Dagur - 15.10.1988, Side 4

4 - DAGUR - 15. október 1988
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÚSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 800 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 70 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 530 KR.
RITSTJÓRI:
BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir), ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960),
EGILL H. BRAGASON, FRIMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
MARGRÉT ÞÓRA ÞÓRSDÓTTIR,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Réttur blindra
og sjónskertra
í dag er alþjóðlegur dagur hvíta stafsins. Hvíti stafurinn
er eitt mikilvægasta hjálpartæki blindra og sjónskertra.
Hann gerir þeim kleift að komast um á eigin spýtur í
þekktu umhverfi. Hann gegnir jafnframt því veigamikla
hlutverki að sýna sjáandi mönnum að sá sem stafinn ber
er blindur eða sjónskertur. Það verður aldrei nægilega
brýnt fyrir ökumönnum og gangandi vegfarendum að
virða hvíta stafinn sem forgangsmerki í umferðinni og
sýna þeim sem hann ber fyllstu tillitssemi og bjóða fram
aðstoð þegar þurfa þykir.
Dagur hvíta stafsins leiðir hugann að því hvernig búið
er að blindum og sjónskertum í samfélaginu. Þeir tilheyra
minnihlutahópi, sem fær daglega að kenna á þröngsýni
og tillitsleysi meirihlutans. Víða er sjónskertu fólki gert
erfitt fyrir með ýmsum hindrunum. Gangstéttir eru t.d.
oft notaðar sem geymslustaður fyrir bifreiðir, og kaup-
menn stilla vörum sínum gjarnan þar upp til sýnis, hvoru-
tveggju blindum og sjónskertum til stórrar hættu. Víða í
dreifbýli eru vegalengdir miklar en samgöngur stopular
og þjónusta við fatlaða að öðru leyti takmörkuð. Þeir
verða því að reiða sig á aðstoð náinna ættingja við að
komast leiðar sinnar. Þar sem meirihluti blindra og sjón-
skertra er aldrað fólk, sem í mörgum tilfellum á fáa að, er
það nánast dæmt til einangrunar af þessum sökum.
Það er það einnig umhugsunarvert hvernig ríkisvaldið
býr að blindum og sjónskertum hvað varðar skattlagn-
ingu. Við breytingar á skattalögum um síðustu áramót
voru undanþágur fatlaðra frá greiðslu söluskatts af hjálp-
artækjum felldar niður. Við það versnuðu kjör sjónskertra
svo mjög að fara þarf 20 ár aftur í tímann til að finna hlið-
stæðu. Hið opinbera greiðir ekki nema hluta þeirra hjálp-
artækja sem sjónskertir þurfa nauðsynlega á að halda.
Má þar nefna úr, klukkur, segulbönd og fleira sem fæstir
geta verið án í hinu daglega lífi. Þetta er einkum bagalegt
þar sem allur sérútbúnaður fyrir blinda er dýr. Þar með
eru þeir ekki einungis dæmdir til að greiða mun hærra
verð fyrir sérbúnað af þessu tagi en aðrir, heldur einnig
fullan söluskatt af þessum nauðsynlegu hjálpartækjum.
Fullyrða má að breytingarnar sem gerðar voru á sölu-
skattskerfinu hafi verið vanhugsaðar að þessu leyti. Það
getur ekki hafa verið ætlun stjórnvalda að skerða kjör
þeirra sem fatlaðir eru. Nærtækara er að ætla að vanþekk-
ing þeirra embættismanna sem stóðu að gerð hinna nýju
tolla- og söluskattslaga hafi ráðið mestu um hvernig til
tókst. Lögin voru síðan keyrð í gegnum Alþingi í svo mikl-
um flýti að hvorki þingheimi né hlutaðeigandi aðilum
gafst kostur á að benda á þá annmarka sem í þeim kynnu
að leynast. Alþingi var þannig í raun gert að afgreiðslu-
stofnun fyrir misvitra embættismenn þessa lands. Þessi
mistök þarf að leiðrétta.
