Dagur - 15.12.1987, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - 15. desember 1987
15. desember 1987 - DAGUR - 11
Passíukórim á Akureyri 15 ára
„Hvernig fara Akur eyringar eigin-
lega að því að framkvæma þessa \Ml

Stiklað á stóru í sögu kórsins
í haust voru 15 ár liðin frá því
Passíukórinn á Akureyri tók til
starfa. Kórinn hefur verið
injög áberandi í tónlistarlífí
bæjarins og landsins alls alla
tíð síðan og staðið fyrir glæsi-
legum tónleikum. Ekki aðeins
á Akureyri því einnig hafa ver-
ið farnar vel heppnaðar tón-
leikaferðir í höfuðstað
landsins. Eftir eina slíka tón-
leika í Háskólabíói árið 1979,
þar sein flutt var verkið Árstíð-
irnar eftir Joseph Haydn, sagði
fyrirsögn í einu dagblaðanna
að Passíukórinn réttlætti það
að kalla Akureyri höfuðstað
Norðurlands. Stór orð það en
líklega réttmæt.
Annað kvöld verða haldnir í
Akureyrarkirkju árlegir að\ entu-
tónleikar kórsins. Tónleikarnir
verða óvenju glæsilegir að þessu
sinni enda um að ræða afr ælis-
tónleikana sjálfa. Á efnisskránni
verða tvö verk. Jólaóratoría eftir
Camille Saint-Saens og A Cere-
mony of Carols eftir Benjamin
Britten.
Stofnandi og stjórnandi
Aðal hvatamaður að stofnun
Passíukórsins á Akureyri var
Norðmaðurinn Roar Kvam og
hann hefur alla tíð síðan stjórnað
kórnum og unnið þar mikið starf.
Roar réðist haustið 1971 sem
kennari að Tónlistarskólanum á
Akureyri og gekkst þá þegar fyrir
stofnun 16 manna söngsveitar
sem kölluð var Kirkjutónlistar-
sveitin. Sveitin kom fyrst fram á
jólatónleikum 1971 og síðan aft-
ur um vorið 1972. Tónleikar
kirkjutónlistars\eitarinnar vöktu
mikla athygli og aðdáun þeirra
sem á hlýddu og þar með fékk
starfsemin byr undir báða vængi.
Upp úr þessari sveit \ arð síðan til
Passíukórinn á Akureyri um
haustið og árið eftir. þann 23.
mars 1973. voru fvrstu eiginlegu
kórtónleikarnir haldnir. Þar var
flutt Jóhannesarpassían eftir
Scarlatti.
Á hverju ári síðan hafa vortón-
leikar auk jólatónleika verið fast-
ur punktur í starfsemi kórsins og
oft hefur hann færst mikið í fang.
Megin viðfangsefni hans hafa
jafnan verið stærri kirkjutón-
verk. bæði fyrir kór. hljómsveit
og einsöngvara, þ.e.a.s. kantötur
og óratoríur. en einnig hafa veriö
flutt veraldleg verk.
Minnt á landsbyggðina
Eftir að hafa haldið tónleika með
Kammerhljómsveit Tónlistar-
skólans í apríl 1976, á þremur
stöðum norðuranlands, hélt kór-
inn suður um heiðar í júní og
söng með Sinfóníuhljómsveit
íslands á lokatónleikum Nor-
rænna músíkdaga sem haldnir
voru í Háskólabíói. Petta var í
fyrsta skipti sem kórinn söng með
Sinfóníuhljómsveitinni og raunar
í fyrsta skipti sem kór utan af
Iandi gerði það. Þetta var hins
vegar ekki það síðasta í samstarfi
þessara tveggja aðila.
Umsögn um tónleikana í einu
dagblaðanna lýkur á þesum
orðum: „Mér finnst eiginlega
athyglisverðastur sá þáttur sem
áhugafólk hefur átt í flutningi
tónlistar yfir þessa daga. Kórinn
frá Akureyri sýnir okkur, að það
ætti að gefa því gaum sem er að
gerast úti á landi. á Listahátíð og
Norrænum músíkdögum hefur
sannast að það er meira en við
höldum." Kórinn minnti sem sé á
Akureyri og landsbyggðina, á
korti listalífs landsins.
