Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.1994, Blaðsíða 20

20
MÁNUDAGUR 7. NÓVEMBER 1994
Fréttir
Stöðvun blasir við rækjuverksmiðjum um land allt:
Þeir sem bjuggu til veiði-
reynsluna lenda utangarðs
- loðnuskip eiga 10 þúsund tonna rækjukvóta eftir
að þeir hafi byggt upp veiðireynslu
fyrir þá sem síðan leigi þeim aðgang
að veiðinni, þeir benda á það að á
sínum tíma hafi loðnuskipin fengið
úthlutað varanlegum veiðiheimild-
um í m.a. rækju. Þessi úthlutun fór
fram vegna þess að aflabrestur var í
loðnuveiðum. Síðan þegar loðnu-
stofninn tók við sér á ný hafi skipin
samt haldið kvótanum. Þarna liggur
vandinn í dag að hluta - af þeim 40
þúsund tonnum sem enn eru eftir af
rækjukvótanum eru 10 þúsund á
skipum sem skráð eru sem loðnu-
skip. Megnið af þessum kvóta hefur
undanfarin ár verið leigt frá skipun-
um en nú kemur hann ekki inn á
markaðinn. Þetta er talið stafa af því
að loðna hefur enn ekki fundist og
það þýðir að útgerðir þeirra halda
að sér höndum af ótta við að þær
þurfi að nota þessar heimildir gefi
loðnan sig ekki til.
Fjölgun frystitogara
Önnur stór ástæða þess að það
kreppir að hefðbundinni rækju-
vinnslu er sú að frystitogurum í þess-
um veiðum hefur ijölgaö. Ekki er
óeðlilegt að öflugt frystískip veiði 2
þúsund tonn á ári. Það lætur nærri
að eitt shkt skip taki hráefni sem
samsvarar því sem lítíl rækjuvinnsla
þarf á ári.
Það er ljóst að engar einfaldar
lausnir eru á vanda rækjuverksmiðj-
anna. Sú þróun sem orðið hefur i
veiðunum hefur leitt það af sér að
þær hafa lent að miklu leytí utan-
garðs.
„Menn hcifa verið tilbúnir til að
fara fram úr ráðgjöf fiskifræðinga í
öðrum tegundum. Það þarf að auka
verulega þennan kvóta og það er
engin ástæða tíl annars en að gera
það. Menn geta velt fyrir sé með
hvaða hætti. Það er vitað að veiðin
er meiri en áður og á stærri svæðum.
Sú rækja sem er á nýjum svæðum
getur ekki verið inni í stofnmatí.
Þeir sem vilja viðhalda kvótakerfinu
verða að rýmka hlutina þarna með
aukningu rækjuveiðiheimiida og
létta þar með þrýstingnum sem er
vegna niðurskurðar í veiðiheimild-
um á þorski,“ segir Tryggvi Finns-
son, formaður Félags rækju- og skel-
fisksframleiðenda.
„Þegar rækjuveiðarnar hófust á sín-
um tíma gerðu verksmiðjurnar út
bátana, lögðu þeim til veiðarfæri og
tóku á sig útgerðarkostnaðinn og þar
með alla áhættu af rekstrinum. Þar
með bjuggu þær til veiðireynsluna á
þessa báta sem seinna var lögð til
grundvallar þegar kom til þess að
rækjan var sett inn í kvótakerfið.
Einn góðan veðurdag stóöu þessar
verksmiðjur frammi fyrir því að
þessar útgerðir sem þær höfðu í raun
og veru borið alla fjárhagslega
ábyrgð á sátu uppi með kvótana og
gátu sett þeim stóhnn fyrir dyrnar
og sprengt upp verð á kvótanum.
Verksmiðjumar lögðu sem sagt til
veiðireynsluna og urðu síðan að
kaupa hana dýrum dómum til baka,“
segir Einar Kristinn Guðfinnsson
alþingismaður um þann almenna
yanda sem rækjuverksmiðjur við
ísafjarðardjúp og víðar eiga nú í.
Vandamálið er fyrst og fremst að
verksmiðjurnar fá ekki leigðan kvóta
eins og verið hefur undanfarin ár.
Búið er að veiöa 12 þúsund tonn af
rækju á þeim tveimur mánuðum sem
hðnir eru af kvótaárinu. Það út af
fyrir sig getur ekki skýrt þann skort
sem er á framboði þessara veiðiheim-
ilda. Jón Karlsson hjá Kvótamark-
aðnum segir að það sé ekkert fram-
boð á rækjukvóta en mikil eftir-
spurn.
„Það ríkir einhver ringulreið á
markaðnum. Þaö f'æst enginn til að
selja kvóta þrátt fyrir að vitað sé að
mikið sé th af rækjuveiðiheimild-
um,“ segir Jón Karlsson. Hann segir
að verið sé að bjóða allt að 30 krónum
fyrir kílóið en allt komi fyrir ekki.
Björn Jónsson hjá LÍÚ tók í sama
streng og sagði eftírspurn eftir
rækjukvóta vera mikla en lítið fram-
boð.
Kvótinn verði stóraukinn
Það er skoðun margra innan
rækjuiðnaðarins að veiðisvæði út-
hafsrækju séu sífellt að stækka og
það sé vísbending um að stofninn sé
mjög sterkur og því ástæða tíl aö
gefa veiðamar frjálsar með því aö
taka rækjuna út úr kvóta. Annar
kostur að matí þeirra sömu er sá að
stórauka kvótann eða um a.m.k. 25
þúsund tonn.
