Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1994, Blaðsíða 24

32
FÖSTUDAGUR 15. JÚLÍ1994
Merming__________________________
Háskólabíó/Bíóhöllin: Löggan í Beverly Hills 3: ★ lA
Axel í undralandi
Eddie Murphy á í mestu vandræðum með að blása
lífi í glæður kvikmyndaferils síns og nýjasta mynd
hans mun ekki veröa að neinu hði nema síður sé.
Murphy varð stjarna á einni nóttu fyrir tólf árum og
Kvxkmyndir
Gísli Einarsson
hélt toppsætinu í ein fimm ár. Ferill hans hefur ekki
rétt úr sér síðan Beverly Hills Cop 2 og nú er svo kom-
ið að nafn hans er ekki lengur trygging fyrir góðri
miðasölu.
Þriðja myndin um lögguna í Beverly-hæðum, byrjar
ágætlega. Vondir menn skjóta yfirmann Axels Foleys,
ofur-lögreglumanns í Detroit, og leið hans liggur enn
á ný í sólina á vesturströndinni, lögregluyfirvöldum
þar til mikils ama. Hann rekur slóðina til risa-
skemmtigarðs (eftir eina augljósustu vísbendingu
kvikmyndasögunnar) þar sem öryggisverðir garðsins
eru eitthvað að bralla beint fyrir framan nefið á góð-
hjörtuðum eigandanum. Fljótlega kemur geysigott
áhættuatriði þar sem Foley er fastur uppi í einu af
stærri tækjum garðsins.
Eftir það liggur leiðin hratt niður á við því eftir að
Foley er búinn að uppgötva hveijir vondu mennimir
eru, hvar þeir eru, hvað þeir eru að gera og hvernig
þeir gera þaö, er sagan búin. Myndin heldur þó áfram
því engar aðrar löggur í Beverly Hills trúa honum (í
vondum handritum eru mjög oft persónur sem hegða
sér eins og hálfvitar, því annars væri engin mynd),
og Foley vill ekki skjóta vondu mennina fyrr en hann
finnur einhveijar sannanir. Restin af myndinni fer í
klunnaleg atriði hvort sem það eru byssubardagar eða
brandarar og jafnvel endurkoma Serge (Bronson Pinc-
hot), sem stal fyrstu myndinni, er litlaus.
Eddie Murphy leikur aðalhlutverkið I myndinni eins
og þeim fyrri.
Þetta er ekki í fyrsta skiptið sem framhaldsmynd frá
Hollywood svíkur væntingar áhorfenda og örugglega
ekki það síðasta. Eddie er nú búinn að leika í þremur
slíkum myndum (Cop 2&3, Another 48HRS) svo það
er kannski ekki furða hvernig komið er fyrir honum.
Eins og oft í myndum John Landis bregður fyrir
frægum leikstjórum í örhlutverkum. Kvikmyndaá-
hugamenn geta leikið sér að því að bera kennsl á Joe
Dante, Peter Medak, Arthur Hiller, Ray Harryhausen,
Barbet Schroeder, John Sigleton, Mörthu Coolidgle og
síðast en ekki síst George Lucas.
Beverly Hills Cop 3 (Band. 1994)
Handrit: Steven E. de Souza (Die Hard 1&2.48HRS).
Leikstjóri: John Landis (Innocent Blood, Comlng to America).
Leikarar: Eddie Murphy (Distingushed Gentleman, Boomer-
ang, Oscar), Judge Reinhold, Hector Elizondo, Theresa
Randle (CB4), Timothy Carhart, Stephen McHattie.
