Dagur - 27.07.1984, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 27. jútí 1984
Það er margan ungling-
inn sem dreymir um að
halda utan og kynnast
menningu sem er ólík
þeirra eigin. Flestir telja
það þroskandi að sjá sig
um í heiminum, en sitja
ekki alltaf heima á sömu
hundaþúfunni, þó
öðrum líði ágœtlega
með það og þroskist vel.
AFS skiptinema samtök-
in gera mörgum ung-
lingnum kleift að dvelja
hjá fjölskyldu í fram-
andi landi í eitt ár eða
sumarlangt. Þau eignast
nýja mömmu, pabba,
systkini og að sjálfsögðu
ótal vini. Margir íslensk-
ir unglingar hafa verið
svo heppnir að komast
út á vegum AFS og nú
fyrir skemmstu luku
þrjú akureyrsk ung-
menni ársdvöl í Banda-
ríkjunum og Kanada.
Þau heita Hilma Sveins-
dóttir og Hrönn Péturs-
dóttir, þœr dvöldu í
Bandaríkjunum og Jón
Stefánsson sem dvaldi í
Kanada. Akureyrar-
deild AFS var stofnuð í
fyrra og þau eru fyrstu
skiptinemarnir sem fara
til þessara landa á henn-
ar vegum. Við fengum
þau Hilmu, Hrönn og
Jón til að gefa okkur
hlutdeild í því sem þau
upplifðu þetta ár sem
þau dvöldu í „landi
tœkifæranna“.
Hl Upphaf AFS
- Hvernig stóö á því að farið var að
skiptast á nemum milli landa?
Hilma: „Þetta byrjaði eiginlega í
fyrri heimsstyrjöldinni. Það voru amer-
ískir sjúkrabifreiðastjórar sem fóru til
Frakklands og með því átti að stuðla að
friði. Svo datt þetta niður þar til 1947
er farið var að senda nema milli landa.
En þetta er hugsað sem friðarsamtök."
Hrönn: „Nú er komið svo margt inn
í þetta, Bandaríkin senda kennara til
Sovétríkjanna og öfugt. Iðnnemar eru
líka sendir á milli.“
Jón: „Þetta ár sem við vorum úti
voru 8.000 skiptinemar í 60 löndum á
vegum AFS.“
Hrönn: „Ég heyrði að 27.000 skipti-
nemar hefðu reynt að komast að í
Bandaríkjunum einum á næsta ári, en
það fengust ekki heimili nema fyrir
3.000. Mér finnst það hrikalegt."
Jón: „Núna er þetta hugsað sem svo
að unglingar fari til annarra landa,
kynnist þar menningu og ólíku um-
hverfi, fari síðan heim og kynni það.“
Hilma: „Við áttum líka að kynna ís-
Hrönn, Nonni og Hilma öll vel hress eftir lærdómsríka dvöl fjarri heimahögum í 1 ár. En það er eins og þar stendur: Það besta við hverja ferð er að koma
heim aftur.
land í Bandaríkjunum og við kynnt-
umst skiptinemum alls staðar að úr
heiminum, þannig kynntumst við líka
þeirra menningu."
Hrönn: „Mér fannst ég læra mjög
mikið á þessu. Ég hafði aldrei hugsað
út í af hverju Bandaríkin eru eins og
þau eru í dag. Þau bara voru þarna og
mér fannst að þau hefðu alltaf verið
þarna eins og þau eru núna. Þegar ég
fór að læra sögu Bandaríkjanna fór ég
fyrst að velta því fyrir mér að þeir eru
ekki búnir að vera lengi það stórveldi
sem þeir eru í dag.“
er eitthvað fyrir utan Bandaríkin. Þau
eru númer 1,2 og 3, hinn hluti heimsins
skiptir litlu máli.“
Hrönn: „Mér fannst svo furðulegt
stundum, eins og með Olympíuleik-
ana, af því að ég var í Los Angeles þá
gat ég fylgst svo vel með þessu. Fólk
skilur ekkert í því að Sovétmenn vilji
ekki taka þátt í þeim, ég benti þeim á
að þeir voru ekki með í Olympíuleik-
unum í Sovétríkjunum 1980. Þeim
fannst það ekki vera það sama, þeir
höfðu rétt fyrir sér þá, en Sovétmenn
höfðu ekki rétt fyrir sér núna.“
Jón: „Rússar eru alltaf vonda fólkið,
þeim var kennt um allt. Bandaríkin og
Kanada eru frjálsustu lönd í heimi.“
Hilma: „Það er ekki nema von að
þetta sé svona, þetta er kennt í skólan-
um. í sögubókunum stendur að Banda-
ríkjamenn hafi stoppað bæði stríðin,
það sé allt þeim að þakka. Ég var með
þýskum strák í sögu og hann var mjög
hissa á þessu, Hitler var náttúrlega
verri en nokkur skepna."