80 manna þrekvirki
Á aðventutónleikum árið 1976
voru haldnir jólatónleikar eins og
önnur ár en síðar þann vetur réð-
ist kórinn í eitt mesta þrekvirki á
ferlinum. flutning Messíasar eftir
Handel.
í viðtali fyrir tónleikana sagði
Roar meðal annars að hann hefði
valið þetta verk þar sem hann
þekkti það vel og einnig af því að
hann treysti kórnum vel til að
flytja það. kannski ekki á heims-
mælikvarða, en þokkalega.
Tæknilega réði kórinn mjög vel
við verkið en það krefðist hins
vegar mikils úthalds.
Vegna umfangs tónleikanna
revndist nauðsynlegt að halda þá
í Iþróttaskemmunni á Akureyri
en til þessa hafði kórinn jafnan
sungið í Akureyrarkirkju á tón-
leikum st'num f bænum. Félagar í
kórnum voru þá rúmlega 50 tals-
ins en flytjendur voru alls um 80
talsins. Petta var langstærsta tón-
verk sem flutt hafði verið á Akur-
eyri og fyrsta heildar uppfærsla á
Messíasi utan Reykjavíkur.
Ætlunin var að flutningur á
Messíasi yrði liður í vorvöku sem
átti að halda en af henni varð
ekki. Þess í stað vaknaði hug-
myndin að mestu menningar-
hátíð sem haldin hafði verið
norðanlands, Tónlistardögum í
maí. á vegum Tónlistarfélags
Akureyrar.
Kom sá og sigraði
I umsögn „Norðurlands“ eftir
tónlistardagana sagði höfundur
að efasemdir sem hann hafði fyrir
flutning Messíasar hefðu ekki
reynst réttmætar því flutningur-
inn hafi verið með miklum glæsi-
brag. Fyrirsögn í „Degi“ sagði
„Passíukórinn kom, sá - og sigr-
aði" og í umfjöllun Ingimars
Eydal sagði meðal annars „kór-
inn er ótrúlega góður og hefur
hvorki verið sparaður tími né
fyrirhöfn til þess að útkoman yrði
með þeim glæsibrag sem raun bar
vitni um.“
„Þingeyingur" skrifaði hins
vegar lesendabréf í eitt dagblað-
anna og var ekki hrifinn. Taldi
hann kórinn hafa kunnað hlut-
verk sitt vel en mikið hefði vant-
að á raddgæði. „Nú er eftir að sjá
hvort tónlistarfélagsmenn reyn-
ast óhlutdrægir og leyfa fleiri kór-
um að sýna hvað þeir geta, eða
hvort þeir taka þennan eina kór
upp á arma sína, næst þegar kem-
ur að tónlistardögum.“
Yfirleitt voru undirtektir hins
vegar góðar og mikil hvatning
fyrir starfsemi kórsins og tónlist-
arfélagsins sem síðan hafa starfað
mikið saman. Áhorfendur að
tónleikum kórsins liafa aldrei
verið fleiri en þeir voru 900. Að-
eins Kristján Jóhannsson og Ivan
Rebroff hafa fengið fleira fólk á
tónleika á Akureyri.
„Þessi dæmalaust
frísklegi kór
Á tónlistardögum 1978 flutti kór-
inn kantötu eftir Bach og Sálu-
messu Mózarts og: „Ég hef eigin-
lega ekki lengi orðið jafn snort-
inn á tónleikum,“ sagði Leifur
Þórarinsson í umsögn sinni og
spurði: „Hvernig fara Akureyr-
ingar eiginlega að því að fram-
kvæma þessa hluti?“
Árið 1979 sungu um 60 manns
með Passíukórnum og hafa þeir
aldrei verið fleiri. Á Tónlistar-
dögum á Akureyri það ár flutti
kórinn óratoríuna Árstíðirnar
eftir Haydn og var þar ekki um
auðveldara viðfangsefni að ræða
en Messías tveimur árum fyrr.
