Dagur - 09.11.1984, Page 12

12 - DAGUR - 9. nóvember 1984
>>
Konurém
fótum
í Kenya
„Það var fyrir köllun, sem ég
ákvað að fara til Kenya; þetta var
úið að gerjast í mér mjög lengi og ég fann
að ég yrði ekki í rónni fyrr en ég væri búinn að prófa
þetta. Og nú er ég búinn að vera þarna í þrjú og hálft
ár og fer til Kenya aftur næsta sumar.“
Það er Kjartan Jónsson, prestur 'og
kristniboði í Kenya, sem hefur orðið í
samtali við Dag, en þessa dagana dvelst
Kjartan á Akureyri í tengslum við
kristniboðsvikuna, sem lýkur á sunnu-
daginn. Kjartan er fæddur Reykvíking-
ur og alinn þar upp, en einnig á hann
rætur í Kópavoginum. Hann útskrifað-
ist guðfræðingur árið I980 og sama ár
var hann kominn í enskunám til
Bretlands, en það er hefðbundinn
undirbúningur fyrir starf í Kenya. í
janúar árið eftir var hann kominn til
Kenya ásamt konu sinni, Valdísi Magn-
úsdóttur, og tveim dætrum þeirra
hjóna. Þá var sú yngri aðeins fimm
vikna og nú hefur þriðja barnið bæst í
hópinn. Kjartan var fyrst spurður hvort
Kenya hafi reynst það land sem hann
hafði gert sér í hugarlund.
„Nei, landið og fólkið var allt öðru-
visi en ég hafði ímyndað mér,“ svaraði
Kjartan. „Ég hafði náttúrlega séð lands-
lagsmyndir frá Kenya og þær stóðust,
en mannlífið var allt annað en ég átti
von á; hugsanahátturinn, fáfræðin, fá-
tæktin og hindurvitnin eru hlutir sem
maður gerir sér ekki í hugarlund úr
mikilli fjarlægð.“
- Hvar hefur þú verið í Kenya og
hvernig lífi lifir það fólk sem þarna býr?
„Ég hef verið í Norðvestur-Kenya,
ekki langt frá landamærum Uganda, við
sjáum þangað út um gluggann okkar.
Þarna býr fólk af Pókotþjóðflokknum,
sem er álíka stór og íslenska þjóðin, um
200 þúsund, þó ekki sé til um það ná-
kvæmt manntal. Þetta er við miðbaug-
inn, í um 1.800 m hæð, og loftslagið er
milt og hitinn þægilegur. um 25-30°C,
Kjartan Jónsson.
en svalinn sem fylgir rigningartímanum
er oft kærkominn. Hann er oftast í
apríl, maí á vorin og síðan aftur í júlí,
ágúst og september. En rigningin kom
aldrei í ár og uppskeran brást því alger-
lega, jörðin er sviðin og gefur ekkert af
sér. Það blasir því við neyðarástand.
Á þeim slóðum sem ég hef verið er
þétt sveitabyggð. Þarna lifa smábændur
með fjölskyldur sínar, þjóðflokkur sem
frá fornu fari hefur verið hirðingjar. En
á undanförnum 20 árum hafa flestir
þeirra tekið sér fasta bólfestu. Þeir lifa
af akuryrkju, rækta aðallega maís og
baunir, auk þess sem þeir hafa nokkrar
kýr og geitur. En ég er hræddur um að
íslenskum bændum þætti lítið til um
nytina, því það kallast gott að hafa einn
lítra af mjólk úr 20 kúm í mál yfir mesta
þurrkatímann."
Kjartan fór til Kenya á vegum Sam-
bands íslenskra kristniboðsfélaga, en
forveri hans ytra var Skúli Svavarsson,
kristniboði á Akureyri. Kjartan var
spurður nánar um starfið.
„Kjarninn í okkar starfi er að mynda
nýja söfnuði og boða kristna trú, en
samhliða er unnið að ýmiss konar
fræðslustarfsemi, skólabyggingum og
ekki síst heilbrigðisfræðslu til að fyrir-
byggja sjúkdóma. Það síðastnefnda fer
einkum fram meðal kvenna, því barna-
dauði hefur verið mikill í Kenya til
skamms tíma. Að stærstum hluta er þar
um að kenna fæðuskorti og rangri fæðu-
gjöf. Þannig hefur brjóstamjólkin verið
á undanhaldi fyrir óblandaðri kúa- og
geitamjólk ásamt jurtaseyði, sem hrein-
lega hefur gert út af við ungbörnin. Það
hefur því farið mikill tími í að sannfæra
fólkið um ágæti og nauðsyn
mjólkurinnar og hreinlæti við
uppeldið.“
- Það er mikið um barnadauða og
barneignir; er gert eitthvað í getnaðar-
vörnum?
