Dagur - 29.12.1987, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 29. desember 1987
29. desember 1987 - DAGUR - 9
Nú árið er liðið í aldanna skaut/
og aldrei það kemur til baka/.
Já, nú eru ekki nema tveir dagar
þar til þetta verður sungið um
gjörvallt land. Áramótin nálgast,
við munum kveðja gamla árið og
minnast góðra stunda sem aldrei
koma aftur. Ýmsar þeirra eru lík-
lega bundnar trega en vonandi
þó fleiri sem tengdar eru gleði-
legum tilefnum.
Þessum tímamótum hefur í
seinni tíð fylgt sú hefð, að brenna
út gamla árið. Er það gert með
áramótabrennum og hinum ýmsu
flugeldum, blysum og stjörnu-
Ijósum.
Þessi hefð er ekki ýkja gömul. í
bók sinni „Saga daganna“ rekur
Árni Björnsson þjóðhátta-
fræðingur m.a. sögu áramóta og
segir að elsta dæmi um áramóta-
brennu sé frá árinu 1791 í Hóla-
vallaskóla í Reykjavík og hafí
skólapiltar átt þar hlut að máli. I
Evrópu munu árlegar brennur þó
hafa verið þekktar um aldaraðir.
Árni segir: „Þótt ekki sé loku
fyrir það skotið, að brennur hafí
tíðkast fyrr en seint á 18. öld, þá
er hitt einkar sennilegt. I eldivið-
arleysinu og timburskortinum
var hvert snifsi, sem brunnið gat,
Iengstum of dýrmætt til að eyða
því í soddan leikaraskap. Áuk
þess var hvergi um margmenni
að ræða, sem er eins og þurfí að
fara saman við brennu.
I Reykjavík hafði tvennt gerst
undir lok 18. aldar: komið var
dálítið þéttbýli með skólasveina
sem ungæðislegan kjarna, og lík-
lega hefur verið farið að falla til
eitthvað af rusli, t.d. frá Innrétt-
ingunum, sem mátti brenna. Enn
í dag eru áramótabrennur okkar
einskonar sorphreinsun.“
í dag fínnst flestum ómissandi að
skjóta upp nokkrum flugeldum
og brenna blys á nýársnótt. Á
Akureyri er það Hjálparsveit
skáta sem hefur veg og vanda af
flugeldasölu og ólíkt því sem ger-
ist í Reykjavík, situr hún ein að
sölunni, en íþróttafélögin hér
selja ekki flugelda.
Hér á síðunni verður leitast við
að skýra mikilvægi þessarar flug-
eldasölu fyrir starfsemi hjálpar-
sveitarinnar, auk þess sem tæpt
er á því helsta sem hafa ber í
huga við notkun þeirra „skot-
færa“ sem á boðstólum eru.
FLUGELDASALA HJÁLPARSVEITAR SKÁTA
„Flugeldasalan er ákailega mikilvæg fyrir okkur.“ Gunnar Gíslason á vinnustað sínum.
Boðnir og búnír
tíl aðstoðar
- Gunnar Gíslason í viðtali
Örn sýnir hvernig fara á með handblys. Því á að beina vel frá líkamanum,
hafa hanska eða vettlinga á höndum og klæðast ekki nælonflíkum.
nægur snjór, er nóg að stinga
þeim í skafl. Það þarf að ýta þeim
vel niður í skaflinn en þó að sjá
til að þeir sé ekki fastir og eigi
greiða leið upp.
Kiwanis-kallar
Undanfarin ár höfum við verið
með til sölu, svokallaða „Kiwan-
is-kalla“, en það eru steyptar
undirstöður með rörum fyrir allar
stærðir flugelda og standblysa.
Þeir eru mjög stöðugir, en vegna
þess hve mikill snjór hefur verið
undanfarin ár, hefur sala á þeim
ekki verið mikil. Ætli verðið á
þeint í ár verði ekki á bilinu 200-
300 krónur, en þeir eins og hólk-
arnir, endast í áraraðir."
