Dagblaðið Vísir - DV - 10.11.1994, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning. umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Barnaska ttmann
Um nokkurt skeið hefur Friðrik Sophusson fjármála-
ráðherra verið skattakóngur þeirrar stéttar. Sérstaklega
hefur hann verið duglegur við að finna upp og hækka
ýmis gjöld, sem hann telur sjálfum sér trú um, en engum
öðrum, að séu ekki skattar, heldur þjónustugjöld.
Skattakóngurinn hefur með ýmsum hætti komið skatt-
heimtu ríkisins töluvert upp fyrir það, sem var í tíð Ól-
afs Ragnars Grímssonar, fyrirrennara hans. Nýjasta
uppfmning Friðriks er bamaskatturinn, sem nú leggst á
sölulaun, sem böm fá fyrir ýmiss konar sölumennsku.
Fyrir þetta afrek verður Friðrik hér eftir réttnefndur
Bamaskattmann. Hann ber ábyrgð á þessum nýja skatti,
þótt hann reyni í hugleysi að skjóta sér á bak við ónafn-
greinda embættismenn í kerfinu. Það er póhtísk ákvörð-
un, en ekki embættisleg, að taka upp nýja skattheimtu.
Bamaskatturinn á sér stoð í lögum frá 1988. Þá vildu
embættismenn túlka lögin á þann hátt, sem nú hefur
verið gert. Þá var tekin póhtísk ákvörðun um að túlka
lögin öðruvísi. Þegar nú er tekin ákvörðun um að breyta
þeirri túlkun, er það ekkert annað en póhtísk ákvörðun.
Bamaskatturinn er ekki greindarlegur skattur. Hann
kostar mjög mikla skriffinnsku, en gefur htið í aðra hönd.
Skriffinnskukostnaður ríkis og fyrirtækis á hvert barn
nemur 2.015 krónum á ári. Það er herkostnaðurinn við
hugsjón Bamaskattmanns í embætti íjármálaráðherra.
Dæmi verða til um böm, sem skráð verða í bókhald
fyrirtækis með sölulaun upp á 26 krónur á árinu fyrir
sölu á einu eintaki. Af þessari upphæð á bamið að greiða
eina krónu og fimm tíu og sex aura til Bamaskattmanns
og fyrirtækið átta tíu og þrjá aura til viðbótar.
Samtals fær ríkið tvær krónur og þrjátíu og níu aura
í tekjur á móti 2.015 króna kostnaði málsaðila í pappírs-,
póst- og launakostnaði vegna skattsins. Þetta er án efa
langmesti taprekstur, sem þekkist í þjóðfélaginu um þess-
ar mundir, verðugur minnisvarði um lélegan póhtíkus.
Embættismenn, sem hafa htið að gera, em sambands-
htlir við umheiminn og gætu raunar tæpast unnið fyrir
sér úti í lífinu, mega láta sér detta ýmislegt vitgrannt í
hug, af því að þeir verða aldrei dregnir th ábyrgðar, þótt
þeir hugsi ekki formsatriði sín th leiðarenda.
Ráðherrann vissi vel, að fyrirrennari hans hafði hafn-
að þessari skattheimtu, af því að hann sá, að hún borg-
aði sig ekki. Bamaskattmann getur því ekki kennt öðru
um en eigin greindarskorti að hafa byrjað skattheimtu,
sem er svona dýr í rekstri og gefur svona htið í aðra hönd.
Það þarf óvenjulega menn th að efna th kostnaðar upp
á meira en tvö þúsund krónur th að ná í tekjur, sem
nema í sumum thvikum aðeins rúmlega tveimur krón-
um. Það íslandsmet Friðriks Sophussonar í taprekstri á
skattheimtu verður sennilega aldrei slegið.
Bamaskattmann hefur reynt að skýla sér á bak við
embættismenn. Það kemst hann ekki upp með, því að
hann einn tók hina póhtísku ákvörðun um að breyta
fyrri póhtískri ákvörðun fyrirrennarans. Með flóttanum
bætir hann hugleysi ofan á önnur sjálfskaparvíti.
