Dagur - 13.06.1984, Blaðsíða 4

4-DAGUR-13. júní 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SfMI:. 24222
ÁSKRIFT KR. 150 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 22 KR.
RITSTJÖRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GÍSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRÍKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRfMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Lýðræði í reynd
„Hvernig vilt þú að þjóðfélag okkar sé? í
hvernig þjóðfélagi viltu lifa? Hvernig þjóðfé-
lag viltu búa börnunum þínum?“ Þessar
spurningar eru upphaf á grein sem Guð-
mundur G. Þórarinsson gjaldkeri Framsókn-
arflokksins skrifar í 1. tbl. þjóðmálaritsins
Sýnar á þessu ári.
Guðmundur bendir á þá staðreynd að allir
þeir sem vilji vera virkir og sjálfstæðir þátt-
takendur í lýðræðisþjóðfélagi verði að svara
þessum þrem spurningum. Lýðræðið verði
aldrei annað en nafnið tómt ef þegnar þjóðfé-
lagsins taki ekki virkan þátt í umræðu og
stefnumótun.
Guðmundur fjallar síðan um hvað það sé
helst sem er tekist á um. Hann segir: „í nú-
tíma þjóðfélagi verða viðfangsefnin æ flóknari
og margbreytilegri. Meginkjarninn í stefnu
hinna ýmsu stjórnmálaflokka, grunnurinn í
hinum ýmsu kenningakerfum, sem menn
hafa mótað sér, snýst um hverjir skuli eiga
fyrirtækin og hvernig þau skuli rekin. Hvernig
verður tekjum og eignum réttlátast skipt í
þjóðfélaginu og hversu mikil skulu vera áhrif
ríkisafskipta annars vegar og markaðsafla
hins vegar. “
Hér eru stórar spurningar en í afstöðu
flokkanna til þeirra kemur fram munurinn á
stefnu þeirra og markmiðum eins og allir er
eitthvað fylgjast með stjórnmálum vita. í
sósíalísku þjóðfélagi skulu sem allra flest
fyrirtæki vera í eigu ríkisins og nýting þeirra
fari sem mest eftir samræmdri áætlanagerð
en ráðist ekki af markaði og virkri samkeppni.
í kapítalísku þjóðfélagi ,er aftur á móti
reiknað með að öll fyrirtæki séu í einkaeign og
að samkeppni markaðarins ráði hagnýtingu
framleiðslufyrirtækja, enda er samræmd
heildarstjórn framleiðslunnar eins og hjá
sósíalistum ekki hugsanleg vegna hins
dreifða yfirráðaréttar yfir framleiðslutækjun-
um.
Síðan segir Guðmundur: „Framsóknar-
flokkurinn er eini íslenski stjórnmálaflokkur-
inn sem ekki byggir stefnu sína á erlendu
kenningakerfi. Hann er fyrst og fremst ís-
lenskur stjórnmálaflokkur vaxinn upp úr ís-
lensku þjóðlífi. Stefnu sína miðar hann við ís-
lenska menningu, íslenskar aðstæður og sér-
stöðu.
Framsóknarflokkurinn hefur alltaf haft
blandað hagkerfi á stefnuskrá sinni. Segja
má að eftir því sem tímar hafa liðið fram hafa
aðrir flokkar nálgast Framsóknarflokkinn og
komið inn á miðjuna í stjórnmálunum."
Þarna er komið að meginkjarna málsins,
því að með blönduðu hagkerfi er yfirleitt
hægt að ná bestu afköstunum og mesta hag-
vextinum handa öllum, hvar í stétt sem þeir
eru.
AM.
Alyktanir aðal-
ffundar Einingar
Kjara-
mál
Aðalfundur Verkalýðsfélagsins
Einingar, haldinn á Akureyri 22.
maí 1984, telur nauðsyn, að ríkis-
stjórn landsins sé gert það Ijóst,
að svo langt hefur nú verið geng-
ið í því að skerða kjör launafólks
í landinu, að nú er komið að al-
varlegum hættumörkum. Verka-
lýðssamtökin hljóta að segja
hingað og ekki lengra. Þessari
ríkisstjórn hefur verið sýnt fá-
heyrt umburðarlyndi og samtök
launþega hafa látið sér lynda að
gera kjarasamninga, sem aðeins
bæta örlítið brot af því, sem að-
gerðir stjórnvalda hafa skert
kaupmáttinn. Ef ríkisstjórnin
ekki skilur þetta og virðir með
því að láta af kjaraskerðingar-
stefnu sinni, hlýtur óánægjan að
magnast svo, að upp úr sýður
með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um.