Mikil óvissa ríkir í rækjuiðnaðinum sem vill fá auknar veiðiheimildir.
Aðrir hafa látið í ljós þá skoðun að
ekki sé nein lausn fólgin í þessu.
Aukning kvótans myndi ekki leysa
vanda vinnslunnar þar sem vanda-
máhð sé það að veiðiheimildirnar
séu einfaldlega á ’/itlausum stað og
viðbótin myndi ekki skila sér nema
að litlu leyti til þeirra sem mesta
þörf hafa fyrir hana. Frjáls sókn
myndi leiða af sér ofveiði á rækju í
Ijósi þess að mjög er kreppt að mörg-
um varðandi veiðar á öðrum tegund-
um. Þess vegna hefði verið eðlilegra
að tryggja það að verksmiðjurnar
fengju þær með því að úthluta þeim
í gegnum Þróunarsjóð gegn gjaldi. Á
þeirri hugmynd eru þeir meinbugir
að tíl þess að svo mætti verða þyrfti
að koma tíl lagabreytingar.
Fréttaljós
Stöðugleiki stjórnkerfis
mikilvægur
„Tillaga um að Þróunarsjóður fái
úthlutað kvóta hefur ekki verið rædd
viö ráðuneytið en hún felur í sér
grundvallarbreytingar á fiskveiði-
stjórnunarkerfinu. Við munum að
sjálfsögðu ræða við LÍÚ-menn um
það ef þeir telja rétt að taka það mál
upp. Þaö hggur alveg í augum uppi
aö nú þegar nýlokið er endurskoðun
á lögum um stjórn fiskveiöa verður
ekki gengið tíl grundvallarbreytinga
án undangengins mikils samráðs og
skoðunar í þeim efnum. Ég hef talið
að stöðugleiki í stjórnkerfinu sé mjög
mikhvægur fyrir atvinnugreinina.
Hafrannsóknastofnun er með það til
skoðunar hvort tílefni sé til þess að
auka við rækjukvótann. Niðurstað-
an hggur ekki enn fyrir þannig að
svör hafa ekki fengist. Aukinn kvóti
verður að byggjast á vísindalegum
niðurstöðum. Það er ekki hægt að
taka ákvörðun um aukinn kvóta út
frá öðrum forsendum. Líffræðilegar
forsendur hljóta að ráða því hve stór
kvóti er ákveðinn, annað væri efna-
hagslega óskynsamlegt," segir Þor-
steinn Pálsson.
Loðnuskip með rækjukvóta
Rækjumenn gagnrýna fleira en það
ÞJÁIST ÞÚ AF BAKVERK?
SCIPR0 bakbeltið veitir þér réttan stuðning!
BAKBELTI
Notað innan klæða
svo ekkert sést
VINNUBELTI
Þegar taka þarf
á við vinnu
SP0RTBELTI
Til íþróttaiðkana
TITANhf
TÍTANhf
LÁGMÚLA 7 - 108 REYKJAVÍK
Sími 814077 Fax 813977
#SciPro.
Fyririigglanál i ðllum stærium
SEHDUM í PÓSTKKÖFU
CC
Q.
Þórshöfn:
Þriðjungur íbúða
á vegum hreppsins
„Atvinnuástandið hér á Þórshöfn
hefur verið þannig að okkur hefur
vantað fólk og ekki síður húsnæði.
Okkur vantar hingað bjartsýnt fólk
sem er thbúið að byggja yfir. sig,“
segir Reinhard Reynisson, sveitar-
stjóri á Þórshöfn.
„Málið er að okkur vantar leigu-
húsnæði, eftirspumin er eftír því
fyrst og fremst. Það er hins vegar
spurningin hver á að byggja það.
Sveitarfélagið er þegar með mjög
mikið af ibúðum á sínum snærum,
félagslegar íbúðir hér eru mjög
margar, kaupleiguíbúðir, félagslegar
eignaríbúðir, almennar kaupleigu-
íbúðir og leiguíbúðir sveitarfélagsins
eru um þriðjungur allra íbúða hér í
sveitarfélaginu. Bærinn á ekki ahar
þessar íbúðir en sveitarfaélagið hef-
ur kaupskyldu á þeim öhum ef eig-
endumir vhja selja. Við viljum því
sjá aðra aðha taka þátt í lausn hús-
næðisvandans. Auðvitað væri æski-
legast að einhver hluti íbúanna hér
vhdi byggja yfir sig í stað þess að
vera í þessu kerfi, en það hefur
reynst þungt enn sem komið er.“
- Situr ekki fólk uppi með verð-
lausar íbúðir ef aflabrestur verður
og hráefnisskortur í fiskvinnslunni?
„Jú, en það á ekki bara við um
Þórshöfn. Það er auðvitað hægt að
skhja þetta út frá sjónarmiði ein-
staklinga sem hafa þessa reynslu af
fasteignaverði á landsbyggðinni, að
menn hugsi sig tvisvar um áður en
þeir fara að byggja þar. Það er annað
að kaupa eign á þessum stöðum á
markaðsverði sem hægt er að losna
við aftur á sambærhegu verði. Vand-
inn er nýbyggingamar sem em dýr-
ari en markaðsverðið fyrir þær,“ seg-
ir Reinhard.