Með kórnum léku 36 félagar úr
Sinfóníuhljómsveitinni og flutn-
ingurinn tókst með miklum ágæt-
um, ekki aðeins á Akureyri held-
ur einnig þegar verkið var flutt í
Háteigskirkju skömmu síðar. í
Eyrnalyst sinni eftir tónleikana
skrifaði Árni Björnsson m.a.:
„Þetta var með ánægjulegri
klukkustundum sem ég hef lengi
átt í tónleikasal. Fór þar auðvitað
saman hin ofur aðgengilega og
aðlaðandi músík og svo þessi
dæmalaust frísklegi kór sem söng
með næstum ungæðislegum til-
þrifum og tók mann með trompi,
til dæmis í Uppskeruhátíðinni."
Grein sinni lauk Árni með þess-
um orðum: „Það var Reykvíking-
um til minnkunar að þeir skyldu
ekki fylla Háskólabíó- þrátt fyrir
góðviðrið. En það var verst fyrir
þá sjálfa.“
„Roar Kvam stjórnandi hans
og stofnandi, getur verið stoltur
af afrakstri sex ára kórstarfs,“
sagði Ríkarður Pálsson í Þjóð-
viljanum „en kórinn þarf að
brosa meira,“ sagði hann einnig.
Að fólk skuli ekki
flykkjast
Af umfjöllun um tónleika kórsins
hér fyrir norðan er ljóst að á
þessum tíma voru sunnanblöðin
farin að senda menn norður „til
þess eins“ að fjalla um tónleik-
ana. Þetta sýnir betur en margt
annað hversu mikils metinn kór-
inn var þarna orðinn.
Eins og fram kemur í viðtali
við formann kórsins Elínborgu
Loftsdóttur hér á síðunni fækk-
aði mjög í kórnum árið 1979 og í
umfjöllun um vortónleika 1981
segir Soffía Guðmundsdóttir:
„Mig undrar það, að söngfólk
skuli ekki beinlínis flykkjast í
svona hóp, og mig undrar það
líka hverju Passíukórinn svona
fáliðaður, getur komið til leiðar.“
í júní þetta sama ár flutti kór-
inn verkið Carmina Burana, ver-
aldlegir söngvar, eftir Carl Orff. í
umsögn um tónleikana sagði
Soffía Guðmundsdóttir m.a. að
sem fyrr hefðu kvenraddirnar
verið góðar en að þessu sinni
hefðu karlarnir komið á óvart.
„Það væri reyndar gaman að
heyra aðra sönghópa leika það
„Þetta fólk leggur gífurlega mikið á sig til að ná árangri.“ A æfingu í Tónlistarskólanum.
eftir, sem karlaraddir Passíukórs-
ins sýndu af sér þessa
kvöldstund, þótt fáar væru.“
Rafmögnuð Afríkutónlist
Árið 1982 flutti Passíukórinn
öðru sinni Messías eftir Handel.
Að þessu sinni var verkið flutt
talsvert stytt, eins og vfðast tíðk-
ast í seinni tíð.
í júní 1983 fór Passsíukórinn á
ótroðnar slóðir í tónleikahaldi
sínu þegar hann flutti verkið
African Sanctus eftir David Fans-
hawe í íþróttaskemmunni.
Þarna var á ferðinni „afskap-
lega sérkennilegt messutónverk“
eins og einn kórfélaga sagði í við-
tali fyrir tónleikana. Verkið
samdi Fanshawe eftir að hafa
flakkað um Nv.-Afríku og í verk-
ið notar hann hljóðritanir sínar á
Afríkutónlist sem grunn og
prjónar við þær kórkafla sem
byggist á klassísku latnesku
messuformi. Til þess að tengja
þetta allt nútímanum notar
höfundur rafmagnaða rokk-
hljómsveit og kynstrin öll af slag-
verki.