Sjónin er eitt af því fyrsta sem dofnar með aldrinum.
Þess vegna fer hlutfall sjónskertra stöðugt hækkandi eftir
því sem öldruðum fjölgar í þjóðfélaginu. Þeir sem nú eru
á léttasta skeiði ættu að hugleiða það af fullri alvöru
hvernig búið er að þessum minnihlutahópi. Það er stað-
reynd að úrbætur í málefnum blindra og sjónskertra
koma okkur öllum að gagni, eins og almennt er með
hagsmunamál fatlaðra. Um er að ræða hagsmuni þjóðfé-
lagsins alls en ekki sérhagsmuni fárra. BB.
úr hugskotinu
„Það er ekki sérlega líklegt að þessi víkingaferð íslenskrar íþróttaæsku til Austurlanda muni komast á spjöld
sögunnar."
Misjafti fengur úr víking
Það var ekki mikið af gulli, silfri
eða öðrum gersemum í fórum
víkinganna okkar, þá þeir að
afloknu löngu og ströngu ferða-
lagi austan úr Kóreu, lentu við
stöðina miklu sem kennd er við
annan víking og öllu fengsælli,
víking sem oft færði varninginn
dýra heim, og fann svo líka í
hjáverkum eitt stykki heims-
áifu. Og ætla má að nýi mennta-
málaráðherrann okkar hefði nú
kosið sér eitthvað gleðilegra
sem fyrsta embættisverk, en
bíltúrinn suður á Völl, svona
rétt áður en hann tæki til við
það að skúra og skrúbba í ráðu-
neytinu. Jæja, Svavar gerði gott
úr þessu, og það verður alltént
að teljast drengskaparbragð, og
ekki veitir af á þessum síðustu
og verstu tímum, þegar dreng-
skapur og hetjulund eru dyggðir
sem ganga kaupum og sölum á
markaðstorgum neyslusjúkra
fjölmiðlarásanna, þar sem þú
borgar fyrir að vera hófsamur í
líferni, og hugsar alls ekki um
meðbróðurinn fyrr en þú hefur
lokið við dýrkun eigin líkama,
vitanlega helst gegn gjaldi.
Menningarauki
Það er ekki sérlega líklegt, að
þessi víkingaferð íslenskrar
íþróttaæsku til Austurlanda
muni komast á spjöid sögunnar,
því þó svo að mikið og gott her-
fang hafi verið þarna í sjónmáli,
og leiðangurinn búinn sem aldrei
fyrr, þá varð fengurinn alveg
ótrúlega rýr, hverju sem um er
nú að kenna og skal hér ekki
blanda sér í alla þá vísu umræðu
sem um það hefur átt sér stað.
Sennilegt er þó, að væntingarn-
ar hafi einfaldlega verið allt of
miklar, og ránsfengurinn ekki
eins auðunninn bg við var að
búast. Sýnd veiði er einfaldlega
ekki alltaf gefin.
Því fer þó fjarri, að allar vík-
ingaferðir okkar hafi ávallt skil-
að svo rýrum feng. Oft á tíðum,
í gegnum aldirnar hafa þær ein-
mitt skilað okkur hinum dýrasta
varningi, og verið í hvívetna
hinn mesti menningarauki.
Nefna má það til dæmis þegar
ungir menn fluttu skáldskap
sinn fyrir konungum, og þágu
hin æðstu laun fyrir. Þessir
kennda veiðimennskulífsstíl
sem einkennist af reglubundn-
um góðærum, en einnig reglu-
bundnum kreppum sem stöðugt
hrjá þetta þjóðfélag. Þessar
kreppur eru reyndar þjóðfélags-
mein sem við einhvern veginn
verðum að uppræta.