Hrönn ásamt fjölskyldu sinni í páskaferðinni sem farin var til Yosemitc.
Hrönn er lengst til hægri á myndinni.
9 Við erum góðir,
Rússarnir
vondir
Hilma: „Þeir halda að þeir hafi æðis-
lega mikið vald í heiminum, meira en
þeir hafa. Þeir hugsa ekkert um að það
U Fjölskyldurnar
- En hvar nákvæmlega voruð þið og
hvernig líkaði ykkur við fjölskyldurn-
ar?
Hilma: „Ég var í Kansas City í
Missourifylki. Það er í Miðríkjunum.
Fjölskyldan sem ég var hjá er alveg
ágæt, ég held að ég hafi verið frekar
heppin. Ég eignaðist þarna foreldra og
5 systkini, en þau voru öll farin að
heiman, nema yngsta dóttirin sem er
jafngömul mér og við vorum auðvitað
mikið saman. Þau eiga blómabúð og
hjónin vinna bæði við hana, ég vann
þar stundum. Þau eru með þjónustu að
hjálpa til við brúðkaup og ég vann
stundum við það. Þau eru ekta amerísk
millistéttafjölskylda, tala mikið, eru
voðalega indæl og hjálpsöm.“
Hrönn: „Ég var í Los Angeles sem er
í Kaliforníu. Mín fjölskylda var alveg
frábær, þau eru reyndar ekki bandarísk
heldur finnsk og þýsk. Þau eiga eina
dóttur, sem lrka er jafngömul mér, eins
og systir Hilmu. Okkur kom öllum
mjög vel saman og þau vildu allt fyrir
mig gera.“
Jón: „Þetta var allt öðruvísi þar sem
ég var. Bærinn sem ég var í er nyrsti
bærinn í Albertafylki, þar búa um
1.000 Indíánar. Það er allt mjög frum-
stætt þarna og mér líkaði ekkert sér-
staklega vel við fjölskylduna. Ég kom
eiginlega bara heim til að borða og
sofa.“
j| Tilbúið þorp
- Jón, segðu okkur aðeins nánar frá
þessum bæ.
Jón: „Þetta er bara eins og geymslu-
staður. Áður fyrr komu hvítir menn
þarna til að kaupa skinnin af Indíánun-
um, þetta var verslunarmiðstöð. Þann-
ig var það þar til fyrir 15-20 árum. Þá
var ekki lengur hægt að lifa bara af
skinnaverslun, Indíánarnir vissu ekkert
hvað þeir áttu að gera, þeir fengu enga
menntun eða slíkt. Það var fyrirsjáan-
legt að þeir myndu flykkjast til stór-
borganna og verða þar vandamál. Það
vildi stjórn Albertafylkis hins vegar
ekki og bjó því til þetta þorp handa
þeim. Þarna voru sett niður mörg stór
hjólhýsi sem fólk býr ennþá í, sumir
hafa ekkert klósett bara útikamar og
það er ekki rennandi vatn nema í ein-
stöku húsi og örfáir hafa bæði heitt og
kalt vatn. í miðjum húsunum er ofn
sem kyndir upp allt húsið. Þetta er eins
og ef Danir kæmu hingað, rækju okkur
upp á Vatnajökul, létu okkur læra
dönsku og danska sögu.
í þorpinu eru 2 ættflokkar Indíána
og svo er fólk sem er orðið blandað,
hver flokkur hefur sína stjórn sem
reyna svo að koma sér saman um mál-
efni bæjarins. Einn ættflokkurinn átti
landið þarna og fyrir 1-200 árum seldi
hann ríkinu landið og þeir fá í staðinn
allt frítt frá ríkinu, hús, menntun og
bara allt, auk peninga til að lifa af. All-
ir í þorpinu fá peninga frá ríkinu, því
það er engin atvinna í bænum. Eina at-
vinnan þarna er vinna við að slökkva
skógarelda á sumrin og það eru ekki
nærri því allir í því. Lögreglumennirn-
ir, kennararnir og kaupmennirnir eru
allir hvítir, allir sem vinna eitthvað eru
hvítir. Indíánarnir drekka mjög mikið
því þeir hafa ekkert sérstakt að gera,
auk þess sem þeir verða mjög fljótt
drukknir, blóðið í þeim er eitthvað
öðruvísi.
