Dagur - 13.07.1984, Síða 8

8 — DAGUR — 13. júlí 1984
Helgarviðtalið: Stefán Þorvaldsson langferðabílstj óri:
NÚTÍMA
ÚTILEG UMENN
Ég arkaði irm á Bifröst um daginn og spurði eftir Stefáni Porvaldssyni. „Hann er nú
ekki við í augnablikinu, en hann kernur bráðlega. Fáðu þér sæti og bíddu eftir
honum, “ svaraði rnér vingjarnlegur maður sem talaði mikið í síma. Og ég beið.
Hlustaði á nokkra starfsmenn inni í kaffistofu segja skondnar sögur. Ein var um
mann sem ekki hafði fengið það í 11 ár. Pað var tnjög fyndin saga. Svo leið og beið
og Stefán kom. Hann tók vel í erindi mitt, en það var smá spjall á meðan hann œki
sem leið lægi í Varmahlíð. Par ætlaði ég að stökkva út en hann héldi síðan áfram að
aka vörum Kaupfélagsins til Reykjavíkur. Við settumst inn í A-344 og ókum afstað.
Fyrst var þó tekinn tengivagn sem flytja átti heyvinnuvélar til Akureyrar. Ég varð dá-
lítið hissa þegar Stebbi myndaðist við að taka beygju inn í bæ. ,/Etlaðru einn rúnt á
þessu 23 tonna tæki?“ Hann œtlaði bara aðeins að koma við heima.
Hraði og verðbólga
Vi<1 vorum rétt komin út úr bæn-
um þegar spurningarnar tóku aö
dynja á Stcfáni, sem svaraði öllu
af yfirvegari ró. Ég hafði þaö á
tilfinningunni að bílstjórar væru
almennt rólyndismenn og Ijúf-
menni.
- Hvað ertu búinn að keyra
leiöina Akureyri-Reykjavík-Ak-
ureyri lengi?
„Ég byrjaöi 1970 og reiknaðu
svo! Ég hef vcrið í þessu starfi
óslitiö síöan. Það hefur mikið
breyst á þeim tíma. Ég byrjaði á
7 tonna bíl og þá tók.það daginn
að losa og lesta hann. Núna keyri
ég 12 tonna bíl og er 'h dag að
losa og lesta. Það er orðinn svo
óskaplegur hraði á öllu. Vörurn-
ar þurfa helst að vera komnar á
áfangastað í síðasta lagi strax!
Þegar verðbólgan var sem mest
þá mátti ekki safnast upp neinn
lager og þá var keyrt og keyrt. Ég
segi nú ekki aö þaö liafi verið
pantað fyrir daginn en það lá viö.“'
- Af hverju eruð þið orðnir
svona fljótir að losa og lcsta nú í
seinni tíð?
,.Það gcra brettin. Vörurnar
eru vel flestar keyrðar að bílnum
á brettum og þá tekur enga stund
að henda þeim upp í bílinn. Það
léttir okkur starfið mikið, ég get
sagt þér það að þetta eru oft
bölvuð átök og streð að standa í
þessu."
- Það hljóta að hafa orðið um-
talsverðar breytingar á 14 árum?
„Það er óhætt að segja það.
Það er einkum hraðinn, áður var
írekar rólegt yfir þessu, ekkert
stress. Það er hins vegar yfirgnæf-
andi núna. Núna förunt við oft
einir, en áður vorum við nokkrir
saman í hóp og þá stoppuðum við
lengur og kjöftuðum saman. En
bílarnir hafa breyst til batnaðar.
Þeir fara miklu betur með mann
þessir nýju bílar. Það er t.d. mik-
ill munur að hafa kojuna. Maður
er oft þreyttir á þessum ferðum
og þá er gott að henda sér í koju.
Sérstaklega þegar ekið er að næt-
urlagi, þá er maður oft þreyttur
þegar lagt er af stað.Oftast eru
menn búnir að fá meira en nóg
þegar búið er að losa og lesta, en
þá cr u.þ.b. 10 tíma akstur eftir.