Tónleikunum var vel tekið á
Akureyri og í grein sem Bolli
Gústavsson ritaði til að „vekja
athygli höfuðborgarbúa og ann-
arra gesta Listahátíðar ’82 á því
tækifæri sem þeim gefst“ sagði
hann m.a. að hafi menn talið
Roar Kvam vera að fara út á við-
sjálar brautir með kórinn þá hafi
sá ótti horfið.
í umsögnum um flutninginn á
Listahátíð ber mönnum saman
um að kórinn hafi þar skilað
ágætu verki, hvað sem segja megi
um verkið.
Hljómsveitin til skammar
Næsta stórverkefni kórsins var
flutningur Örlagagátunnar eftir
Björgvin Guðmundsson við texta
Stephans G. Stephanssonar.
Verkið var flutt við undirleik 40
manna hljómsveitar á Tónlistar-
dögum 1984 og seinna á Lista-
hátíð í Reykjavík við undirleik
Sinfóníuhljómsveitarinnar.
Aðsókn að tónleikunum í
Reykjavík var mjög léleg en
frammistaða kórsins var lofuð.
Ekki er hægt að segja hið sama
um hljómsveitina. Eyjólfur Mel-
steð sagði í DV: „Kórinn átti sér
algjöra andstæðu í hljómsveit-
inni. í annað sinn á skömmum
tíma varð hún sér til skammar."
Þó að hér verði látið staðar
numið í umfjöllun um tónleika
kórsins ber alls ekki að skilja það
sem svo að starf hans hafi legið
niðri undanfarin ár. Eins og frarn
kemur í viðtali við Roar Kvam
stjórnanda kórsins hefur kór-
starfið eins og annað listalíf í
bænum verið í lægð undanfarin
ár. Þau Roar og Elínborg eru
sammála um að kórinn eigi sér
framtíð, hversu langa geta þau
auðvitað ekki spáð um, en skarð
yrði fyrir skildi ef hans nyti ekki
við. Til þess er Passíukórinn orð-
inn of stór hluti af tónlistarlífi
Akureyri og landsins alls. ET
„Það hlýtur að
koma betrí tíð“
- segir Elínborg Loftsdóttir
formaður Passíukórsins
Forniaður stjórnar Passíukórs-
ins á Akureyri er Elínborg
Loftsdóttir. Elínborg hefur
starfað einna lengst núverandi
kórfélaga, hún hóf að syngja
með kórnum haustið 1975 og
hefur verið með nær samfleytt
síðan.
Fyrsta árið sem Elínborg var
með kórnum voru kórfélagar
rúmlega 20 talsins en síðan fór
þeim fjölgandi allt til ársins 1979
þegar fjöldinn náði hámarki, 60
manns. Eftir þann vetur fækkaði
mjög í kórnum og síðan hafa
félagar verið á- bilinu 20-30
talsins. Hver ætli hafi verið
ástæðan fyrir þessu „hruni"?
„Það hefur alltaf verið með
okkur talsvert af ungu fólki. allt
niður í 15 ára gamalt og þennan
vetur 1979 var með okkur stór
hópur fólks úr Menntaskólanum.
Þetta var fólk sem hafði sungið
með öll menntaskólaárin en
brautskráðist þarna um vorið og
fór úr bænum. Það munaði mest
um þetta en við höfum eiginlega
aldrei haft neina fullnægjandi
skýringu á þessari miklu fækkun.
Það gengur allt í bylgjum og
manni hefur stundum dottið
hreinlega í hug að það sé ekki í
tísku að syngja í kór. Við erum
hins vegar sammála urn að það
hljóti að koma betri tíð,“ segir
Elínborg.
- Hver er skýringin á þessari
„tregðu" sem nú ber nokkuð á
hjá karlmönnum, að ganga í
kóra?