Tækifæri í sjónmáli
Einmitt nú þessa dagana virð-
umst við vera að sigla hraðbyri
inn í eina af þessum kreppum,
rétt eina ferðina. Atvinnuleysi
er hótað, og hann Jón okkar
Sigurðarson var grautfúll yfir
því í Svæðisútvarpinu um
daginn, að ekki skuli hafa verið
„almennileg" kjaraskerðing í
efnahagspakka ríkisstjórnarinn-
ar. En hann þarf heldur ekki að
vinna fyrir um það bil þrjátíu og
sjö þúsund krónum á mánuði eft-
ir fjörutíu ára starf, eins og
sumir á Sambandsverksmiðjun-
um verða að sætta sig við. Þeir
þurfa það víst ekki í forstjóra-
nefndinni hans Þorsteins, og
Íæss þarf auðvitað enginn
slendingur, bara ef við högum
okkur eins og menn, og leggj-
umst í nýjan víking, sem miðar
að nýsköpun í útflutningi, her-
ferð sem gerir okkur eins og til
dæmis Frakka, sem vart líta
nema við frönskum varningi í
búðum, og umfram allt alveg
nýjan skilning á hugtakinu „að
vera íslendingur“. Fjölmiðlar
verða líka að hætta þessari vit-
lausu samkeppni sinni og beina
þjóðinni að því marki samein-
aðir, út úr barlóms- og kreppu-
tali. Og meðal annars verða
þeir að líma tímabundið fyrir
túlann á stráklingum á borð við
Vilhjálm Egilsson hinn Gengis-
fallna.
Það kunna að grúfa yfir þjóð-
inni einhver kreppuský í dag,
en fyrr en varir mun sólin
brjótast fram. Og nú er tækifær-
ið til að flýta því með nýrri
ríkisstjórn sem kennir sig við
félagshyggju. En hún þarf að fá
starfsfrið, og hún þarf líka að
hætta þessum smábarnalegu
rifrildum sínum út af einskisnýt-
um stólum og titlatogi, sem
aðeins er vatn á myllu kjara-
skerðingarblesanna og fína fólks-
ins á Gráamarkaðinum.
Reynir
Antonsson
skrifar
„Sykurmolar" sögualdarinnar
fluttu út þá afurð sem dýrmæt-
ust var á landi hér, og komu til
baka færandi oft það besta úr
menningu og siðum annarra, án
þess þó að vilja pranga inn á
okkur endilega lífsstíl þeirra,
eins og svolítið tíðkast í dag,
meðal annars þessi hálfhallæris-
lega tilraun sem gerð var fyrir
fáum árum til að flytja hingað
lífsstíl Miðjarðarhafslanda, sem
í framhjáhlaupi, er alveg stór-
kostlegur, en hentar vitaskuld
ekki hér sakir loftslagsins. Eða
þá þessar tilraunir til að flytja
hingað algjörlega óbreyttan
lífsstíl amerískra millistéttar-
uppa, þann sem nefndur er
stundum hollustubylting eða
heilsubylgja og sem er að uppi-
stöðu fyrst og fremst peninga-
plokk, en á frekar lítið skylt við
hollustu eða heilsu, þó svo inn-
an þessarar hugmyndafræði
leynist margt sem satt er og rétt
til að mynda heilnæmi hreyfing-
ar, skaðsemi reykinga, eða hóf í
meðferð áfengis, nokkuð sem
landanum er nú ekki beinlínis
lagið. Annað orkar tvímælis
eins og áróðurinn gegn land-
búnaðarvörunum okkar, enda
sýna kannanir, að þrátt fyrir
afar „óhóflegan" lífsstíl, lifa
íslenskir bændur allra manna
lengst. Þeir borða nefnilega svo
dæmi sé tekið tvær heitar
máltíðir á dag, stórar, hreyfa sig
takmarkað hálft árið, og borða
mikla harða fitu, svo nokkuð sé
nefnt.
Við íslendingar getum þannig
ekki flutt inn einhvern lífsstíl að
utan, þó svo við tileinkum okk-
ur það besta úr þessum lífsstíl-
um, og við getum ekki heldur
flutt út okkar sérstaka, sveiflu-