Dagur - 13.07.1984, Page 4

4 - DAGUR - 13. júlí 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 150 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 22 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDA3TJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Leysa þarf heimavistarmálin
Innritun í Verkmenntaskól-
ann á Akureyri, sem form-
lega tók til starfa í sumar, er
nú lokið og er ljóst að að-
sókn í þær greinar sem þar
verða kenndar hefur aldrei
verið meiri. Alls hafa sótt
um nám á hinum ýmsu
brautum Verkmenntaskól-
ans 750 manns, þar af um
250 sem búsettir eru utan
Akureyrar. í þeim skólum
sem Verkmenntaskólinn
hefur tekið við, þ.e. Iðnskól-
anum, framhaldsdeildum
Gagnfræðaskólans og
Hússtjórnarskólanum, voru
innritaðar samtals 610
nemendur í fyrra, þannig að
ljóst er að aðsókn í verknám
hefur aukist gífurlega.
Ýmsar nýjar námsgreinar
hafa verið teknar upp, sem
ekki hafa áður verið kennd-
ar utan höfuðborgarsvæðis-
ins og eykur það val ungs
fólks og hefur vafalaust
haft áhrif á þessa miklu
aukningu. Með enn auknu
námsvali má búast við því
að sífellt fleiri sækist eftir
námi í verkmenntun í sínu
heimahéraði og frá ná-
grannabyggðum. Þó eru
nokkrir erfiðleikar enn
óyfirstignir í þessu sam-
bandi, en það eru heima-
vistarmál aðkomunem-
enda.
Þörfin fyrir heimavistir er
mjög mikil og hefur farið
vaxandi. Nú búa um 150'
manns á heimvistum
Menntaskólans á Akureyri
en annar eins fjöldi aðkomu-
nemenda skólans leigir
á heimilum úti í
bæ. Þegar við þetta bætast
250 aðkomunemendur
Verkmenntaskólans eru
þarna komnir 400 nemend-
ur sem leysa þurfa hús-
næðismál sín með þessum
hætti. Hætt er við að eftir-
spurn eftir húsnæði verði
langt umfram framboðið og
því verði nauðsynlegt að
byggja fleiri heimavistir fyr-
ir aðkomunemendur.
Nefnd sem fjallaði um
þetta mál komst að þeirri
niðurstöðu að þörfin fyrir
heimavistarhúsnæði væri
mjög mikil og að best væri
að leysa hana með því að
byggja við heimavistir
Menntaskólans, en tiltölu-
lega stutt er á milli þessarar
tveggja skólastofnana. Þeir
sem að þessum málum
vinna í umboði nemenda
eiga hins vegar allt undir
fjárveitingavaldinu komið,
eins og er með flesta hluti
sem tengjast menntamál-
um.
Sú mikla aðsókn sem er í
hinn nýja Verkmenntaskóla
sýnir ótvírætt að þörfin fyrir
aukna þjónustu á þessu
sviði er mikil. Menntaskóli
hefur verið Akureyrarbæ og
Norðlendingum ómetan-
legur og svo mun einnig
verða um Verkmenntaskól-
ann, ef rétt verður á málum
haldið. Verkmenntir hafa
ekki verið allt of hátt
skrifaðar í íslensku skóla-
kerfi undanfarna áratugi.
Vonandi er nú að verða
breyting þar á, þvi fátt er
mikilvægara fyrir framtíðar-
uppbyggingu íslensks þjóð-
félags en vel menntað fólk,
bæði til hugar og handa.
Ál eða álar?