Ég var í „High school" þarna í bæn-
um og það voru ekki nema 24 nemend-
ur í honum og 2 kennarar. Ég lærði
voðalega lítið, nema enskuna. Mér
fannst svona eins og ég væri kominn í
7. bekk aftur.“
- Hvernig gekk þér að aðlagast
þessu?
„Mér brá óneitanlega fyrst þegar ég
sá útikamrana við húsin, sem voru
ákaflega hrörleg. Ég var að hugsa um
að láta flytja mig, en svo þrjóskaðist ég
við og hugsaði með mér að ég fengi
aldrei aftur svona tækifæri í lífinu.“
■: Allt til Ameríku
- Af hverju völduð þið Ameríku og
hvað fannst ykkur sérstakt þar?
Hilma: „Ég valdi Bandaríkin af því
27. júlí 1984-DAGUR-9
að mig langaði að læra ensku, auk þess
vissi ég að það var margt að sjá þarna.
Það er svo margt öðruvísi en hér. Ég
get nefnt glæpi, sem er mikið af í öllum
stórborgum. í næstu götu við götuna
sem ég var í bjó mafíukarl og meðan ég
var úti var hann skotinn í bílskúrnum
heima hjá sér. Einnig fannst mér áber-
andi mikið af mannránum og það var
aðallega börnum sem var rænt. Það var
alltaf verið að auglýsa í sjónvarpinu
eftir krökkum sem hafði verið rænt.
Sumir ræna þeim bara til að eiga þau,
aðrir drepa þau og enn aðrir krefjast
lausnargjalds."
Hrönn: „Ég tók líka eftir þessu.
Daginn áður en ég fór heim var ég í
Ohio og sá þar plakat með myndum af
börnum sem hafði verið rænt 1979—’81
og það voru foreldrarnir sem voru að
auglýsa eftir þeim, þau héldu enn í
vonina. Mér fannst mjög gaman að
vera í Bandaríkjunum, ég kynntist
þarna alls konar menningu, trúar-
brögðum og slíku. Þetta er svo fjöl-
breytt land.“
Jón: „Ég var að pæla í að fara til Jap-
ans eða eitthvað annað, en það varð
ofan á að ég fór til Kanada. Mig lang-
aði að læra ensku og svo hugsaði ég
líka með mér að þarna kynnist maður
svo mörgu. Þú getur í rauninni fengið
allt í þessu landi sem þarf annars að
fara út um allan heim til að kynnast.
Það er þarna fólk frá svo til öllum þjóð-
um heims og það býr saman í hverfum,
heldur í sína menningu, þannig getur
maður kynnst svo mörgu í Ameríku.
Það sem réði því að ég valdi frekar
Kanada en Bandaríkin var að ég vildi
fá vetur og ég fékk vetur. Ég get ekki
lifað án þess að fara á skíði.“
Hrönn: „Það er eiginlega alls staðar
hægt að fara á skíði í Bandaríkjunum.
Það var ekki nema 2ja tíma akstur frá
LA í skíðaland og það kemur aldrei
vetur í LA, bara kalt og heitt sumar.
Það sem mér fannst dálítið skrýtið
þarna, var að það eru svo fáir sem geta
í rauninni sagt að þeir séu amerískir.
Við gerðum smákönnun í bekknum
mínum, hverjir gætu sagst vera amer-
ískir frá 2. ættlið og það voru 2 í bekkn-
um af 42. Hinir áttu allir ættir sínar að
rekja til annarra landa, aðallega
Evrópu.“
Hilma: „Mér fannst þetta líka
skrýtið, en ég þekkti einn Indíána sem
sagðist vera amerískur, hann gat ekki
annað.“
0 Unglingarnir
óþroskaðri
- Eru unglingarnir eitthvað öðruvísi
í Bandaríkjunum en hér.
