Dagur - 29.01.1988, Side 4

4 - DAGUR - 29. janúar 1988
úr hugskotinu
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 560 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 55 KR,
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 400 KR,
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGGERT TRYGGVASON, EGILL BRAGASON,
FRlMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (íþróttir),
STEFÁN SÆMUNDSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960),
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDfS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Slysavarnafélag fslands
60 ára
29. janúar er merkisdagur í sögu slysavarna
á íslandi, því þann dag fyrir 60 árum var
Slysavarnafélag íslands formlega stofnað.
Allt frá þeim degi hefur það gegnt lykilhlut-
verki í slysavörnum og björgunar- og hjálp-
arstörfum til sjós og lands, enda er sá yfir-
lýstur tilgangur Slysavarnafélagsins. Frá
upphafi hefur starfsemi þess markast af
tveimur meginþáttum. Annars vegar af
skipulagningu alhliða leitar- og björgunar-
starfa en hins vegar af útbreiðslu- og
fræðslustarfi um slysavarnir.
Slys og óhöpp gera ekki boð á undan sér.
Náttúruöflin eru óblíð og sjómennskan því
áhættusöm atvinnugrein. Árlega tekur hafið
sinn toll í mannslífum og þann toll er sárt að
greiða. En fullyrða má að hann væri mun
hærri ef Slysavarnafélagsins nyti ekki við.
Þúsundir sjómanna, innlendra og erlendra,
eiga líf sitt Slysavarnafélaginu að þakka, og
björgunarafrekin, sem félagar þess hafa
unnið, eru mörg og ótrúleg.
Fyrirbyggjandi aðgerðir eru ekki síður
mikilvægur þáttur í starfsemi Slysavarnafé-
lagsins, enda hefur frá upphafi verið lögð rík
áhersla á fræðslu- og kynningarstarfið.
Þannig hefur Slysavarnafélagið ávallt kapp-
kostað að sinna öryggismálum sjómanna og
er frumkvöðull á því sviði. Um árabil veitti
félagið nemendum sjómannaskólanna
fræðslu um öryggismál en árið 1985 urðu
þáttaskil er Slysavarnaskóli sjómanna var
stofnaður. Árið 1968 tók Tilkynningaskylda
íslenskra skipa til starfa og hefur Slysa-
varnafélagið annast skipulagningu hennar
og framkvæmd frá upphafi.
Slysavarnafélagið teygir arma sína í hvert
einasta byggðarlag, svo sem vera ber. Land-
inu er skipt í 10 umdæmi sem telja 94 slysa-
varnasveitir, flestar vel búnar tækjum. Á
hverjum stað eru tugir sjálfboðaliða reiðu-
búnir til aðstoðar ef voða ber að höndum.
Það má því með sanni segja að sextíu ára
saga Slysavarnafélags íslands sé ein sam-
felld afrekssaga. Hún er gott dæmi um það
hverju hægt er að koma til leiðar með sam-
stilltu átaki.
Dagur sendir Slysavarnafélagi íslands
bestu árnaðaróskir á þessum tímamótum í
sögu þess. Megi vegur þess verða sem
mestur um ókomin ár. BB.
F
Tvírætt er talnaflóð
Þeir, sem í umboði eigendanna
er falinn rekstur Hótel fslands,
þess hins eina og sanna, en ekki
þess sem Ólafur Laufdal reisti,
hafa nú skýrt og skorinort sagt,
að þeirri sukk- og svallveislu
sem þar hefur staðið undanfarin
tvö ár sé nú lokið, enda hinir
dýru og fínu salir þar sem veisl-
an var haldin nokkuð farnir að
láta á sjá, og svo sem til siðs er
á hverjum góðum veitingastað,
hefur nú verið lagður fram
reikningurinn fyrir veitta þjón-
ustu. En hér vandast málið
nokkuð. Þjónunum ber nefni-
lega ekki alveg saman um upp-
hæð reikninganna fyrir hina
ýmsu gesti, jafnvel ekki um það
hvort og þá hverjir séu ef til
vill ekki borgunarmenn. Því er
jafnvel haldið fram að ekki hafi
allir viðstaddir tekið þátt í
henni. I stuttu máli sagt. Svo
virðist sem algjör glundroði ríki
hvað uppgjörið varðar, glund-
roði sem gervigreind tölvuheil-
anna fær ekkert við ráðið.
