Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1994, Page 14

14
FÖSTUDAGUR 15. JÚLÍ 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELCERT B. SCHRAM
Aöstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Dávaldurínn
Alþjóðastjómmál eru öðrum þræði einkennilegur
samkvæmisleikur. Þegar Kim II Sung, einvaldur í Norð-
ur-Kóreu, féll frá í vikunni sendi forseti Bandaríkjanna,
stærsta lýðræðisríkis heims, syni hans og arftaka, Kim
Jong II, samúðarkveðjur. Areiðanlega hefði mörgum
þótt nær að skjóta upp flugeldum.
Kim D Sung var enginn venjulegur einvaldur. í hálfa
öld var hann dávaldur heillar þjóðar sem telur tuttugu
og tvær milljónir manna. í hálfa öld var nafn hans aldr-
ei nefnt í ríki hans nema við væri bætt „hinn mikh, elsk-
aði og virti leiðtogi". Vald hans var algjört.
Þegar andlát hins áttatíu og tveggja ára gamla stjórn-
anda alræðisríkisins varð kunnugt þyrptist fólk út á göt-
ur og torg í höfuðborginni Pyongyang. Sagt er að konur
og börn hafi grátið en karlmenn borið harm sinn í hljóði.
Sefunarmáttur dávaldsins náði yfir landamæri lífs og
dauða.
í landi Kim D Sung eru fimmtíu þúsund líkneski, sum
stærri en Sigurboginn í París. Þau eru stöðug áminning
um Sólkonung 20. aldar. Frá blautu bamsbeini hefur
þegnunum verið kennt að virða hann og hlýða honum.
Hinir örfáu sem undan því hafa vikist, einhverjir tugir
þúsunda manna að mati Amnesty Intemational, eru í
þrælabúðum stjómarinnar.
í höfuðborg Norður-Kóreu og á nokkrum öðrum stöð-
um í ríkinu hefur verið komið fyrir gríðarmiklum leik-
tjöldum, himneskum torgum og tijágörðum, skýjakljúf-
um og stjómsýslusetrum og risastórum alþýðublokkum.
Víðast annars staðar blasir við fátækt og eymd vanþró-
aðrar þjóðar.
Leiktjöldin em sá þáttur sefjunarinnar sem snýr ekki
síður út á við en inn. Þau em sýningamar og slóðimar
sem nytsamir sakleysingjar frá útlöndum, einkum blaða-
menn og stjómmálamenn frá Vesturlöndum, eru leiddir
um til að meðtaka dýrðina og missa sjónar af raunveru-
leikanum.
Sósíalisminn í Norður-Kóreu hefur verið kaDaður
heDadauði heiDar þjóðar. Hann er eitthvert kynlegasta
fyrirbæri múgsefjunar sem þekkist á þessari öld sem þó
hefur upplifað kommúnismann í Rússlandi og nasismann
í Þýskalandi. Harmur og grátur í Pyongyang er ekki
uppgerð heldur fuDkomnun hins vísindalega marxisma.
Svo öfugsnúin er þessi veröld að naumast var alræðis-
herrann lagstur á banabeðið en ráðamenn lýðræðisþjóð-
anna sögðu hver við annan: „Gat hann ekki beðið!“ Kim
D Sungs var þá vænst til fyrsta leiðtogafundar kóresku
ríkjanna frá lokum styijaldarinnar. Umræðuefnið var
nýjasta leikfang gamla mannsins: kjamorkusprengja.
Menn vonuðu að vitinu yrði komið fyrir leiðtoga Norð-
ur-Kóreu og framleiðsla gereyðingarvopnsins stöðvuð.
Það var skynsamlegt að reyna það. Og þeirri viðleitni
þarf að halda áfram. Nógu margir bijálaðir menn eru
að bræða plútoníum þótt leiðtogi Norður-Kóreu bætist
elcki í hópinn.
Sonur sólarinnar virðist hafa erft ríki föðurins, þótt
það sé ekki nákvæmlega eftir uppskrift hinnar sögulegu
efnishyggju Marx og Leníns. King Jong D þykir maður
dulúðugur og enginn veit í rauninni hvers vænta má af
honum. Spumingamar, sem brenna á vömm umheims-
ins, em: Tekst honum að halda þjóð sinni áfram í fjötrum
dáleiðslunnar? Hvenær lýkur dásvefni tuttugu og tveggja
miDjóna manna?
Guðmundur Magnússon
„Kim II Sung var Noröur-Kórea, eftir hans dag verður ekkert sem fyrr.“ - Leiðtoginn mikli kominn undir
kristallshjúp í sinni hinstu för frá syrgjandi þjóð. Simamynd Reuter
Kim kemw
í Kims stað
Að minnsta kosti þriðjungur
allra íbúa Kóreu, Norður- og Suð-
ur-, ber eftirnafnið Kim, svo ætla
mætti að ekki sæi högg á vatni
þótt fækkaði um einn af þeim millj-
ónum af samanlögðum íbúafjölda
70 milljóna með þessu nafni. En
dauði Kim 11 Sungs er meiri héraðs-
brestur en ætla mætti. Með honum
líður heilt sögutímabil undir lok.
Kim II Sung átti upphafið að Kóreu-
styrjöldinni 1950, sem er enn ekki
formlega lokiö og er annað af
tveimur stórmálum sem enn eru
óafgreiddar. leifar síðari heims-
styrjaldarinnar. Hitt er formlegt
stríösástand sem enn ríkir milh
Sovétríkjanna (eða arftaka þeirra)
og Japans vegna Kúrileyja. Kim II
Sung var Norður- Kórea, eftir hans
dag verður ekkert sem fyrr. - For-
seti Suður-Kóreu heitir líka Kim.
