Dagur - 27.07.1984, Blaðsíða 4
4-DAGUR-27. júlí 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUFI:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 150 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 22 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Iðnþróun fyrir
Norðurland
Framan af öldinni byggðist
vöxtur þéttbýlis á Norðurlandi
að mestu á sjávarútvegi, þjón-
ustu við landbúnað og sjávar-
útveg og úrvinnslu landbúnað-
arafurða. Á síðasta áratug
fjölgaði íbúum Norðurlands
meira en landsmeðaltal, sem
ekki hafði gerst áður á þessari
öld. Þetta mátti þakka aukinni
sókn á fjarlæg togaramið og
fjölgun togara, auk þess sem
vöxtur var í iðnaði og opinberri
þjónustu. Þannig bættust við
nær 1.000 störf við sjávarútveg-
inn á þessum áratug og svipuð
aukning varð í opinberri þjón-
ustu. Samhliða vaxandi atvinnu
jukust meðaltekjur á Norður-
landi umfram það sem gerðist í
öðrum landshlutum. En dýrðin
stóð ekki lengi, því þegar í lok
áratugarins heyrðust raddir,
sem vöruðu við því sem fram-
undan var. Þetta kemur m.a.
fram í „Iðnþróunaráætlun fyrir
Norðurland", sem lögð var fram
á Fjórðungsþingi Norðlendinga
á Akureyri 1980. Sigfús
Jónsson, þáverandi starfsmað-
ur byggðadeildar Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins, var
einn þeirra sem vann að gerð
hennar. Hann sagði m.a. þegar
hann kynnti áætlunina á þing-
inu:
„Þrátt fyrir þessar framfarir
að undanförnu, er ekki útlit fyr-
ir nema mjög takmarkaðan
hagvöxt á svæðinu á næstu
árum, án sérstakra aðgerða.
Orsakast það af því að fyrirsjá-
anlegt er að mun minni vöxtur
verður í framtíðinni í þeim þrem
greinum sem mest hafa vaxið
síðan 1970."
Síðar í erindi sínu sagði Jón:
„Af framansögðu er ljóst að ef
ekki kemur til sérstakt átak til
eflingar iðnþróun, mun iðnaður
ekki geta orðið sá vaxtarbrodd-
ur framleiðsluatvinnuveganna
sem þarf til þess að öllum nýlið-
um á vinnumarkaði svæðisins
gefist kostur á atvinnu heima
fyrir. “
Jón kom víða við í erindi sínu,
en í lok þess kynnti hann til-
lögu þeirra sem að iðnþróun-
inni störfuðu og sagði: „Þar
sem verulegt átak þarf til upp-
byggingar á iðnaði á næstunni
er lagt til að byggðasjóður veiti
á hverju ári næstu þrjú árin fjár-
hagslega fyrirgreiðslu að fjár-
hæð 500 m.kr. til iðnaðar á
Norðurlandi á verðlagi 1. sept-
ember 1980. Dregið verði úr
lánum til sjávarútvegs á Norð-
urlandi sem þessari aukningu
nemur. “
Margt athyglisvert kom fram
í þessari iðnþróunaráætlun og
greinargerð Jóns og félaga
hans. En því miður var lítið gert
með þau aðvörunarorð sem þar
var að finna. Iðnþróunaráætl-
unin er einhvers staðar rykfall-
in í skúffu. Það er enn verið að
tala um að það verði að gera
eitthvað, „til að tryggja að ný-
liðum á vinnumarkaði svæðis-
ins gefist kostur á atvinnu
heima fyrir." Minna er um að
verkin hafi verið látin tala. Ein-
staka bjartsýnismenn hafa tek-
ið til hendinni, en það dugir
ekki til. Það er krafa Norðlend-
inga, að stjórnvöld beiti sér fyr-
ir markvissum aðgerðum í iðn-
þróun á Norðurlandi og veiti
sérstaklega til þess fé. Og það
fé á ekki að þurfa að sækja til
Reykjavíkur. Miðstöð fram-
kvæmdanefndar iðnþróunar-
innar á að vera á Akureyri.
- GS
Fyrirsögn greinarkorns þessa kann
að sýnast nokkuð kunnugleg í augum
einhverra, og þeir hinir sömu hafa al-
veg á réttu að standa, ef þeir telja sig
hafa séð hana einhvers staðar eða
heyrt. Hún er nefnilega stolin og það
ekki frá neinum smákörlum. Sjálfu
Hinu Opinbera, eða öllu heldur þeim
armi þess sem Ríkisútvarp er nefnt.