Fréttastærðfræði
Þegar sest er fyrir framan skjá-
inn í upphafi fréttatíma, eða
opnað fyrir einhverja útvarps-
stöðina á heila tímanum, er
vissara að hafa vasatölvuna sína
við hendina, og dugir þó varla
til, vegna allrar þeirrar stærð-
fræði og talnaleikja sem boðið
er upp á. Annað hvort eru það
einhverjir aðilar, oftast einhver
samtök atvinnurekenda, sem
eru að spá, oftast vægast sagt
illa, um framvinduna í efna-
hagsmálunum, eða þá að einn
aðilinn er að básúna það hversu
mikið kaupmátturinn hafi auk-
ist að undanförnu, en daginn
eftir kemur svo einhver annar
sem segir út frá sömu tölum, en
öðrum forsendum að hann hafi
minnkað mikið.
Einn talnaglaður aðili hefur
þó látið fremur lítið á sér bera á
vettvangi fréttastærðfræðinnar.
Það er sjálf Þjóðhagsstofnun,
sem þó hefur oftast verið hvað
iðnust við að gefa út talnaspár
eftir pöntun, hvort sem hún hef-
ur verið frá ríkisstjórnum á
hverjum tíma, eða einhverjum
þrýstihópum, svo sem bjórand-
stæðingum, og hélt maður þó að
hagstæðara væri að gera spár
fyrir bjórvini með allt forríka
áfengisauðvaldið bak við sig, en
nú sem sagt, þá lætur Þjóðhags-
stofnun hinum og þessum utan-
aðkomandi aðilum eftir að
ákveða fyrir ríkisstjórnina
hversu mikið þurfi að fella
Reynir
Antonsson
skrifar
gengið, því hún virðist alls ekki
hafa lagt inn pöntun á einhverri
stærð gengisfellingar hjá stofn-
uninni. Það er nú reyndar dálít-
ið erfitt líka vegna þess að
kjarasamningar eru lausir, og
hætt er við, að verði slík pöntun
á annað borð lögð fram og
afgreidd muni enginn taka mark
á henni í öllu talnaflóðinu sem
fjölmiðlarnir ausa úr sér, og
samið verði rétt eins og Þjóð-
hagsstofnun sé hreinlega ekki
til.
Tölur og ábyrgð
Oft er sagt sem svo að tölur
ljúgi ekki, og að tvisvar tveir
séu fjórir eða eitthvað í þeim
dúr, og svo þverstæðukennt
sem það nú er, þá hefur
almenningur tröllatrú á tölum,
þó svo að þessi trú hafi að vísu
eitthvað dofnað hjá mörgum
sem villst hefur í talnafrum-
skógi fjölmiðlanna, sem vegvís-
ar svokallaðra sérfræðinga hafa
gert jafnvel enn myrkari og
villugjarnari en hann er. Það
kann vel að vera að tölur ljúgi
aldrei, og að tölvur séu óskeik-
ular, en tölur má túlka á marg-
an veg og þeim má hagræða á
ýmsa lund. Tölvur þarf lfka að
forrita. Þvf er ábyrgð þeirra
sem með þessa hluti fara mikil,
og því miður vill á stundum
nokkuð á hana skorta.
Það hefur nokkuð lengi verið
lenska hjá stjórnmálamönnum
á landi hér að slá um sig með
tölum sem þeir túlka sjálfum sér
í hag, stundum sömu tölurnar á
tvo eða fleiri mismunandi vegu,
allt eftir því hvernig vindurinn
blæs í hvert skipti. Og ákafast
verður talnaflóðið í munni
þeirra þegar þeir verða að verja
einhverjar óvinsælar aðgerðir
sem þeir hafa átt þátt í frammi
fyrir alþjóð, og því stríðara og
óskiljanlegra verður talnaflóð-
ið, sem aðgerðirnar eru erfiðari
að verja, en þetta er alltaf ódýr-
asta og árangursríkasta leiðin til
að skjóta sér undan ábyrgðinni.