„Ætli þú verðir ekki að spyrja
karlmenn að því. Við höfum
Passíukórinn á Akureyri. Fremri röð frá vinstri: Arnheiður Eyþórsdóttir, Dagný Pétursdóttir, Guðrún Haraldsdótt-
ir, Helgi Svavarsson, Jos Otten, Ólöf Regína Torfadóttir, Signý Þórðardóttir, Gry Persen, Dorata Manczyk, Sól-
veig Hallgrímsdóttir. Aftari röð frá vinstri: Roar Kvam stjórnandi, Gígja Kjartansdóttir, Urður Þorvaldsdóttir,
Auður Árnadóttir, Júlíus Larscn, Sigmundur Sigfússon, Elínborg Loftsdóttir, Heidi Maris, Ankie Postma, Svandís
Stefánsdóttir, Cathrine Oatlay. Á myndina vantar 2 kórfélaga. Myndir: TLV.
„Lít á alla tónleíka sem hápunkt“
• Tr • s f t s • A
„Mér fannst vanta þennan þátt
í tónlistarlíf bæjarins, þ.e.a.s.
flutning á stærri verkum fyrir
kór, hljómsveit og einsöngv-
ara. Þessum þætti hafði ekki
verið sinnt nema að mjög litlu
leyti hjá öðrum kórum síöan
Kantötukór Akureyrar lagðist
niður fyrir um 40 árum, og
þess vegna má segja að Pass-
íukórinn hafí verið stofnaður,“
segir Roar Kvam stjórnandi
kórins og upphafsmaðurinn að
stofnun hans.
„Önnur ástæðan fyrir þessum
áhuga mínum á að stofna svona
kór er að aðal menntun mín er
kórhljómsveitarstjórn og með
þessu vildi ég skapa mér tækifæri
til að halda áfram að mennta mig
á þessu sviði."
- Er flutningur þessara stærri
verkefna mikilvægur þáttur fyrir
tónlistarlíf á stað eins og Akur-
eyri?
„Já ef tónlistarlíf á að þró-
ast þá er þetta mjög mikilvægur
þáttur, bæði fyrir þá sem syngja
- segir Roar Kvam stjómandi kórsins
og hina sem leika með, hljóð-
færaleikara og tónlistarnemend-
ur. í tónlistarskólum víða erlend-
is er það skylda að taka þátt í
starfi svona kórs.“
- Hvaða fólk var það sem tók
þátt í starfi kórsins til að byrja
með?
„Margt af þessu fólki var
óreynt í kórstarfi og þannig hefur
þetta alla tíð verið. Það er mjög
ör endurnýjun í kórnum og það
veldur vissulega ákveðnum erfið-
leikum. Maður þarf næstum því
að byrja frá grunni á hverju ári.“
- Er lægð í listalífi á Akureyri
þessi árin?
„Það er daufara en það var.
Þetta sjáum við mjög vel á
aðsókn að tónleikum. Þetta er
mjög einkennilegt á sama tíma
og Tónlistarskólinn nýtur æ meiri
vinsælda og er raunar að sprengja
húsnæðið utan af sér.
Þetta er ekkert akureyrskt eða
séríslenskt fyrirbæri heldur er
þetta alls staðar að gerast. Það
hefur verið niðursveifla undan-
farin fimm ár eða svo.“
- Hefurðu einhverja skýringu
á þessu?
„Nei enga eina skýringu enda
held ég að þær séu margar. Það
er sagt að fjölmiðlarnir og mynd-
böndin taki allan tíma fólks. Ég á
bágt með að trúa því að fólk end-
ist í svona lífi til lengdar þó að
vissulega sé þægilegt að koma
heim, setjast fyrir framan sjón-
varpið og ýta á einn takka á fjar-
stýringunni. Sú skýring að fólk
vinni meira núna er ekki rétt, það
finn ég bara á sjálfum mér.
Þetta er ekki auðvelt að skýra
en ég held að þetta sé að breytast
og von sé á uppsveiflu aftur.
