Dagur - 10.12.1984, Side 4

4 - DAGUR - 10. desember 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 180 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 25 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GfSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRÍKUR ST. EIRÍKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Staða sjávarútvegsins
í ræðu sem Bjarni Aðalgeirsson, bæjarstjóri á
Húsavík, hélt á ráðstefnu Sambands íslenskra
sveitarfélaga nýlega, fjallaði hann um þátttöku
sveitarfélaga í útgerð og fiskvinnslu og ræddi
einnig um mikilvægi þessara greina. Bjarni sagði
í ræðu sinni:
„Það fer ekki á milli mála að íslenski sjávarút-
vegurinn á í miklum erfiðleikum í dag, sem staf-
ar einkum af minnkandi afla og óhagstæðum ytri
skilyrðum. Þessi erfiða staða hefur leitt til mikill-
ar skuldasöfnunar hjá sjávarútvegsfyrirtækjum
og er staða margra þeirra nú þannig að afkomu
heilu byggðarlaganna er stefnt í tvísýnu. Þetta
gerist á sama tíma og ýmiss konar þjónustu-
starfsemi og milliliðastarfsemi blómstrar og fjár-
festir takmarkalaust. í þessum greinum er ekki
að sjá að ríki neitt kvótakerfi eða tekjuhámark,
eins og sjávarútvegurinn býr nú við.
Er ekki einhver brotalöm í íslensku þjóðfélagi
þegar málum er svona komið? Það var einu sinni
talin dyggð að veiða fisk og afla þjóðinni gjald-
eyristekna. í dag er látlaust klifað á offjárfest-
ingu í sjávarútvegi og þar af leiðandi erlendri
skuldasöfnun.
Eigum við ekki að láta staðreyndirnar tala?
Þær eru að sjávarútvegurinn aflar um 70% af
gjaldeyristekjum þjóðarinnar og hlutfall sjávar-
útvegsins í erlendum skuldum er rúmlega 16%.
Með þessum orðum er ég ekki að segja að ekki
megi gera betur í íslenskum sjávarútvegi. Þar
má vissulega margt bæta. Staðreyndin er hins
vegar sú að það þarf að skapa sjávarútveginum
hina réttu efnahagslegu umgjörð, þannig að
hann geti dafnað eðlilega og gegnt sínu hlut-
verki sem burðarás hins íslenska efnahagslífs.
Hin efnahagslega umgjörð þarf að taka mið af
eftirfarandi: Gæta þarf þess að gengisskráning-
in íþyngi ekki sjávarútveginum. Kostnaðarhækk-
anir þurfa að taka mið af markaðsaðstæðum.
Raunvextir verða að lækka.
Auk hinnar efnahagslegu umgjarðar þarf að
vinna skipulega að sparnaði í útgerð og fisk-
vinnslu, það þarf að auka verðmæti þess afla
sem á land berst og síðast en ekki síst þarf að
auka vöruþróun og flytja vöruna á erlenda mark-
aði meira unna og verðmætari en nú er gert.
Þegar búið er að ná þessum markmiðum þá er að
mínu mati búið að renna styrkum stoðum undir
íslenskan sjávarútveg.
Til þess að þetta megi takast þarf samstillt
átak. Það er hlutverk stjórnvalda að haga þannig
stjórn efnahagsmála að þessum atvinnuvegi séu
sköpuð eðlileg rekstrarskilyrði. Það er hlutverk
sveitarfélaganna hvers á sínum stað að skapa
þessum atvinnuvegi það andrúmsloft og um-
hverfi sem leiðir af sér betri, fjölbreyttari og hag-
kvæmari framleiðslu. Það er hlutverk þeirra sem
stjórna fyrirtækjunum og sölusamtökum þeirra
að leita allra leiða til að bæta rekstur, auka vöru-
vöndun og afla markaða fyrir fjölbreyttari og
verðmætari framleiðslu," sagði Bjarni Aðalgeirs-
son, bæjarstjóri á Húsavík.
Byggðastefna VII
Veilur í
skipulagi
atkvæðagreiðslu
Offjárfestingu á ábyrgð stjórn-
valda má rekja til veilu í lýð-
ræðisskipulaginu. í borgarstjórn
koma til álita rök um vöruverð í
stórverslunum og rök samtaka
kaupmanna og Borgarskipulags
um gildi hverfisverslana og um
hvernig stórverslanir bitna á
þeim og um hæfilegt verslunar-
rými á höfuðborgarsvæðinu. Þeg-
ar til kastanna kemur og úthluta
á verslunarjötnunum, Miklagarði
og Hagkaupum, hvorum um sig
lóð, reynir fyrst og fremst á það
hvort meirihlutinn heldur saman
um að styrkja stöðu þess eignar-
forms sem lóðin er ætluð. At-
kvæðið sem umsókninni er greitt
er eitt og óskipt, hvort sem
stuðningurinn er með hálfum hug
eða heilum.
Hugsum okkur í stað þess sem
nú er, að fólk (skipulagsnefnd,
byggingarnefnd, borgarfulltrúar)
hafi atkvæðasjóð til ráðstöfunar
á mál sem koma á dagskrá og geti
lagt fram atkvæði eftir því sem
hver metur málið miðað við
önnur mál, leggi fram fáein at-
kvæði með máli sem maður
metur lítils, en mörg atkvæði
með máli sem maður leggur kaþp
á, og eins sé með mótatkvæði.
