Dagur - 09.11.1984, Qupperneq 6

6 - DAGUR - 9. nóvember 1984
Ferlimál fatlaðra á Akureyri:
,JElvað hefur gerst
á fjórum ámm?
Veturinn 1980- 81
gerðu nemendur 6.
bekkjar félagsfrœði-
deildar M.A. könnun
á högum fatlaðra á
Akureyri. Hluti þess-
arar könnunar var að
athuga hvernig að-
gengi fyrir fatlaða
vœri háttað hér í bœ.
Bœði var íbúðarhús-
nœði og þjónustufyr-
irtœki athuguð. íbúð-
arhúsnœði var athug-
að þannig að útbúnir
voru listar til að
merkja inn á hœð
trapp a, breidd hurða
o. fl. Nemendur
könnuðu þetta hver
heima hjá sér. Pjón-
ustufyrirtækin og
önnur þau fyrirtœki
sem ófötluðum finnst
veita sjálfsagða þjón-
ustu voru athuguð
með því að fara þar
um í hjólastól.
Hjólastóll var fenginn að láni
hjá Sjálfsbjörgu, landssambandi fatl-
aðra og hann notaður til að kynnast
af eigin raun hvernig eða hvort fatl-
aður einstaklingur kæmist af eigin
raun um þær stofnanir og fyrirtæki
sem athuguð voru. Þau fyrirtæki og
stofnanir sem voru athuguð voru:
Bæjarskrifstofur Akureyrar, Bún-
aðarbanki íslands, Landsbanki
íslands, kjörbúð KEA í Miðbæ,
Tryggingarstofnun ríkisins, bæjar-
fógetaskrifstofur Akureyrar,
Læknamiðstöðin í Hafnarstræti,
Súlnaberg KEA, Bautinn, Póstur
og sími, Akureyrarflugvöllur,
Kjörmarkaður KEA við Hrísalund
og Hagkaup.
Ákaflega ógreiðfœr
í stuttu máli sagt, voru öll þessi
fyrirtæki og stofnanir ákaflega
ógreiðfær einstaklingi sem bundinn
er við hjólastól, utan verslunarhúss
Hagkaups, sem virðist vera hannað
með hjólastóla í huga, að flestu
leyti. Það eina sem sett var út á þar
var staðsetning mátunarklefa. Eins
og flestir kannast við þarf að fara
niður tröppur til að komast að þeim
og einnig eru þeir heldur litlir. Hag-
kaup var eini staðurinn af þeim sem
heimsóttir voru sem hafði sérhann-
að salerni fyrir hjólastólafólk.
Á bæjarskrifstofurnar þurfa flest-
ir einhvern tímann að fara til að
sinna ýmiss konar erindum og þá
ekki síður fatlað fólk, en ófatlað. í
skýrslunni sem unnið var, segir að
bæjarskrifstofur Akureyrar séu
afar ógreiðfærar hreyfihömluðum.
Fyrsta hindrunin eru 2 tröppur utan
dyra. Pegar inn er komið eru 4
tröppur sem þarf að fara upp áður
en komið er að lyftu hússins. En
þar með eru hindranirnar ekki bún-
ar því lyfta hússins er svo Iítil að
hjólastóll kemst þar ekki inn. Til að
komast upp á 2. hæð urðu nemend-
ur því að bera hjólastólinn og eitt
bekkjarsystkinið upp 20-30
tröppur. Þegar upp þær var komið
var vel greiðfært fyrir hjólastól, en
hurðir voru full þungar.
Við Búnaðarbankann voru
nokkrar hindranir. Fyrst þurfti að
lyfta hjólastólnum upp á háan pall
til að komast inn. Pá var að opna
dyrnar inn í afgreiðslusalinn og
reyndust þær heldur þungar fyrir
þá sem í stólnum sat. Afgreiðslusal-
ur bankans er mjög góður. Þessum
hindrunum mætti koma fyrir katt-
arnef með því að koma fyrir ská-
braut við útidyr og létta á hurðum.
Landsbankinn reyndist erfiðari
en Búnaðarbankinn. Þar fyrir utan
eru nokkrar stórar og miklar
tröppur, sem bera þurfti stólinn
upp og þar á eftir er mikil og þung
hurð sem erfitt er að opna sitjandi.
Innan dyra er ágætlega greiðfært,
enda afgreiðslusalurinn á emni
hæð. Segir í skýrslunni að þetta
mætti lagfæra með því að koma fyr-
ir skábraut við tröppur og létta
hurðir.
Kjörbúð KEA í Brekkugötu
reyndist mikil hindrun fötluðum
manni og segir í skýrslunni „að litl-
ar líkur séu á að fatlaður maður
geri þar stórinnkaup“. Engu er lík-
ara en búðin sé skipulögð þannig að
einstaklingur bundinn við hjólastól
geti alls ekki verslað þar. Útidyr
voru þröngar, hurðir þungar og hár
þröskuldur. Innan dyra var þröngt
og á allan máta ómögulegt fyrir
hjólastólsbundinn einstakling að
komast um.