Hrönn: „Mér fannst þeir vera
óþroskaðri úti. í skólanum sátu stelp-
urnar og lökkuðu á sér neglurnar,
bættu aðeins við andlitsmálninguna eða
tóku rúllurnar úr hárinu og greiddu sér.
Strákarnir hentu pappírskúlum í hvern
annan. Það var þetta sem skólinn gekk
út á.“
Hilma: „Mér fannst ég vera komin í
Gaggann aftur þegar ég kom í skólann.
Þau eru með skápa undir bækurnar í
skólanum og stelpurnar erum með
myndir af vöðvamiklum strákum og
strákarnir með léttklæddar stelpur.
Þetta er bara eins og í bíómyndunum.
Á hverjum degi þurfti maður að hlusta
á sögur um hverjir séu skotnir í
hverjum, hverjir séu í ástarsorg og
slíkt."
Hrönn: „Mér fannst þau heldur ekk-
ert stilltari en íslenskir unglingar, þau
drekka og reykja ekkert minna, það er
bara falið. Þau fara æðislega mikið á
bak við foreldrana. Marjúana er mikið
reykt þarna. Reykingar eru bannaðar
á skólalóðinni í skólanum sem ég var í,
en krakkarnir fóru inn í runnana og svo
gat maður bara gengið á lyktina eftir
því hvað þau voru að reykja."
Hilma: „Maður getur aldrei vitað
hvað krakkarnir eru að reykja. Það er
alltaf spurt: Með hvað ertu? Hass,
sígarettu? Ég fór á nokkra tónleika og
þar var allt vaðandi í marjúana, krakk-
arnir voru að vefja þetta fyrir framan
nefið á öryggisvörðunum og þeir skiptu
sér ekkert af þessu. Það er ekkert hægt
að gera, þetta er orðið svo algengt. Það
er líka fleira en marjúana. Ég þekkti
eina stelpu þarna, sem mér virtist við
fyrstu sýn mjög róleg og stillt. En svo
komst ég að því að hún drakk mikið og
var alltaf með fulla tösku af töflum.
Hún var að bjóða hinum og þessum,
róandi eða örvandi eftir aðstæðum.
Þetta kemur manni mjög á óvart því
krakkarnir virðast við fyrstu sýn vera
mjög stillt og heilbrigð."
Jón: „Krakkarnir þar sem ég var eru
bara alveg eins og við. Þau drukku
viskí og það er ekkert hægt að leyna
neinu í svona litlum bæ. Svo þegar ég
fór í stórborgirnar sá ég ýmislegt sem
ég hélt að væri bara til í bíómyndunum.
Það voru stundum haldin böll. Það er
braggi þarna í bænum, sem er nokkurs
konar félagsheimili þar sem allt var
gert. Þetta var nú ekkert æðislegt, en
það komu þó stundum hljómsveitir.
Mottóið var, drekktu nógu mikið og
þá er þetta allt í lagi.
Krakkarnir geta voða lítið gert. Þau
fara „down-town“ og hanga þar inni á
hamborgarasjoppum. Það var ein búð
í bænum, 2 hamborgarastaðir og
sjoppa. Svo var glápt á sjónvarpið. Þau
fengu sjónvarp fyrir 4 árum.“
Hrönn: „Böllin voru allt öðruvísi
hjá okkur. Maður gat ekki farið einn á
ball, það varð strákur að bjóða. Ég
held að það sé mjög slæmt, því þá kom-
ast sumir ekki á böllin."
Hilma: „Maður skemmtir sér heldur
ekki eins vel þegar maður þekkir strák-
inn eiginlega ekki neitt, það verða allir
svo stífir. Tvær stelpur mega ekki fara
saman og það finnst mér asnalegt.“
Sjá nœstu síðu
Þarna er Hilma ásamt nokkrum bekkjarsystkinum sínum eftir útskriftina í
maí. Þar útskrifast unglingarnir 18 ára úr High School. Hilma er þriðja frá
hægri.
p*
- Dagur ræðir við þrjá skipti-
nema sem nýkomnir eru
heim frá Bandaríkjunum
og Kanada
Viðtal: Helga Jóna Sveinsdóttir
JÓGÚRT JÓGÚRT JÓGÚRT
RABARBARI RABARBARI RABARBARI RABARBARI
Og nú er jógúrt komið
með rabarbara
::: Mjólkursamlag KEA
®®íb Akureyri Simi 96-21400