Dagur - 27.04.1984, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 27. apríl 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR'
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SfMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Festu er náð og
sókn þarfað hefjast
Aðalfundur miðstjórnar
Framsóknarflokksins verður
haldinn á Akureyri nú um
helgina. Þetta er í fyrsta
skipti sem aðalfundur mið-
stjórnar er haldinn utan
Reykjavíkur, a.m.k. um mjög
langt árabil, og fannst mörg-
um orðið tímabært að breyta
til og hætta að líta á höfuð-
borgina sem sjálfsagðan
vettvang fyrir miðstjórnar-
fundi. Væri vel til fundið að
setja það markmið að halda
þriðja hvern miðstjórnarfund
utan höfuðborgarsvæðisins.
Aðalmál þessa miðstjórn-
arfundar verða atvinnumálin.
Framsóknarflokkurinn gekk
til síðustu kosninga undir
kjörorðinu „Festa-sókn-
framtíð". Nú hefur verið unn-
ið að því í um eitt ár að skapa
festu í efnahagsmálum og vel
hefur tekist til hvað það
varðar. Tekist hefur að koma
verðbólgunni úr þriggja stafa
í tveggja stafa tölu og nú er í
fyrsta skipti um langa hríð
grundvöllur fyrir atvinnu-
fyrirtæki að byggja sig upp
og hefja nýja sókn. Um það
verður einmitt fjallað á mið-
stjórnarfundinum: Sókn í at-
vinnumálum í kjölfar þeirrar
festu sem náðst hefur. Með
öðrum hætti verður ekki
tryggð sú framtíð sem íslend-
ingar vilja búa komandi kyn-
slóðum.
Við eigum um marga kosti
að velja í atvinnuuppbygg-
ingu okkar. Það er vonandi að
þessi miðstjórnarfundur
Framsóknarflokksins verði
gagnlegur og marki þá stefnu
í atvinnumálum sem tekið
verði eftir. Góð stefna er hins
vegar ekki nóg. Framsóknar-
flokknum hefur til þessa tek-
ist að standa við kostninga-
loforðin, miklir erfiðleikar eru
að baki, en enginn þarf að
láta sig dreyma um að eftir-
leikurinn verði eitthvað auð-
veldari. Mikið starf er enn
óunnið og má raunar segja að
grunnurinn sé fyrst nú orðinn
hæfur að byggja á honum.
Uppbyggingin er öll eftir og
byrja verður á því að tryggja
undirstöðurnar sem fyrir eru,
jafnframt því sem nýjum
stoðum verður að skjóta und-
ir bygginguna. Svo áfram sé
haldið samlíkingunni við hús-
byggingu, þá þýðir lítið að
ætla sér að byrja á sólstof-
unni og öðrum huggulegheit-
um fyrr en grundvöllurinn er
tryggður. Þessar undirstöður
verða að standa traustum
fótum út um allt land.
Á undangengnum árum
hefur því miður of lítið verið
hugað að því að treysta þess-
ar undirstöður vítt og breitt
um landið. Hins vegar hafa
sólstofurnar, eða með öðrum
orðum þjónustugreinarnar,
stækkað umfram það sem
undirstöðurnar þola og ekki
hvað síst vegna þess hve
þeim hefur verið raðað ójafnt
niður. Menn mega ekki
gleyma því að landsbyggðin
þarf engar ölmusugjafir.
Fyrirtækin þar, sem annars
staðar, þurfa að hafa vaxt-
armöguleika, en líka verður
að sjá til þess að afraksturinn
nýtist öllum landsmönnum -
sólstofunum verði komið upp
sem víðast, svo allir geti not-
ið birtunnar.
Fátt vekur jafn dapurlegar hugs-
anir og nafnið geirfugl. Tegund
sem lifað hefur árþúsundir er
ekki lengur til. Þessir fluglausu
fuglar og auðveiddu björguðust
þó við ísland margar hunguraldir
manna, háðu sitt lífsstríð við töp
og sigra. Svo einn dumbungsdag
bar bát að útskeri þeirra síðustu
fyrir Suðurlandi, menn hófu upp
morðtól sín; og þetta lífsform var
liðið undir lok að eilífu. Ein af
sorgum íslands.
En þó þessir menn hefðu ekki
róið þennan dag var tegundin
dæmd til að deyja.
Minningin um geirfuglinn og
afdrif hans er aðeins kveikja að
hugsuninni um eyðinguna miklu.
Þúsundir lífvera hafa liðið undir
lok af mannavöldum og án efa
þúsundir sem ekki gátu aðlagast
breytingum í ríki náttúrunnar.
En þessi eyðing hefur aldrei verið
meiri og mikilvirkari en nú.
Kannski þarf ekki atómsprengj-
una til að þurrka lífið út á jörð-
inni, kannski tekst manninum að
Ijúka verkinu áður en hún fellur.
Verkin sýna merkin.
Daglega berast okkur fréttir af
herferð mannsins gegn lífinu.
Eiturefni sem fleygt er í sjó gegn
lögum guðs og manna af kaldrifj-
uðum verksmiðjugreifum eru
tvímælalaust nægileg nú þegar til
að eyða sjávardýrunum; því um-
búðir um þau reynast fánýt þó til
staðar séu. Og svo er allt sem frá
oss flýtur í sjóinn; hverju landi,
hverri borg. Sjónum býður við
saur. Vísindin, tæknin, iðnvæð-
ingin, hóflaus græðgi mannsins;
allt stefnir í eina átt. Mengunar-
valdar á jörðu niðri skapa loft-
mengun er berst um geiminn og
fellur sem dauðaregn yfir menn,
dýr og gróður. Það hefur þegar
eytt. vatnafiski og eitrað ár og
vötn. Akrar og skógar fá sitt og
við stöndum uppi varnarlaus og
viljalítil að verjast eigin vopnum
gegn lífinu.