Glettin Landsýn Tóm-
asar R. Einarssonar
JAZZÍS hefur nú gefið út sína þriðju plötu. Fer þar
Tómas R. Einarsson djassskáld, sem er nú í fimmta
sinn með framleiðslu undir eigin nafni á innan við
áratug, og eru það ótrúleg afköst og bíræfni af íslensk-
um djassmanni. Að vísu má vonast eftir að þessi nýja
plata, Landsýn, fái víðtækari útbreiðslu og meiri spil-
un en fyrri plötur Tómasar því auk þess að styrkt
landslið íslendinga í djassspiliríi leikur á plötunni
hefur Tómas sankað að sér skrautlegum hópi söngv-
Djass
Ársæll Másson
ara sem kirja skemmtilega valdar úrvalsbókmenntir '
íslenskar. Svo lesendur fái einhverja mynd af innihald-
inu verður að telja upp eitthvað af þeim grúa fólks sem
á hér hlut að máh: Guðmundur Andri Thorsson raul-
ar smellinn óð Sigurðar Guðínundssonar til íslenskrar
tungu, Sif Ragnhildardóttir syngur ljóð eftir Pétur
Gunnarsson, Olaf Jónsson og Stefán Olafsson, Ragn-
hildur Gísladóttir syngur ljóð eftir Halldór Laxness,
Lindu Vilhjálmsdóttur, Stefán Hörð Grímsson og Ingi-
björgu Haraldsdóttur, Kristján Kristjánsson (KK)
syngur Landsýn Steins Steinarrs, Einar Örn Bene-
diktsson flytur texta eftir Jón Ólafsson úr Grunnavík
og Tómas, Eyþór og Sigurður Flosason kiija kvæði
Jóns Þorsteinssonar píslarvotts við þjóðlagið „Minn
munnur syngur". Eru þá enn ótaldir Bergþór Pálsson,
Pálmi Gunnarsson og Björgvin Halldórsson, Gyrðir
Ehasson og Snorri Hjartarson. Svo ég snúi mér að
tónlistinni þá vil ég fyrst taka fram að mér finnst
Tómasi og raunar þá um leið flytjendum öllum takast
mjög bærilega að skapa viðeigandi andrúmsloft við
innihald textanna. Við þá hina gamansamari eru lögin
einfold og flutningur allur einkennist af þeirri glettni
sem góðum djassleikurum er lagið og umgjörð hinna
er einnig vel við hæfi. Dagur er snoturt lag sem spinn-
ur sig áfram og er skemmtilega lengi að „komast
heim“. Eyþór Gunnarsson og Sigurður Flosason eiga
létta og góða spretti í hinu hálfgeröa dægurlagi við
S.S. Montclare og skilar Ragnhildur Gísladóttir hlut-
verkum sínum þar með prýði. Frank Lacy leikur á
básúnu í þremur lögum og munar um slíkan hðsstyrk
í hljómsveitina. í íslandsblúsnum, sem mætti kannski
kalla pönkdjass, eru það Lacy og Einar Örn sem eru
í framlínunni og orga báðir í anda hins lítt jákvæða
texta Grunnavíkur-Jóns. Útsetning þjóðlagsins Minn
Tómas R. Einarsson.
munnur syngur er vel heppnuð og er píanóleikur
Eyþórs þar framúrskarandi en vægari lýsingarorð
hæfa söng þeirra félaga. Nostalgía og Landsýn eru
góðar stemningar og snyrtilega fluttar. Síst finnst mér
svo takast til með geðblöndun íslenskrar einsöngshefð-
ar og hefðbundinnar djasshljómfræði eins og Tómas
segist vera að gera tilraun með í laginu Land, þjóð og
tunga en útkoman finnst mér hvorki né. Þjóðlagið
Kærustu hlýðið kristnir á er heldur ekki í samræmi
við smekk pistilskrifara en menn af hans kynslóð eru
aldir upp við hljóminn í Hammondorgeh ekki síður
en við síðasta lag fyrir fréttir og Þórir Baldursson
spinnur blúsinn undir Nótu Lindu Vhhjálmsdóttur
snhldarlega.
Samkvæmt frásögnum ýmissa sem sóttu tónleika
Tómasar á nýafstaðinni hstahátíð þar sem flutt var
a.m.k. einhver hluti af efni Landsýnar átti ég ekki von
á þeim léttleika sem einkennir sérstaklega fyrri part
plötunnar. Raunar er efni hennar tekið upp á fjórum
mismunandi stöðum í Evrópu, á timabihnu frá febrú-
ar 1993 til maí 1994, og fjórtán hljóðfæraleikarar koma
við sögu, mismargir hveiju sinni. Ég vh leyfa mér að
segja að hstunnendur af ýmsum toga geta haft gaman
af flestu því sem Tómas býður hér upp á þótt ekki sé
víst að alhr meti efnið á sama hátt.
Kvæðabók
EinarsBen.
Það er mikið gleðiefni að fá þetta merka kvæðasafn í (nokkuð) hand-
hægri útgáfu og á thtölulega mjög lágu verði. Einar var eitt af helstu ljóð-
skáldum þjóðarinnar undanfarna öld, og einstaklega vandvirkur. Því eru
langflest kvæði þessa mikla safns verulega góður skáldskapur.
Sérkenni Einars var m.a. óvenjuleg myndvísi. Hann lagði sig einkum
fram við kvæði með mörgum löngum erindum sem hefjast á ítarlegri,
dýrlegri náttúrulýsingu. Innan hennar birtist mælandi kvæðisins og finn-
ur th skyldleika við umhverfið, uppgötvar að sömu lögmál ráða í geimn-
um og innra með honum sjálfum. Þetta er auðvitað dulrænt og á vissan
hátt trúarlegt. Tvö dæmi þessa eru í fyrsta ljóðasafninu, „Undir stjöm-
um“ frá 1894 og „Norðurljós" tveimur árum yngra. Af þeim má sjá hve
ört skáldið þroskaðist á þeim árum. En umhverfið er ekki ahtaf „náttúr-
Bókmeimtir
Örn Ólafsson
an“ eða stjörnuhiminninn, í mörgum dýrlegustu kvæðum Einars er þetta
umhverfi skapað af mönnum; Kvöld í Róm, Tínarsmiðjur, í Dísarhöh.