Við lóðaúthlutun til verslunar-
jötnanna geta kjörnir fulltrúar
fyrst metið viðkomandi verslun-
arform. Sá sem styður verslunar-
formið getur síðan gert upp við
sig hversu mikið er gefandi fyrir
stuðning við umsóknina með til-
liti til áhrifa nýrrar stórverslunar
á aðrar verslanir í borginni og
viðskiptakjör og mannlíf í hverf-
unum.
Með þessu fyrirkomulagi hafa
menn hag af því að spara atkvæði
á mál sent síðar koma á dagskrá,
og geta þannig afsakað slakan
stuðning við almennan málstað,
til að mynda málstað flokksins,
meirihlutans eða minnihlutans.
Hér er aðeins tæpt á viðamiklu
máli, sem ég hef fjallað um ítar-
legar í fræðiritum. Það er veru-
lega róttæk breyting á lýðræðis-
skipulaginu að gefa fólki tækifæri
til að láta missterkan stuðning
eða andstöðu koma fram í at-
kvæðagreiðslu. Ég hef lengi von-
ast til að geta komið á tilraunum
með atkvæðasjóð, eins og þörf
er á til að gera sér fyllri grein fyrir
aðferðinni, en til þess hefur ekki
gefist tækifæri. Hér á landi eru
takmörkuð tækifæri til að stunda
frumleg félagsvísindi, eins og hér
er um að ræða, en sæmilega góð
skilyrði til að stunda ófrumleg
félagsvísindi, eins og kunnugt er.
Ýmsir vænta þess, að hlutfalls-
leg fjölgun þingmanna á höfuð-
borgarsvæðinu muni hafa afdrifa-
rík áhrif á byggðastefnu. Ég á
samt von á því að hvers konar
fyrirgreiðsla muni halda áfram á
Alþingi líkt og verið hefur, á
Björn S. Stcfánsson.
sama hátt og hún hefur þrifist í
Reykjavík. A Alþingi hafa menn
áhrif með því að leita bandalags
við aðra og vinna þannig meiri-
hluta til stuðnings við takmark-
aða hagsmuni. Einstökum út-
gerðarfyrirtækjum er fleytt áfram
með opinberri fyrirgreiðslu, þ.e.
með stuðningi meirihlutans, þótt
örlög þeirra varði beint aðeins
lítinn hluta þjóðarinnar og þjóð-
inni í heild sé talinn ávinningur að
því að fiskiskipum fækki og þá
eðlilega þeim fyrst sern eru háð
opinberri fyrirgreiðslu. Líku máli
gegnir um fyrirgreiðslu við fram-
kvæmdir á höfuðborgarsvæðinu,
sem þrengja að almenningssvæð-
um, að framkvæmdaaðiljar með
þrönga hagsmuni njóta banda-
lags við flokkana sem ráða, þótt
framkvæmdin gangi gegn dreifð-
um hagsmunum almennings.
Þarna er sýnd gagnkvæm tillits-
semi, eins og í hverjum öðrum
félagsskap. Þar með er ekki víst,
að niðurstaðan sé í þágu heildar-
hagsmuna, eins og dæmin um
fjárfestingu í sjávarútvegi og um
nýtingu lands og skipulag versl-
unar í Reykjavík benda til, þar
sem veilur í skipulagi atkvæða-
greiðslu geta mótað niðurstöð-
una.
Björn S. Stefánsson.
„Syndin“ aftur á
bókamarkaðinum
- og einnig „Fleira fólk“ eftir Jónas Ámason
„Hefurðu lesið Syndina?“ var
oft spurt eftir að „syndin er
lævís og lipur“ kom út haustið
1962. Ahugi manna á þessari
bók var slíkur að prentvélarnar
höfðu ekki undan að fullnægja
eftirspurninni. Síðustu vikuna
fyrir jólin var „Syndin“ með
öllu ófáanleg í bókabúðum.
Menn fóru strax að spyrja
hvort ekki væri von á annarri út-
gáfu og oft hefur verið að því
spurt síðan. Áhugi manna jókst
að sjálfsögðu til muna þegar Jón-
as Árnason las bókina í útvarpi
sl. vetur. Það má því segja að
ekki sé vonum fyrr að „Syndin“
birtist aftur á bókamarkaðinum,
en Reykjaforlagið gefur bókina
út núna fyrir jólin.
Þá gefur Reykjaforlagið út
aðra bók Jónasar Árnasonar sem
heitir „Fleira fólk“. í þessari bók
er sagt frá raunverUlegum at-
burðum og raunverulegu fólki -
ekki síst frá höfundinum sjálfum,
sem alltaf kemur meira og minna
við sögu. Lítið sem ekkert af efn-
inu hefur áður birst í þeirri mynd
sem það birtist í þessari bók.
Frumdrög þáttanna urðu til á ár-
unum 1947-1954. Stundum var
um að ræða stutta dagblaða-
pistla, stundum dagbókarpunkta,
upprifjun gamalla minninga, en
Jónas hélt þessum frumdrögum
saman og mörg þeirra vann hann
fljótlega upp, jók við þau og
endurbætti, en smiðshöggið á
flesta þættina rak hann í sumar
heima hjá sér á Kópareykjum í
Reykholtsdal.
I bókinni eru teikningar eftir
Kjartan Guðjónsson, en þær
voru allar gerðar á þeim árum,
sem þættirnir í bókinni rekja
uppruna til. - HS
Jón Kristófer kadett og Jónas Árnason á gangi í Austurstræti sl. sumar.