Dagur - 07.09.1984, Blaðsíða 7
6 - DAGUR - 7. september 1984
7. september 1984 - DAGUR - 7
Dagur í heimsókn á kanínubúinu Auðkúlu í Svínadal:
— segir Halldóra Jónmundsdóttir, kanínubóndi
„Þetta er léleg eftir-
tekja, það eru bara
engin ber núna. Ég er
búin að vera í IV2 tíma
og rétt með botnfylli,
vanalega fœ ég 10 lítra
á sama tíma. Ég skil
bara ekkert í þessu. “
Það er Halldóra Jón-
mundsdóttir, húsfreyja
á Auðkúlu í Svínadal,
sem hefur orðið. Hall-
dóra var í berjamó er
okkur bar að garði og
var sótt til að spjalla
við okkur. En það
voru ekki ber sem við
œtluðum að frœðast
um, heldur kanínubú-
skapur sem rekinn er á
Auðkúlu og Halldóra
sér aðallega um. „Það
er rétt að maður fœr
ber og rjóma og ég sem
er berjasjúk. Það er
slæmt aðfá ekki í sultu
og saft. “ Halldóru
gengur illa að sœtta sig
við lélega berjasprettu
í Svínadal og kemst að
lokum að þeirri niður-
stöðu að hún verði lík-
lega að fara eitthvað
lengra til að fá ber.
Eftir kaffisopa göngum við
niður að fjósinu, en þar eru engar
kýr lengur heldur kanínur og
eithvað af hænum hefur þar að-
setur líka. Er við komum inn í
fjósið/kanínubúið sjáum við 2
lausa, hálfstálpaða unga á gólf-
inu. Halldóra grípur strax annan:
„Þetta er Sammi, hann er ævin-
týrakanína. Þannig var að við
tókum hann heim í hús og þar var
hann laus, gekk inn og út út kass-
anum sínum eins og hann vildi.
Einn daginn fóru hundarnir að
atast í honum og Sammi varð svo
hræddur að hann hljóp sem fætur
toguðu og hvarf út í buskann.
Heimilsfólkið svaf vart fyrir
áhyggjum næstu nætur og hafði
miklar áhyggjur af Samma. En
eftir 4 daga fannst Sammi í hey-
inu, þangað hafði hann forðað
sér á hlaupunum, allir urðu ákaf-
lega glaðir og hann er nú uppá-
haldskanínan á bænum.“
Sammi er nú settur ofan í kassann
hjá systkinum sínum. Halldóru
er greinilega mjög annt um dýrin
sín og hugsar vel um þau. Næst
sýnir hún okkur Evu, fallegasta
kvendýrið á bænum. „Þetta er
prinsessan á bænum, alveg sér-
staklega fallegt dýr. Það komu
Þjóðverjar hingað í sumar og
þeir voru mjög hrifnir af Evu.
Þessir Þjóðverjar fóru hringferð
Það fer vel um dýrin hjá Halldóru og greinilegt að hún ber mikla umhyggju fyrir þeim, það er ekki bara gróðasjónarmiðið. Ekki munum við
hvað þessi heitir, en nógu falleg er hún.
um landið og leiðbeindu um kan-
ínuræktina, kenndu okkur að
klippa þær og þar fram eftir göt-
unum. í framhaldi af Jjví voru
stofnuð félög á hverjum stað eða
hverri sveit. Eva fer að komast
að rúningu, hún gefur svona 12-
1400 gr af ull. Það þarf að velja
svona góð dýr eins og hana til
undaneldis.
Það er mjög mikilvægt að velja
rétt dýr til ræktunar. Það er alls
ekki sama hvaða dýr eru notuð.
Við gerðum t.d. tilraun fyrir
stuttu, með að nota karl sem við
ekki þekktum og það komu
gölluð dýr út úr því. Þau voru öll
með lafandi eyru.“ Halldóra sýn-
ir okkur ungahópinn með laf-
andi eyrun og það er vissulega
nokkuð skrýtin sjón.
