Dagur - 08.08.1984, Page 4

4 - DAGUR - 8. ágúst 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI:. 24222
ÁSKRIFT KR. 150 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 22 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GÍSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRÍKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Landið er að
sporðreisast
Dagur hefur margsinnis varað við þeirri búsetuþróun
sem átt hefur sér stað undanfarnar vikur, mánuði og ár.
í stuttu máli felst sú þróun í fólksflutningum frá lands-
byggðinni, ekki síst Norðurlandi eystra sem vestra, til
þéttbýlustu byggða landsins, Reykjavíkur eða nærliggj-
andi sveitarfélaga. Reykjavíkurblöðin hafa ekki gert
mikið úr þessari þróun, nema hvað hún fékk nokkra
umfjöllun í Þjóðviljanum nýverið og einnig í NT. Þjóð-
viljinn notfærir sér þessa búsetuþróun til að koma
höggi á ríkisstjórnina, en Þórarinn Þórarinsson er ekki
sammála þeim ásökunum í NT. Þar segir hann m.a.:
„Síðustu misseri hefur legið allt of stríður straumur
fólksflutninga frá landsbyggðarsvæðinu svonefnda til
höfuðborgarsvæðisins. Þetta er hvorugu svæðinu
heppilegt. Landsbyggðin tapar augljóslega á því að
missa marga af íbúum sínum í burtu. Á höfuðborgar-
svæðinu valda örir fólksflutningar þangað margvís-
legum vanda, félagslegum og fjárhagslegum.
Eins og vænta mátti reynir Þjóðviljinn að kenna ríkis-
stjórninni um þetta öfugstreymi. Sama gerði Hjörleifur
Guttormsson í grein sem hann birti í NT síðastliðinn
laugardag.
Bæði Þjóðviljinn og Hjörleifur Guttormsson láta ógert
að bregða upp mynd af því, hvernig nú myndi ástatt í
málefnum landsbyggðarinnar, ef fylgt hefði verið áfram
þeirri verðbólgustefnu, sem fylgt var síðasta stjórnarár
ríkisstjórnar dr. Gunnars Thoroddsen. Þá myndi at-
vinnureksturinn á landsbyggðinni vera kominn í kalda-
kol. Þá væri sannarlega hægt að tala um að landið væri
að sporðreisast.
Samdrátturinn á landsbyggðinni stafar fyrst og
fremst af þeim áföllum, sem sjávarútvegurinn hefur
orðið fyrir, en þar ber hæst samdrátt þorskaflans og
óheppileg áhrif, sem hafa hlotist af hækkun dollarans.
Áföll sem sjávarútvegurinn verður fyrir, bitna fyrst á
landsbyggðinni, því hann er undirstöðuatvinnuvegur
þar. Þegar atvinna við hann minnkar leitar fólkið eðli-
lega annað.
Viss þensla hefur skapast á höfuðborgarsvæðinu, en
hætt er við að hún verði aðeins tímabundin ef sjávarút-
vegurinn réttir ekki við. Áhrif af samdrætti sjávarút-
vegsins koma seinna fram þar en í dreifbýlinu, en þau
geta hins vegar orðið enn alvarlegri þar, þegar þau fara
að segja til sín.“
Hér er hvergi ofmælt hjá Þórarni, en því er hins vegar
ekki að leyna, að langvarandi samdráttur í atvinnulífi
landsbyggðarinnar ætti að vera kominn fram á höfuð-
borgarsvæðinu. En þar er enn „viss þensla", eins og
Þórarinn orðar það. Og þar virðist vera nægilegt fram-
boð á fjármagni, því þar vantar fólk til starfa í ákveðnar
starfsgreinar og þar eru boðin hærri laun, jafnvel helm-
ingi hærri en taxtar segja til um. Atvinnuöryggi og góð-
ar tekjur lokka fólk til sín. Þess vegna er það krafa
landsbyggðarfólks að fjármagni verði í auknum mæli
veitt út fyrir höfuðborgarsvæðið til atvinnuuppbygg-
ingar. Það þarf einnig að auðvelda ráðamönnum lands-
byggðarfyrirtækja leið að fjármagninu. Þeir hafa ekki
ráð né tíma til að velja leðurstóla „kerfisins" í Reykja-
vík. - GS
Minning:
Ý Margrét Hallgrímsdóttir
Fædd 13. desember 1916 - Dáin 18. júlí 1984
Hún Margrét er farin heim. Eftir
sitjum við vinir hennar og
spyrjum: „Hvers vegna er hún
kölluð burt? Hún sem átti svo
margþættar hugsjónir að lifa fyrir
og dugnaðinn til að koma þeim í
framkvæmd." Svör fáum við
engin, þannig eru rök lífs og
dauða.