Til að komast inn í Trygginga-
stofnun ríkisins þurfti að bera stól-
inn upp nokkrar tröppur. Eftir að
komið er inn fyrir þunga útidyra-
hurð er greiðfært fyrir hjólastóla.
Á efri hæð í sama húsi eru bæjar-
fógetaskrifstofurnar til húsa.
Reyndu nemendur að komast
þangað með hjólastólinn en það
reyndist ókleift. Lyftan var of lítil
og stiginn brattur og mjór, bæjar-
fógetaskrifstofur eru sem sagt ekki
hannaðar með hreyfihamlaða í
huga.
Næst var Læknamiðstöðin í
Amaró-húsinu. Til að komast inn í
Amaró þurfti að lyfta hjólastólnum
eina tröppu. Þaðan er stólnum
rennt inn í lyftuna sem er mjög
rúmgóð. í Læknamiðstöðinni sjálfri
er greiðfært, nema hvað blómskrúð
og stássgrindur (eins og segir í
skýrslunni), öftruðu manni sem
bundinn er við hjólastól að komast
á salerni. Hægt er að setja skábraut
við fordyri og þannig ætti að vera
auðvelt fyrir fatlaða að komast á
Læknamiðstöðina.
Um Súlnaberg var erfitt að
komast. Hár þröskuldur var við úti-
dyr, sem voru að auki þröngar. Inn-
an dyra voru 2 tröppur niður að af-
greiðsluborði, og ekki var hægt að
leysa það vandamál með skábraut
vegna þrengsla. Salerni voru og
ófullnægjandi af sömu ástæðu.
Sama sagan var á Bautanum. Til
að komast á salerni þurfti að fara
upp átta tröppur, en það ferðalag
bar þann árangur helstan að snúa
varð frá vegna þrengsla.
Póstur og sími er á jarðhæð og
lítið var þar um þröskulda. Hins
vegar eru útidyr í mjórra lagi og al-
menningssímar eru of hátt á veggj-
um til að manneskja í hjólastól geti
notfært sér þá.
Margar fyrirstöður eru á Akur-
eyrarflugvelli. 2 tröppur eru við úti-
dyr og þröskuldur. Fremur greið-
fært var innandyra, en þó var ekki
hægt að koma hjólastólnum inn á
salerni og verður að telja það held-
ur bagalegt.
Kjörbúð KEA við Hrísalund er
hönnuð með hjólastólaumferð í
huga, en samt eru hindranir. Ská-
braut við útidyr var of brött,
enginn pallur við dyrnar og hurðin
þung. Þó var handrið við skábraut-
ina. Greiðlega gekk að komast um
búðina og milli afgreiðslukassa.
í skýrslunni segir einnig að það
hafi stungið í augun að hvergi í
Miðbænum voru skábrautir við
gangstéttabrúnir. Kantsteinar voru
yfirleitt það háir að maður í hjóla-
stól hefði vart komist upp á gang-
stéttina, eða niður af henni, án
hjálpar. En það er ekki nóg að
komast upp á gangstéttina ef hún er
ófær vegna þess hve óslétt hún er.
Kemst ekki langt
án hjálpar
Þetta eru helstu niðurstöður „hjóla-
stólahópsins“ svokallaða. Þetta
sýnir glögglega að maður í hjólastól
fer ekki langt án hjálpar. Einn hluti
þessarar aðgengiskönnunar var að
kanna hvort nemandi í hjólastól
gæti stundað nám í Menntaskólan-
um á Akureyri. Einn úr bekknum
var heilan dag í hjólastól og skrifaði
síðan um þá reynslu sína. Utkoman
úr því varð að það væri miklum erf-
iðleikum bundið. Sá sem var í
stólnum bjó á heimavist, nánar til-
tekið á 3. hæð og þurfti að fara
niður í kjallara í matsalinn. Hann
var algjörlega háður velvilja skóla-
systkina sinna með að komast um
heimavistina og niður í skóla til að
geta setið í tímum. í Menntaskól-
anum eru margir og brattir stigar og
stundataflan er þannig að bekkur-
inn var á sífelldum þönum milli
stofa og jafnvel milli bygginga.
Þetta var því ákaflega erfitt viður-
eignar og hætt við að ef manni í
hjólastól dytti í hug að hefja þarna
nám myndi sá hinn sami fljótlega
gefast upp. Það vill enginn vera
svona mikið upp á aðra kominn.