I morgunútvarpi hinn 12. apríl
var talað við íslenska konu í
Austurríki. Hún lýsti nöktum lík-
um grenitrjáa um Evrópu þvera
og laufskógum á dánarbeði, þús-
undum hektara, - talaði um
skógalausa Evrópu á næstu
árum. Kannski yrðu síðustu trén
fundin á íslandi? Það var hroll-
vekja. Og efa setur að manni um
að helförin fari hægar hér á landi.
Við höfum næga tilburði til að
feta í fótsport hinna „iðnþró-
uðu“; og endilega að koma eyð-
ingarvöldunum þar fyrir sem
hvað auðugast er iífríkið. Við
erum líka menn hinna háu turna,
menn rányrkju og hæpinna til-
rauna. Nú harðnar krafan um ál-
verksmiðju við Eyjafjörð, í frjó-
samasta héraði landsins. „Guð
hjálpi guði“, sagði séra Matthías
á sinni tíð.
Nefndan útvarpsmorgun var
einnig talað við íslenska konu
sem verið hefur búsett í Banda-
ríkjunum sl. fjörtíu ár, ekki fjarri
New York. Eigi var fegurri frá-
sögn hennar: Allt.var mengað,
jarðargróði með skordýraeitri,
kjötið með vaxtaraukandi hor-
mónum og andrúmsloftið eins og
það er. En verst var þó hin and-
lega mengun; byssuæðið, sið-
leysið. Og vitanlega er það meng-
un hugarfarsins sem stendur að
baki allri mengun umhverfisins.
Menning nútímans er sýkt
niður í rót. Hugsanir okkar súrt
regn.
En ég er svo bjartsýnn um
þessi sumarmál að vonast til að
íslensk „sveitamennska“ stuðli
að því að þessi þjóð haldi vöku
sinni enn um sinn. Og verði ís-
lenska skógarkjarrið síðustu tré
Evrópu þá verði afkomendur
Bjarts í Sumarhúsum meðal síð-
ustu geirfugla menningar á helj-
arþröm.
Fjóstrú
Maðurinn, einn dýra, gaf sér það
að guð hefði skipað hann herra
jarðarinnar. Þar hefur höfundur
lífsins þá veðjað á rangan hest.
Maðurinn var víst nógu forstokk-
aður í harðýðgi sinni og græðgi
þó að hann gengi ekki upp í
þeirri dul að hann væri húsbóndi
alls lífs.
Hann hefur ekki einungis mis-
notað vald sitt yfir öðrum dýrum
og jarðargróða heldur einnig
sinni eigin tegund, þeim er minna
máttu sín.
Ég las raunar skemmtilega
grein í blaði fyrir skömmu þar
sem færð voru gild rök að þvi að
heimskir menn væru ekki nándar
nærri eins hættulegir og þeir vitr-
ari, þeim dytti færra illt í hug. Ég
er hér á sama máli þó að ég sé lít-
ill aðdáandi heimsku, bæði sjálfs
mín og annarra.
Manni er löngumundrunarefni
hvað þessi „gáfaða þjóð“, íslend-
ingar, getur verið heimsk. Var
það gáfulegt að flytja inn skoska
hrúta með kláða, síðan mæði-
veiki, þá rándýrið mink til að
drepa fugl og fisk; „Og svo er
hann ekki ætur, sem út yfir tekur
þó“, sagði Örn Amarson (um
refinn).
Er ekki fljóthugsað að hleypa
laxi úr sjó á stöðvar vatnafiska
sem náttúran hefur verndað og
viðhaldið um árþúsundir? Hví að
þrælast við að gera bleikjuá að
laxá? Hví að gera lax að húsdýri
í kvíum og ætla honum um leið
að afla sér viðurværis sem villtur
stofn í sjó? Merkileg mynd í
sjónvarpi sýndi að vestanhafs
kom í ljós að seiði alin í hita við
daglega fóðurgjöf höfðu misst
hæfileikann til að lifa óvernduðu
lífi á villislóð, misst áttaskynjan,
rötuðu ekki heim.
Við erum alltaf að leika okkur
að því að „breyta og bæta“
sköpunarverkið. Við úrkynjum
að ýmsu leyti bústofn okkar um
leið og við ræktum hann. Mér er
tjáð að sauðfé á íslandi kunni
ekki lengur að nýta sér vetrar-
beit, sé orðið eins og kýr, þurfi
helst stofuhita, töðueldi og víta-
mínbættan fóðurbæti! Hvernig
færi ef taka þyrfti aftur upp fyrra
búskaparlag?
í öllum bænum látum okkur
nægja að úrkynjast sjálf fyrir nýj-
ungagirni og asnaskap. Reynum
að leyfa dýrunum að halda eðli
sínu óbrengluðu, a.m.k. hluta
þeirra.
Vissulega er ég ekki á móti
fiskeldi - en ómögulega að gera
allan fisk að húsdýrum. Þá bland-
ast hinn stolti lax hafsins þeim
stofni og úrættast eins. Og leyfið
sauðkindinni að viðhalda kunn-
áttunni að krafsa snjó. Það er
hægt að gera öll lífsform að síð-
ustu geirfuglum með fleiru en
höggi í hausinn eða hagli í belg.
Hlífum í stað þess að höggva.