„Fólk verður að vara sig á að
nota dýr til undaneldis sem
ekki eru nógu góð. Eg held bók-
hald yfir öll dýrin svo ekkert fari
úrskeiðis með ræktunina og það
eru ótal smáatriði sem þarf að at-
huga í þessu sambandi. Það eru
til dýr sem ekki ættu að vera til
og það er með þennan búpening,
eins og annan, að ef ekki er vand-
að til ræktunarinnar er ekkert
úr þessu að hafa. Ég er með 2
karla til undaneldis, Kain og
Káinn, þeir hafa báðir verið
viðurkenndir. Þjóðverjarnir voru
mjög reiðir yfir því að ég skyldi
skíra svona fallegt dýr Kain.“
Við tökum eftir því að Hall-
dóra virðist þekkja öll dýrin með
nöfnum og förum að forvitnast
um hvað þau séu mörg og hvort
hún þekki þau virkilega öll í
sundur. „Ég skíri allar kanínurn-
ar og þekki þær í sundur, þær eru
um 100 núna. Þær þekkja mig
líka, þær þefa af fólki og virðast
þekkja það á lyktinni og leggja
mikið upp úr því að alltaf sé sami
hirðirinn.“
Dýrin eru í búrum, eitt í
hverju búri, nema hvað ungarnir
eru allir saman í stórum kassa,
sem Halldóra segir að þurfi að
hækka því þeir séu farnir að
stökkva upp úr honum. Einn hafði
greinilega stokkið upp úr kassan-
um og troðið sér undir eitthvað
því ullin var grútdrullug. Þá er
klippa ullina af og henda henni því
hún er ónýt. Ungamir eru 7 vikna
og þegar þeir eru orðnir 6 mánaða
er hægt að velja úr þeim til kyn-
bóta. Þegar ungamir em 6 vikna
gefa þeir um 60-70 gr af ull, sem
svo smá eykst. Um 6 mánaða er
svo komið í ljós hvað kanínan
Halldóra Jónmundsdóttir: „Mjög mikilvægt að velja rétt dýr til undaneldis“.
gefur mikla ull ög þá er hægt að
velja kynbótadýr.
Við smíðum öll búrin sjálf.
Það er mjög lítið mál að hirða
þær, það fer ekki mikill tími í
það, en hitt er svo annað mál að
ég gleymi mér oft hérna því ég
hef svo gaman af að dútla við
þessar elskur. Þær borða aðallega
hey og fá einnig 50 gr af korni á
dag, sem er sérstakt kanínufóð-
ur. Þeim er gefið korn einu sinni
á dag, en fá hey eins og þær geta
í sig látið. Það er verið að athuga
hvort ekki er hægt að framleiða
þetta efni sem þær þurfa hér á
landi svo ekkert þurfi að flytja
inn. Það er einnig hægt að rækta
fóðurrófur til að gefa þeim og við
erum að hugsa um að fara út í
það. Ég er ákveðin í að halda
áfram að fjölga dýrunum.“
- Hvað er oft rúið og hvernig
gengur að selja ullina?
„Hvert dýr er rúið á 3ja mán-
aða fresti, en samt ekki öll í einu.
Ef svo væri hefði maður lítið að
gera í 3 mánuði og svo kæmi mik-
il törn. Álafoss kaupir ullina og
borgar tæpar 1000 kr. fyrir kílóið
af 1. flokks ull. Það eru 5 gæða-
flokkar á ullinni, en mest af
henni fer í 1. og 2. flokk. Þeir
hafa framleitt mjög fallegar peys-
ur úr ullinni."
- Þú talar mikið um hversu
rétt ræktun sé mikilvæg. Hvernig
eiga góð dýr að vera?
„Þau eiga náttúrulega að gefa
mikla ull, það er gott að þau séu
mikið loðin í framan og á eyrum.
Sköpunarlagið á að vera sem
jafnast, rétt eins og á sauðkind-
inni.“ Halldóra sýnir okkur dýr
sem uppfylla þessi skilyrði, en við
sáum lítinn mun, enda ekki vanar
að umgangast ullarkanínur. En
hvað skyldi vera gert við kjöt af
þeim kanínum sem dæmast ekki
nógu góðar. „Ég er búin að vera
með þennan búskap í 2 ár og hef
ekki slátrað neinu ennþá, en ég
býst við að þegar það verður selji
ég kjötið til veitingahúsa. Mér er
sagt að það sé góður markaður
fyrir kanínukjöt í landinu. Það er
víst líkt kjúklingakjöti, bara
ennþá safaríkara og meyrara.
