Dagur - 10.08.1984, Qupperneq 9

10. ágúst1984-DAGUR-9
fM M jfjaíkf:g
já Sigurði Jósefssyni, bónda og fjallamanni með meiru
eða þar til yngri maðurinn slapp ofan
í læk og bleytti sig. Gerði hann ekk-
ert í því strax heldur hélt áfram.
Lentu þeir í 20 gráðu frosti og þarf
þá ekki að spyrja að því, manninn
kól. Þeir félagar rétt drógust til
byggða og við þíddum hann upp
hérna, en allt kom fyrir ekki. Hann
var fatlaður maður á eftir. Parna
kemur berlega í ljós munurinn á því
að vera óreyndur og hafa reynslu.
Reynsla er mönnum nauðsynleg í
fjallaferðum sem og góður útbúnað-
ur.
Gamall skólabróðir minn, Magnús
Hallgrímsson, er alvanur fjallgöngu-
maður og veit hvernig á að búa sig út
og bregðast við hlutunum. Af honum
hef ég margt lært. Það er gott er
menn fá tækifæri til að læra af reynd-
um mönnum.
Aldrei hef ég lent í mannraunum í
mínum fjallaferðum en ég hef notið
þeirra mjög og finnst fátt jafn
skemmtilegt og að ferðast um
óbyggðir. Eitt sinn var ég inni í
Laugafelli og sá miðnætursólina baða
sig í hásumardýrðinni, það var stillt
og kyrrt og allt eins og gullofið. Þetta
var næstum eins og opinberun. Til
samanburðar um andstæðurnar í ör-
æfaferðum þá get ég sagt þér frá því
að tveimur dögum seinna voru Sunn-
lendingar að koma norður á hestum
þessa sömu leið og ég hafði farið.
Þeir hrepptu hið versta kalsaveður
og komu kaldir af vosbúð og hraktir
til byggða. Menn verða alltaf að vera
við hinu versta búnir er þeir fara upp
á öræfin, veðrið getur breyst á auga-
bragði og eins gott að hafa góðan út-
búnað.
Hríðin lamdi
húsþökin
Fólk héðan úr sveitinni fer oft í ferðir
inn í Grána, en það er skáli sem
stendur inn hjá Laugafelli og á hann
sér merkilega sögu. Það var afasystir
mín Sesselía Sigurðardóttir sem var
aðalhvatamaður að byggingu
gangnamannakofans. Tildrög þess
eru þau, að sonur hennar ungur, Jón
að nafni, var í göngum þar efra
ásamt fleirum er gerði aftakabyl. Það
var hörkuveður í byggð, snjóbylur
mikill og lamdi hríðin húsþökin.
Ekki svaf Sesselía mikið þá nótt, en
hét hún því að stuðla að því að byggt
yrði yfir menn og hesta ef sonur
hennar kæmi heill af fjöllum. Það
gerði hann og hófst Sesselía þá
handa að safna fé og safnaðist vel,
einkum í hreppunum hér í Eyjafirði
og á Akureyri auk þess sem Skagfirð-
ingar og fleiri tóku þátt í fjársöfnun-
inni. Síðan var drifið í að kaupa efni
og var það flutt að vetrar- og vorlagi
á sleðum upp að Geldingsá. Þar var
reistur gangnamannakofinn Gráni,
en nafn sitt dró hann af reiðhesti
Sesselíu er verið hafði henni mjög
kær. í Grána geta 4 menn sofið and-
fætis og pláss er fyrir 10 hesta ef
þröngt er setið. Það hefur mörgum
þótt gott að koma í Grána og hugsað
hlýtt til Sesselíu fyrir framtakið.
0 „Pú bláfjalla
geimur“
Þegar Gráni var 50 ára var ákveðið
að þar yrði mannfagnaður og stóð
sonur Sesselíu, sá er heill kom heim
úr leitum fyrir honum. Fóru margir
bílar saman í lest um Hólafjall að
veislufagnaði. Það var fólk hvaðan-
æva að, fólki er þótti vænt um Grána
og vildi heiðra minningu Sesselíu frá
Jökli. Ég varð Jóhanni Konráðssyni
samferða og ég gleymi því aldrei að
þegar okkur allt í einu birtist sýn yfir
öræfin, þá hóf hann upp raust sína og
söng svo undir tók: Þú bláfjalla geim-
ur. Það var ógleymanleg stund. Það
er alveg stórkostlegt þegar öræfin
opnast manni, maður keyrir upp eina
hæð og þá opnast skyndilega útsýni,
víður fjallahringur hvert sem augað
eygir, það er eins og dregið sé frá
leiktjaldi, og það stórfenglegu leik-
tjaldi.