Ef allt gengur að óskum. Það fer
eftir árstíma.“
Vetur, sumar vor og haust. Við
förum að tala um árstíðirnar og
Stebbi teygir sig í Winstonpakk-
ann. Segir oft betra að keyra á
veturna. Af hverju? Jú, þá er
minni umferð, minna ryk, vegur-
inn er oft betri, einhvern veginn
léttari.
Veðrið
- Ég hélt það væri svo ömur-
legt að keyra yfir vetrarmánuð-
ina. Ófærð og snarvitlaust veður.
„Það er misskilningur. Mér
finnst vera orðið miklu snjólétt-
ara en var. Ég man eftir því að
einu sinni var Öxnadalsheiðin
lokuð upp undir 3 vikur. Ég var
þá að koma að sunnan og náði af
einhverjum ástæðum ekki lest-
inni sem var að fara yfir. Ég var
staddur hjá Kotum og það skóf
helvíti mikið svo hefillinn treysti
sér ekki á móti mér. Það var ekki
um annað að gera en snúa við, ég
vissi að Drangur var á Króknum
og keyrði þangað, lestaði og
stökk um borð kom sjóleiðina
heim. Núna er alltaf mokað tvisv-
ar í viku yfir veturinn og þó mað-
ur hreppi misjöfn veður og verði
stopp á leiðinni um tíma, þá er
bara að bíða eftir mokstursdegi.
Við hlustum gaumgæfilega á
veðurspána og ef hún er slæm
reynum við að komast á undan
veðrinu. Það heppnast stundum
annars verðum við strand. Já, við
erum oft að keppa við veðrið.“
„Eitt sinn var ég uppi við
Grjótá í kalsaveðri og ófærð. Þar
kolfesti ég mig og ekkert gekk.
Ég var talstöðvarlaus og gat ekki
látið vita af mér. En þetta bjarg-
aðist allt saman, ég lagði mig og
svaf í rólegheitum. Það komu bíl-
ar daginn eftir og allt í fína. En
þú verður að athuga það, að oft
er dýrvitlaust veður heima þegar
lagt er af stað, en skiptir alveg
þegar komið er yfir Öxnadals-
heiðina og þar er komið blíð-
skaparveður. Svo er það annað,
það oft afskaplega þreytandi að
keyra í steikjandi sól og hita.“
Kvenfólk og
krappur dans
- Það hefur engin kona verið
í þessu starfi?
„Ekki er það nú ennþá. Þær
virðast fara með meira í rútubíla-
bransann. En konur geta gert alla
skapaða hluti.“ Hann lítur á mig
og brosir. „Þær eiga alveg að geta
verið í þessu starfi. Að minnsta
kosti keyrt, það eru átök við að
losa og lesta eins og ég sagði
áðan.“
- Þið eruð fjölskyldumenn, en
hljótið að vera ákaflega lítið
heima.
„Já, við erum lítið heima og ég
er hræddur um að við gerum lítið
af heimilisverkunum. Við getum
ekki gert alla þá hluti sem kon-
urnar vilja að við gerum á heimil-
um.“
Við keyrðum framhjá bíl þar
sem verið var að skipta um dekk.
Hafði sprungið. Ég fór að hug-
leiða hvort ekki væri erfitt að
skipta um dekk á stórum flutn-
ingabílum.
„Það er ekki svo erfitt, vara-
dekkið er undir bílnum núorðið
og það er auðvelt að ná því. Á
gömlu bílunum voru dekkin uppi
á þaki og það var töluvert vesen
að príla upp til að ná í það. En
það er ekkert leiðinlegt að skipta
um dekk. Þegar veðrið er eins
gott og í dag þá er það ágætis til-
breyting að bregða sér út. Svo er
annað mál þegar veðrið er leiðin-
legt. Einhvern veginn er það nú
svo, að manni finnst sem oftar
springi þegar veðrið er vont, þá
tekur maður meira eftir því.“
Útilegumenn.
- Þú hefur keyrt á milli í 14 ár.
hvað er það sem heillar?