Barnaskatturinn er aðeins nýjasta dæmið af mörgum
um lélega frammistöðu Friðriks 1 embætti fjármálaráð-
herra, aht frá einstæðri skuldasöfnun ríkissjóðs yfir í
vanefndir á undirskrifuðum samningum, svo sem hl-
ræmt er orðið í samskiptum ríkis og sveitarfélaga.
Bamaskattmann verður augljós myhusteinn um háls
flokks síns og ríkisstjómar, þegar kjósendur hta fyrir
kosningar yfir feril hans í fj ármálaráðuneytinu.
Jónas Kristjánsson
„Það var því harður dómur yfir störfum forseta Alþingis sem forsætisráðherra kvað upp með því að vísa
tillögunni um vantraust frá,“ segir Finnur í greininni.
Vantraust á ríkisstjóm
og einstaka ráðherra
Sá einstæði og sögulegi atburður
átti sér stað á Alþingi fyrir skömmu
að forsætisráðherra treysti sér ekki
til að leggja störf ríkisstjórnar
sinnar í dóm Alþingis. Hann vísaði
vantrausti á eigin ríkisstjórn og
eigin verk frá og koma þannig í veg
fyrir að afstaða Aiþingis til ríkis-
stjómar hans og einstakra ráð-
herra hennar kæmi í ljós. Því leik-
ur nú vafi á hvort ríkisstjómin
nýtur meirihlutatrausts á Alþingi.
Yfirlýsingar um vantraust
Nokkrir þingmenn stjórnar-
flokkanna höfðu í ijölmiðlum lýst
vantrausti á störf og verk einstakra
ráðherra í ríkisstjóminni. Það var
því mjög alvarlegt af forsætisráð-
herra að koma í veg fyrir að þessir
menn gætu í atkvæðagreiðslu á
Alþingi sýnt það með atkvæði sínu
að þeir styddu ekki einstaka ráð-
herra. Þessir þingmenn greiddu
atkvæði með frávísunartillögu for-
sætisráðherra um vantraust á rík-
isstjómina og lögðu þingmenn
Sjáífstæðisfiokksins því um leiö
blessun sína yfir störf ráðherra
Alþýðuflokksins og þingmenn Al-
þýðuflokksins blessun sína yfir
störf ráðherra Sjálfstæðisflokks-
ins.
Tillaga stjórnarandstöðunnar
um vantraust var að því leyti
óvanaleg að hún gaf þeim þing-
mönnum, sem lýst höfðu van-
trausti á störf félagsmálaráöherra
og utanríkisráðherra, tækifæri til
að biðja um atkvæðagreiðslur um
einstaka ráðherra í ríkisstjórninni
og láta þannig á það reyna hvort
þeir nytu meirihlutastuðnings á
Alþingi.
Harður dómur
Sá rökstuðningur sem forsætis-
ráðherra vísaöi til þegar hann lagði
KjaUarinn
Finnur Ingólfsson
alþingismaður Framsóknar-
flokksins í Reykjavík
yfir þingmanni úr eigin stjórn-
málaflokki.
Mikil ábyrgö
Forsætisráðherra gerði htið úr
vantrauststillögu stjómarandstöð-
unnar þar sem hún gæti ekki sýnt
fram á að einstakir ráðherrar
hefðu brotið af sér. Það þarf ekki
alltaf afbrot til til þess aö vantraust
sé flutt á ráðherra. Það kemur fram
í bók Ólafs heitins Jóhannessonar,
Stjórnskipun íslands, en Ólafur
heitinn var einn okkar fremsti
stjómlagaprófessor. í bók sinni
segir hann að ráðherrar geti glatað
trausti Alþingis þó að þeir hafi ekki
framið nein lögbrot. Þeir beri auð-
vitað siðferðilega ábyrgð á verkum
sínum eins og aörir menn og njóti
trausts og virðingar eftir því. Þeir
beri póhtíska ábyrgð athafna sinna
eða athafnaleysis gagnvart Alþingi.