Það hefur vissulega tekist að
hemja verðbólgudrauginn,. og
því fagna allir. Til þess færðu
launþegar stórar fórnir, en það er
ekki endalaust hægt að réttlæta
nýjar og meiri kjaraskerðingar
með því, að verið sé að lemja á
draugnum. Nú er kominn tími til
að menn sjái og finni, að fórnirn-
ar hafi átt rétt á sér. Það verður
einhver raunhæfur bati að fara að
sjást, ella fara menn að efast um,
að rétt hafi verið gert.
Reikningar ýmissa stórfyrir-
tækja í landinu, sem birtir hafa
verið á síðustu mánuðum, sýna
að í rekstri fyrirtækjanna hefur
víða orðið góður bati. En hafi
fórnirnar verið færðar til þess
eins, að helstu stórfyrirtæki í
landinu auki hagnað sinn, þá
erum við ekki á réttri leið. Það
verður einnig að koma til bati
hjá litlu fyrirtækjunum, sem eru
heimili launþega um allt land. Ef
sífellt kreppir að þeim meðan
aðrir græða, þá er stefnan ekki
rétt.
Nú heyrist, að uppi séu hug-
myndir um verulega skerðingu á
ýmissi samfélagsþjónustu. Slíkt
kemur að sjálfsögðu verst við þá,
sem tekjulægstir eru, og myndi
þýða verulega kjaraskerðingu
fyrir þá. Ríkisstjórnin verður að
gæta þess, að taka ekki slík
óheillaspor. Verði ekki horfið
frá frekari kjaraskerðingum en
orðnar eru, er öllum þeim ár-
angri, sem náðst hefur í baráttu
við verðbólguna, stefnt í voða.
Launþegar hafa sýnt í verki vilja
sinn til að ná fram jafnvægi og
festu í þjóðarbúskapnum, en þol-
inmæði þeirra getur þrotið og
hana þrýtur, ef áfram verður
haldið á þeirri braut, að þeir
hljóti enga umbun fyrir allar sín-
ar fórnir.
Atvinnu-
mál
Þær fréttir berast okkur nú mán-
aðarlega, þegar niðurstöðutölur
atvinnuleysisskráninga liggja
fyrir, að atvinnuleysi sé langmest
á Akureyri. Atvinnuskorturinn
virðist vera orðinn landlægur hér
á sama tíma og atvinnuleysi er
ýmist ekkert eða hverfandi lítið
mjög víða á landinu.
Ljóst er því, að hér hefur at-
vinnuuppbygging dregist aftur úr
miðað við það, sem annars staðar
hefur gerst. Og afleiðingin leynir
sér ekki: Fjöldi fólks hefur uppi
ráðagerðir um brottflutning úr
bænum og ýmsir þegar farnir
vegna þess hve tekjumöguleikar
eru hér minni en annars staðar.
Og þetta er ekki bundið við neina
eina atvinnugrein, heldur virðist
taka til flestra stétta þjóðfélags-
ins.
Hér er komið mál til að þeir,
sem vilja gott gengi höfuðstaðar
Norðurlands en ekki að hann
koðni niður, taki höndum saman
um að hrinda af stað miklu átáki
eða átökum í atvinnumálum. í
þessum efnum reynir mikið á
samstarf og samvinnu bæjarbúa
sjálfra, en ekki síður forystu og
forgöngu stjórnvalda, utan bæjar
sem mnan. Hér er um það mikið
og aðkallandi vandamál að ræða,
að ekki er hægt að reikna með, að
neinir einstaklingar eða fyrirtæki
á staðnum leysi það nema með
öflúgum stuðningi opinberra að-
ila. En hér dugir ekki að halda að
sér höndum lengur.
Húsnæðis-
mál
Aðalfundur Verkalýðsfélagsins
Einingar 1984 álítur, að eignar-
hald á steinsteypu sé hvorki eina
lausnin á húsnæðisvanda lág-
launafólks né nein trygging fyrir
lífshamingju. Því hörmum við að
ríkisstjórnin skuli ekki hafa vit á
að styðja og efla húsnæðissam-
vinnufélög og veita þeim hlið-
stæða lánafyrirgreiðslu og öðrum
félagslegum aðilum, sem byggja
hús. Fundurinn hvetur Búsetafé-
lögin til að berjast harðri baráttu
fyrir því nýja formi húsnæðis-
mála, sem þau hafa sett fram.