Hér er nefnilega um að ræða nafn á
einum flokki þess sérkennilega af-
brigðis auglýsinga sem tilkynningar
nefnist hér á landi, og er í sjálfu sér
ekkert verra að kalla svo, heldur en
til dæmis skilaboð eins og Kaninn
gjarnan nefnir auglýsingar. í þeim
flokki auglýsinga sem hér um ræðir
eru þulin upp kostaboð ferðaskrif-
stofanna, sem allar lofa okkur ódýrri
sól og sumarsælu, og inn á milli fljóta
svo orðsendingar sérleyfishafa,
gjarnan um breyttar eða bættar áætl-
anir. Svo sannarlega þægilegt
áheyrnar eftir að búið er að hóta
manni lögtaki, lokun á rafmagni eða
afklippingu bílnúmera, svo að nokk-
ur af píningartólum valdamannanna
séu nú nefnd.
Dýr sól eða ódýr
Einhvers staðar stendur víst skrifað
að sólin skíni jafnt á réttláta sem
rangláta, og um þetta mun vart vera
deilt. Hitt er svo öllu umdeildara
hvort sólin sé dýr eða ódýr þegar
búið er að pakka hana innan í lit-
prentaða bæklinga ferðaskrifstof-
anna, og selja ásamt flugi og gist-
ingu, meira að segja með helmings
barnaafslætti eða meir.
Nýverið var í okkar ágæta Ríkisút-
varpi einkar fróðlegur umræðuþátt-
ur, einmitt um þetta mál, hvort sólar-
landaferðir eru dýrar eður ei. Nú
blandast engum hugur um það að
sólarlandaferðir frá íslandi eru
dýrar, og hljóta jafnvel að verða það
sakir legu landsins hér lengst norður
í Dumbshafi. Það var þó óþarfi að
tefla þarna fram þrem eða fjórum
gegn einum til að koma þessari stað-
reynd til skila. Einhvern tíma hefði
þetta að minnsta kosti meðal krakka
verið kallað að ráðast á minni
máttar.
En þó svo að sólarlandaferðir
verði ef til vill alltaf fremur dýrar
hérlendis þegar á heildina er litið,
þá er ekki þar með sagt að ekki megi
lækka verð þeirra, og umfram allt
gera þær hlutfallslega ódýrari fyrir
það fólk sem raunverulega þyrfti á
slíku að halda, til dæmis öryrkja,
ungt verkafólk og einstæða foreldra
og það án þess að ferðaskrifstofurnar
þyrftu að tapa umtalsverðum upp-
hæðum. Þetta mætti til dæmis gera
með því að afnema barnaafslætti,
nema um sé að ræða einstæð foreldri,
þessara afslátta njóta hvort eð er
ekki önnur börn en þeirra foreldra
sem annað hvort skrifa ferðina á
fyrirtækið, og gera það reyndar fyrst
og fremst til að fá aukagjaldeyri út á
krakkana, eða börn þeirra sem hafa
há laun opinber eða óopinber. Einn-
ig mætti lækka þessar ferðir með því
að bjóða gistingu á ódýrari hótelum
en nú er. Islendingar fara tæplega til
sólarlanda til að kúldrast inni í hús-
um þannig að gistingin þarf varla að
vera neinn lúxus. En framar öllu
verður að koma þvf þannig fyrir að
þeir borgi sínar ferðir sem borgað
geta þannig að hægt verði að huga að
hinum sem minna hafa milli hand-
anna.
Glímt við þjóðveginn
En það eru engan veginn allir sem
fara til sólarlanda, og kemur þar
bæði til þjóðrækni mörlandans og
blankheit, þó svo að það sé víst orðið
lítið ódýrara að ferðast innanlands
en utan. Og þörfum þess fólks sem
annað hvort kýs eða neyðist til að
verja fríinu til að skoða sitt eigið land
má ekki gleyma, og þá ekki heldur
þörfum þeirra útlendinga sem í sí-
auknum mæli leggja það á sig að
ferðast alla leið hingað til að berja
fósturjörðina okkar sem við öll erum
svo stolt af, augum. Og einmitt um
þessar mundir stendur hin árvissa
glíma landans við þjóðveginn sem
hæst, nær reyndar hámarki núna
fyrstu helgina í ágúst.
