Dagur - 22.06.1984, Qupperneq 10
10- DAGUR - 22. júní 1984
Erlingur Siguröarson:
,JSvörum svoíc
— Gísla Sigurgeirssyni svaraö
Gísli minn góður!
Þú skrifar sérkennilega grein í
blaðið þitt á föstudaginn var, eft-
ir að hafa verið á fundinum góða
í Freyvangi. Tilgangur þinn með
þessari grein virðist vera að gera
tortryggilega þá fundi sem starfs-
hópurinn gegn álveri stendur fyr-
ir í byggðum Eyjafjarðar um
þessar mundir.
Þó að þú skrifir þetta undir
fyrirsögninni „mín meining" hef-
ur þú yfirburðastöðu sem hinn
hlutlægi, rannsakandi blaðamað-
ur, enda á fundinum sem slíkur
og skrifaðir fréttafrásögnina
þaðan. En þú ert titlaður „rit-
stjórnarfulltrúi“ Dags, og þegar
fundurinn var og greinin er skrif-
uð varst þú starfandi ritstjóri
blaðsins í fjarveru Hermanns
Sveinbjörnssonar. Það er því
hætt við að margir álykti sem svo
að grein þín beri afstöðu blaðsins
í þessu máli vitni og verði tengd
ritstjórnarstefnu þess. Enda er
slíkt kannski ekki að furða sé
þcss t.d. gætt að í þetta sama
blað skrifar þú forystugreinina
um sama efni, og er ekki eðlilegt
að álykta sem svo að Gísli á bls. 4
sé sami Gísli og á bls. 12 og sá
sami og leggur línuna á ritstjórn
blaðsins þessa daga?
Gamla kommagrýlan
Þú hefur sem sagt yfirburðastöðu
í öllum umræðum og frásögnum
sem ritstjórnarfulltrúi Dags, en
átt þó jafnframt á hættu að sú
staða þín valdi því að margir geri
ekki greinarmun á skoðunum
þínum og ritstjórnarstefnu
blaðsins, sé einhver munur þar á.
Gegn þessari sterku stöðu
þinni í fjölmiðluninni teflir þú
minni lítilfjörlegu persónu í grein
þinni, og reynir hennar vegna að
gera tortryggilegar allar efasemd-
arraddir um ágæti álvers. Þú seg-
ist „hafa grun um að kveikjan að
þessum hópi sé komin frá Al-
þýðubandalagjnu um Erling Sig-
urðarson . . .“ Hér reynir þú að
slá á þá gamalkunnu strengi, að
allt sé þetta helvítis kommunum
að kenna, og brýnir fyrir
mönnum að vara sig á fláttskap
þeirra.
Ekki skal ég afneita hlutdeild
minni í þeirn starfshópi sem til
fundarins boðaði, og gjarnan
hefði ég viljað leggja þar meira af
mörkum. En ég ætla ekki að
reyna að hrifsa til mín heiðurinn
af starfi hans, þar hafa svo miklu
fleiri komið við sögu og unnið
betur en ég. En það er lágkúru-
legt, og lýsir fyrirlitningu á skoð-
unum fólks og sjálfstæði, að bera
samstarfsmönnum mínum eins
og Gunnhildi Bragadóttur,
Tryggva Gíslasyni og Brynjari
Skarphéðinssyni, svo aðeins séu
nefnd þau sem rituðu undir
boðsbréfið, það á brýn að þau
gangi í þessu máli erinda heirns-
kommúnismans. Og þeir 17
ræðumenn sem lýstu í almennu
umræðunum andstöðu sinni við
álver eiga það ábyggilega ekki
skilið af Degi að ritstjórnarfull-
trúi blaðsins gefi það til kynna að
þeir séu hlaupatíkur mínar og
Alþýðubandalagsins.
„Og ló frá víða“
Grein þín er býsna klókindalega
stíluð og gæti sem best þjónað
því hlutverki sem henni er líklega
ætlað; - að fæla menn frá fundar-
sókn og hræða þá til að skrifa
ekki undir mótmælin gegn álver-
inu, þar sem þetta sé allt saman
frá kommunum komið. Þetta á
við um þá sem ekki voru á fund-
inum og treysta frásögn þinni, en
um hana má hafa orð Njáluhöf-
undar um Gunnar Lambason er
hann sagði frá Njálsbrennu: „Um
allar sagnir hallaði hann mjög til
og ló frá víða.“ Ég býst hins veg-
ar við að flestum sem voru á
fundinum finnist greinin líkari
því að afi hans Hérastubbs bak-
ara, eða einhver af þeirri ætt hafi
skrifað hana, eða hvað sagði ekki
Mikki refur um hann?