Jón, sonur Sesselíu, lét byggja lítið
sæluhús sem stendur í hvamminum
rétt hjá Grána, þar heitir Sesselíubær
og var hann reistur í tengslum við 50
ára afmæli Grána. Þangað hefur þótt
gott að koma á köldum haustdögum
og þar hafa oft orðið fagnaðarfundir
er Eyfirðingar og Skagfirðingar hitt-
ust þar í sameiginlegum leitum sem
því miður hafa nú verið lagðar af.“
Það er greinilegt að Sigurður er
mikill fróðleiksbrunnur og hefur
margt að segja um ferðir og ferðalög,
en ég bað hann samt að venda sínu
kvæði í kross og segja frá sjálfum sér,
búskap sínum og einu og öðru er til
félli.
r Að hleypa
heimdragan-
um
„Ég er fæddur og uppalinn hérna á
Torfufelli og hef verið hér allt mitt líf
svo að segja. Ég átti nú alla tíð
kindur, en það eru 37 ár síðan ég fór
að leggja inn mjólk og hóf þar með
praktískan búskap. Hér á Torfufelli
höfum við hjónin búið í 30 ár og
helsti afrakstur okkar búskapar eru 8
börn og 9 bamabörn. En það má
koma fram mér og mínum búskap til
afsökunar að aldrei hef ég í bænda-
skóla komið. Ég valdi mér aðra leið,
fór í Menntaskólann á Akureyri og
af þeim tíma hefði ég alls ekki viljað
missa. Ég var í skólanum á þeim
tíma er Sigurður Guðmundsson var
að hætta og Þórarinn Björnsson að
taka við. Ég kynntist báðum þessum
mönnum og þeir voru stórmerkir
menn báðir tveir. Ég var eldri en
flestir skólafélagar mínir og ég er enn
að dást að því hversu vel þeir tóku
sveitamanninum sem var af allt öðru
sauðahúsi en þeir. Ég hitti suma
skólafélaga mína stundum enn og
þeir eru alltaf sömu góðu félagarnir.
Þó ég brygði mér burtu við og við,
þá var ég alltaf með hugann meira og
minna heima. Hér er líka ágætt að
búa, þó ég hafi svo sem ekki kynnst
öðru. En það er sagt að heimskt sé
heimaalið barn og ég held að það
hafi allir gott af því að hleypa heim-
draganum.
Hvað búskapinn varðar, þá er ég
að draga saman seglin. Dóttir mín og
tengdasonur eru tekin við kúabúinu,
en við höfum um 30 kýr. Ef ungt fólk
vill taka við búskap þá er sjálfsagt að
gefa því tækifæri. Það er alltof oft
sem unga fólkið sækir á mölina. Ég
er enn með æmar, hef um 200 fjár.
Hefur heldur fækkað á undanförnum
árum.
0 Traustur land-
búnaður í
hverju landi
Við stundum því þennan blandaða
hefðbundna búskap sem núorðið er
baggi á þjóðfélaginu. Umræður um
landbúnað hafa verið háværar á
undanförnum árum og gagnrýni á
hann mikil, en ég held að það hljóti
að vera meðmæli með honum. Það er
betra þegar talað er um hlutina,
heldur en að þeir séu þagðir í hel.
í samræmi við umræður síðustu
ára hef ég heldur fækkað hjá mér og
það gefur ekki góða raun. Þegar
bændur eru búnir að koma sér upp
aðstöðu sem kostar gífurlega fjár-
muni, þá er erfitt þegar einungis hluti
hennar er nýttur og menn eru hvattir
til að minnka við sig. Ég held að
bændur á hverjum tíma bregðist vel
við umræðum í þjóðfélaginu, en það
er ljóst að marka verður nýja stefnu
í landbúnaðarmálum. Forsvarsmenn
í landbúnaði eiga að gefa ákveðna
línu, en þeir hafa verið hikandi við
það. Þessi mál eru erfið viðureignar,
en það verður að taka þau föstum
tökum. Ég er ekki hlynntur kjarn-
fóðurskatti, en hann er stjórnunar-
tæki sem notað er á bændur, annað
stjórnunartæki er kvótinn og hann tel
ég betri en kjamfóðurskattinn. Þegar
bændur hafa aðlagað sig kvótanum
þá vita þeir að hverju þeir ganga.