Fólk áttar sig á því að það verður
að hafa eitthvað fyrir hlutunum
til að njóta þeirra og hlustun á lif-
andi tónlist krefst þess.“
- Hvenær hefurðu verið
ánægðastur með kórinn á þessum
fimmtán árum?
„Ég er ánægðastur eftir hverja
einustu tónleika. Ég get vissulega
nefnt einhverja tónleika sem ég
hef verið spenntari fyrir en aðra,
en eftir á lít ég á alla tónleika sem
hápunkt þess sem við höfuin ver-
ið að gera hverju sinni.
Það er mjög mikilvægt fyrir
listamann þegar hann lítur til
baka að segja sem svo að það
sem hann gerði sé lakara en það
sem hann ætlar að gera. Menn ná
ekki að þróast ef þeir segja: „Við
vorum miklu betri á þessum
tíma.“
- Hefurðu einhvern tíma verið
við það að gefast upp?
„Nei. Ég hef stundum sagt það
við mannskapinn að meðan fjórir
eru í kórnum höldum við áfram.
Á meðan til er fólk sem vill
syngja þá held ég áfram.
Ég vil að það komi skýrt fram
að þó að kórinn sé ekki fjöl-
mennur þá sláum við ekki af okk-
ar listrænu kröfum, nema síður
,sé. Þetta fólk leggur gífurlega
mikið á sig til þess að ná árangri
enda hefst hann ekki öðruvísi,"
sagði Roar Kvam að lokum og
lofaði skemmtilegum tónleikum
á morgun. ET
„Á meðan fjórir eru í kórnuni höldum við áfram,"
segir Roar Kvam.
Elínborg Loftsdóttir formaður Pass-
íukórsins á Akureyri.
stundum sagt það þessar sem höf-
um verið lengst í kórnum að við
séum hreinlega ekki nógu aðlað-
andi. En karlarnir endast nú ekki
einu sinni í karlakórunum nú
orðið. Það ætti bara einhver
félagsfræðingur að taka að sér að
rannsaka þetta."
- Þurfa menn að „kunna að
syngja" til að ganga í kórinn?
„Það er auðvitað allt til bóta
sem þú kannt. Það eru hins vegar
engin skilyrði fyrir inngöngu önn-
ur en þau að fólk hafi áhuga og
haldi lagi skammlaust."
- Þetta er þá fyrir alla?
„Þetta er fyrir alla. Auðvitað
er smekkur manna misjafn en
það geta allir tekið þátt í og notið
kórtónlistar."
- Hvernig hefur rekstur kórs-
ins gengið?
„Hann gengur auðvitað upp og
ofan. Við höfum oft orðiö að fara
þá leið að leita stuðnings hjá
fyrirtækjum og það hefur gengið
mjög vel. Með þessu hefur okkur
tekist að ná endunr saman. Eftir
suðurferðina 1979 með „Árstíð-
irnar" björguðum \ið okkur með
því að halda stóran flóamarkað.
Við vorum þarna nokkur ár
með stór kórverk með allt að 40
hljóðfæraleikurunr auk einsöngv-
ara. Þetta er atvinnufólk sem
auövitað þarf að borga og slík
dæmi ganga einfaldlega ekki upp
nema með 5-600 manna aðsókn."
- Hefur Passíukórinn ntikla
þýðingu fvrir tónlistarlíf á Akur-
eyri?
„Mér finnst hann hafa geysi-
lega mikla þýðingu. Utanaðkom-
andi fólk er undantekningarlaust
mjög hissa á því hvað kórinn hef-
ur f~?rst í fang og hvað er hægt að
gera á ekki fjölmennari stað.
Kórinn hefur staðið fyrir frurn-
flutningi á ýmsum af stærstu
verkum tónlistarsögunnar. Kór
sem þessi er mjög mikilvægur fyr-
ir nemendur og kennara Tónlist-
arskólans, því það eru ekki allt of
mörg tækifærin sem þessu fólki
býðst,“ sagði EHnborg. ET