Það þjónar stíl þínum vel að
byrja á því að ljúga upp á mig
ummælum. Ég skal að vísu játa
að ekki man ég orðaskipti okkar
er ég heilsaði þér í Freyvangi ná-
kvæmlega - átti heldur ekki von
á að lesa um þau á prenti. En ég
fullyrði að þú manst þau ekki
betur, enda gættir þú ekki þeirrar
sjálfsögðu reglu blaðamannsins
að skrifa það strax niður sem þú
ætlar að hafa orðrétt eftir. Én
tvennt er það í setningunni: „Nú
verða allir álversmenn í Önguls-
staðahreppi slegnir kaldir,“ sem
ég hef örugglega ekki tekið mér í
munn. í fyrsta lagi kann ég ekki
og nota því síður slettuna að „slá
einhvern kaldan“, og í öðru lagi
á ég ekkert sérstaklega sökótt við
álversmenn í Öngulsstaðahreppi,
og jafnvel þótt þeir reyndust vera
nokkrir átti ég ekki von á því að
hitta þá þetta kvöld. Viðbrögð
sveitunga þinna þar og manna úr
Hrafnagils- og Saurbæjarhreppi
sem einnig voru boðaðir til þessa
fundar, gáfu mér hins vegar til
kynna, að slíkir væru næsta fá-
séðir þar fremra. Og ég get ekki
neitað því, Gísli, að mér finnst
það nokkurt dramb að tala um
sjálfan sig í fleirtölu, voru fleiri
„slegnir kaldir“?
En þessi ummæli eru aukaat-
riði, þó að þau hafi því hlutverki
að gegna að gefa til kynna hvílík-
ur voðamaður hér sé á ferðinni,
jafnvel þótt sagt sé að hann sé
„besti drengur". En þú kannt
regluna sem Moncton forsetaefni
í Watergatesjónvarpsþáttunum
gaf mönnum sínum um hvernig
fást skyldi við andstæðinginn er
hann sagði: „Látum hann neita
einhverju." Hann vissi sem sé að
það er erfitt að hreinsa sig af
áburði sem fram hefur komið. En
því hef ég orðlengt um það sem
þú hefur eftir mér að þó að það
skipti engu efnislega geta áhrif
þess orðið nokkur. Þú vitnar
einnig til „Harðar vinar þíns
Garðarssonar“. Vonandi er rétt-
ar eftir honum haft en mér, og
það er rétt hjá þér að það er
sterkara að vitna til ummæla hans
en að skrifa það eftir sjálfum þér
sem sömu meiningar væri.
„Trúboð?“
Þú finnur að því að hópur frum-
mælenda hafi ekki verið nógu
breiður og segir: „Þeirra mál-
flutningur var trúboð." Glósu-
gangur þinn um erindi Finnboga
Jónssonar ætti að dæma sig
sjálfur, en því verður tæpast á
móti mælt að hann lagði málin
mjög hlutlægt fyrir, gerði grein
fyrir spám um atvinnuþróun og
álveri sem iðjukosti. Það eitt að
halda ekki blinda lofræðu um ál-
ver heitir hjá þér að Finnbogi
„væri þegar búinn að gefa sér
niðurstöðuna".
Enn svívirðilegri eru glósur
þínar um Þórodd Þóroddsson,
sem leyfði sér að benda á að
rannsóknir þyrftu að vera fjöl-
þættari og víðtækari áður en af
þeim yrðu dregnar ályktanir, og
til þeirra mætti ekki spara. Það er
nefnilega teygjanlegt hvað menn
vilja láta sér nægja, og raddir um
nauðsyn vandaðra vinnubragða
eiga það ekki skilið að vera
dæmdar úr leik með svívirði-
legum aðdróttunum eins og þú
lætur þér sæma um Þórodd.