Þar sem kvæðin eru að jafnaði vel byggð hehd er erfitt að taka dæmi
sem eru nógu stutt fyrir pisth sem þennan. En eitt elsta kvæði Einars,
„Hvarf síra Odds frá Miklabæ" frá 1891, sýnir þegar fínlega samsthlingu
ýmissa þátta. í fyrsta erindi, lýsingu hestsins, er t.d. stokkið frá smáu th
stórs og öfugt, frá fnæsandi nösum hestsins th þess að sjá hann í veðurofs-
anum; og frá hæsta hjahanum aftur th fax hestsins. Þessi órólega hreyf-
ing fram og aftur mhh þess nálæga og fjarlæga er vel th þess fallin að
sýna órólegan huga einmana reiðmannsins sem óttast draug. Auk þessa
er sem reglubundin hrynjandin endurómi hófadyninn. Hér fléttast saman
sjónmyndir (jakar í spori rísa, hátt slær nösum, faxi reistu) og heyrnmynd-
ir (glymja jám við jörðu, gjósta hvín í faxi), en þeim síðarnefndu fylgja
oft miklar hljóðlíkingar, auðkenndar hér:
Hleypir skeiði hörðu
halur yfir ísa,
glymja jám við jörðu,
jakar í spori rísa.
Hátt slær nösum hvæstum
hestur í veðri geystu.
Gjósta af hjaha hæstum
. hvín í faxi reistu.
Útgáfan
Eins og vant er um „Stórbækur" Máls og menningar er þessi útgáfa
óbreytt endurprentun. Innan kápunnar er einfaldlega ljósprentun á aldar-
afmæhsútgáfunni frá 1964. Þó er sleppt þýðingu Einars á leikriti Ibsens,
Pétri Gaut, og er það skhjanlegt, það hefði lengt bókina um nær 200 bls.
Gott er að formála Sigurðar Nordals var haldið. Hann er einkar aðgengi-
legt yfirUt um ævi Einars og hugmyndaheim kvæða hans, en einfaldar
ekkert um of.
En annars er endurprentunin einum of vélrænt gerð. Þannig er titiU
bókarinnar Kvæðabók á kápu, en Kvæðasafn á saurblaði! Hér er sama
faUega letur og uppsetning á síður sem prýddi útgáfuna 1964. Brotið hef-
ur hins vegar verið minnkað svoUtið og því er helmingur skorinn af Unu
með handritssýni (bls. v.): „Rithönd Einars Benediktssonar" Mátti ekki
einu sinni færa þetta neðst á síðuna? Ekki eru nú fremur en þá neinar
upplýsingar um þetta handrit, t.d. hvaðan þaö sé (það er ekki meðal
þeirra sárafáu handrita Einars sem lent hafa í Landsbókasafni). Athug-
uU lesandi getur þó fundið kvæðið í bókinni eftir upphafsUnum og að það
var flutt við konungsheimsókn 1921. Það sést í Skýringum, en þar eru
endurprentaðar upplýsingar um fyrri prentanir Kvæða í blöðum og tíma-
ritum, erns og fylgdu kvæðasöfnunum 1945 og 1964. Þar á meðal eru for-
málar þeir sem fylgdu upphaflegu ljóðabókunum. En formála fyrstu bók-
arinnar var sleppt 1964. Mig grunar að hann hafi þótt of hógvær fyrir
pomp og prakt aldarafmælisins. Þetta er hins vegar síst ómerkari form-
áU en hinir, og var sjálfsagt að birta hann núna, í stað þess að fylgja
útgáfunni 1964 í bUndni.
Einar Benediktsson: Kvæðabók.
Mál og menning 1994, 683 bls.
Sviðsljós
Allur er var-
inngóður
Ástarsenur í kvikmyndum geta
gert leikurum lífið leitt enda kannski
ekki öfundsvert að þurfa að leika
náin kynni viö einhverja manneskju
sem reynist óþolandi.
Kvikmyndaleikarar þurfa einnig
að hugsa um aUar þær kjaftasögur
sem ganga manna á miUi þegar áður-
nefndar senur eiga í hlut.
Til að koma í veg fyrir allt slíkt
ákvað leikkonan Jane March, nokkr-
um dögum áður en hún og Bruce
þurftu að leika í ástarsenu, aö skrifa
eiginkonu Bruce WiUis, Demi Moore,
langt bréf og lýsti þar yfir að það
væri sama hvaða kjaftasögu hún
heyrði, milU sín og Bruce væri ekk-
ert nema vinskapur.
Að sögn kunnugra féU bréfið í góð-
an jarðveg og svaraði Moore því um
hæl og er hún nú orðin góð vinkona
Jane March.
Samband Bruce Willis og Demi
Moore hefur ávallt þótt til fyrirmynd-
ar og ekki mun Jane March rýra það
álit.