Dagur - 26.10.1984, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 26. október 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 150 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 22 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRÍKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Verður aftur
fómað til einskis?
Skattalækkunarleiðin til
lausnar yfirstandandi kjara-
deilum er ennþá til umræðu,
þó líkurnar á því að hún geti
orðið að veruleika hafi stór-
lega minnkað. Ríkisstjórnin
hefur ítrekað vilja sinn til að
fara þessa leið, sem tví-
mælalaust myndi tryggja hag
launafólks mun betur en
verulegar kauphækkanir með
stóraukna verðbólgu í kjölfar-
ið. Mjörg Ijón eru hins vegar í
veginum.
Undanfarnar vikur hafa við-
ræður VSÍ og aðildarfélaga
ASÍ snúist um skattalækkun-
arleiðina. Mikill tími hefur far-
ið í þessar umræður og fjöl-
margir aðrir aðilar sem
standa í samningaþrefi hafa
litið til og beðið eftir því að
þessar viðræður sýndu ein-
hvern árangur. Þeim lauk
þegar Ijóst varð að nokkrir
aðilar höfðu samið á allt
öðrum nótum. Efasemdir
hafa á hinn bóginn komið upp
varðandi það hvort allir aðilar
þessa máls hafa unnið að
því af heilindum. Sjónarmið
sumra hafi verið þau að gott
hafi verið að geta sagt að þeir
hafi viljað fara þessa leið, en
aðrir hafi gert það ókleift.
Þó að ríkisstjórnin hafi
ótvíræðan vilja til að fara
skattalækkunarleiðina eru
allar horfur á að samstaða
náist ekki um hana. Kjara-
málin og verkföllin eru orðin
stórpólitísk mál og stjórnar-
andstaðan, með Alþýð-
ubandalagið í broddi fylking-
ar, beitir öllum brögðum til að
klekkja á ríkisstjórninni. Tak-
markið er að koma henni frá
og ekki er skirrst við að fórna
hagsmunum launafólks í
landinu í þeim tilgangi.
Alþýðubandalagsforust-
unni þætti til dæmis ekkert
verra þó ASÍ félögin færu í
verkföll eftir svo sem eina
eða tvær vikur. Allir geta gert
sér í hugarlund hvaða af-
leiðingar það hefði, ef til slíks
kæmi ofan á alla þá erfiðleika
sem þegar er við að etja í
þjóðfélaginu. Þá er útilokað
annað en að til lagasetningar
verði að koma, til að höggva
á þann hnút sem nú þegar
ógnar velferð þjóðarinnar.
Launafólk í landinu hefur
fært miklar og dýrar fórnir í
þágu heildarinnar. Árangur
þessara fórna hefur verið að
koma fram, einkanlega með
stórkostlegum árangri í verð-
bólgumálum. Nú er þessum
árangri ógnað og ef niður-
staðan verður sú að laun í
landinu muni almennt hækka
um eða yfir 20% og þar af um
eða yfir 10% strax, fer verð-
bólguhraðinn í árslok eitt-
hvað á þriðja tug prósenta.
Það getur orðið erfitt að
stöðva verðbólguhjólið á nýj-
an leik ef svo fer. Þá hefur
enn einu sinni verið fórnað til
einskis.
Hoppað til
Reykjavíkur
Hinn síðasta dag ágústmánaðar, sem
að þessu sinni bar upp á föstudag,
var maður óvenju snemma á fótum.
Ætlun var að reyna þá nýjung sem
einhver orðhagur maður gaf nafnið
hoppfargjald. Nú skyldi „hoppað“
yfir hálendið, áleiðis í dýrðarlönd
Davíðs konungs. Út á flugvöll var
komið þegar klukkuna vantaði rúm-
lega stundarfjórðung í átta, og var
þá þegar komin álitleg biðröð þar
sem hoppnúmerin skyldu hengd upp,
nákvæmlega klukkustund fyrir áætl-
aða brottför.