Blaðamenn Dags voru ákaf-
lega hrifnir af „Kiwanis-kallin-
um“. Kosturinn við hann er m.a.
sá, að ekki þarf að hlaða utan um
hann snjó, eins og t.d. þarf að
gera við hólkana. Við gerðum til-
raunir til að fella kallinn, en án
árangurs.
Aðspurður sagði Örn um að
stinga flugeldum í gosflöskur, að
nú væru gömlu góðu glerflösk-
urnar orðnar svo sjaldséðar, allir
kaupa gos í dósum eða á plast-
flöskum. Þær væru ekki hentugar
til að skjóta upp flugeldum.
„Á því viljum við vekja sér-
staka athygli, að láta ekki börn
undir 16 ára aldri um að skjóta
upp meiriháttar flugeldum. Þetta
ættu fullorðnir alfarið að sjá um.
Eins mælum við ekki með að fólk
skjóti flugeldum út af svölum
íbúðarhúsa."
Það ber því að athuga vel að
undirstaða flugeldanna sé traust
og að stefna þeirra sé hættulaus.
Víkja skal vel frá unt leið og logi
er kominn í kveikjuþráðinn.
Blys
„I santbandi við blysin, á fyrst og
fremst að fara eftir leiðbeining-
um á þeim. Alls ekki má halda á
blysum sem segir að eigi að
skorðast í jörð. Hættan er sú, að
kúlurnar í þeirn geta sprungið
inni í þeim og valdið alvarlegum
skaða. Þau ber að skorða vel, og
víkja frá um leið og logi er kom-
inn í kveikinn. Gæta skal vel að
því að enginn standi þar sem
neistarnir fljúga.
Um handblysin er það að
segja, að hafa skal hanska eða
vettlinga á höndum þegar þau
eru brennd. Eins skal gæta þess
að beina blysinu frá sér, og láta
ekki kúlur eða neista lenda á
nærstöddum.
Sólir skal festa á góða undir-
stöðu sem ekki getur brunnið.
Þær eru ákaflega fallegar og
öruggt að viðkomandi nýtur
þeirra vel, því þær skjótast ekki
frá. Þær krefjast undirbúnings,
en eru vel þess virði."
Rokeldspýtur eða logandi
vindlar fyrir þá sem reykja, eru
kjörnir til að kveikja á þessum
skotvörum. Varast ber þó að
nota rokeldspýtur inni, því af
þeim vill falla glóð. Eins er bent á
hættu því samfara að klæðast
nælonstökkum þegar farið er
með eldfæri.
- Nú brenna margir stjörnu-
ljós inni, er það í lagi?
„Menn hafa jú gert þetta, en
það falla frá þeint neistar sem
gefa för bæði í teppi og á borð.
Þó ætti að vera í lagi að standa
t.d. í anddyri rétt á rneðan kveikt
er á þeirn, en ganga síðan með
þau út.“
Innibombur
- Hvað er það sem flokkast und-
ir innibombur og hvernig á að
fara með þær?
„Það eru litlir hólkar sem
kveikt er á og uppúr þeint koma
spakmæli, smádót, jafnvel hattar
eða kórónur og pappírsræmur.
Þær springa með dálitlum hvelli
og ætti að hafa undir þeint djúpa
diska þegar þær eru sprengdar.
Svo eru litlu flöskurnar með
pappírsræmunum alltaf vinsælar
og ekki ntá gleyma hurðasprengj-
unum."
I þessari heimsókn okkar til
skátanna gafst kostur á að skoða
vel það sem á boðstólum er. Við
fengum smá forsmekk á því sem
koma skal því þeir skutu upp fyr-
ir okkur t.d. tívolíbombu sem
reyndist ákaflega l'alleg þrátt fyrir
dagsbirtuna. Þeim Erni, Ingimar,
Sveinbirni og Hreini þökkum við
kærlega fyrir góðar móttökur og
greinargóðar uþplýsingar.
Myndirnar á síðunni sýna að-
eins brot af því sem til er, en til
þeirra sem hugsa sér að brenna út
gamla árið segjum við: „Farið
varlega og leSið umfram allt leiö-
beiningar á umbúðum."
Að lokum koma hér
nokkur góð ráð
Það á að geyma skotelda undir
loki fjarri eldi og óvitum.
