýtingu og
nefndir að störfum við markaðsöflun fyrir orkuna og
afurðir sem vinna má með fulltingi hennar.
Hugvitið er hins vegar sú auðlind er við höfum
enn sem komið er lítt hugleitt að geti verið mark-
aðsvara eitt og sér. Á þessu hafa aðrar þjóðir fyrir
löngu áttað sig og hagnýtt sína sérþekkingu sem
markaðsvöru í öðrum löndum. íslendingar hafa á
ur.danförnum árum keypt erlendis frá margvíslega
þekkingu sem í mörgum tilvikum hefur ekki verið til
staðar hér á landi. . . Og þó að við eigum enn eftir
að sækja margvíslega þekkingu til annarra landa er
mál til komið að brjóta blað og huga að því með
hvaða hætti við getum selt okkar íslensku sérþekk-
ingu erlendis.
íslendingar eru vel menntuð þjóð og búa yfir
reynslu og þekkingu á ýmsum sviðum sem hagnýta
mætti í þágu annarra þjóða. Þetta á ekki hvað síst
við um þekkingu í útvegi og fiskvinnslu og tækni-
þekkingu á sviði jarðhita. Einnig má nefna þá miklu
reynslu sem fengist hefur vegna framkvæmda við
vatnsaflsvirkjanir á undanförnum árum."
í greinargerðinni eru síðan nefndir ýmsir mögu-
leikar og að auk þess beri að leita nýrra og koma á
framfæri eftir því sem tækifæri gefast til. í lokaorð-
um greinargerðarinnar með þingsályktunartillög-
unni segir að útflutningur á hugviti og þjónustu
þurfi að teljast eðlilegur þáttur í útflutningsstarf-
semi þjóðarinnar.
Minning
f Halldór Pálsson
fyrrv. búnaðarmálastjóri
F. 26. aprfl 1911 - D. 12. aprll 1984
Dr. Halldór Pálsson fyrrverandi
búnaðarmálastjóri andaðist í
Reykjavík þann 12 þ.m. tæplega
73 ára gamall. Áreiðanlega verða
ýmsir til að rita eftir hann minn-
ingargreinar í dagblöð höfuð-
staðarins nú þegar útför hans fer
fram. Mér finnst ekki síður til-
hlýðilegt, að einnig hér í út-
breiddasta blaði á Norðurlandi
sé minnst þessa merka Norðlend-
ings.
Halldór fæddist á Guðlaugs-
stöðum í Blöndudal, í hjarta
Austur-Húnavatnssýslu, þann
26. apríl 1911, sonur hinna gagn-
merku hjóna Guðrúnar Björns-
dóttur og Páls Hannessonar, sem
bæði voru af grónum og gegnum
húnvetnskum ættum. Uppruna
sinn mat Halldór mikils og enda
þótt hann væri að vissu leyti
heimsborgari í hugsun og við-
horfum, þá var hann þó og vildi
vera uppruna sínum trúr, Islend-
ingur og Húnvetningur fyrst og
fremst.
Það er því fyllilega í samræmi
við þessa tilfinningu fyrir tengsl-
unum við uppruna og heimaslóð-
ir, að hann hefur gert þá ráð-
stöfun að vera jarðsettur í ættar-
grafreit heima á Guðlaugs-
stöðum.
Halldór Pálsson hóf nám hér í
M.A. og var þar í tvo vetur, en
flutti sig þá í Menntaskólann í
Reykjavík til að geta snúið sér
sem fyrst að stærðfræðifögum
með tilliti til þess framhalds-
náms, sem hann hafði þá þegar
afráðið að snúa sér að þ.e. búvís-
inda. Hann var framúrskarandi
námsmaður og jafnframt vinsæll
af skólafélögum sínum og kenn-
urum bæði norðan og sunnan
heiða vegna þess fjörs og fersk-
leika, sem fylgdi honum hvar sem
hann fór bæði þá og síðar. Deyfð
og drungi komust ekki fyrir í
sama herbergi og Halldór, hvort
heldur var á gömlu heimavistum
M.A. eða hjá Búnaðarfélagi ís-
lands við Hagatorg.
Sjálfur taldi hann sér það
happ, og hafði oft orð á því löngu
síðar, að hafa átt þess kost að
kynnast báðum þessum skólum
og eignast vini meðal nemenda
og kennara á báðum stöðum.
Frá bernskudögum átti sauð-
kindin mikil ítök í huga Halldórs.
