Alþýðublaðið - 19.08.1921, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Gefið út aí Alþýðuflokkanm.
1921
Föstudaginn 19 ágúst.
--------- ------
189. tölubl.
Irland.
I.
©jörræðisstjórn Englendinga.
Raunasaga íra hefst um Jeið
og Englendingar ná verulegum og
varanlegum yfirráðum í landi þeirra.
Ait frá því um 1171 töldust Breta-
konungar yfirráðendur á írlandi,
en lengi vel voru þeir það að eins
í orði, og kjör Iandsmanna voru
i öllu verulegu hin sömu og áður.
Irar höfðu sitt eigið þing og voru
enn að mestu sjálfráðir um sín
málefni efnaleg og andleg.
En svo rann upp siðaskifta-
tímabilið. Konungsvaldið enska sá
sér leik á borði í því, að brjóta
kaþólsku kirkjuna á bak aftur, og
taka hina nýju kirkju mótmælenda
í sína þjónustu. Þá hófust erjurnar
íyrst fyrir aivöru milli Ira og Eng-
lendinga. írar héldu fast við ka-
þóiska trú, þrátt fyrir þær breyt-
ingar er orðið höfðu á kirkju-
skipuninni í sjálfu Englandi. Þótti
enska konungsvaidinu það hart,
því í skjóli siðaskiftanna lagði það
hald á eignir kirkna og klaustra.
Mætti þessi viðleitni þess vitan
lega megnri mótspyrnu í íriandi
og þar eð hin enska kirkja og
Englendingar fylgdu stjórn sinni
að málum, var þar þegar ærið efni
til illinda milli þjóðanna. Einmitt
frá þessum tfma má heita að staðið
hafi óslitin barátta milli íra og
Engiendínga og hefir það aila-
jafna 'verið haria ójafn leikur og
Ijótur.
Á dögum Elísabetar drotningar,
á seinni hluta 16. aldar, gerðu
trar margar uppreisnir gegn ó
jöfnuði ensku stjórnarinnar, en þær
voru allar bæidar niður með harðri
hendi. Tóku Englendingar þá upp
þann sið, að svifta írska uppreisn-
armenn eignum í stórum stil og
fá þær enskum mönnum í hendur.
Einmitt rétt eftir þetta tóku enskir
mótmælendur að flytja sig til
Uisterhéraðsins nyrst á írlandi til
þess að taka þar við þeim jarð-
Hérmeð tilkynnist afl sonur okkar elskulegur, Helgi, andaflist 18.
þ. m., eftir langa legu.
Jóhanna Jónatansdóttir. Helgi Guflmundsson.
Aflalstræti 6.
eignum, sem írar með ofbeidi
höfðu verið rændir (um og eftir
1607). Auðvitað undu írar þessu
atferli hið versta og gerðu stór-
felda uppreisn í Ulster móti þess-
um aðskotadýrum í október 1641.
Uppreisnin varð ákaflega blóðug
og ensku mótmælendurnir þar i
hérsðinu voru drepnir unnvörpum.
Var svo eftir þetta óvíst nokkurn
tfma um örlög írlands, þar tii
Ctomweli fór þangað með her
manns 1649 og kúgaði íra til
hiýðni með fádæma hörku.
Hefnd Englendinga var hræði-
Ieg. Mesti fjöldi af írskum upp-
reisnarmönnum var drepinn eða
fluttur úr landi og þremur fjórðu-
pörtum af öllum jörðum í landinu
var skift á miili enskra rnanna.
Meginþorri íra hiaut þá ömurlegu
aðstöðu að vera eignalausir verka-
menn eða leiguliðar hjá þessura
ránsmönnum og harðstjórum.
Sigurvegararnir fóru i öllum
greinum frara með fáheyrðum yfir-
gangi og ójöínuði. Þeir létu rigna
yfir íra nauðungarlögum og hvers
konar ofríkisráðstöfunum. / Þeir
sviftu þá atkvæðisréttinum og kjör-
gengi til írska þingsins og aðgangi
að embættum í landinu Kaþólska
kirkjan varð fyrir ofsóknum og
verzlun íra og iðnaði var blátt
áfram haldið niðri í hagsmuna-
skyni fyrir enska gróðabrallsmenn.
Eigendur írsku iarðanna lifðu í
allsnægtum austur á Englandi en
létu ráðsmenn sína stjórna fyrir
sig jarðeignunum á írlandi og áttu
Ieiguliðarnir við hin afleitustu kjör
að búa undir þeirra stjórn.
Engar verulegar breytingar urðu
nú á afstoðu íra og Englendinga
fyr en um 1800. Þá höfðu áhrifín
frá frönsku stjórnarbyltingunni
Brunatryggingar
á innbúi og vörum
hverg! ódýrari en hjá
A. V. Tulinius
vátryggi ngaskr if stof u
Ei m s kípaf é lags h ús I nu,
2. hæð.
borist yfir til Irlands og nokkrir
frelsisvinir gerðu uppreisn þar árið
1798. Hún vsr þó bæid niður og
upphafsmennirnir drepnir fjölda-
margir. Notaði enska stjórnin svo
þetta tækifæri tii þess að afnema
írska þingið með öliu, en ákvað
að trar skyldu eiga sæti t neðri
málstofu enska þingsins fyrir ioo
þingmenn. En þar eð ekki mátti
kjósa kaþólska menn á þing var
ítum siíkt ekki mikils virði. Bar-
átta írsku leiðtoganna, einkum 0‘
Connel, á fyrstu áratugum 19.
aldarinnar, beindist nú aðaliega i
þá átt, að fá viðurkent jafnrétti
kaþólskra við mótmælendur. O’
Connel gekk fram i þessu af mikl-
um móði og lét kjósa sig á þing
árið 1828 þrátt fyrir það þó hann
væri kaþólskur, og árið eftir lét
enska þingið undan og viðurkendi
rétt kaþólskra manna bæði til
embætta og þirsgsetu. O’Connel
!ét þó ekki hér við sitja, en barð-
ist af alefli fyrir þvi, að sambands-
lögin frá 1800 væru afnumin.
Engan árangur bar þó sú barátta
að sinni, enda urðu nú önnur mál
íra aivariegri, heldur en sambands-
málið.
Kjör þau sem almenningur átti
við að búa, höfðu lengi verið hin