Bjarni Guðleifsson mælti gegn
álveri af ýmsum ástæðum, og
nefndi fjölmarga aðra girnilegri
iðnaðarkosti, og Eiríkur í Arnar-
felli talaði einarðlega gegn ál-
vershugmyndum. En erindi
þeirra Finnboga og Þórodds um
atvinnuþróunina og rannsóknirn-
ar voru hlutlæg erindi sérfræð-
inga sem full þörf er á að fólk fái
að heyra ekki síður en einhliða
rök gegn álveri. En er rétt að
saka „starfshóp gegn álveri" um
að hann hampi ekki áköfum stór-
iðjuáróðri anstæðinganna? Mað-
ur skyldi ætla að þeir gætu rekið
trúboð sitt sjálfir. Það hafa þeir
þegar gert og eiga sér talsmenn
víða og innhlaup í fjölmiðla. En
þögnin vinnur þó kannski best
með þeim, og það var tilgangur
þessara funda að rjúfa hana, sem
góðu heilli hefur tekist. í lýð-
ræðisríki er upplýsingaskylda
sjálfsögð og nauðsynlegt að gefa
fólki þess kost að lýsa skoðunum
sínum í ræðu og riti. Til móts við
þessa lýðræðisskyldu höfum við
komið, og við verðum ekki sökuð
um að vilja ekki uppfræða lýð-
inn. Það hafa hins vegar álfurst-
arnir og handbendi þeirra enga
löngun til að gera, heldur fara
sínu fram án þess að spyrja og án
þess að vilja hlusta.
Undirskriftasöfnun
Og þá verð ég enn að víkja að
þínu hlutverki Gísli, en þér virð-
ist sérlega umhugað um að reyna
að drepa niður umræðuna og
marka ég það þá af hinni lymsku-
legu grein þinni sem ég hef nú
verið að svara, og viðbrögðum
þínum við skrifum Bjarna Guð-
leifssonar í vetur. Þær raddir
virðist þú ekki hrifinn af að fái að
heyrast ■ án athugasemda. Ég
vona hins vegar að ritstjóri Dags
birti þessa grein án þess að ein-
hverju verði aftan í hana hnýtt,
eins og ritstjóra sæmir.
Þú gerir töluvert úr því að til-
lagan í Freyvangi hafi „aðeins"
SpytjumfyL
„Nú verda allir álvcrsmcnn
i Ongulsstaöahrcppi slcgnir
kaldir,** sagdi Erlingur Sig-
urðarson þegar vid hittumst
í upphafi fundar álversand-
stædinga í Freyvangi á
þriðjudagskvöldid. Prátt
fyrir þad vard ég nú ekki var
við neinn kulda frá Erlingi,
enda er hann besti drengur,
sem hefur sterka trú en ekki
skoðun í álversmálinu.
Umræddur fundur var
auglýstur sem „upplýsinga-
fundur vegna álvcrs við
Eyjafjörð14, en fundarboð-
endur voru starfshópur gegn
álveri. Reyndin varð líka sú,
að fremur var um „innræt-
ingarfund“ að ræða en „upp-
lýsingafund“. Frummælend-
ur töluðu flestir gegn álveri
samkvæmt sinni trú. Feirra
málflutningur var trúboð.
Raunar reyndi Finnbogi
Jónsson að leggja málið fyrir
fundarmenn með faglegum
hætti, en það gerði hann
cins og sönnum alþýðu-
bandalagsmanni sæmir.
Hann sagðist vilja skoða ál-
verskostinn grannt og síðan
taka ákvörðun að þcirri
skoðun lokinni. Vonandi
meinar Finnbogi þetta, en af
orðum hans mátti samt
marka, að hann væri þegar
búinn að gefa sér niöur-
stöðuna. Það hefur Þórodd-
ur E. Þóroddsson, starfs-
maður Náttúrugripasafns-
ins, þegar gert og fer ckki
dult með. Hann vinnur þó
að rannsóknum á hugsan-
legri mengunarhættu frá ál-
veri. Veit ég raunar ekki til
hvers hann er að eyða
kröftum sínum í það starf,
þar sem hann hefur þegar
komist að niðurstöðu. Hann
á ef til vill eftir að finna rök-
in fyrir niðurstöðunni?
„Bændur og búalið. Fræð-
ist um álver við Eyjafjörð.
Takið þátt í umræðum. Tak-
ið afstöðu,“ sagði í fundar-
boðinu. Þarna hefði átt að
standa: „Bændur og búalið,
komið í heilaþvott, berið
fram vitnisburð og standið
fast gegn álveri.“ Þctta heföi
verið heiöarlegra orðalag.