„Forsætisráöherra gerði lítið úr van-
trauststillögu stjórnarandstöðunnar
þar sem hún gæti ekki sýnt fram á að
einstakir ráðherrar hefðu brotið af sér
Það þarf ekki alltaf afbrot til þess
að vantraust sé flutt á ráðherra.“
til að vantrauststillögu stjórnar-
andstöðu yrði vísað frá var mjög
hæpinn. Hann fullyrti að tillaga
stjórnarandstööunnar væri ekki
þingtæk. Forseti Alþingis hafði úr-
skurðað þingsályktunartillögu um
vantraustið þingtæka þar sem hún
var tekin á dagskrá. Það var því
harður dómur yfir störfum forseta
Alþingis sem forsætisráðherra
kvað upp með því að vísa tihögunni
um vantraust frá. Það var ekki síð-
ur harður dómur forsætisráðherra
Það er nefnilega ekki síður at-
hafnaleysið sem getur verið tilefni
til þess aö vantraust sé flutt á ríkis-
stjórn og einstaka ráðherra.
Forsætisráöherra tók þá ákvörð-
un að vísa vantrausti frá og um
leið þá ákvörðun að bera ábyrgð á
verkum og gjörðum allra ráðherra
í ríkisstjórninni. Það var djörf
ákvörðun, ekki síst í ljósi þeirra
upplýsinga sem nú berast af störf-
um og gerðum einstakra ráðherra.
Finnur Ingólfsson
Skodanir annarra
Væntingar og verðbreytingar
„Verömyndun á peninga- og gjaldeyrismörkuðum
ræðst af væntingum um þróun í framtíðinni. Ef
væntingar myndast t.d. um veikingu bandaríkjadoll-
ars þá leiðir það af sér aukið framboð af dollurum
og minnkandi eftirspum eftir þeim og þar með lækk-
andi gengi. Sama má segja um vexti. Auknar vænt-
ingar um vaxtahækkanir í náinni framtíð leiða af
sér aukið framboð af skuldabréfum og þar með lækk-
andi verð á þeim. Það eru því einkum væntingar sem
valda verðbreytingum."
Sverrir Sverrisson hagfr. í 43. tbl. Vísbendingar.
Prófkjörin lýðræðislegust
„Hugmyndin á bak við prófkjörin er að þau séu
lýðræðislegasta leiðin til þess að velja frambjóðendur
á hsta við núverandi kosningafyrirkomulag. Þau
hafa sína kosti og sína gaha og það hafa einnig aðrar
aðferðir til uppstillingar. Gamla aðferðin að hafa
uppstillingarnefndir sem raða upp og gera tillögur,
að „bestu manna yflrsýn“ eins þar stendur, gengur
ekki upp lengur og þykir ekki samrýmast nútíma-
hugmyndum um lýðræði í stjómmálum og opnara
kerfi.“ Úr forystugrein Timans 8. nóv.
Framtíðarsýn
„Það er vonhtiö að mörg ný störf veröi th í sjávarút-
vegi. Aðrar atvinnugreinar verða að taka við þessum
tjölda. Því er óábyrgt að fara fram á að einangruö
sjónarmið útgerðar verði í öndvegi hér eftir sem
hingað til, að það eina sem máh skipti sé að hlúa
að útgerð... Það þarf aö taka upp hagvaxtarstefnu
sem úthokar mismunun mihi atvinnugreina og bygg-
ist á stöðugleika og jöfnum starfsskhyrðum. í því
efni fara hagsmunir allra atvinnugreina saman. Það
er framtíðarsýn sem auðvelt ætti að vera að ná sátt-
um um.“ Þorsteinn M. Jónsson hagfr. í Mbl. 9. nóv.