Jafnframt skorum við á verka-
iýðshreyfinguna alla að styðja
húsnæðissamvinnufélögin eftir
megni.
Fundurinn álítur að berjast
verði harðri baráttu gegn þeim
hugmyndum að draga úr starf-
semi verkamannabústaða. Frem-
ur er ástæða til að hvetja til þess,
að þetta kerfi verði stóraukið og
útvíkkað, t.d. þannig að verka-
mannabústöðum verði gert kleift
að ráðast í byggingu leiguhús-
næðis og svara þannig þörfum
nútímans. Nú á tímum síaukinn-
ar skerðingar kaupmáttar er lág-
launafólki ekki lengur mögulegt
að ráðast í íbúðakaup eða ný-
byggingar.
Húsnæðissamvinnufélög og
verkamannabústaðir eru ekki og
eiga ekki að vera samkeppnisað-
ilar. Þau eru aðeins tveir valkost-
ir af mörgum, sem fólk ætti að
eiga til að leysa húsnæðisvanda
sinn. Hlið við hlið geta þessi tvö
form gert stórátak til lausnar
húsnæðisvandans.
Árni G. Pétursson:
Haförn í hættu?
Vegna fréttatilkynningar frá
Fuglaverndunarfélagi íslands
„um haförn í hættu vegna
notkunar eiturefna“, sem birst
hefur í blööum og útvarpi að
undanförnu, þykir rétt að fram
komi:
• Samkvæmt talningu á veg-
um Náttúrufræðistofnunar
íslands hefur hafarnarvarp-
pörum fjölgað um 33% síð-
ustu þrjú til fjögur ár.
• Engar sannanir liggja fyrir
um að dauðir sjóreknir ernir
hafi farist á fenemali.
• Mér vitanlega eru engar ís-
lenskar rannsóknir fyrir-
liggjandi í þá veru að fækk-
unaraðgerðir gegn veiði-
bjöllu séu gagnslausar eða
hafi neikvæð áhrif. Ég vil
því biðja stjórn Fuglavernd-
unarfélags íslands að hlutast
til um að fá þær tilraunanið-
urstöður birtar almenningi
tafarlaust.
• Hefur stjórn Fuglaverndun-
arfélags Islands staðið menn
að, að nota fenemal á aðra
vegu en leyft er samkvæmt
reglum og lögum?
í húshaldi okkar íslendinga -
atvinnuvegum, heimilishaldi
og sjúkrastofnunum - eru not-
uð eiturefni sem myndu nægja
til að deyða milljónaþjóð- ár-
lega. Á svæðinu um sunnan-,
austan- og norðanvert landið,
þar sem veiðistjóra er heimilt
að setja fenemal í ýmiss konar
æti til fækkunaraðgerða gegn
flugvargi, veit ég ekki til að
sjórekinn ungörn hafi borið að
landi.
Veiðistjóri hefur þar fram-
kvæmt þessar aðgerðir sam-
kvæmt beiðni sveitarfélaga,
heilbrigðisyfirvalda og útgerð-
araðila og að allra dómi náð
tilætluðum árangri. Má nefna
að þeir á Húsavík geta nú
hengt upp skreið án erfiðleika.
Engum mun þykja eftir-
sóknarvert að nota lyf til þess-
ara aðgerða, en þegar í harð-
bakka slær, verður að gera
fleira en gott þykir. Allar
fækkunaraðgerðir sem fram-
kvæmdar hafa verið vítt og
breitt um land, hvort heldur
hefur verið með lyfjum eða
skotum hafa borið greinilegan
árangur og má leita um það
staðfestingar hjá heima-
mönnum. Við gerjun og rotn-
un lífrænna sambanda geta
myndast eiturefni, sem engu
síður eru hættuleg skepnum en
mönnum. Ég vil þó ekki ætla
erninum jafnvel þótt ungur sé
að falla í þá gildru. Hins vegar
segja arnfróðir menn mér að
örn sé ekki sundfugl, og fatist
honum flug og falli í sjó t.d.
við að hremma bráð veltur á
ýmsu hver endalok verða. Bú-
ast má við að ungerni sem
skortir færni að hremma bráð
sé hættar við á slíkum
stundum. Veit ekki hvort
stjórn Fuglaverndunarfélags
íslands tekst að venja erni af
slíkum kúnstum.
Árni G. Pétursson
hlunnindaráðunautur.