En það er ekki eingöngu hið afr-
íska þjóðvegakerfi sem fólk verður
að glíma við vilji það leggja leið sína
um landið. Þar kemur einnig til bens-
ínverð sem vart á sinn líka. Margir
vilja kenna þar um óhóflegum
álögum hins opinbera, en það er þó
ekki nema hluti af skýringunni. Það
getur tæpast leikið nokkur vafi á því
að hið þrefalda dreifikerfi á Rússa-
olíunni sem við höfum, skilar eigend-
unum dágóðum hagnaði. Að minnsta
kosti hafa þeir efni á að fjárfesta í
ýmsum harla fjarskyldum hlutum svo
sem myndbandaleigu, þar sem þeir
hafa meira að segja tök á að yfir-
bjóða Sjónvarpið, en það er svo sem
engin furða þó að olíukóngar á ís-
landi vilji sjá þjóðinni fyrir sínu sárt-
saknaða Dallas, þegar aðrir bregð-
ast. Það skyldi þó aldrei vera að á
meðal þeirra leyndist svo sem einn
JR? Hann átti það nefnilega til að
braska með lóðir. En það eru fleiri
en túrhestar einir sem verða fyrir
barðinu á olíuverðinu. Sagt er að út-
gerðin sé einnig að sligast undan því,
og hvað sem annars má um útgerðar-
menn ýmsa segja, þá er enginn vafi
á því að olíukostnaður er verulegt
vandamál hjá ýmsum útgerðarfyrir-
tækjum. Þó eitthvað af olíukostnað-
inum sé eflaust í raun húsgögn, sólar-
landaferðir og pelsar, þá er það ör-
ugglega ekki hjá öllum. En lítil von
verður að teljast til þess að olíuvið-
skipti landsmanna verði rannsökuð
á næstu árum, svo vel hafa olíufélög-
in komið sér fyrir, hafa jafnvel átt
fulltrúa í ríkisstjórnum allmarga
undanfarna áratugi.
Karnival og kántrý
Vafalaust hrjá ýmis önnur vandamál
ferðamenn á íslandi, en fyrirbæri það
sem þjóðvegakerfi er kallað, og hátt
bensínverð, en einnig hefur margt
áunnist hvað varðar bætta þjónustu
við ferðamenn. Langar mig sérstak-
lega að minnast á viðleitni fólks á
hinum ýmsu stöðum til að laða að
ferðamenn með alls kyns uppákom-
um. Má í því sambandi nefna hið
komandi „karnival“ okkar Akureyr-
inga, og hið bráðsniðuga framtak
Hallbjarnar á Skagaströnd, kántrý-
hátíðina. Hliðstæða hluti mætti vel
hugsa sér miklu víðar og gjarnan ár-
vissa á hverjum stað. Þetta myndi
efla atvinnulífið á þeim stöðum sem
nú eiga undir högg að sækja vegna
samdráttar í sjávarútvegi. Svona við-
leitni mætti jafnvel styrkja af al-
mannafé, til dæmis þeim fjármunum
sem ausið hefur verið í hið botnlausa
fyrirtæki þeirra Reykvíkinga sem
nefnt hefur verið því hástemmda
nafni Listahátíð. Hér er í rauninni
verið að gera tillögu um það að Lista-
hátíðin verði færð út um allt landið
og henni dreift yfir allt sumarið undir
ýmsum nöfnum, allt eftir getu og
vilja hvers staðar.
í framhaldi af þessum hugmyndum
um að skipta þannig Listahátíð upp í
tíma og rúmi, mætti hugsa sér að þeir
staðir sem sýna framtak í ferðamál-
um (t.d. meðal annars þeir staðir
sem héldu hátíðir og uppákomur
styrktar af almannafé, gjarnan með
menningarlegu ívafi án þess að
gleyma alþýðleikanum), fengju ein-
hvers konar löggildingu sem „ferða-
mannastaðir“, en slíkar löggildingar
þekkjast til dæmis í Frakklandi og
veita meðal annars viðkomandi stað
rétt til að reka spilavíti sem annars
eru bönnuð. Hér á landi væri til
dæmis hægt að hugsa sér að þessir
staðir fengju leyfi til sölu á sterkum
bjór, en þessi tillaga fellur sjálfsagt
ekki í kramið hjá nefndinni sem
marka átti stefnu í áfengismálum, og
mikið hefur verið hlegið að nú í
gúrkutíðinni, enda áttu aðilar ferða-
mála þar víst engan fulltrúa þótt
furðulegt sé, né þeir sem atvinnu
hafa af veitingarekstri. Áfengismál
eru þó ekki bara heilbrigðis- og
dómsmál, þau eru líka atvinnumál og
ferðamál.