„Já, það er reynt, en fyrst þyrfti að
útrýma fjölkvæni, því það er algengt;
menn eiga þetta 3-4 konur og fara með
þær eins og skepnur. Það er hreinlega
troðið á konum í Kenya og meðferð
þeirra var það sem kom mér einna mest
á óvart. Karlarnir taka lífinu létt, eiga
hús og jarðarskika fyrir hverja konu og
ferðast síðan á milli búanna til að líta
eftir. Konurnar þræla og hlaða niður
börnum og ef þær standa ekki í stykkinu
eru þær barðar til hlýðni. Það er óskap-
legt að horfa upp á þetta.“
Þetta getur orðið þeim afskaplega
hættulegt, því þjóðemiskenndin erekki
sterk hjá þessu fólki og það er hætt við
að þeirra tunga og þeirra menning verði
hreinlega þurrkuð út. Þess vegna reyn-
um við að kenna þeim að nýta það besta
úr henni og vestrænni menningu, en
hafna því sem einskis er vert.“
- Er mikil fátækt meðal fólksins?
„Já, fátæktin er víða óskapleg þar
sem við erum, þannig að fólkið líður
víða skort.“
- Er stéttaskipting?
„Hún er ekki mjög sláandi á þessum
slóðum, en hún er mjög mikil í þjóðfé-
laginu. Þeir sem eiga peninga geta leyft
sér flest og það er oft óhugnanlegt að
sjá hvernig þeir skara eld að sinni köku
á kostnað þeirra sem minna mega sín.“
- Hvað með stjómarfarið?
„Það á að heita lýðræði, afríkanskt
lýðræði, og ég er hræddur um að slíkt
stjórnarfar yrði ekki hátt skrifað hér á
landi. Æðsta valdið er forsetinn og það
eru ekki leyfðir aðrir stjórnmáiaflokkar
en flokkurinn hans. Það gengur líka erf-
iðlega að halda uppi lögum og reglum í
landinu. Þjóðflokkaerjur em tíðar, enda
hafa þessir þjóðflokkar eldað grátt silf-
ur saman frá fornu fari. Þeir ráðast
hverjir á aðra og stela; það em dæmi
þess að á einni nóttu hafi verið stolið
1.000 kúm. Árásarmennimir fara um
með vélbyssur og em illskeyttir. Manns-
lífin eru ekki hátt metin þegar svona
stendur á.“
- Nú ert þú með fjölskyldu; hvernig
aðlagast börnin þessu þjóðfélagi?
„Mjög vel, ætli þetta sé ekki auðveld-
ast fyrir börnin. Þau em í heimsókn
hérna núna, því þau tala um að fara
heim til Kenya. Þau eru í norskum
heimavistarskóla, þar sem kennt er á
orsku, en því miður höfum við ekki ís-
lenskan kennara þar. Til að bæta það
upp tölum við íslensku við börnin eins
og hægt er, því við viljum ala þau upp
sem grjótharða íslendinga.“
- Nú hefur verið kristniboð á ykkar
vegum í þessu héraði síðan í ársbyrjun
1979. Sést árangur?
„Já, tvímælalaust, safnaðarmeðlimir
eru komnir yfir 300, við höfum byggt
tvö skólahús og ný kristniboðsstöð er í
byggingu. Það er því sýnt, að Guðs orð
hefur fallið þarna í góðan jarðveg. Þess
vegna vil ég hvetja alla kristna menn til
að leggja þessu máli lið,“ sagði Kjartan
Jónsson í lok samtalsins. - GS
- Nú virðist þetta fólk vera marga
áratugi á eftir tímanum um margt, en er
þetta að breytast?
„Já, þetta hefur breyst mikið síðustu
5-6 árin, og mest urðu umskiptin eftir
að norska þróunarhjálpin lagði malbik-
aðan veg um héraðið. Þar með flæddi
þar inn vestræn menning með öllum sín-
um kostum og göllum. Mér er það sér-
staklega minnisstætt þegar ég fór fyrst í
heimsókn til innfæddra. Ég var spennt-
ur og beið þess með tilhlökkun að mér
yrði boðið upp á einhverja hressingu að
þeirra sið, átti von á því að fá eitthvað
sem ég hefði aldrei bragðað áður. En
þá komu gestgjafarnir með kók. Ég get
ekki lýst vonbrigðunum.
íbúarnir eru mjög opnir fyrir nýjung-
um; þeir gera sér grein fyrir því að þeir
hafa orðið útundan, aðrir landsmenn
hafa fengið nútímamenninguna fyrr.
Pókotbarn.