Oft er það tilviljun ein sem
ræður hvaða tómstundastörf hin-
ir ungu velja sér og jafnan er það
aðeins afdrifaríkt lífi þeirra
sjálfra, þó eru þeir til sem með
slíku vali hafa áhrif á líf fjöldá
unglinga jafnvel svo hundruðum
skiptir. Ein slík var Margrét.
Hún kaus sem unglingur að starfa
innan skátahreyfingarinnar og
var virk í því starfi til dauðadags.
Kynni okkar Margrétar hófust
fyrir 40 árum er ég gekk í kven-
skátafélagið Valkyrjuna, en hún
var þar aðstoðarfélagsforingi.
Valkyrjan hafði þá náð þeirri
fótfestu í bæjarfélaginu að teljast
eftirsóknarverður félagsskapur
fyrir telpur og ungar stúlkur og
undir forystu þeirra Brynju Hlíð-
ar og Margrétar sannað tilveru-
rétt sinn.
Þá var verið að reisa útilegu-
skálann Valhöll í Vaðlaheiðinni,
fjármunir voru af skornum
skammti og vinnukrafturinn ekki
hár í loftinu, en það er óhætt að
fullyrða að bjartsýni og áræði
þeirra beggja ásamt fádæma vin-
sældum hafi lyft þar Grettistaki
enda var samvinna þeirra ein-
stök. Margar voru bátsferðirnar
sem farnar voru yfir í Valhöll til
vinnu og leikja, fjöruferðir og
varðeldar. Mér er óhætt að full-
yrða að á þennan hátt hafi augu
margra opnast fyrir þeirri nátt-
úrufegurð og útilífsparadís sem
við eigum hér allt í kringum
okkur.
Að Brynju látinni tók Margrét
við sem félagsforingi og gegndi
því starfi í 20 ár. Enn voru mörg
brýn verkefni sem biðu úrlausn-
ar, kaupa þurfti varanlegt fund-
arhúsnæði og fjármagna um leið
daglegan rekstur félagsins, allt
þetta krafðist mikillar útsjónar-
semi sem henni og samstarfsfólki
hennar tókst að leysa og nokkr-
um árum síðar var Valkyrjan
komin með varanlegan samastað
í eigin húsnæði.
Þótt skátastarfið lúti ætíð sömu
lögmálum gegnum tíðina, krefst
það sífelldrar endurnýjunar og
nýrra hugmynda til útfærslu á
verkefnum, hvað það snertir kom
sér vel hvað Margrét var hug-
myndarík. Hún kunni þá list að
ná eyrum hinna ungu og fá þá til
að hlusta, enda hafði hún alltaf
eitthvað að segja, orð hennar
voru aldrei marklaust hjal. Hún
var einstakur félagi, allt reyndist
svo auðvelt og einfalt í fram-
kvæmd ef hún var með, ráða- og
úrræðagóð. Hún var ekki fyrir að ,
berast á og öll sín störf vann hún
með því hugarfari að gott verk
ber launin í sjálfu sér.
Margar minningar sækja á hug-
ann bæði frá hinu daglega amstri
við að fá hlutina til að ganga sem
skyldi og undirbúningur stærri
verkefna og móta hér heima og
að heiman, þegar reynt var að
vanda sem best til alls og mikil
vinna lá að baki, þá gladdi það
hana ekki síður en aðra ef heim.
var komið með viðurkenningu
um það að vel hefði til tekist.
Það kom í minn hlut að taka
við þegar Margrét hætti sem fé-
lagsforingi og þá reyndist hún
sem fyrr sá sanni vinur sem miðl-
aði ráðum af reynslu og mann-
viti, ráðum sem ávallt reyndust
þau bestu. Þessi hægláta kona
sem aldrei óskaði eftir að láta á
sér bera, en vann verk sín í
hógværð, átti svo miklu að miðla
af lífsreynslu og var svo góður
mannþekkjari.
Eftir að hún dró sig í hlé sem
félagsforingi starfaði hún meira
en áður í félagsskap eldri skáta
St. Georgsgildinu og þar sem
annars staðar var hún valin til
forystu og starfaði þar af lífi og
sál til hinstu stundar.
Þó störfin í skátahreyfingunni
væru fjölmörg gaf hún sér samt
tíma til að sinna öðrum áhuga-
málum og gekk þar að verki með
sama áhuga.