Skoðanakannanir af ýmsu
tagi eru svo kapituli út af fyrir
sig. Þegar slíkar kannanir eru
gerðar er það vaninn að túlkan-
irnar eru jafnmargar á niður-
stöðunum, og túlkendurnir eru
margir. Verstar eru þó þær
kannanir sem til að mynda sjón-
varpsstöðvarnar láta gera um
svokallað „áhorf“, eða þá nota
til að sýna fram á það að meira
sé horft á viðkomandi stöð en
keppinautinn. Þarna er blekk-
ingin að vísu oft svo auðsæ að
hvert pelabarn ætti að skilja.
Tekin er nefnilega sú stund sem
mest er horft á viðkomandi
stöð, og reynt að telja mönnum
trú um að svona mikið sé alltaf
horft.
Farsótt
Enn er eftir að nefna eitt dæmi
um ábyrgðarleysi hulið tölum,
en það er þessi allt að því far-
sótt sem gengið hefur á íslandi,
að gera áætlanir sem menn, oft
á tíðum vita að ekki geta
staðist, eða þá að þær riðlast,
gjarnan vegna verðbólgu eða
annarra ófyrirséðra ástæðna.
Þetta fyrirbæri á sér einkanlega
stað í sambandi við byggingar-
framkvæmdir ýmiss konar opin-
berar eða hálfopinberar. Dæm-
in blasa við okkur. Flugstöðin,
útvarpshöllin, og nú síðast
Glaumbæjarlistasafnið með
stólana dýru, en þeirri byggingu
mun tengjast fyrirtæki sem er í
eigu forgöngumanns að bygg-
ingu Tónlistarhússins góða, og
það væri fáviska að halda því
fram að það fyrirtæki komi ekki
eitthvað þar nálægt líka. Von-
andi tekst tónlistarunnendum
að halda þannig á málum að
ekki verði úr enn ein martröðin
með tilheyrandi huggun hjá
ríkismömmu. Annars eiga flest-
ar svona framkvæmdir það sam-
eiginlegt að enginn virðist
nokkurn tímann vera ábyrgur.
Þeir sem ábyrgðina eiga að bera
geta alltaf horfið á bak við
þykka múra óskiljanlegra talna-
dálka.
Það er svo sem nógu slæmt
þegar menn nota sér tvírætt
talnaflóð og flókið til að rétt-
læta einhvern málstað, eða
grípa vísvitandi til talna í því
skyni að firra sjálfa sig ábyrgð,
en hitt er þó ef til vill hálfu
verra þegar menn nota tölur án
þess að kunna með þær að fara.
Sagt er að slíkt hafi meðal ann-
ars átt sér stað í bæklingnum
dýra sem landlæknir lét dreifa í
því skyní að gera alla heilbrigða
fyrir árið 2000, sem varla tekst
nú, enda yrði slíkt, þótt kald-
hæðnislegt virðist, skelfilegt, svo
margar vísindaskáldsögur er
maður búinn að lesa þar sem
Stóri Bróðir þarf að deyða
þegnana með sprautum mitt í
eilífri æsku, bara til að jafnvæg-
inu væri haldið í náttúrunni. Af
svipuðum toga eru einnig töl-
urnar sem sýna betri stafsetn-
ingarkunnáttu í Reykjavík en
annars staðar á landinu sem
nýverið voru birtar. Þetta „utan
Reykjavíkur“ er nefnilega
býsna fjölbreytt, jafnvel innan
sama fræðsluumdæmis og því
tölurnar villandi. Þessi dæmi
sýna glögglega það að „aðgát
skal höfð í meðförum talna“, og
að varast skuli oftrú á þeini.
Mannleg samskipti eru nefni-
lega aldrei metin í formúlum,
kúrfum eða jöfnum. Maðurinn
er eitthvað annað og meira en
bara „stærð“ á einhverjum diskl-
ingi kerfisins.
Ja, þessar eru tvíræðar og ekki á allra færi að átta sig á merkingu þeirra.