Athyglisvert nýmœli
Auðvitað hvarflaði það að manni, að
erfitt yrði að fá far þar sem svo marg-
ir biðu, sumir víst allt frá því um
klukkan sjö um morguninn. En þessi
ótti var ástæðulaus. Auðvitað höfðu
fáir pantað sér far með vélinni, enda
hefði þá þurft að greiða helmingi
hærra fargjald. Því var það Ijóst strax
klukkan um tíu mínútur yfir átta, að
handhafi hoppnúmers 18 myndi
komast með, og reyndar komust um
þrjátíu manns með fyrir hálfvirði í
þetta skipti. Og nú hófst bið eftir
brottfararkalli.
Hoppfargjöldin eru einkar athygl-
isverð nýmæli og einkar kærkomin
tilbreyting núna mitt í kjaraskerðing-
unni sem er einmitt nú þessa dagana
verið að boða landslýð, nú undir
nafninu Verkefnalisti og Nýsköpun.
Það er eins og stjórnmálamennirnir
okkar geti aldrei áttað sig á þeirri
einföldu staðreynd, að það þýðir
ekkert að fara að nýskapa eitt eða
annað án þess að áður sé komið á
þjóðarsátt, en slík þjóðarsátt virðist
nú aldeilis ekki vera í sjónmáli.
Hornsteinn þjóðarsáttar ætti að vera
réttlátur langtímakjarasáttmáli. Það
er hægt að ná samningum um marga
hluti ef bara vilji er fyrir hendi. Má
þar til nefna afnám verðbóta á laun,
gegn því til dæmis að fulltrúi laun-
þega í verðlagsráði fái neitunarvald.
Einnig mætti hugsa sér niðurfærslu
verðlags í stað kauphækkana.
En hvað sem öllum kjaraskerðing-
um líður þá komst maður nú fyrir
hálfvirði suður, og verður slíkt að
teljast hin ágætasta búbót. Klukkan
laust fyrir níu var kallað út í vél, sæt-
isólar spenntar og hreyflar gamla,
góða Vorfara sem kvað hafa verið
keyptur á útsölu í Kóreu, ræstir.
Rödd flugfreyjunnar tilkynnti að
áætlaður flugtími til Reykjavíkur
yrði fjörutíu og fimm mínútur, en
henni láðist að geta flughæðar í þetta
sinn. Síðar, þegar flugstjóri talaði til
farþega einhvers staðar yfir hálend-
inu, upplýsti hann að flogið væri í
séxtán þúsund fetum.
Það er annars athyglisvert að flug-
tíminn milli Akureyrar og Reykja-
víkur hefur aðeins styst um fimmtán
mínútur síðan 1942. Þetta kom fram
í einkar fróðlegum þætti sem Sjón-
varpið gróf á dögunum upp úr segul-
bandasafni sínu, sjálfsagt í sparnað-
arskyni, og rakti sögu flugs á íslandi.
Að þætti þessum stóð hinn ágæti
sjónvarpsmaður Markús Örn Ant-
onsson. Því miður er nú hálfilla kom-
ið fyrir svo frábærnum fjölmiðla-
manni. Hann hafnaði sem kunnugt
er í formannssæti Nudd- og nauð-
nefndar þeirrar sem Útvarpsráð er
kallað, og segir reyndar sagan að
hann muni hljóta jafnvel ennþá
ömurlegra hlutskipti í augum allra
áhugamanna um fjölmiðlun þ.e.
embætti útvarpsstjóra, en það mætti
auðvitað að skaðlausu leggja niður
ásamt Útvarpsráði, og fela störf þess-
ara aðila áhugahópum eða regnhlíf-
arsamtökum af einhverju tagi.
Maður myndi bara næstum því kjósa
félaga Röggu ef hún beitti sér fyrir
slíkum umbótum. Nóg um fjölmiðla
að sinni.
Annars bar fátt markvert til tíð-
inda þessa þrjá stundarfjórðunga
sem það tók Fokkerinn að komast
suður. Maður fékk sér kaffi á tíkall
yfir Arnarvatnsheiðinni, virti fyrir
sér stórkostlega ásýnd fósturjarðar-
innar uns hú7n huldist hvítri skýja-
hulu er sunnar dró, og lét hugann
reika . . . Og fyrr en varði tók vélin
að lækka sig. Akranesið kom í ljós,
því næst víður og breiður Faxaflóinn
og loks þegar klukkuna vantaði ná-
kvæmlega sex mínútur í tíu tyllti vél-
in sér á eina af brautum Reykjavík-
urflugvallar. Við vorum lent í höfuð-
borg íslands.