Hvort ég mundi borða kanínu-
kjöt, ég held ekki. Ég mundi alla ,
vega aldrei borða kjöt af mínum
kanínum og ég borða ekki kjúkl-
ingakjöt þannig að ég á ekki von
á að ég fari að leggja mér kanínu-
kjöt til munns. Ánnars get ég
sagt ykkur sögu af manni sem
kom á fund á Blönduósi. Þar voru
á annan tug kjötrétta á boðstól-
um og sagðist hann geta borðað
allt kjöt nema kanínukjöt. Hann
fær sér pottrétt. sem þarna er og
þegar hann er búinn að borða
segist hann aldrei hafa smakkað
betri pottrétt. Þegar farið var að
athuga málið kom í ljós að það
var kanínukjöt í réttinum.“
Kanínurnar eru allar merktar
á eyrum. Halldóra kallar það að
tattóvera þær. Þær eru merktar
með númeri, fæðingarmánuði og
ári í annað eyrað og í hitt eyrað
fer númerið sem bærinn hefur.
Þetta er mjög mikilvægt upp á
bókhaldið. Halldóra sagði okkur
að krakkarnir hefðu verið mjög
lítil þegar þau fóru að marka
lömbin, en þau hlaupa í burtu þeg-
ar hún merkir kanínumar af því að
þær skrækja aðeins. „Ég sagði
þeim að mér fyndist þetta skrítin
pólitík." v. j-, jj
- Okkur var tjáð hér á öðrum
bæ að þú værir formaður félags
sem hér hefði verið stofnað í
kringum kanínurnar?
„Já, við stofnuðum félag, en ég
er nú ekki orðin formaður ennþá.
Mér er hótað að ég verði formað-
ur, en við höfum enn ekki getað
hist, þannig að félagið er
ennþá formannslaust."
- Eru þessi dýr viðkvæm fyrir
sjúkdómum?
„Ekki svo mjög. Það hefur
gengið vel hjá okkur. Fyrst eftir
að við byrjuðum drápust nokkur
dýr úr skitu, en það var bara fyrir
vankunnáttu. Éf ungamir fá
súlfatöflur í drykkjarvatnið þegar
þeir eru 6 vikna í 10 daga kemur
ekkert fyrir þá. Ef þeir fá kvef
gefum við þeim súlfa og þeir
hætta að snýta sér eftir 2 daga.“
- Svona að lokum, heldurðu
að það sé framtíð í þessari bú-
grein?
„Mér sýnist það, já. Ég held að
markaðshorfur séu góðar. Við
höfum gífurlegan áhuga á þessu.
Það er ekki til neins að vera með
þessar hefðbundnu offramleiðslu-
búgreinar sem allir rífast út af.
Við vorum með beljur, en hætt-
um með þær. Núna erum við með
lítið fjárbú auk kaníanna og
blessuð hrossin, sem við getum
ekki verið án. Við höfðum alltaf
áhuga á kanínum og þær hafa
ekki brugðist okkur. Það er
óhemju gaman að umgangast
þessi dýr, maður kemst í svo gott
samband við þær og það er hægt
að gera þær að algjörum gæludýr-
um.
Þjóðverjarnir sögðu að þetta
Halldóra gerði tilraun með að rækta undan karli sem hún ekki þekkti og útkoman varð ungar með lafandi
þeir.
væri mjög gott land til kanínu-
ræktar. Við eigum að geta fengið.
meiri ull af hverju dýri hér vegna
kuldans og rakans. Ullin vex
hraðar en í heitu löndunum og ég
sé því enga ástæðu til annars en
að vera bjartsýn á þetta.“ -HJS
„Takiði mynd af mér,“ sagði Káinn undaneldisgripur.
„Þú þarft ekkert að vera hræddur við hundana“ gæti Halldóra verið
að segja við Samma á þessari mynd.
Þetta er nú bara venjulegar kanínur eins og bömin dunda við að Hafa í skúmm hér og
þar. Halldóra var með þær í fóstri um tíma.