Aldrei vera með skotelda í
vasa.
Ekki vera með leikaraskap og
læti þar sem skoteldar eru notað-
ir.
Ullar- og skinnhanskar vernda
hendurnar.
Brunasár á að kæla strax.
Vertu ávallt í góðri fjarlægð frá
skoteldi.
Kettir og hundar eru best kom-
in innandyra meðan verið er að
skjóta!
Lestu leiðbeiningarnar á því
sem þú ekki þekkir vel.
Góða skemmtun og gleðilegt
ár! VG
Örn Arnarson og Hrcinn Skagfjörð glaðbeittir á svip, með fangið fullt af flugeldum.
okkur. Svo fáum hluta af ágóða
happdrættis landssambandsins
auk ríkisstyrks sem landssam-
bandið fær og skipt er á milli allra
sveita á landinu. Við fáum einnig
bæjarstyrk, en hann fer allur í að
greiða af húsinu eins og fast-
eignagjöld, rafmagn og fleira.
Við þurfum fé til að reka sveit-
ina t.d. þegar farið er í leitir, þá
eru tugir þúsunda fljótir að fara.
Síðan þarf að kaupa bíla og
búnað, bæði til að auka kost og
endurnýja. Við erum þokkalega
útbúnir en hvenær er maður nógu
góður? Það er alltaf hægt að betr-
umbæta útbúnað og tækjakost.
Nú erum við t.d. að fá tvo vél-
sleða en draumurinn er að eiga
fjóra í framtíðinni."
- Nú eruð þið eini aðilinn á
Akureyri sem selur flugelda
gagnstætt því sem gerist í
Reykjavík þar sem flestöll
íþróttafélögin keppa við skátana.
Hver er skýringin á þessu?
„Fyrir nokkrum árum, var gert
óformlegt samkomulag á milli
helstu félaganna hér í bænum
sem standa í fjáröflunum, um að
fara ekki inn á fjáröflunarleiðir
hvers annars. í Reykjavík gildir
frumskógarhernaðurinn þar sem
allir keppa um sama markað en
við teljum það tómt rugl. Þótt
hvergi sé um þetta samkomulag
skrifaður stafur, hefur það verið
haldið og erum við ánægðir með
það. Við erum allir að berjast um
að safna peningum því félögin
lifa á því. Ef við förum að eyði-
leggja hver fyrir öðrum, er ekki
orðið gaman að lifa.“
- Eitthvað sérstakt að lokum?
„Ég vil bara hvetja bæjarbúa
til að kaupa vel, því þetta er gott
málefni og hagur fyrir hvert
byggðarlag að hafa góða björg-
unarsveit. Sömuleiðis vil ég
þakka þeim fyrirfram stuðning-
inn.“
Við þökkum Gunnari fyrir
spjallið um leið og við óskum
skátunum góðs gengis í framtíð-
inni og hvetjum fólk til að styrkja
þá vel með kaupum sínum. VG
Fyrst og fremst, farið
efiir leiðbeiningum
- nokkur orð um meðferð flugelda
I birgðageymslu Hjálparsveit-
ar skáta á Akureyri hittum við
fyrir hressa skáta, þá Örn Arn-
arson, Ingimar Eydal, Svein-
björn Dúason og Hrein Skag-
fjörð sem urðu fúslega við
þeirri beiðni okkar að gefa góð
ráð varðandi notkun hinna
ýmsu „skotvara“ sem á boð-
stólum eru. Urvalið er ótrú-
lega mikið og sagði Örn að nú
fengju viðskiptavinir aukna
þjónustu að því er varðaði
upplýsingar um vörurnar sem
seldar eru. Þær hafa allar verið
prófaðar og liggja fyrir upplýs-
ingar um hvað kemur úr
hverju og hversu lengi t.d.
flugeldar og blys eru að
brenna.
Til landsins hefur verið flutt
inn mun meira af flugeldum í ár
en undanfarin ár. Nefnd hefur
verið tala eins og 100-120 tonn
sem koma að mestu frá Þýska-
landi, Kína, Bretlandi og Hong
Kong. Hjálparsveit skáta á Akur-
eyri hefur nú á sínum snærum
rúm 2 tonn af flugeldum til sölu.