Hann eignaðist snemma kindur
eins og gerist um börn í sveitum.
En hitt er tæplega algengt, að
piltur á tvítugsaldri sé orðinn svo
gróinn sauðabóndi, að hann geti
kostað sig í gegnum mennta-
skólanám af tekjunum af sauða-
búi sínu. Það gerði Halldór þó,
og hafði drjúggaman af að segja
frá þeim viðskiptum sínum við
sauðkindina síðar á æfinni.
Hann fór til náms í landbúnað-
ardeild Háskólans í Edinborg eft-
ir stúdentsprófið og mun þá þeg-
ar hafa haft í huga að gerast sér-
fræðingur í sauðfjárrækt. í há-
skólanum reyndist hann slíkur af-
burða námsmaður, að Skotarnir
komust ekki hjá að veita honum
mjög eftirsóttan styrk ætlaðan til
framhaldsnáms og rannsókna fyr-
ir landbúnaðarkandidat.
Halldór vann að rannsóknum
á vaxtarlíffræði sauðfjár og
tengdum greinum bæði í Bret-
landi og hér heima á árunum
1936-38 og samdi merka vísinda-
ritgerð um efnið, sem Edinborg-
arháskóli veitti honum doktors-
gárðu fyrir (Ph.D.). Þessi ritgerð
sem var brautryðjendaverk aflaði
honum heimsfrægðar meðal vís-
indamanna í búfjárfræðum.
Hann varð með tímanum mjög
virkur meðlimur í samtökum
þeirra manna í Evrópu og reynd-
ar á alþjóðavettvangi bæði með
þátttöku í ráðstefnum og skrifum
í erlend vísindatímarit.
Það var því ekki að ófyrir-
synju, að hann var fenginn til að
fara til Nýja-Sjálands nálægt 1960
til að skipuleggja þar og stjórna
stóru tilraunaverkefni í sauðfjár-
rækt. Það fannst enginn hæfari til
þeirra hluta í heiminum.
Hér heima gerðist Halldór
ráðunautur í sauðfjárrækt hjá
Búnaðarfélagi íslands árið 1937,
ári áður en hann lauk doktorsrit-
gerð sinni. Hann gekk til starfa af
miklum krafti og áhuga og varð
brátt mikið ágengt í því að bæta
sauðfjárrækt og fjármennsku í
landinu. Hann var óhemju dug-
legur ferðamaður og á þeirra tíð-
ar vísu reið hann hestum sínum
bókstaflega um landið þvert og
endilangt vegna hrútasýninga.
Segja má áð meginboðskapur
hans um skynsamlega sauðfjár-
rækt hafi falist í orðinu hámarks-
afurðastefna. Orðið er óþjált í
munni, en skýrir sig sjálft. Þetta
var hin nýja stefna, sem átti að
taka við af hinni gömlu fóður-
sparnaðarstefnu, sem bændur
landsins höfðu stndað af illri
nauðsyn um allar aldir.
Og það verður ekki annað sagt
en að bændur hlustuðu vel á
ráðunaut sinn og létu boðskap
hans sér að kenningu verða. Og
nýja stefnan skilaði prýðisgóðum
árangri um breiðar byggðir
landsins. Hún er enn í fullu gildi,
enda þótt einhver afturkippur
hafi komið í framkvæmdina sums
staðar, og þó að sumir menn hafi
rekið hana út í öfgar, einkum
þegar hún hefur verið heimfærð
hrá upp á nautgriparækt og
mjólkurframleiðslu.
Hjá Búnaðarfélagi íslands
hafði Halldór unnið sér slíkan
sess að þegar Steingrímur Stein-
þórsson lét af embætti búnaðar-
málastjóra 1963 sakir aldurs réð
stjórn félagsins Halldór einróma
eftirmann hans, og er svo að sjá
sem öllum hafi þótt það svo sem
sjálfsagður hlutur. Því embætti
gegndi hann af skörungsskap
þangað til 1980, þegar hann af
heilsufarsástæðum og að læknis-
ráði ákvað að segja starfinu
lausu. Jafnframt ráðunautsstarf-
inu hafði hann verið sérfræðingur
í búfjárrækt hjá Atvinnudeild
Háskólans og síðan hjá Rann-
sóknarstofnun landbúnaðarins í
hluta úr starfi. Sem slíkur átti
hann mestan þátt í stofnun og
starfrækslu Tilraunastöðvar í
sauðfjárrækt á Hesti í Borgar-
firði. Þeirri stöðu sinni hélt hann
til dauðadags og hafði alla tíð
brennandi áhuga á tilraunastarf-
inu þar og dvaldi á Hesti við þau
störf löngum stundum einkum
haust og vor.