Þensla kölluð samdráttur
Að sjálfsögðu var margt að skoða í
borginni. Það fyrsta sem landsbyggð-
armaðurinn (sem þar syðra er reynd-
ar oftsinnis nefndur sveitamaður)
rekur augun í er hin gífurlega þensla
sem virðist ríkja á flestum sviðum.
Vinnupallar hanga utan á annarri
hverri byggingu, og nýjar hallir hafa
risið sem ekki voru til staðar fyrir
aðeins fáum mánuðum. Þetta er víst
það sem hún litla Thatscher okkar
kallar sparnað og lesa má um, meira
að segja hvítt á svörtu, ekki í Þjóð-
viljanum eins og ætla mætti, heldur í
íslendingi sem dagsettur er þann 6.
september síðastliðinn. Og það er
ekki nema von þó íslendingi blöskri
öfugmælin sem hvað hrikalegust
urðu í sambandi við boðaðan
„sparnað“ í menntakerfinu. Nú spyr
maður sjálfan sig hvar hið fræga at-
kvæðamisvægi sem alltaf ýti út í vit-
lausar fjárfestingar úti á landi sé
núna. Ef háttvirtir landsbyggðar-
þingmenn eiga að geta litið framan í
kjósendur sína án þess að roðna,
verða þeir að sporna gegn hinu hróp-
lega misrétti milli landshluta, jafnvel
þó það kosti stjórnarslit eða riðlun
flokkakerfis.
Bjarnargreiði
Það er sagt að yfirborganir séu eink-
ar algengar í ýmsum starfsgreinum í
Reykjavík, nokkuð sem bendir til
þess að fyrirtæki þar á bæ séu ekki öll
beinlínis á vonarvöl. Á meðan blasir
við neyðarástand á mörgum stöðum
á landsbyggðinni. Eðlilega leita því
margir suður í rigninguna í von um
bætt kjör, en þó það verði að teljast
ofur eðlilegt að launafólk reyni þann-
ig að bjarga sér eftir bestu getu, þá
verða þessar yfirborganir að teljast
hálfgerður bjarnargreiði, einfaldlega
vegna þess að gróðinn sem gerir þær
mögulegar er fenginn, ekki með
verðmætasköpun, heldur braski og
milliliðastarfsemi, þó svo fjármagnið
sé upphaflega ættað úr framleiðslu-
greinum, gjarnan utan af landi. En
vegna þess að undirstöðuna vantar
hlýtur hrun að verða óumflýjanlegt
fyrr eða síðar, og ekki verða hin fé-
lagslegu vandamál sem í kjölfarið
fylgja neitt óleystari þótt í stórborg
séu.
Sú lausn sem virðist vera nærtæk-
ust í þessu máli er hugsanlega ein-
hvers konar byggðaskattur, sem
lagður yrði á verslunar- og skrifstofu-
húsnæði, jafnvel einnig nýbyggingar
atvinnuhúsnæðis í Reykjavík og nág-
renni. Þessi skattur mætti þó ekki
undir neinum kringumstæðum renna
út í verðlagið í landinu. Tekjum af
skatti þessum mætti verja til að
hjálpa þeim byggðarlögum fyrst og
fremst sem verst eru sett en þó alls
ekki til að bjarga einstökum byggða-
kóngum, þeir spjara sig.
Hér lýkur að segja frá ágætri
Reykjavíkurför, aðeins skal þessget-
ið að „hoppið“ heim aftur gekk með
sömu ágætum og hið fyrra. Óskandi
er að þeir fari nú ekki að leggja niður
þessa ágætu hoppnýjung, og það
mætti jafnvel enn útvíkka hana, en ef
til vill í staðinn leggja niður ein-
hverja hæpna fargjaldaafslætti.
Hoppið er fyrirtaks leið fyrir efnalít-
ið fólk sem langar að líta á alla þensl-
una fyrir sunnan áður en það verður
um seinan.