Hitt heitir að sigla undir
fölsku flaggi og ég veit ekki
hvort starfshópurinn gegn
álveri siglir þannig vísvit-
andi eða óvart. Ég hefncfni-
lega grun um að kveikjan að
þessum hópi sé komin frá
Alþýðubandalaginu um Erl-
ing Sigurðarson, þar sem
það hafi þótt vænlegra til ár-
angurs að láta „þverpólitísk
grasrótarsamtök", eins og
Tryggvi Gíslason orðaði
það, færa boðskapinn á
torg. Og fyrsti þáttur trú-
boðsins tókst vel, sctn lýsir
sér best í orðum Harðar vin-
ar míns Garöarssonar í
fundarlok: „Hefur þú nokk-
urn tíma setið trúarsam-
komu sem þessa
minn?"
Tryggvi Gíslason
blákalt fram í útvarp
að ailir fundarment
verið samhuga í a
unni gegn álveri. I
Tryggvi eins vel og
þctta er ekki rétt, et
ályktun fundarins
samþykkt með atk
unt helmings fundari
Eg hygg að hinn helr
inn vilji bt'ða eftir
stöðum rannsókna og
svo. Pað ætla ég
að gera, því m
Erlingur Sigurðarson.
verið samþykkt með 59 atkvæð-
um - en gegn aðeins einu - á
meira en 100 manna fundi. Ég
hygg að því ráði þó einkum smá-
ágreiningur sem upp kom um
meðferð tillögunnar en það að
aðrir hafi verið henni andvígir.
Auk þess var klukkan nokkuð
farin að ganga tvö þegar hún kom
til atkvæða og sumir farnir af
fundi. En þetta rökstyð ég með
því að á fundinum var kynnt og
fór af stað undirskriftasöfnunm,
gegn álveri við Eyjafjörð og efn-
islega samhljóða tillögunni. Frá
því hefur þú ekki sagt í Degi, en
ég skal upplýsa þig um að 89
manns höfðu skrifað undir í
fundarlok, og hafa því kannski
sumir talið að samþykki tillög-
unnar væri tvíverknaður og ekki
greitt atkvæði af þeim sökum.
Frásögn af þessu hefði kannski
átt heima í fréttinni af fundinum
en af óskiljanlegum!? ástæðum
birtist hún ekki, eða kannt þú
einhverjar skýringar á því? Grein
þína skil ég hins vegar sem að-
vörun til fólks um að skrifa ekki
undir þetta vonda plagg, þegar
það kynni að birtast mönnum að
óvörum.
200 störf eða 8.000?
Ég ætla ekki að ræða efnislega
við þig um röksemdir með og
móti álveri hér og nú, enda gefur
grein þín alls ekkert tilefni til
þess. Én er það ekki skrýtið, að
sumir vilji selja orku sem kostar
60 aura að framleiða til stóriðju
fyrir 30 aura, eins og nú er gert?
Ér það ekki líka skrýtið að ein-
hverjir vilji auka erlendar skuldir
þjóðarinnar um 30-50% til að
virkja fyrir stóriðju af þessu tagi,
þegar borin von er að fá kostnað-
arverð fyrir orkuna? Og er það
ekki skrýtið að til að stækka ál-
verið í Straumsvík eins og ríkis-
stjórnin vill nú láta gera, þurfi að
taka 4 milljarða að láni til Lands-
virkjunar, og er þá orkusöluverð-
ið ekki séð? En fyrir þessa fjár-
festingu fá aðeins um 100 manns
vinnu í hinum nýja hluta álvers-
ins. Væri þessum 4 milljörðum
hins vegar varið til lánasjóða iðn-
aðarins mætti sjá 3.500-4.000
manns fyrir vinnu. Og báðar
tölurnar geta svo tvöfaldast sé
þjónustunni bætt við. Hvort er
nú gáfulegra að sjá 200 eða 7-
8.000 mönnum fyrir vinnu ef það
kostar svipað?
Auk þessara efnahagslegu raka
eru svo fjölmörg önnur, náttúru-
farsleg, félagsleg og atvinnuleg,
sem ég orðlengi ekki um hér.
Þessi grein kemur of seint fyrir
sjónir lesenda til að hægt sé að
hvetja þá til að koma á fundina í
Hlíðarbæ og á Svalbarðseyri til
að hlusta sjálfir og taka þátt í um-
ræðunum. En í næstu viku verða
fundir á Dalvík og á Akureyri 26.
júní, og þar geta menn kynnt sér
hvað við höfum fram að færa, svo
að þeir þurfi ekki að treysta vill-
andi skrifum um málið.
Vertu svo blessaður, Gísli
minn og líði þér sem best.
17. júní 1984
Erlingur Sigurðarson.