Það er sannarlega fjör í bænum
þessa dagana. Maður kemurekki
svo inn í sjoppu eða fær sér labbi-
túr í Göngugötunni án þess að
rekast á undirskriftalista, blöðin
bæði í bænum og jafnvel utan
hans eru undirlögð greinum oft á
tíðum svæsnum og stóryrtum, og
á hverju götuhorni má heyra
menn hnakkrífast um sama
hlutinn. Málm einn léttan og þar-
afleiðandi eftirsóttann í orku-
kreppu nútímans, eða öllu heldur
það hvort hefja skuli framleiðslu
málms þessa sem ál er nefndur
samkvæmt tillögu málverndunar-
sérfræðinganna, en kallaður alu-
minium á tungum þeirra þjóða
sem menntaðar vilja telja sig.
Orðið ál er á okkar ástkæra máli
farið að hafa tvenns konar merk-
ingu. Annað hvort eitthvað í lík-
ingu við „Sesam opnist þú,“ eða
hókus pókus, eða þá „mengun",
og „félagsleg röskun“, allt eftir
því hvort það er Valgerður
Bjarnadóttir eða Jón Sigurðarson
sem á pennanum halda.
Nauðsyn
a tvinn uuppbyggingar
Það kann að hljóma furðulega,
en heitustu fylgjendur, og heit-
ustu andstæðingar álvers við
Eyjafjörð eiga sitthvað sameigin-
lega, fyrir utan glórulaust ofstæk-
ið og tilfinninga hitann. Það er
ekkert vafamál að hvoru tveggja
vilja sinni heimabyggð allt hið
besta, að hún megi verða annað
og meira en bara sumarbústað-
asvæði fyrir þá sem um stundar-
sakir vilja komast burt úr
rigningunum fyrir sunnan án þess
að þurfa að flýja sæluna þar með
öllu, því auðvitað er það hin
mesta fásinna að fara að búa á
veðursælum en fjármagnslausum
stað. Og það eru flestir sammála
um það að þjóðhagslega hlýtur
að vera mjög hagkvæmt að efla
byggð við Eyjafjörð inni í miðju
landinu.
Því er ekki að neita að stað-
setning álvers hér við fjörðinn
yrði á ýmsan hátt mikil lyftistöng
fyrir byggðina. Hér myndu skap-
ast mörg atvinnutækifæri bæði
beint og óbeint, og hingað myndi
leita umtalsvert fjármagn, sumir
segja of mikið miðað við fjölda
þeirra nýju starfa sem skapast
myndu.
Helstu veilurnar í málflutningi
álsinna verður að telja það
hversu blindir þeir eru á aðra
valkosti f atvinnumálum. Það er
annaðhvort ál eða auðn. Þá eru
þeir ef til vill ekki nógu varkárir
hvað varðar viðskiptin við er-
lenda auðhringa, en það er nú
ekki nein ný bóla að við liggjum
hundflatir fyrir þeim. Sögu þessa
undirlægjuháttar má reyndar
rekja allt til ársins 1906 þegar
slíkum hring var veitt einokun á
fjarskiptum okkar við önnur
lönd, og það eru ekkert ýkja
mörg ár síðan þingmenn allra
flokka lýstu því yfir, og máttu
vart vatni halda, að ekki mætti í
neinu skaða hagsmuni hins
danska hrings þegar Skyggnir var
reistur. Og þegar á að semja við
erlenda auðhringa, eins og sjálf-
sagt er að gera í vissum tilvikum
þá passa pólitíkusarnir sig á að
skipa í samninganefndirnar menn
sem annaðhvort semja af sér, eða
alls ekki neitt í stað þess að skipa
harðskeytta samningajaxla til
dæmis af vinnumarkaðinum.
Ógnvekjandi
mengunarvaldur
Andstæðingar álvers hafa ekki
síður en fylgjendur þess ýmis
haldbær rök á takteinum. Þeir
benda réttilega á mengunarhætt-
una hér inn í inniluktum firði, og
á heitum og mollulegum sumar-
dögum er því ekki að neita að
þessi rök vega þungt. Þá benda
þeir á hið einhæfa vinnuafl sem
álver þyrfti það er að segja karl-
pening á besta aldri svo og félags-
lega röskun eða mengun, en þess
má geta að vafalaust myndu
sumarbústaðir sunnanmanna
valda slíkri mengun, og væntan-
lega yrði ekki síður þröngt fyrir
dyrum margra bænda af þeirra
völdum engu síður en af völdum
álvers, og skal þó engan veginn
gert lítið úr þeirri hættu.