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
raunverulegi þjóðaróvinur Kóreu-
manna, hvaða fornafni öðru en
Kim sem þeir nefnast. Japan er
undirrót alls ills í Kóreuríkjunum
báðum, en ekki Sovétríkin sálugu,
Bandaríkin né heldur Kína. - í því
ljósi ber að líta á það sem gerst
hefur aö undanförnu.
Kjarnavopn, raunveruleg eða
ímynduð, í Norður-Kóreu eru ætl-
uð Japan að þjóðemishugsunar-
hætti landsfólksins, ekki banda-
ríska herhðinu. Þjóðaróvinur Suð-
ur-Kóreumanna er líka Japan, ekki
norðurhlutinn eða Kína.
Þannig hafa málin staðið í kyrr-
stöðu allt frá vopnahléinu í Pan-
munjon 1953, sem var í raun mesti
hemaðarósigur Bandaríkjanna
fyrir Víetnamstríðið og hefur mót-
að aha afstöðu Vesturlandamanna
hingað th. - Með dauða Kim II
„Kjarnavopn, raunveruleg eða ímynd-
uð, í Norður-Kóreu eru ætluð Japan
að þjóðernishugsunarhætti landsfólks-
ins, ekki bandaríska herliðinu.“
Syngmann Rhee
Menn sjá gjarnan Kóreu í ljósi
árásar heimskommúnismans á allt
vestrænt vegna þess sem geröist
1950. Þá var staðan sú, eftir alda-
langa áþján undir japanskri stjóm,
að Rússar höíðu með samkomulag-
inu í Jalta 1945 hertekið norður-
hlutann en Bandaríkjamenn suð-
urhlutann, sunnan 38. breiddar-
baugs, og átti þetta að vera bráða-
birgðafyrirkomulag.
Eins og annars staðar á þeim tíma
var komið upp járntjaldi og alger-
um aöskilnaði; kommúnismi ann-
ars vegar, hinn „frjálsi heimur"
hins vegar.
Bandaríkjamenn voru uppteknir
af endurreisn Japans á þessum
árum og skeyttu ekki meira um
Suður-Kóreu og lepp sinn Syng-
mann Rhee en svo aö ástæða þótti
til að draga í efa að þeir mundu
verja landið. í trausti þess reyndi
fyrrgreindur Kim að sameina alla
Kóreu undir sinni stjórn og á þeirri
tilraun, beint í framhaldi af bylt-
ingu Maós í Kína, hefur kalda stríð-
ið nærst og þrifist á þessum slóðum
allt fram á þennan dag.
Japan
Af öhu þessu er mikil saga sem
Vesturlandamenn hafa reynt að
gera aö sinni meö hhðstæðum við
Austur- og Vestur-Evrópu. En á
bak við liggur að Japan er hinn
Sungs verða þáttaskh.
Ef menn láta stríðsæsingar ekki
villa sér sýn blasir þaö viö að með
þessum Kim er Norður-Kórea brátt
úr sögunni ásamt öðrum leifum
kalda stríösins, hvaða fornafn sem
sá Kim ber sem við tekur. Nú er
að bíða og sjá hversu langan tíma
það tekur Norður-Kóreu að sam-
lagast samfélagi þjóðanna.
Gunnar Eyþórsson
Skoðanir annarra
Vítahringur ríkisútgjalda
„Meira en tíunda hver króna sem ríkissjóður fær
í skatttekjur af almenningi og fyrirtækjum fer í
vaxtakostnað af lánum ríkisins. Þetta samsvarar því
að hver fjögurra manna fjölskylda greiði hðlega 170
þúsund krónur th ríkisins á þessu ári vegna
vaxta... Þegar þessar tölur eru hafðar í huga og
hversu stór hluti ríkisútgjaldanna er í raun sjálfvirk-
ur þarf ekki að koma á óvart þótt ekki takist betur til
í ríkisfjármálunum. Út úr þessum vítahring verður
ekki komist fyrr en sjálfvirknin er rofin.“
Úr forystugrein Viðskiptabl. 13. júlí.
Bjartsýni og bölsýni á víxl
„Forsætisráðherra og aðrir stjórnarliðar hafa
bent á að viðskiptajöfnuður sé nú jákvæður. Það er
jákvætt, en þó er ekki allt sem sýnist í þessum efn-
um... Það er skylda stjórnmálamanna að segja þjóð-
inni satt um efnahagsástandið og draga ályktanir
af marktölum sérfræðinga, sem byggðar eru á raun-
sæi. Bjartsýni og bölsýni á víxl, sem hentar flokks-
hagsmunum hverju sinni, er ekki boðleg. Veröldin
er ekki í svarthvítu, og efnahagsmáhn eru það ekki
heldur." Ur fory stugrein Tímans 13. júlí.
Lögmál tekna og útgjalda
„Viðreisnarárin leystu haftaárin af hólmi. í kjöl-
farið sáust menn ekki fyrir og hin fengsælu heild-
salaár runnu upp þegar næstum því allar innfluttar
vörur seldust jafnóðum og þær komu í búð-
ir... Segja má, að þegar meiri jöfnuður komst á pen-
ingamál og vöruskipti og lán urðu vísitölutengd,
komust landsmenn meira niður á jörðina. Samt hef-
ur það tekið furðulega langan tíma fyrir íslendinga
að átta sig á einfóldustu lögmálum tekna og gjalda."
Úr forystugrein Alþ.bl. 13. júlí.