Alþýðublaðið - 12.08.1921, Blaðsíða 1
1921
Föstudaginn 12. ágúst.
183. tölubl.
Hvað veldur?
_________ 1
Sumir menn eru svo blindir eða
ósvífnir, að þeir viðurkenna ekki
villu sfna, þó þeim hafi svart á
hvítu verið sannað, að þeir hefðu
á röngu að standa. Jakob Möller
ritstjóri Vísis og alþm. er einn
slíkra manna. Þegar honum verð-
ur gramt í geði út af óförum sín-
'sm, jafnvel þó þær séu honum
sjálfum að kenna (sbr. hringsnún-
ingur hans í togaravökumálinu,
dekur hans við íslandsbanka;
undanhald hans við Jón Magnús-
son o. fl), reynir hann að gera
andstæðing sínum, Alþýðuflokkn*
um, alt til ills sem hann getur.
í grein, sem hann kallar »kolin
og brauðverðið«, heldur hann því
fram, að »engin tilraun« hafi verið
gerð til að réttlæta það, hve hátt
brauðverðið er nú, og segir um
skýrslu Alþýðubrauðgerðarinnar,
að hún fari alveg „fyrir ofan garð
og neðan“.
Það er skemst af að segja, að
aldrei hefir veríð gert neitt til að
a-éttlæta það, sem ekki er þörf á
að réttlæta; að eins hefir veriö
sýnt fram á það og sannað með
skýrslu Alþýðubrauðgerðarinnar,
að brauðverð hennar er í fuliu
samræmi við allan kostnað við
rekstur hennar.
Það er vitanlega sanngjarnt og
alveg sjálfsagt, að krefjast lækk
nnar á brauðum jafnt og öðrum
vörum, jafnskjótt og gera má ráð
íyrir, að unt sé að lækka verðið,
og Alþýðubrauðgerðin hefir alt
af síðan hún var stofnuð verið
síðust að hækka brauðverð og fyrst
að lækka það, og nú í heilt ár
hefir hún selt brauð sín 6% Iægra
verði, en önnur brauðgerðarhús
og þar með sparað viðskiftamönn-
um sínum 28 þtisund krónur. —
Vísir hefði því gert almenningi
þarft verk, ef hann hefði í fyrra
komið því til leiðar, að önnur
brauðgerðarhús hefðu selt sama
verði, því þá hefði hann sparað
bænum að minsta kosti 100 þús-
und krónur, sem unnist hefði við
6°/o lægra verð allra annara brauð
gerðarhúsa, en Alþýðubrauðgerð-
arinnar.
Möller verður að gæta þess,
þegar hann talar uœ, að Alþýðu-
brauðgerðin ætti að geta starfað
með tapi, að hún hefir aldrei
verið rekin sem gróðaýyrirtœki
og er stofnuð á verstu tímum,
meðan alt er í háu verði, hefir
að eins starfað skamma stund og
hefir því engan teljandi varasjóð
til að taka af.
Annars er það einkennilegt, að
Vísir skuii ekki finna neitt að því
við íslandsbanka, þó hann haldi
útlánsvöxtum sinum iý°\o hærri
en Landsbankinn, og hefir þó
íslandsbanki margar miijónir króna
i seðlum, sem landið iætur hann
hafa með góðum kjörum. En þessu
hreyfir Vísir ekki.
Hvað veldur?
€nskt þingræði.
Umbótaleiðin eða allsherjarbylting?
Það hefir löngum verið álitið,
að í Englandi — þessu íorna
heimkynni þingræðisins — væri
þingstjórnin fyrirmynd allra þeirra
þingstjórna, sem til væru í heim-
inum, og sægur manna i öllum
löndum hefir skrifað ritgerðir eða
jafnvel heilar bækur um það, hve
dásamlega þetta þingstjórnarfyrir-
komulag Englendinga blessist.
Enginn neitar þvf, að fyr á
öldum var þingræðið enska giæsi-
legt, er það var borið saman við
stjórnarfar það, er algengast var
á meginlandi Evrópu. En af þeim
upplýsingum, sem nú er verið að
gefa í enskum tfmaritum og af
því ástandi, sem i Englandi er
um þessar mundir, hlýtur nokkur
efi að vakna hjá mönnum um
^--O"O"O--O--O-'O--0-g
¥ Brunatryggingar
¥ á innbúi og vörum
¥ hvergi ódýrari en hjá.
2 A. V. Tulinius
¥ vátryggingaskrifstofu
¥ Eimskipafélagshúsinu,
#! 2. hæð.
ágæti þessa marglofaða enska
þingræðis.
Það er ekki annað sjáanlegt,
en að í Englandi sjálfu sé að
verða meiri og meiri óánægja
með þingið og augu manna þar
séu að opnast fyrir því, hversu
lélegur málsvari það i rauninni sé
fyrir þjóðina, með þeira hætti sem
það er nú,
Nýlega hefir hinn naíntogaði
enski jafnaðarmaður, Kyndman,
ritað um enska stjórnarfyrirkomu-
Iagið merkilega grein í „The
Ninetsenth Century and After.“
Þar kveður hann óánægju manna
með núverandi þing og stjórn svo
almenna, að veruleg nauðsyn sé
á því að gjöra verulegar endur-
bætur á fyrirkomulagmu öllu ef
ekki eigi ver að fara. Hann gefur
ágæta mynd af því hversu órétt-
látt þingræðisfyrirkomulagið enska
er eins og n^ stendur. Seinast
þegar almennar kosningar fóru
fram i Englandi, í desember 1918,
félck samsteypuflokkur Lloyd
George — stjórnarflokkurinn —
samtals 5,564318 atkvæði eða
S6°/o af öllum greiddum atkvæð-
um og kom að 428 þingmönnum.
Allir hinir flokkarnir — stjórnar-
andstæðingarnir — fengu 4,132,
912 atkv. eða 44% af öllum
greiddum atkvæðum, en komu
ekki að nema 81 þingmanni. Það
er í sánnleika merkilegt að flokk-
ur, sem fær 56% af greiddum
atkvæðum, skuli fá 85°/o þingsæta
Og sá er fær 44°/o atkvæða ekki
t