En stórmál framtíðarinnar í land-
búnaði er að stórefla verður íslensk-
an fóðuriðnað. Fiskúrgangur, gras-
kögglar og heykögglar geta sparað
kjarnfóður. Svo er mikið fóðurgildi í
meltu og mysu, það eru ótal mögu-
leikar í fóðurframleiðslu sem þarf að
íhuga betur. Landbúnaðurinn er í
svo örri mótun að það er ósanngimi
í því að ætlast til að hann sé fullkom-
inn eins og margir vilja halda. Hann
er háður sveiflukenndu tíðarfari og
allir hugsandi menn hljóta að sjá að
hvert land verður að hafa traustan
landbúnað að byggja á. Allt tal um
að betra sé og ódýrara að flytja inn
landbúnaðarvörur, eins og sum blöð
hafa haldið á lofti er bara praktísk
blaðamennska. Ég get ekki ímyndað
mér að þessir menn vilji í fullri al-
vöm halda þessum málstað fram, en
þeir hafa engar áhyggjur af því að
efnið er atvinnurógur.
0 Nœðir um
jaðar-
mennina
Þú spyrð um búskap svo framarlega
í Eyjafirði. Það er alltaf talað um að
í Eyjafirði sé veðursæld mikil, en það
er alltaf svo að harðbýlast er til dal-
anna. Það næðir um jaðarmennina,
það er meiri veðursæld í miðsveit-
inni. Fremstu bæir í hverri bæjaröð
standa yfirleitt á harðbýlasta land-
inu, en jaðrarnir em mikilvægir. Við
emm umkringd fjöllum og þau em
grundvöllur góða veðursins. Þau
loka verulega fyrir norðanáttina og
hafgolan nær lítið hingað inn, svo er
Kerlingu fyrir að þakka. Vorið er lík-
lega um viku seinna á ferðinni hér
fremst í dalnum, en það kemur. Það
ríður ekki hjá garði. Það verður til
þess við emm viku seinni með slátt.
En ein vika getur skipt sköpum, hún
hefur mikið að segja.
Fyrst við erum farin að tala um
veður, þá hefur konan mín, Svava,
séð um veðurathugunarstöð hérna og
það hefur margt merkilegt komið út
úr því. Við erum í 200 metra hæð yfir
sjávarmáli og það munar 0,7 gráðum
á hitastigi hér og á Akureyri. Það er
0,7 gráðum lægra hér að meðaltali.
Við losnum mjög oft við mikil frost,
því vindáttin fellur ofan í dalinn og
framkaliar hnúkaþey. Hæðin á fjöll-
unum framan við dalina hindrar að
kalt loft renni í logni niður í dalina
sem liggja frá Eyjafirði inn í hálend-
ið. Það er oft kaldara bæði austan og
vestan við okkur, þegar háþrýsti-
svæði er yfir landinu. Þó eru nokkur
frávik og þá myndast kuldapollar á
vissum stöðum. Hér er því oftast nær
prýðilegt veður. Það er ekki yfir
neinu að kvarta."
Nú hafði ég tafið Sigurð frá girð-
ingunum allan seinni hluta dagsins og
sýndi því á mér fararsnið. Spurði
hvursu langt væri til Akureyrar og
hvaða tíma tæki að aka þangað. Sig-
urður segir það vera um 40 kílómetra
til Akureyrar og „eitt sinn átti ég að
vera mættur hjá bankastjóra klukkan
hálf fjögur. Klukkan var nákvæm-
lega þrjú er'ég hafði lokið við að raka
mig og rauk ég því út í bíl, (nei, það
var ekki Land-Rover) og það stendur
heima að ég er mættur í bankann í
sömu mund og græna ljósið kviknar
hjá bankastjóranum."