Nú eru liðin 4 ár síðan þessi
könnun var gerð og það er
kannski ekki langur tími, en okk-
ur Dags-mönnum lék forvitni á að
vita hvort eitthvað hefði verið gert
í þessum málum, hvort einhvers
staðar hefði verið komið fyrir
skábrautum eða öðrum úrbótum. í
skýrslunni kemur fram að það er
aðgengi sem fötluðum hér í bæ
finnst helst þurfa að bæta úr og það
var þess vegna sem við fórum út í
að athuga þetta. Við fórum því á
stúfana og skoðuðum þessa sömu
staði og krakkarnir í M.A. gerðu á
sínum tíma, tókum myndir og lit-
uðumst um.
Ferð okkar hófst á bæjarskrif-
stofunum, rétt eins og fyrir fjórum
árum. Ekki höfðu orðið neinar
breytingar þar, í fljótu bragði séð.
Það var sama trappan úti, engin
skábraut og lyftan hefur ekkert
stækkað á fjórum árum, líklega
hefur hún verið búin að taka út
þroskann þá. Við rákum augun í
það að fundarsalur bæjarstjórnar er
á 4. hæð og gerðum við það að
gamni okkar að telja tröppurnar
þangað upp og eru þær um 80. Það
er því Ijóst að maður bundinn við
hjólastól sækir ekki bæjarstjórnar-
fundi stíft, það þyrfti þá alla vega
eitthvert vöðvatröll til að bera hann
þangað upp.
Næst lá leið okkar að Sjúkrasam-
laginu, þó það hafi ekki verið skoð-
að fyrir þessum títtnefndu fjórum
árum. Þar er skábraut, en þrösk-
uldur við dyr og þar með var
draumurinn búinn. Búnaðarbank-
inn var næstur og teljum við hann
vera til fyrirmyndar, að flestu leyti.
Búið er að hækka stéttina fyrir
utan, þannig að nú er enginn pallur
við dyr. Þröskuldar eru engir og
því greiðfært inn og út.
Landsbankinn er alveg eins, í
skýrslunni er bent á að möguleiki er
á skábraut við tröppur, en ekkert
hefur verið gert í því máli. Sömu
sögu er að segja um Kjörbúð KEA
í Brekkugötu. Þar eru sömu
þrengslin, en okkur sýndist að búið
væri að breikka bilið milli kassanna
á einum stað.
Bæjarfógetaskrifstofur hafa feng-
ið mikla andlitslyftingu að utan.
Komin er skábraut og þröskuldur
er ekki við útidyr, þannig að greið-
fært er inn. En þegar inn er komið
situr við það sama. Lyftan hefur
ekki stækkað frekar en sú á bæjar-
skrifstofunum og stiginn jafn mjór
og brattur. Hins vegar er auðvelt að
komast inn í Útvegsbankann, það
ætti að vera auðvelt fyrir mann
bundinn við hjólastól að eiga við-
skipti við hann.
Kantsteinar háir og
gangstéttir ósléttar
Hjá Pósti og síma hefur í rauninni
engu verið breytt, en með tilkomu
göngugötunnar er auðveldara að
komast þar inn. Ef hurðinni væri
haldið opinni ætti manneskja í
hjólastól að komast þar inn án
vandræða. Almenningssímar á
veggjum hafa hins vegar ekki verið
lækkaðir og hvergi eru afgreiðslu-
borð í hæfilegri hæð fyrir sitjandi
manneskju og gildir það um alla
þessa staði. I Læknamiðstöðinni,
Súlnabergi, Bautanum, flugvellin-
um og Hagkaup hefur engu verið
breytt og fjölyrðum við því ekki um
það.
Eins og segir hér framar þá stakk
það menntskælingana í augu hvað
allir kantsteinar voru háir og gang-
stéttir ósléttar. ( Miðbænum hefur
göngugatan breytt allmiklu þar um.
Hún er tiltölulega slétt og þar festir
ekki snjó, auk þess sem kantsteinar
og ósléttar gangstéttir hafa horfið.
En þetta er aðeins ein stutt gata og
betur má ef duga skal. Skábrautir
við gangstéttir eru ekki eingöngu til
góða fyrir hjólastóla, heldur og
kerrur, vagna og reiðhjól.
Valdimar Pétursson, fram-
kvæmdastjóri Sjálfsbjargar, tók
undir þessi orð og sagði að margoft
væri búið að benda bæjaryfirvöld-
um á hversu mjög kantsteinar væru
til trafala, ekki eingöngu fötluðu
fólki heldur og fólki með barna-
vagna, en það virtist sem einhverr-
ar tregðu gætti hjá bæjaryfirvöldum
í þessum málum. Nefndi Valdimar
sem dæmi nýja göngubraut sem
verið er að gera við Tryggvabraut.
Úti á götunni er eyja og að sjálf-
sögðu eru hafðar á henni kantstein-
ar, það virðist því sem ekki sé
möguleiki að láta götuhæðina halda
sér.