Hér verða ekki tíunduð öll
störf Halldórs Pálssonar, en þau
voru fjölmörg utan við hið eigin-
lega verksvið þeirra embætta,
sem nefnd hafa verið. Starf bún-
aðarmálastjóra er miklu yfir-
gripsmeira en að vera réttur og
sléttur framkvæmdastjóri Búnað-
arfélagsins. Hann er nánast sjálf-
kjörinn til að taka sæti í fjöl-
mörgum stjórnum og nefndum,
vera í forsvari fyrir landbúnaðinn
á ótal sviðum, og standa í baráttu
í sókn og vörn á mörgum víg-
stöðvum samtímis.
Halldór tók ódeigur þátt í
þessari baráttu og hélt á málefn-
um landbúnaðarins af miklu
kappi og mikilli festu hvar og
hvenær, sem hann gat því við
komið, Það er óhætt að fullyrða,
að fáir menn ef nokkrir hafi haft
jafn mikil áhrif á mótun og fram-
vindu íslenskrar landbúnaðar-
stefnu á öldinni eins og Halldór
Pálsson.
Sem persónuleiki var Halldór
ógleymanlegur öllum þeim, sem
honum kynntust. Leiftrandi gáfur
fróðleikur, minni, kímni, frá-
sagnargleði. Þessi orð koma m.a.
upp í hugann, þegar maður
minnist Halldórs. Eg geri ekki til-
raun til að lýsa honum frekar,
manni sem sameinaði í persónu-
leika sínum svo ólíka og and-
stæða þætti að því er stundum gat
virst, í aðra röndina óviðjafnan-
legur æringi og gleðimaður, að
hinum leytinu djúpt hugsandi al-
vörumaður. Hans líkar eru fá-
gætir vor á meðal.
Halldór kvæntist Sigríði Klem-
enzdóttur frá Húsavík árið 1946.
Mjög fljótlega munu þau hafa
eignast íbúð sína að Leifsgögu 18
í Reykjavík þar sem þau bjuggu
æ síðan. Ég, sem þessar línur
rita, átti því láni að fagna, að
vera margoft boðinn til þeirra
hjóna. Kynni mín af þeim tel ég
með þeim verðmætustu, sem mér
hafa hlotnast um dagana.
Það vil ég nú þakka af heilum
hug um leið og ég sendi Sigríði
innilegar samúðarkveðjur okkar
hjóna. Hún hefur nú mikils
misst, en á þó í fórum sínum dýr-
an sjóð minninga eftir mörg, inni-
haldsrík og farsæl ár í sambúð við
góðan dreng og stórbrotinn
mann, sem dr. Halldór Pálsson
var.
Hjörtur E. Þorarinnsson.
Mikil mjólkurframleiðsla
í mars var innvegin mjólk hjá
mjólkursamlögunum samtals
7,8 milljónir lítrar. Það var
hvorki meira né minna en 525
þúsund lítrum meiri mjólk en í
mars 1983. Aukningin yfir
landið er rúmlega 7,2%.
Fyrstu 3 mánuði þessa árs var
innvigtuð mjólk 8% meiri en á
sama tímabili í fyrra. Smávegis
minnkun á mjólkinni var hjá 5
samlögum en hjá hinum 12 var
aukning. Hlutfallslega var mestur
samdráttur hjá mjólkursamlag-
inu í Neskaupstað. Þar minnkaði
mjólkin um 17%.
Að magni til varð samdráttur
mestur hjá mjólkursamlaginu á
Húsavík. Fyrir þetta tímabil
minnkaði mjólkin um rúmlega 97
þúsund lítra þar.
Hjá öðrum mjólkursamlögum
á Norðurlandi var aukning frá
7% og upp í 12%. Mest varð
aukningin hjá mjólkursamlaginu
á Hvammstanga. Hjá Mjólkurbúi
Flóamanna var aukningin fyrstu
3 mánuðina rúmlega 10%, en í
mars var aukningin 7,7%.
Margir bændur hafa verulegar
áhyggjur af þessari miklu aukn-
ingu í mjólkurframleiðslunni,
því hún leiðir óhjákvæmilega til
hertra aðgerða til að minnka
framleiðsluna t.d. aukinnar verð-
skerðingar. Það eru ekki margar
aðrar leiðir færar.