Verð á flugeldum hefur ekki
hækkað miðað við verðlag
almennt svo ef veðrið verður
gott, ætti salan að verða viðun-
andi.
- Ef við flokkum birgðirnar
niður í meginflokka og byrjum á
meiriháttar flugeldum, hvað ber
helst að hafa í huga við notkun
þeirra?
Sýnishorn af „skotfærum“, öðrum en flugeldum eða handblysum. Til vinstri
eru svokallaðar kökur, þá sól og lengst til hægri eru blys sem stinga skal í
jörð.
„Þetta eru fyrst og fremst hinar
svokölluðu Tívolíbombur, sem
stungið er ofan í rör og skotið
upp með miklum hávaða, en þær
springa út og eru hinir fallegustu
flugeldar. Þó kosta þær ekki
nema þriðjung af venjulegum
flugeld. Þessar bombur eru mjög
vinsælar. Hólkinn sem þarf til að
sprengja þær, kaupir fólk bara
einu sinni, því hann er veglegur
og traustur og endist í áraraðir. I
hólkinn er hægt að kaupa kúlurn-
ar ýmist 3 eða 6 í pakka. Þessar
bombur eru skemmtilegastar að
þvf leyti að þær fara ekki gífur-
lega hátt svo sá sem skýtur þeim
upp, sér þær örugglega.
Fallhlífaflugeldarnir eru dýr-
ustu flugeldarnir. Undir þá þarf
góða undirstöðu, en ef það er
Hann ætlar að skjóta upp Tívolíbombu, en aðferðin er hættulega
vitlaus. Svona ó ekki að gera...
...það er meira vit í þessu! Gæta skal þess
að víkja vel frá þegar glóð er komin í
kveikinn. Myndir: tlv.
Flugeldasala Hjálparsveitar
skáta á Akureyri stendur nú
sem hæst. Það er enginn vafi á
því að með kaupum á flugeld-
um frá henni, styrkir fólk gott
málefni því það hlýtur að vera
góð tilflnning hjá bæjarbúum
að vita af öflugri og vel búinni
sveit sem ætíð er reiðubúin á
hættustundum. Til að forvitn-
ast aðeins um starfsemi sveit-
arinnar, fengum við Gunnar
Gíslason í viðtal og spurðum
hann fyrst hversu lengi hjálp-
arsveitin hefur starfað á Akur-
eyri.
„Hún hefur verið starfandi í 16
ár en landssamband hjálparsveita
skáta er 15 ára. Sveitin er stofnuð
úr skátahreyfingunni og eru
meðlimir því flestir skátar sem
má segja að vantaði viðbótar-
verkefni. Nú höfum við um 30
virka félaga sem hægt er að kalla
út hvenær sem er, auk álíka
fjölda varaliðs ef um meiriháttar
aðgerðir væri að ræða. Auk þessa
eru 20 virkir félagar í Reykjavík,
flestir í námi."
- Hver eru helstu verkefni
ykkar?
„Eins og nafnið gefur til kynna
þá erum við boðnir og búnir til að
aðstoða og bjarga hvar og hve-
nær sem er, hvað sem kemur upp
á að sjálfsögðu. Undanfarin ár
höfum við aðallega þurft að fara í
minniháttar leitir og aðstoða
ferðamenn. Á Öxnadalsheiði er
mjög algengt að við þurfum að
fara og aðstoða fólk sem lent hef-
ur í hrakningum í slæmu veðri.
Eins höfum við verið kallaðir út
innanbæjar ef kemur sérlega vont
veður t.d. til að aka börnum
heim úr skólum."
- Hafið þið komið ykkur
sjálfir upp þeim tækjabúnaði sem
þið hafið yfir að ráða?
„Já það höfum við gert. Okkar
helsta fjáröflun er flugeldasalan
eða um 80% af öllum tekjum svo
hún er ákaflega mikilvæg fyrir
Hér eru skemmtilegar „sprengjur“ sem nota má inni. Varast ber að hafa
disk undir þeim þegar skotið er og nota ekki rokeldspýtur.