Stærsti gallinn á málflutningi
álversandstæðinga er þó tvímæla-
laust sá hversu gjörsamlega
ómögulegt virðist vera fyrir þá að
benda á einhverja aðra mögu-
leika í atvinnuuppbyggingu sem
þó allir ættu að sjá. Jú menn hafa
nefnt ræktun fisks sem áll nefnist,
og ekki má rugla saman við
málminn ál, enda nafn fiskiteg-
undarinnar karlkyns, en málm-
sins hvorugkyns. Ræktun ála og
annars fiskakyns er nú mjög
nefnd sem lausn allra mála, og
nú keppast til dæmis afsakandi
útgerðarmenn við að fjárfesta í
henni. Að sjálfsögðu á kostnað
þjóðarinnar, og hver veit nema
þeir geti út á þetta útvegað sér
eitt stykki fjölskylduferð fyrir
fjölskylduverð til að kynna sér
fiskirækt, verst að hún er lítið
stunduð í sólarlöndum. Það er al-
veg laukrétt hjá Tómasi Inga,
einum hinna skeleggari álvers-
andstæðinga að fyrirtækin, meðal
annars hér við fjörðinn hafa ekki
of mikið eigin fjármagn enda dýrt
að kosta fjölskylduna til sólar-
landa á hverju ári jafnvel oftar,
en þetta lagar auðvitað engin
gengisskráning, hún veldur auð-
vitað bara verðbólgu ef hún er
lækkuð, og við verðbólguna vilja
jú víst allir vera lausir.
Þriðja leiðin
Það er erfitt að gera sér grein fyr-
ir því hvorir eru fjölmennari ál-
sinnar eða álandstæðingar. Hvor-
ir mega sín meira þeir sem allt
sitt traust vilja setja á hvorug-
kynsálið eða karlkynsálinn, og
heldur verður nú að telja allt
undirskriftabrölt þessara tveggja
hópa hjákátlegt, ekki hvað síst
vegna þess að fólk veit varla hvað
það er að skrifa undir, enda
frumkönnunum varðandi álver
ekki lokið fyrr en í fyrsta lagi um
áramót.
Út úr þessum ógöngum er til
leið sem allir sanngjarnir menn
ættu að geta sætt sig við. Hún er
sú að menn sliðri svo sverðin og
bíði niðurstaðna þeirra rann-
sókna sem í gangi eru. Jafnframt
verði hafin skipuleg könnun á
öðrum leiðum í atvinnuuppbygg-
ingu. Þegar svo þessar niður-
stöður liggja fyrir ætti að leggja
álmálið undir dóm kjósenda í
allsherjaratkvæðagreiðslu. Þang-
að til á auðvitað að eyðileggja
alla undirskriftalista svo þeir
verði hvorki notaðir né misnot-
aðir. Það mætti vel hugsa sér að
umrædd atkvæðagreiðsla færi
fram samhliða næstu bæjarstjórn-
arkosningum að tveimur árum
liðnum, ef menn verða þá ekki
uppteknir við að kjósa um eitt-
hvað annað stórmál eins og til
dæmis bjórinn. Reyndar ættu
menn frekar að rífast svolítið um
hann núna í gúrkutíðinni ef
menn endilega þurfa á deiluefni
að halda til að lífga hana upp.
Bjórinn er alltaf bráðskemmti-
legt umræðuefni, en álmálið er
alltof alvarlegt til þess að deilur
um það geti talist dægrastytting.
Á þessum barnalegu álversdeil-
um sem nú eiga sér stað tapa
allir, og þeir mest sem vilja veg
okkar fögru byggðar sem mestan.
Reynir Antonsson