„Það er eitthvað við þetta.
Þegar komið er út á þjóðveginn
er maður sjálfs síns herra. Þú átt
veginn þegar hver kólómetrinn
á fætur öðrum er lagður að baki.
Þú nálgast áfangastaðinn æ meir
og nærð ákveðnu takmarki. Ef ég
er of lengi á sama stað án þess að
fara út á þjóðveginn, þá vil ég
ólmur komast af stað aftur.“
Ég hefstundum sagt að
þetta sé ekki ósvipað
sjómennskunni
„Þetta er einhver fiðringur. Eða
flækingseðli. Mér líkar þessi
flækingur vel. Oft er ég meiri-
hluta sólarhringsins í bílnum,
hann er annað heimili manns.
Það má orða það svo að við sem
stöndum í þessum séum nútíma
útilegumenn. (Hvar er þá
Halla?). Við leggjum okkur bara
þar sem við erum í það og það
skiptið. Kaupfélagið hefur leigt
herbergi fyrir sunnan fyrir okkur
bílstjórana, en nú erum við á göt-
unni. Ég hef undanfarið sofið í
bílnum þegar ég er í Reykjavík.
Legg honum gjarnan á planinu
fyrir utan Landflutninga, þar sem
miðstöð okkar er fyrir sunnan.
Það er ekki hægt að negla
niður eitthvað ákveðið og segja:
Þetta er það sem heillar í þessu
starfi. Það er svo ótalmargt. Ég
hef kynnst góðu fólki á leiðinni,
það kemur smám saman, svo er
skemmtilegt að fylgjast með
bændum vinna verk sín. Ósjálf-
rátt geri ég það, þessi er kominn
svona langt í heyskapnum og
þessi svona. Það liggur við að ég
taki eftir einhverju nýju í hverri
ferð. Landið er aldrei eins. Veðr-
ið og árstíðirnar gera það að
verkum að það er alltaf hægt að
sjá eitthvað nýtt. En stundum
keyri ég hálfblindandi og af
gömlum vana.“
- Áttu einhvern uppáhaldskafla
á leiðinni?
„Ekki er það. En einu sinni
þótti mér leiðin frá Blönduósi og
að Staðarskála fremur leiðinleg.
Hún hefur skánað mikið eftir að
vegurinn lagaðist. Mér finnst ég
kominn ansi langt þegar ég hef
náð Húnaveri.“ En Hvalfjörður-
inn? „Mér finnst Hvalfjörðurinn
fallegur og ekkert leiðinlegt að
keyra hann. Öxnadalurinn getur
hins vegar orðið býsna langur,
sérstaklega á leiðinni heim. Þetta
er alveg að koma, en samt . . .
Það er stundum dálítið syfjað
andrúmsloftið á leið niður hann,
einkum um nætur.“
Talið beinist að vegamálum
bæði í okkar heimahéraði og
annarra. Það er til skammar
hversu lítið er um bundið slitlag
út frá Akureyri og þá er átt við
Þjóðveg nr. 1, ekki Dalvíkurveg-
inn. Stefán heldur að við eig-
um ekki nógu duglega þingmenn
í kjördæminu. Eru þeir þá dug-
legri fyrir vestan okkur? „O sei,
sei já, mikil ósköp, það hlýtur að
vera. Vegurinn hér í Öxnadaln-
um er líklega sá elsti á allri leið-
inni til Reykjavíkur."
„Erum við ekki nógu dugleg að
kvarta eða hvað? Eitthvað er
það.
Draugar og
dáindismenn:
í fátækt minni hér á árum áður
(það hefur breyst mikið!) ferð-
aðist ég stundum á milli Akureyr-
ar og Reykjavíkur með Kaupfé-
lagsbíl, þar af þrisvar með
Stebba. Eg spyr hann um far-
þega.
„Það er ekki oft sem ég hef
farþega. Helst ef ég kannast við
fólkið. Ég geri lítið af því að taka
ókunnuga. Oft fer ég seint af stað
að sunnan og þá er best að vera
Texti: mþþ.