Við vinir hennar og félagar úr
skátahreyfingunni kveðjum hana
með söknuði og þökkum henni
öll þau ár sem hún gaf þessari*
hreyfingu krafta sína heil og sönn
og við þökkum hvert og eitt allar
þær ánægjustundir sem við áttum
saman.
Margrét mín. Að leiðarlokum
langar mig að þakka þér sérstak-
lega alla þína vináttu og góðvild
við mig og mína fjölskyldu. Við
mæðgurnar eigum svo margar
góðar minningar úr berjaferðum,
náttúruskoðun hvort heldur var
til að hlusta á lækjarniðinn eða
dást að fallegu blómi, koma í
Valhöll uppáhaldsstað okkar
allra. Og ekki síst samverustund-
irnar heima hjá þér, allt þetta lifir
í fjársjóði endurminninganna.
Hafðu hjartans þökk fyrir allar
góðar stundir, kannski við hitt-
umst síðar við Valhöll þegar lúp-
ínan blómstrar og horfum á sól-
arlagið.
Hulda Þórarinsdóttir.
n Minning:
T Dr. Trausti Einarsson
prófessor
Fæddur 14. nóvember 1907 - Dáinn 25. júlí 1984
„Undramaður Trausti. Hann hef-
ur vakið Geysi í Haukadal upp
frá dauðum. Þið fáið hann.“
Þannig ávarpaði Sigurður Guð-
mundsson skólameistari okkur
stærðfræðideildarnema fjórða
bekkjar að hausti 1935. En þá var
stærðfræðideild endanlega komin
á laggirnar í MA, með tilkomu
dr. Trausta Einarssonar, sem
aðalkennara. Hann var þá ný-
kominn frá námi í Þýskalandi,
með doktorsgráðu í stjörnufræði
frá Göttingen.
Trausti var afbragðs kennari,
skýr og ákveðinn. Hann, stærð-
fræðikennarinn, lagaði framburð
okkar .Norðlendinganna. Við
héldum fyrst í stað að hann ætl-
aði að innleiða einhvers konar
þýsk „h“ en við nánari gát varð
okkur ljóst að það var „h“ þeirra
Vestmannaeyinga, við urðum að
gera skýran greinarmun á „kvað“
og „hvað“. Hann gerði okkur ljós
skörp skil á milli þess að „vita“
og „vita ekki“. Við áttum svo að
beita hugmyndaflugi á hið
óþekkta og brjóta það niður.
Gilti einu hvort verið var í
kennslustofu eða úti í vetrarríki
í Útgarðsferð. Hann var sannur
vísindamaður, það leyndi sér
ekki.
Árið 1944 missti Akureyri tök-
in á honum. Hann var kallaður
suður til að byggja upp með
öðrum Verkfræðideild Háskóla
íslands. Eftir þennan ljóngáfaða
eljumann liggur geysimikið ævi-
starf. Að beita stærðfræði og eðlis-
fræði á torræð verkefni jarðvís-
inda var köllun hans. Yfirgrips-
mestu verkefni Trausta voru
vafalítið mælingar á segulsviði
berglaga og mælingar á þyngdar-
krafti jarðar, og svo athugun
varðandi fræðilegar kenningar
um streymi heita vatnsins og ótal
margt fleira.
Trausti var stofnfélagi Jökla-
rannsóknafélags íslands og veitti
félaginu forustu um skeið. Hann
beitti sér fyrir vísindalegri rann-
sókn á jökuifarginu og á hreyf-
ingum hafíssins. Trausti skrifaði
mikið um loftslagsbreytingar í
sambandi við mótun landsins.
Innan vébanda félagsins átti ég
mikið og gott samstarf við
Trausta, svo það er margs að
minnast og þakka að leiðarlok-
um.
Það er vert að gefa því gaum,
að nú undir lok júlímánaðar,
mældist einn daginn mestur hiti
á landinu á Grímsstöðum á
Fjöllum, en á sama tíma var hafís
að læðupokast upp að Gjögurtá.
Fljótt á litið virðist þversögn í
þessu. En þeir sem hafa kynnt sér
rit Trausta, frá því fyrir röskum
30 árum, um hafís og vindstefnur
á Grænlandshafi (t.d. Náttúrufr.
’50), sjá strax að hér var að verki
á báðum stöðum suðvestanáttin,
sam hellti vætu dag eftir dag yfir
Reykvíkinga. Þetta er einfalt
dæmi og auðskilið, en mér býður
í grun að jarðvísindamenn eigi
eftir á ókomnum árum að sækja
fróðleik og hugdettufóður í rit-
verk dr. Trausta.
Sigurjón Rist.